Sprawozdanie z 13. konferencji European Sociological Association (Un)Making Europe... Informacje bie ¹ce i sprawozdania z konferencji OLGA CZERANOWSKA EWA MAJDECKA Sprawozdanie z 13. konferencji European Sociological Association (Un)Making Europe: Capitalism, Solidarities, Subjectivities, Ateny, 28 sierpnia 1 wrzeœnia 2017 W dniach od 28 sierpnia do 1 wrzeœnia 2017 r. w Atenach odby³a siê trzynasta konferencja Europejskiego Towarzystwa Socjologicznego (European Sociological Association, ESA). Za jej organizacjê odpowiada³ Lokalny Komitet Organizacyjny pod kierownictwem Apostolosa Papadopoulosa oraz Komitet Wykonawczy Towarzystwa wraz z prezydentem ESA Frankiem Welzem. Wybór Aten jako miejsca organizacji konferencji by³ zwi¹zany z jednej strony z centraln¹ rol¹ Grecji jako Ÿród³a idei Europy, a z drugiej z faktem, i by³ to jeden z krajów najsilniej dotkniêtych kryzysem ekonomicznym oraz wynikaj¹cymi z niego œrodkami oszczêdnoœciowymi. Tytu³ konferencji odnosi³ siê do obecnej sytuacji spo³eczno-politycznej w Europie oraz postawy, jak¹ mo e wobec niej przyj¹æ socjologia. U podstawy idei konferencji znajdowa³o siê pytanie, w jaki sposób i w jakich kierunkach powinna rozwijaæ siê socjologia, aby mieæ znaczenie we wspó³czesnym œwiecie. Celem merytorycznym konferencji by³o wiêc znalezienie sposobu, w jaki socjologia mo e badaæ i t³umaczyæ wspó³czesne zarówno europejskie, jak i ogólnoœwiatowe problemy. W sposób szczególny mia³y zostaæ wziête pod uwagê wewnêtrzne sprzecznoœci kapitalizmu po kryzysie solidarnoœci w spo³eczeñstwach europejskich i pomiêdzy nimi, wystawione obecnie na próbê przez kryzys uchodÿczy oraz nowe podmiotowoœci, które oznaczaj¹ nie tylko opór, ale tak e niebezpieczne tendencje, takie jak autorytaryzm czy ksenofobia. Konferencja rozpoczê³a siê ceremoni¹ otwarcia w Megaron Athens Concert Hall, jednym z najbardziej charakterystycznych wspó³czesnych budynków w Atenach. Po przywitaniu goœci przez Lefterisa Kretsosa (Ministerstwo Polityki Cyfrowej, Telekomunikacji i Mediów) i Apostolosa SOCIETAS/COMMUNITAS 1(23) 2017 213
Olga Czeranowska, Ewa Majdecka Papadopoulosa (przewodnicz¹cy Lokalnego Komitetu Organizacyjnego i prezydent Hellenic Sociological Society), wprowadzenie do konferencji wyg³osi³ prezydent ESA Frank Welz. Nastêpnie odby³a siê sesja plenarna. Pierwszy referat wyg³osi³ David Harvey (City University of New York), który przedstawi³ g³ówne tezy swojej najnowszej ksi¹ ki Marx and Capital and the Madness of Economic Reason. Wyst¹pienie kolejnej referentki, Evy Illouz (Hebrew University of Jerusalem) dotyczy³o tematu Evaluation, Valuation, and Devaluation: Sexuality and the Techno-Capitalist Self. Na zakoñczenie ceremonii otwarcia zaprezentowani zostali kandydaci w wyborach na prezydenta ESA. Nastêpnie na uczestników konferencji czeka³o przyjêcie powitalne. W ci¹gu kolejnych trzech dni odby³o siê ponad 850 sesji. Szerszym dyskusjom na tematy zwi¹zane z tematem przewodnim konferencji poœwiêcone by³o 13 sesji semiplenarnych (m.in. The Structural Transformation of Europe s Public Sphere in the Age of Extremes, (Un)Making Capitalism, Care Labour and Affective Labour in the Global Care Chain, (Un)Making Solidarities, Anatomy of Greek Crisis, Public Sociology and Public Intellectuals in Times of Europe s Crisis czy The Sociology of Sustainable Food Consumption ). By³y one ukierunkowane na debatê zarówno miêdzy mówcami, jak i uczestnikami konferencji. W ci¹gu dnia mo na by³o równie wzi¹æ udzia³ w wydarzeniach specjalnych, na przyk³ad ESA Lecture Series, Meet The Editor oraz Author Meets Critics. W ich trakcie uczestnicy mogli poznaæ organizacyjne zaplecze ESA, a tak e wydawców, którzy prezentowali kryteria przyjmowania artyku³ów lub ksi¹ ek do publikacji (np. wydarzenie Meet The Editor: How to Write A Journal Article and Get It Published ). Niew¹tpliwie