INŻYNIERIA PRZYSZŁOŚCI 2014

INŻYNIERIA PRZYSZŁOŚCI 2014 K o n f e r e n c j a N a u k o w o - B i z n e s o w a INTELIGENTNE ROZWIĄZANIA TECHNICZNE I ORGANIZACYJNE DLA PRZEMYSŁU KSIĘGA ABSTRAKTÓW

ISBN 978-83-7789-302-9 Copyright by Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2014 Opracowano na podstawie stanu na dzień 23.09.2014 r.

Patronat Honorowy Konferencji prof. dr hab. inż. Adam MAZURKIEWICZ mgr inż. Jerzy KOWAL Dyrektor Instytutu Technologii Eksploatacji Państwowego Instytutu Badawczego w Radomiu Wiceprezes Zarządu BCC, Kanclerz Loży Radomskiej Rada Programowa dr hab. inż. Dariusz BOROŃSKI, prof. UTP (UTP, Bydgoszcz) Przewodniczący Rady Programowej dr hab. Joanna CYGLER, prof. SGH (SGH, Warszawa) Wiceprzewodnicząca Rady Programowej dr hab. inż. Michał SZOTA, prof. PCz (PCz, Częstochowa) Wiceprzewodniczący Rady Programowej dr hab. inż. Jerzy SMOLIK, prof. ITeE PIB (ITeE PIB, Radom) Sekretarz Naukowy Konferencji płk dr inż. Adam BARTNICKI (WAT, Warszawa) dr hab. inż. Grzegorz BUDZIK, prof. PRz (PRz, Rzeszów) dr hab. inż. Marcin DĘBOWSKI, prof. UWM (UWM, Olsztyn) dr hab. inż. Kazimierz DZIERŻEK (PB, Białystok) dr hab. Joanna EJDYS, prof. PB (PB, Białystok) dr hab. inż. Wojciech FABIANOWSKI (PW, Warszawa) dr hab. inż. Tomasz GIESKO (ITeE PIB, Radom) dr hab. inż. Krzysztof KNAPIK (PWSW, Przemyśl) ppłk dr inż. Andrzej KOMOREK (WSOSP, Dęblin) dr inż. Andrzej MAJCHER (ITeE PIB, Radom) dr Beata POTERALSKA (ITeE PIB, Radom) dr inż. Dorota STADNICKA (PRZ, Rzeszów) dr hab. inż. Grzegorz SOCHA, prof. ILOT (ILOT, Warszawa) dr inż. Andrzej ZBROWSKI (ITeE PIB, Radom) dr hab. inż. Marcin ZIELIŃSKI, prof. UWM (UWM, Olsztyn) Komitet Organizacyjny dr Marzena WALASIK mgr Andrzej Hantz mgr Marcin Olifirowicz dr Anna SACIO-Szymańska mgr Urszula Wnuk mgr inż. Katarzyna Maćkowska mgr Andrzej Woś Przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego Wiceprzewodniczący Komitetu Organizacyjnego Wiceprzewodniczący Komitetu Organizacyjnego Wiceprzewodnicząca Komitetu Organizacyjnego Sekretarz Komitetu Organizacyjnego

25 WRZEŚNIA Nauka dla biznesu INŻYNIERIA PRZYSZŁOŚCI 2014 PROGRAM I DNIA KONFERENCJI 13:30 15:00 Rejestracja, zakwaterowanie, lunch WDRAŻANIE INNOWACJI W PRAKTYCE GOSPODARCZEJ 15:00 15:20 Otwarcie Konferencji. Bariery komercjalizacji innowacyjnych rozwiązań technologicznych w praktyce gospodarczej prof. dr hab. inż. Adam MAZURKIEWICZ, Dyrektor ITeE PIB, mgr inż. Jerzy KOWAL, Wiceprezes Zarządu BCC, Kanclerz Loży Radomskiej 15:20 16:30 Współpraca środowiska akademickiego z przemysłem dr hab. inż. Dariusz BOROŃSKI, prof. UTP Bydgoszcz, Prorektor ds. Nauki Uniwersytetu Technologiczno- -Przyrodniczego w Bydgoszczy Dobre praktyki kooperacji nauki i biznesu dr inż. Marek PRYMON, Prezes Zarządu Thessla Green Sp. z o.o. Szansa dla przedsiębiorstw Program ramowy Unii Europejskiej Horyzont 2020 dr inż. Jarosław PIEKARSKI, Ekspert do Komitetu H2020, Krajowy Punkt Kontaktowy PB UE Dofinansowane doradztwo Krajowej Sieci Innowacji dla przedsiębiorców mgr inż. Jerzy BAGIŃSKI, Członek Zarządu Fundacji Poszanowania Energii, Ośrodek Krajowej Sieci Innowacji 16:30 17:00 Sesja posterowa, Horyzont 2020 Corner, przerwa kawowa BIZNES I NAUKA: RELACJE-INSPIRACJE-INNOWACJE. DOŚWIADCZENIA MŁODYCH PRZEDSTAWICIELI NAUKI I BIZNESU 17:00 18:15 Benchmarking praktyczny w zakresie lean manufacturing dr inż. Dorota STADNICKA, Kierownik Lean Learning Academy Polska, Politechnika Rzeszowska Współpraca przedsiębiorstwa z organizacjami zewnętrznymi w zakresie realizacji badań własnych na przykładzie RADWAG mgr Andrzej HANTZ, Dyrektor Centrum Metrologii im. Zdzisława Rauszera RADWAG Wagi Elektroniczne Doświadczenia firm w projektach typu B+R na przykładzie firmy Technologies Transitions S.A. mgr inż. Marcin KŁOSIŃSKI, Ekspert Technologies Transitions S.A. Zwiększanie trwałości narzędzi kuźniczych w warunkach przemysłowych dr inż. Joanna KACPRZYŃSKA-GOŁACKA, Zakład Inżynierii Powierzchni ITeE PIB Komercjalizacja wyników B+R w formie zakładania spółek z uwzględnieniem wybranych aspektów pomocy publicznej wprowadzenie do seminarium mgr Agnieszka KROCHMAL-WĘGRZYN, Prezes Instytutu Synergii Badań i Inwestycji Synerbi, Członek Polskiego Stowarzyszenia Prawa Europejskiego Generowanie Modeli Biznesowych projektów B+R wprowadzenie do seminarium mgr Norbert KOŁOS, Prezes Zarządu 4CF Sp. z o.o., Przewodniczący polskiego oddziału The Millennium Project, mgr Kacper NOSARZEWSKI, Business Development Manager, Członek Zarządu 4CF Sp. z o.o. 19:15 Uroczysta kolacja

26 WRZEŚNIA Nauka i technika dla przyszłości INŻYNIERIA PRZYSZŁOŚCI 2014 PROGRAM II DNIA KONFERENCJI 06:30 07:30 Rekreacyjny bieg nad Jeziorem Chańcza 07:30 08:30 Śniadanie SEMINARIA RÓWNOLEGŁE 08:45 10:15 Komercjalizacja wyników B+R w formie zakładania spółek z uwzględnieniem wybranych aspektów pomocy publicznej mgr Agnieszka KROCHMAL-WĘGRZYN, Prezes Instytutu Synergii Badań i Inwestycji Synerbi, Członek Polskiego Stowarzyszenia Prawa Europejskiego Generowanie Modeli Biznesowych projektów B+R mgr Norbert KOŁOS, Prezes Zarządu 4CF Sp. z o.o., Przewodniczący polskiego oddziału The Millennium Project, mgr Kacper NOSARZEWSKI, Business Development Manager, Członek Zarządu 4CF Sp. z o.o. 10.15 11:00 Sesja posterowa, Horyzont 2020 Corner, przerwa kawowa 11:00 12:30 Obrady okrągłego stołu przewaga konkurencyjna dzięki kooperencji przemysłu i nauki panel ekspercki Moderator: dr hab. inż. Jerzy SMOLIK, prof. ITeE PIB Radom Sekretarz Naukowy ITeE PIB Radom Uczestnicy: prof. dr hab. inż. Jan BONARSKI (IMiIM PAN, Kraków); dr hab. inż. Dariusz BOROŃSKI, prof. UTP (UTP, Bydgoszcz); dr hab. Joanna EJDYS, prof. PB (PB, Białystok); mgr Zdzisław GREGORCZYK (ALTIA, Radom); dr hab. Ewa KASPRZYCKA, prof. PW (PW, Warszawa); dr inż. Witold LEWANDOWSKI (RADWAG, Radom); prof. dr hab. inż. Adam MAZURKIEWICZ (ITeE PIB, Radom); prof. dr hab. inż. Jerzy MICHALSKI (IMP, Warszawa); dr hab. inż. Grzegorz MOSKAL (PŚl, Katowice); dr hab. inż. Grzegorz SOCHA, prof. ILOT (ILOT, Warszawa); mgr inż. Andrzej STANIKOWSKI (ITM, Radom); dr hab. inż. Michał SZOTA, prof. PCz (PCz, Częstochowa); dr hab. inż. Wiesław ŚWIĄTNICKI, prof. PW (PW, Warszawa); prof. dr hab. inż. Wiesław ZWIERZYCKI (PP, Poznań) 12.30 12:45 Przerwa kawowa SESJE TEMATYCZNE RÓWNOLEGŁE 12:45 14:15 INNOWACYJNE SYSTEMY TECHNICZNE I TECHNOLOGICZNE Prowadzący sesję: płk dr inż. Adam BARTNICKI, dr inż. Andrzej ZBROWSKI Witold LEWANDOWSKI Przetwornik magnetoelektryczny podstawowym elementem budowy wag laboratoryjnych Kasper GÓRNY, Arkadiusz STACHOWIAK, Przemysław TYCZEWSKI, Wiesław ZWIERZYCKI Stanowisko do badań zużyciowych olejów stosowanych w sprężarkach chłodniczych Adam ZACHURA, Robert ŻUCZEK Innowacyjna konstrukcja systemu posuwu kombajnu górniczego wykorzystująca silnie obciążone elementy pary tribologicznej wykonane w technologii precyzyjnego odlewania RADWAG Radom Politechnika Poznańska KOMAG Gliwice; Instytut Odlewnictwa Kraków 5