by³a to okazja do bezpoœredniego zainteresowania wydawców obszarami badawczymi eksplorowanymi przez uczestnicz¹cych w konferencji naukowców. Wœród wydarzeñ specjalnych nie zabrak³o dyskusji o zagro- eniach dotycz¹cych akademickiej wolnoœci w trakcie dynamicznych zmian w Europie. W cyklu Author Meets Critics znalaz³y siê spotkania z autorami nastêpuj¹cych ksi¹ ek: Europe Entrapped (Claus Offe), Against Meritocracy: Culture, Power and Mythos of Mobility (Jo Litter), Glocalisation: A Critical Introduction (Victor Roudmetof) oraz Towards a Critical Theory of the State (Clyde Barrow). Podczas sesji organizowanych przez sieci badawcze ESA prezentowane by³y referaty zg³oszone przez uczestników konferencji. Sesje w znacz¹cej czêœci dotyczy³y bie ¹cych problemów spo³ecznych, co tym bardziej potwierdza ambicje socjologii do bycia nauk¹ stosowan¹. Niezwykle zró nicowane tematy sesji pozwoli³y ka demu z badaczy i badaczek na zapoznanie siê z tematami podejmowanymi przez naukowców z innych krajów, ale równie poznanie nieznanych im zagadnieñ socjologicznych, bêd¹cych przedmiotem 214
Sprawozdanie z 13. konferencji European Sociological Association (Un)Making Europe... zainteresowania innych socjologów i badaczy spo³ecznych. Ka da z 37 sieci odby³a równie spotkanie organizacyjne. W programie tej edycji konferencji po raz pierwszy znalaz³y siê sesje wokó³ okr¹g³ego sto³u, a wiêc sesje ukierunkowane na otwart¹ dyskusjê uczestników. Podczas trzech takich spotkañ skupiono siê wokó³ socjologii edukacji (Research Network 10), komunikacji i badañ nad mediami (Research Network 18) oraz ruchów spo³ecznych (Research Network 25). Jednym ze specjalnych wydarzeñ wieczornych by³a sesja plenarna (Un)Making Europe. W jej trakcie wyst¹pili Yanis Varoufakis by³y minister finansów w rz¹dzie Syrizy (University of Athens, wyst¹pienie pt. What Comes After Europe s Failed Neoliberal Experiment? The Case for an International European New Deal ) oraz Donatella della Porta (Scuola Normale Superiore, wyst¹pienie pt. Social Movements in the European Crisis. Still A Time of Critical Europeanism? ). Konferencji towarzyszy³ targ ksi¹ ek i czasopism najwa niejszych wydawnictw podejmuj¹cych tematy socjologiczne przede wszystkim w jêzyku angielskim. Ateny da³y siê równie poznaæ od nieturystycznej strony. Organizatorzy konferencji umo liwili uczestnikom udzia³ w spacerach socjologicznych. Ich tematy przewodnie dotyczy³y miêdzy innymi Aten jako miasta migrantów, us³ug spo³ecznych w stolicy Grecji i jej okolicach czy niewidzialnych Aten szczególnej trasy, podczas której przewodnikami by³y osoby doœwiadczaj¹ce bezdomnoœci i wykluczenia spo³ecznego, pokazuj¹ce miasto z ich perspektywy. W trakcie pozosta³ych spacerów podejmowano równie tematy silnie obecne w polskich miastach, w tym zwi¹zane z prywatyzacj¹ przestrzeni publicznych. Przewodnikami wiêkszoœci spacerów byli m³odzi socjologowie i socjolo ki z Grecji wspierani przez lokalne organizacje pozarz¹dowe. Swoich przestrzeni w trakcie konferencji udostêpni³y uniwersytety Panteion i Harokopio. Pierwszy z nich jest skupiony wokó³ nauk spo³ecznych i politycznych, które mog¹ byæ wykorzystywane w yciu publicznym na rzecz jego poprawy. Na Uniwersytecie Harokopio k³adzie siê nacisk na uczenie siê i badania w w¹skich, wyspecjalizowanych obszarach wiedzy, które mog¹ prze³o yæ siê na ich praktyczne wykorzystanie. Ceremonia zamkniêcia odby³a siê w Stavros Niarchos Foundation Cultural Center. Do ostatniej sesji plenarnej zaproszono Wendy Brown (University of California, wyst¹pienie pt. How Did the Extreme Right Become the Party of Freedom? ) oraz Hartmuta Rosa (University of Jena, wyst¹pienie pt. (Un)Making Subjects of Growth: Dynamic Stabilisation and the Resonance Conception of Subjectivity ). Na koñcu og³oszono wyniki wyborów na prezydenta ESA, którym zosta³a Sue Scott (University of York). Sue Scott 215