Andrzej ZBROWSKI, Szymon ZACHARSKI Badania termograficzne stanowiska do wyznaczania sprawności rekuperatorów ciepła Robert SOŁTYSIAK Wpływ parametrów spawania laserowego złączy wykonanych ze stali typu DUPLEX na trwałość zmęczeniową Instytut Technologii Eksploatacji PIB Radom Uniwersytet Technologiczno- -Przyrodniczy Bydgoszcz NOWOCZESNE METODY POMIARU I KONTROLI W PROCESACH TECHNICZNYCH Prowadzący sesję: dr hab. inż. Grzegorz SOCHA, prof. ILOT; dr hab. inż. Tomasz GIESKO, prof. ITeE PIB Andrzej HANTZ Optymalizacja procedur wzorcowania poprzez automatyzację procesu na przykładzie wzorcowania wzorców masy i odważników Piotr GARBACZ, Piotr CZAJKA Zastosowanie metody optycznej inspekcji do kontroli poprawności montażu łożysk kulkowych Mirosław MAZIEJUK, Wiesław LISOWSKI, Monika SZYPOSZYŃSKA, Tomasz SIKORA, Anna ZALEWSKA Różnicowa spektrometria ruchliwości jonów w zastosowaniu do analizy par i gazów Łukasz ZABŁUDOWSKI, Beata MARCINIAK, Zbigniew LUTOWSKI, Sławomir BUJNOWSKI Parametry jakościowe w transmisji bezprzewodowej w rozproszonych systemach sterowania Andrzej ZBROWSKI, Wojciech JÓŹWIK Wpływ szczeliny pomiędzy głowicą pomiarową a badanym obiektem na wyniki pomiarów metodą prądów wirowych Centrum Metrologii im. Zdzisława Rauszera RADWAG Wagi Elektroniczne Radom Instytut Technologii Eksploatacji PIB Radom Wojskowy Instytut Chemii i Radiometrii Warszawa Uniwersytet Technologiczno- -Przyrodniczy Bydgoszcz Instytut Technologii Eksploatacji PIB Radom NOWOCZESNE ROZWIĄZANIA W INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Prowadzący sesję: dr hab. inż. Michał SZOTA, prof. PCz; dr hab. inż. Grzegorz MOSKAL 6 Tomasz LIPIŃSKI, Anna Wach Struktura wymiarowa wtrąceń niemetalicznych w stali średniowęglowej wytapianej w piecu elektrycznym Agnieszka BENDUCH, Rafał WYCZÓŁKOWSKI, Jan JOWSA Modelowanie przepływu ciepła w wiązce prętów stalowych z uwzględnieniem powstawania warstwy zgorzeliny Łukasz SZPARAGA, Piotr MYŚLIŃSKI, Adam GILEWICZ, Jerzy RATAJSKI Badanie właściwości termomechanicznych powłok gradientowych CrN/ CrCN z wykorzystaniem metody dylatometrycznej Adam LIPSKI Wyznaczanie granicy zmęczenia metodą Locati z zastosowaniem wykresu zmęczeniowego wyznaczonego metodą termograficzną Magdalena ŁAZIŃSKA, Tomasz DUREJKO Wpływ temperatury podłoża na mikrostrukturę próbek na osnowie fazy Fe 3 Al wytwarzanych techniką LENS Michał ZIĘTALA, Tomasz DUREJKO, Zbigniew BOJAR Mikrostruktura i właściwości wybranych stopów inżynierskich wytwarzanych laserową techniką przyrostową LENS Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Olsztyn Politechnika Częstochowska Politechnika Koszalińska Uniwersytet Technologiczno- -Przyrodniczy Bydgoszcz Wojskowa Akademia Techniczna Warszawa Wojskowa Akademia Techniczna Warszawa

ZARZĄDZANIE PROCESEM INNOWACYJNYM Prowadzący sesję: dr hab. Joanna EJDYS, prof. PB; dr Beata POTERALSKA Sabina MOTYKA Pomiar i ocena innowacyjności przedsiębiorstw Anna BORATYŃSKA-SALA, Joanna KRAJEWSKA Współpraca specjalistów TRIZ ze światem biznesu Dariusz MICHALAK Innowacyjne formy szkolenia pracowników zakładów górniczych Anna SACIO-SZYMAŃSKA, Adam MAZURKIEWICZ, Beata POTERALSKA, Joanna ŁABĘDZKA Foresight strategiczny jednostki badawczej Michał KALITA Wykorzystanie potencjału organizacyjnego w celu poprawy efektywności i konkurencyjności podmiotów gospodarczych Jarosław RETERSKI, Jerzy SIWKA Czynniki wpływające na wzrost efektywności gospodarowania wytwarzanymi odpadami przemysłowymi w aspekcie obowiązujących wymogów prawnych Politechnika Krakowska Politechnika Krakowska KOMAG Gliwice Instytut Technologii Eksploatacji PIB Radom REOR Projects Radom Politechnika Częstochowska 14:15 14:30 Przerwa kawowa 14:30 15:30 INNOWACYJNE SYSTEMY TECHNICZNE I TECHNOLOGICZNE Prowadzący sesję: ppłk dr inż. Andrzej KOMOREK; dr inż. Andrzej MAJCHER Jacek REINER, Wojciech CIESZYŃSKI, Maksymilian SIDOROWICZ, Marcin WIERCIOCH, Edward CHLEBUS Przykłady sterowania procesami obróbki laserowej ze sprzężeniem wizyjnym Adam BARTNICKI Teleoperacja w systemach zdalnego sterowania bezzałogowymi platformami lądowymi Jarosław SKOWROŃSKI, Marta BOJARSKA, Mirosław NESKA System do parametryzacji funkcjonalizowanych membran założenia projektu i wstępne wyniki Jerzy BOCHNIA, Tomasz KOZIOR Metody prototypowania z zastosowaniem nowoczesnych technologii przyrostowych Politechnika Wrocławska Wojskowa Akademia Techniczna Warszawa Instytut Technologii Eksploatacji PIB Radom; Politechnika Warszawska Politechnika Świętokrzyska Kielce NOWOCZESNE ROZWIĄZANIA W INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Prowadzący sesję: dr hab. inż. Ewa KASPRZYCKA, prof. PW; prof. dr hab inż. Jan BONARSKI Piotr DUDEK, Aleksander FAJKIEL, Tomasz REGUŁA, Jacek BOCHENEK Wstępne próby odlewania ablacyjnego stopu aluminium Wiesław ŚWIĄTNICKI Stale o strukturze nanokrystalicznej wytwarzanej za pomocą obróbki cieplnej Barbara KUCHARSKA, Mariola SPALIK Wpływ dodatków Al i Si na właściwości rezystancyjne magnetronowo osadzonych powłok FeCrNi Barbara KUCHARSKA, Michał KRZYWIECKI Naprężenia w warstwach wierzchnich stopu FeCrNi w oparciu o pomiary rentgenowskie i elektropolerowanie Marta MIKUŚKIEWICZ, Michał STOPYRA, Grzegorz MOSKAL Synteza oraz właściwości cieplne cyrkonianu dysprozu Instytut Odlewnictwa Kraków Politechnika Warszawska Politechnika Częstochowska Politechnika Częstochowska Politechnika Śląska, Katowice 15.30 Zakończenie konferencji, obiad 7

SESJE POSTEROWE: 25.09 godz. 16.30 17.00, 26.09 godz. 10.15 11.00 INNOWACYJNE SYSTEMY TECHNICZNE I TECHNOLOGICZNE Piotr DOMANOWSKI, Sławomir BUJNOWSKI, Tomasz MARCINIAK, Zbigniew LUTOWSKI Prototypowy system do modyfikacji powierzchni folii stosowanych w akumulatorach Li-Ion z wykorzystaniem technologii Plasma Assisted PVD Sławomir JANAS Zastosowane źródła promieniowania w wagosuszarkach RADWAG Stanisław KOZIOŁ, Andrzej ZBROWSKI System pomiarowy do badania efektywności odzysku ciepła w rekuperatorach stosowanych w wentylacji budynków energooszczędnych Tomasz KOZIOR Problemy wytwarzania modeli cienkościennych i sprężystych w technologii selektywnego spiekania laserowego Mirosław NESKA, Andrzej MAJCHER Układ automatycznego prowadzenia wstęgi w maszynach zwojowych pracujących cyklicznie Sławomir PAWŁOWSKI, Grzegorz DOBIŃSKI, Marek SMOLNY, Andrzej MAJCHER, Andrzej ZBROWSKI, Mirosław MROZEK Rozwój konstrukcji mikroskopu TERRA AFM Przemysław TYCZEWSKI, Wiesław ZWIERZYCKI Badania wpływu zastąpienia czynnika R22 propanem (R290) na stan powierzchni ślizgowych występujących w sprężarkach tłokowych Andrzej ZBROWSKI, Krzysztof MATECKI Stanowisko do badania trwałości elementów obrotowych foteli biurowych Robert ŻUCZEK, Stanisław PYSZ, Piotr SPRAWKA, Tomasz MUSZYŃSKI Innowacyjna konstrukcja odlewanych elementów zawieszenia wykonanych z wysokowytrzymałego stopu AlZnMgCu w pojazdach odpornych na zagrożenia typu IED Uniwersytet Technologiczno- -Przyrodniczy Bydgoszcz RADWAG Radom Instytut Technologii Eksploatacji PIB Radom Politechnika Świętokrzyska Kielce Instytut Technologii Eksploatacji PIB Radom Uniwersytet Łódzki; Instytut Technologii Eksploatacji PIB Radom Politechnika Poznańska Instytut Technologii Eksploatacji PIB Radom Instytut Odlewnictwa, Kraków; Wojskowa Akademia Techniczna Warszawa NOWOCZESNE METODY POMIARU I KONTROLI W PROCESACH TECHNICZNYCH Józef GAWLIK, Anna KIEŁBUS, Dariusz KARPISZ Zastosowanie zintegrowanego systemu danych obróbki materiałów trudnoobrabialnych do opisu norm i materiałów Andrzej HANTZ Minimalizacja procesu parowania przy wzorcowaniu pipet tłokowych metodą grawimetryczną poprzez zastosowanie kurtyny parowej Andrzej KOMOREK, Paweł PRZYBYŁEK, Dawid BRZOZOWSKI Wpływ promieniowania UV na właściwości kompozytu warstwowego Damian LEDZIŃSKI, Tomasz MARCINIAK, Mirosław MASZEWSKI, Dariusz BOROŃSKI Algorytmy planowania działań robotów w systemach wieloagentowych Beata