Olga Czeranowska, Ewa Majdecka pe³ni³a funkcjê wiceprezydenta w up³ywaj¹cej kadencji ESA, w latach 2007 2009 prezydenta Brytyjskiego Towarzystwa Socjologicznego, a od 2013 do 2016 r. by³a jego dyrektork¹ spraw zagranicznych. W ramach swoich badañ naukowych zajmuje siê przede wszystkim seksualnoœci¹, gender i ryzykiem. Jest miêdzy innymi wspó³autork¹ ksi¹ ek Theorising Sexuality, Women and Sexuality: A Reader czy Body Matters: Essays on the Sociology of the Body. Przed rozpoczêciem prawie czterodniowego europejskiego spotkania socjologów i socjolo ek odby³y siê weekendowe warsztaty dla dwudziestu doktorantów z europejskich uniwersytetów. G³ównym ich celem by³o przygotowanie artyku³u przez uczestników i uczestniczki. Wa ne uzupe³nienie stanowi³y praktyczne zajêcia dotycz¹ce wyst¹pieñ publicznych, planowania kariery naukowej czy komunikowania swoich dokonañ za pomoc¹ zró nicowanych mediów. Czas pomiêdzy konferencjami ca³ego Europejskiego Towarzystwa Socjologicznego wype³niaj¹ spotkania 37 sieci naukowych, które pozwalaj¹ na czêstsze zapoznawanie siê z aktualnymi badaniami w danej subdyscyplinie oraz nawi¹zywanie kontaktów z jej specjalistami i specjalistkami z ca³ej Europy. Najbli sze z nich zapowiadane jest na 2018 r. W konferencji wziê³o udzia³ wielu reprezentantów i reprezentantek Instytutu Stosowanych Nauk Spo³ecznych Uniwersytetu Warszawskiego. Z grona pracowników i pracowniczek naukowych mo na by³o wys³uchaæ referatów: prof. dr hab. Ma³gorzaty Fuszary i prof. dr. hab. Jacka Kurczewskiego ( Court or Compromise as a Way Out of the Personal Conflict ), dr hab. Gra yny Romañczuk-Woronieckiej, prof. UW ( Locally or Worldly? Sociological Dissertations in a Diachronic Perspective ), dr Aleksandry Winiarskiej i dr Agaty Gójskiej ( Public dialogue it s sense and possible forms in the context social inactivity and social conflict ). Do Aten przyjechali z referatami równie doktoranci i doktorantki ISNS UW: mgr Ewelina Baczkowska ( The one but not only primary relationships in polyamory ), mgr Olga Czeranowska ( Individual perspective on the occupational prestige and gender discrimination on the labour market ), mgr Helena Jêdrzejczak ( 500th Anniversary of Reformation: ethics and morality in Luther s writings and documents of the Lutheran World Federation ), mgr Kaja Kietliñska ( Cooperatives as a tool to intorduce economic democracy to the market ), mgr Iwo oœ ( Solidarity or charity? On the moral orientations of the refugee helpers in Europe. A report from the sociological field research at the refugee camps in Iraq and Greece. ), 216
Sprawozdanie z 13. konferencji European Sociological Association (Un)Making Europe... mgr Ewa Majdecka ( The Old Town in Warsaw consequences of combining modernism, socialism and capitalism ), mgr Wojciech Sobolewski ( Morality and ethics in the world of theatre ), mgr ukasz Strzelczyk ( Music as a way of ordering (social) noises ), mgr Arkadiusz Swojak ( Concept of capitalism according to comic book relations between Donald Duck and Scrooge McDuck ), mgr Urszula Szczepankowska (wspó³autorka referatu Morality in the state of doom. Sexual abuse against women as an element of collective violence ), mgr Ewa Zieliñska ( Heterotopias of democracy. Urban-sites that invert the concept of citizenship ). Ponadto czêœæ sesji by³a prowadzona lub wspó³prowadzona przez: prof. dr. hab. Jacka Kurczewskiego ( Citizenship, Migration & Justice Systems in Transition, RN 13), mgr. Wojciecha Sobolewskiego ( Sociology of Morality I Sociology of Morality II, RS 14), mgr Urszulê Szczepankowsk¹ ( Sociology of Morality III, Sociology of Morality IV, RS 14). Wszystkie szczegó³owe informacje dotycz¹ce konferencji s¹ dostêpne na stronie internetowej: http://esa13thconference.eu/. 217
Olga Czeranowska, Ewa Majdecka 218