MARCINIAK, Mirosław MASZEWSKI, Łukasz ZABŁUDOWSKI, Damian LEDZIŃSKI Innowacyjny system optycznej inspekcji procesów produkcyjnych wykorzystujący transformatę falkową Jordan MĘŻYK, Piotr GARBACZ Monitorowanie procesu FSW z wykorzystaniem multispektralnej metody wizyjnej Maciej MIERZWA, Wojciech FABIANOWSKI, Łukasz GÓRSKI, Piotr SMEKTAŁA, Tomasz KOBIELA Złote elektrody o chropowatej powierzchni projekt Złoty Jeż Jan PRZYBYLSKI, Andrzej MAJCHER Struktura i zastosowania systemu sterowania stanowiskiem 8 badawczym technologii PVD Politechnika Krakowska Centrum Metrologii im. Zdzisława Rauszera RADWAG Wagi Elektroniczne Radom Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych Dęblin Uniwersytet Technologiczno- -Przyrodniczy Bydgoszcz Uniwersytet Technologiczno- -Przyrodniczy Bydgoszcz Instytut Technologii Eksploatacji PIB Radom Politechnika Warszawska Instytut Technologii Eksploatacji PIB Radom

Paweł PRZYBYŁEK, Andrzej KOMOREK, Wojciech KUCHARCZYK Wstępna ocena wpływu rodzaju utwardzacza na udarność kompozytu warstwowego Tomasz SAMBORSKI, Andrzej ZBROWSKI Zastosowanie badań termograficznych w weryfikacji prototypu komory kalorymetrycznej Tomasz WÓJCICKI Model inteligentnego projektowania i optymalizacji struktur systemów wizyjnych przeznaczonych do inspekcji powierzchni Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych Dęblin; Uniwersytet Technologiczno- -Humanistyczny Radom Instytut Technologii Eksploatacji PIB Radom Instytut Technologii Eksploatacji PIB Radom NOWOCZESNE ROZWIĄZANIA W INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Bogdan BOGDAŃSKI Dyfuzyjne warstwy węglikowe wytwarzane na stali narzędziowej w atmosferze chlorków chromu przy obniżonym ciśnieniu Wojciech FABIANOWSKI, Piotr KURZEP, Artur OZIĘBŁO Materiały polimerowe ze zwiększonym współczynnikiem rozszerzalności cieplnej Joanna KACPRZYŃSKA-GOŁACKA, Karolina RYDZEWSKA, Adam MAZURKIEWICZ, Jan KUSIŃSKI, Jerzy SMOLIK, Halina GARBACZ, Piotr WIECIŃSKI Wpływ grubości warstw składowych w powłoce wielowarstwowej AlCrTiN multinano na właściwości tribologiczne warstw hybrydowych typu PN+AlCrTiN multinano Tomasz LIPIŃSKI, Paweł SZABRACKI Właściwości mechaniczne stopu Al-9%SiMg modyfikowanego modyfikatorem egzotermicznym zawierającym sód Hanna MYALSKA, Krzysztof SZYMAŃSKI, Grzegorz MOSKAL Mikrostruktura i odporność na ścieranie modyfikowanych powłok typu WC-Co Tadeusz PAWŁOWSKI, Marek GOŚCIAŃSKI, Bartłomiej DUDZIAK Nowe materiały i technologie wdrażane w przemyśle maszyn i urządzeń rolniczych Stanisław PYSZ, Marcin MAŁYSZA, Jarosław PIEKŁO Zastosowanie optymalizacji topologicznej w kształtowaniu wytrzymałościowym odlewów Tomasz ŹREBIEC Właściwości cieplne szkieł płaskich w modelowaniu procesu hartowania Instytut Mechaniki Precyzyjnej Warszawa Politechnika Warszawska; Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych Warszawa Instytut Technologii Eksploatacji PIB Radom; Akademia Górniczo-Hutnicza; Politechnika Warszawska Uniwersytet Warmińsko- -Mazurski Olsztyn Politechnika Śląska Katowice Przemysłowy Instytut Maszyn Rolniczych Poznań Instytut Odlewnictwa Kraków; Akademia Górniczo-Hutnicza INVESTLAND Sp. z o.o. Zręcin ZARZĄDZANIE PROCESEM INNOWACYJNYM Michał KALITA Wykorzystanie potencjału organizacyjnego w celu poprawy efektywności i konkurencyjności podmiotów gospodarczych Joanna ŁABĘDZKA, Ewelina BŁASZCZUK Platforma IT jako narzędzie wspomagania inteligentnego rozwoju organizacji wirtualnych Andrzej MAGRUK Najważniejsze etapy innowacyjnego zarządzania przyszłością w ujęciu foresightowym Adam MAZURKIEWICZ, Beata POTERALSKA Systemowe wspomaganie rozwoju i komercjalizacji innowacyjnych rozwiązań technologicznych Krzysztof STANKIEWICZ Samoorganizacja struktury sieciowej bazująca na algorytmie roju Krzysztof SYMELA Szkolenie specjalistów do spraw komercjalizacji innowacyjnych technologii Ireneusz WOŹNIAK, Michał NOWAKOWSKI Konstruowanie jednostek efektów uczenia się w edukacji pozaformalnej i nieformalnej REOR Projects Radom Instytut Technologii Eksploatacji PIB Radom Politechnika Białostocka Instytut Technologii Eksploatacji PIB Radom KOMAG Gliwice Instytut Technologii Eksploatacji PIB Radom Instytut Technologii Eksploatacji PIB Radom9

INNOWACYJNE SYSTEMY TECHNICZNE I TECHNOLOGICZNE innovative technologies and systems Prowadzący: płk dr inż. Adam Barnitcki dr inż. Andrzej Zbrowski ppłk dr inż. Andrzej KOMOREK dr inż. Andrzej Majcher

INNOWACYJNE SYSTEMY TECHNICZNE I TECHNOLOGICZNE innovative technologies and systems Badania termograficzne stanowiska do wyznaczania sprawności rekuperatorów Andrzej ZBROWSKI, Szymon ZACHARSKI Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy, Radom Słowa kluczowe: termografia, rekuperator, centrala wentylacyjna, odzysk ciepła Streszczenie: W artykule przedstawiono wykorzystanie techniki termograficznej jako metody służącej do badania rozkładu temperatury na powierzchni elementów prototypowego systemu do badań central wentylacyjnych z odzyskiem ciepła. Na podstawie metodyki badań urządzeń prototypowych opracowanej w Instytucie Technologii Eksploatacji Państwowym Instytucie Badawczym dokonano identyfikacji komponentów systemu stanowiących potencjalne źródło niesprawności związanych z izolacją termiczną. W artykule zaprezentowano wyniki badań termowizyjnych komór kalorymetrycznych odtwarzających rzeczywiste warunki pracy centrali rekuparacyjnej oraz przewodów łączących badane centrale z komorami. Działania naprawcze przeprowadzone po badaniach pozwolą na poprawę wskaźnika energochłonności stanowiska. Przedstawiono wykorzystanie termografii do badań lokalizacji defektów izolacji termicznej obudów, mostków cieplnych oraz ewentualnych nieszczelności rekuperatorów. Wyniki badań prowadzą do poprawy sprawności rekuperatorów, a przez to zwiększenie efektywności energetycznej budynków. Thermography testing of a test stand for determining the efficiency of heat recuperators Andrzej ZBROWSKI, Szymon ZACHARSKI Institute for Sustainable Technologies - National Research Institute, Radom Keywords: thermography, recuperator, air-handling unit Abstract: The article presents the use of thermographic technique as a method used to study the temperature distribution on the surface of the elements of a prototype system for testing air-handling units with heat recovery. Based on the research methodology of prototype devices developed at the Institute for Sustainable Technologies National Research Institute, the system s components constituting a potential source of failure connected with thermal insulation were identified. The article presents the infrared testing results of thermal imaging for a calorimeter chamber recreating real working conditions of a recuperation station and conduits linking the scrutinized stations tested with the chambers. The use of thermography to diagnose failure spots in the thermal insulation of housings, thermal bridges, and leakages of recuperators is described. The results were used to determine the actions to improve the energy consumption index of the station. Miejsce publikacji: Solid State Phenomena Forma przekazu: prezentacja 12

INNOWACYJNE SYSTEMY TECHNICZNE I TECHNOLOGICZNE innovative technologies and systems Badania wpływu zastąpienia czynnika R22 propanem (R290) na stan powierzchni ślizgowych występujących w sprężarkach tłokowych Przemysław Tyczewski, Wiesław Zwierzycki Politechnika Poznańska Słowa kluczowe: czynnik chłodniczy, propan, olej chłodniczy, badania tribologiczne Streszczenie: Elementy ruchowe sprężarek chłodniczych w zależności od stosowanych olejów i czynników chłodniczych mogą być narażone na różnego rodzaju procesy zużywania. Obecność czynnika chłodniczego powoduje, iż właściwości smarne i przeciwzużyciowe mieszaniny olej czynnik są dużo gorsze niż oleju bez czynnika chłodniczego. Obecnie obowiązujące przepisy dotyczące stosowania substancji zubożających warstwę ozonową nakazują wycofywanie z pracujących instalacji chłodniczych czynników syntetycznych typu HCFC, między innymi popularnego R22. W pracy przedstawiono wpływ różnych mieszanin olejów i czynników chłodniczych na moment tarcia oraz stan powierzchni żeliwa szarego i aluminium PA6. Badania wykonano na maszynie tarciowej z wykorzystaniem węzła typu block-on-ring znajdującym się w komorze ciśnieniowej symulującej wnętrze sprężarki chłodniczej. Uzyskane wyniki z przeprowadzonych badań potwierdzają możliwość wykorzystania ekologicznego czynnika chłodniczego R290 (propanu) jako zamiennika R22 przy pozostawieniu w instalacji chłodniczej dotychczasowego oleju mineralnego. Research works on the influence of substituting the refrigerant R22 with propane (R290) on the condition of the state of sliding surfaces occurring in piston compressors Przemysław Tyczewski, Wiesław Zwierzycki Poznan University of Technology Keywords: refrigerant, propane, refrigerating oil, tribology testing Abstract: Motion elements of refrigerating compressors, depending on the applied oils and refrigerants, can be exposed to various wear processes. The presence of refrigerant makes lubricating and anti-wear properties of the mixture of oil and refrigerant much worse than in the case of oil with no refrigerant. Regulations concerning the application of substances weakening the ozone layer, valid at present, demand the withdrawal of operating synthetic agents refrigerating installations type HCFC among others the popular R22. This paper presents the influence of different mixtures of oils and refrigerants on the moment of friction and the surface condition of cast iron and aluminium PA6. The tests were carried out on a friction machine with the use of a node type block-on-ring, which is located inside a pressure chamber that simulates the refrigeration compressor inside. The results of the performed tests confirm the possibility of using green refrigerant R290 (propane) as a substitute for R22, while keeping the existing mineral oil in the refrigerating installation. Miejsce publikacji: Solid State Phenomena Forma przekazu: poster 13

INNOWACYJNE SYSTEMY TECHNICZNE I TECHNOLOGICZNE innovative technologies and systems Innowacyjna konstrukcja odlewanych elementów zawieszenia wykonanych z wysokowytrzymałego stopu AlZnMgCu w pojazdach odpornych na zagrożenia typu IED Robert Żuczek *, Stanisław Pysz *, Piotr Sprawka **, Tomasz Muszyński ** * Instytut Odlewnictwa, Kraków ** Wojskowa Akademia Techniczna, Warszawa The innovative design of suspension cast components of vehicles made from high-strength AlZnMgCu alloy resistant to an IED type threat Robert Żuczek *, Stanisław Pysz *, Piotr Sprawka **, Tomasz Muszyński ** * Foundry Research Institute, Cracow ** Military University of Technology, Warsaw Słowa kluczowe: symulacja komputerowa, naprężenia, odlew aluminiowy, proces ICME Streszczenie: Coraz częściej odchodzi się od prowadzenia badań nieumocowanych w konkretnej aplikacji przemysłowej. Zintegrowany System Modelowania Materiałów i Procesów Inżynierskich (ICME Integrated Computational Materials Engineering) jest bardzo dobrym przykładem powiązania osiągnięć naukowych z sektorem przemysłowym. Na przykładzie elementu zawieszenia przedstawiono rozwój konstrukcji jako elementów odlewanych zastępujących do tej pory elementy spawane. Identyfikacja działających na węzły zawieszenia warunków brzegowych i sił węzłowych pozwoliła określić newralgiczne miejsca w istniejącej konstrukcji spawanej, a tym samym opracować nową konstrukcję odlewu o wyższych właściwościach użytkowych. Analiza kinematyki układu zawieszenia wykazała również konieczność zmian w konstrukcji punktów mocowania elementów składowych zawieszenia w celu zmniejszenia wartości maksymalnych sił i momentów wymuszających. W wyniku kolejnych etapów optymalizacji topologii konstrukcji analizowanych wahaczy odlewanych otrzymano konstrukcje o znacznie niższych wartościach maksymalnych naprężeń. Przeprowadzona konwersja materiałowa przez zastosowanie wysokowytrzymałego stopu aluminium AlZnMgCu pozwoliła jednocześnie na zmniejszenie masy wahacza dolnego o 25%, a górnego o 30%. Keywords: ICME method, construction and material conversion, high-strength aluminium alloy, numerical optimization, and simulation Abstract: The new research trends are moving away from research works that are not directly connected with industrial applications. The Integrated Computational Materials Engineering (ICME) is an excellent example of the relationship between scientific research and the industrial sector. As an example of the design development of construction of a suspension component, an overview of the changes of a welded part replaced with cast component is presented. The identification of boundary conditions and forces operating on the nodes of the suspension element allowed determining the critical areas in the existing welded construction. Then the new design of casting for high performance applications was developed. Analysis of the kinematics of the suspension components also revealed the need for changes in the design of the mounting points of the suspension components to reduce the maximum values of forces and enforced moments. As a result of successive stages of the topology optimization of analysed cast, control arms with significantly lower values of maximum stresses were obtained. The material conversion of welded part with high strength AlZnMgCu aluminium alloy allowed the reduction of the weight by 25% for the lower control arm and 30% for upper control arm. Miejsce publikacji: Solid State Phenomena Forma przekazu: poster 14

INNOWACYJNE SYSTEMY TECHNICZNE I TECHNOLOGICZNE innovative technologies and systems Innowacyjna konstrukcja systemu posuwu kombajnu górniczego wykorzystująca silnie obciążone elementy pary tribologicznej wykonane w technologii precyzyjnego odlewania Adam Zachura *, Robert Żuczek ** * Instytut Techniki Górniczej KOMAG, Gliwice ** Instytut Odlewnictwa, Kraków Innovative design of a longwall shearer s haulage system with highly loaded components of a tribological pair manufactured according to the precise casting technology Adam Zachura *, Robert Żuczek ** * KOMAG Institute of Mining Technology, Gliwice ** Foundry Research Institute, Cracow Słowa kluczowe: Flextrack, system posuwu, kombajn ścianowy, odlewanie precyzyjne Streszczenie: Przyspieszone zużycie zębów koła napędowego kombajnu ścianowego prowadzi do częstej wymiany tego kosztownego elementu ze względu na stosowanie dużych mocy napędów oraz ograniczenia geometryczne systemów posuwu. Opracowano koncepcje innowacyjnego systemu posuwu Flextrack, umożliwiającego ograniczenie występujących dotychczas dużych wartości naprężeń dociskowych wg Hertza pomiędzy współpracującymi powierzchniami koła napędowego i zębatki. Istotą systemu posuwu Flextrack jest zębatka składająca się z pojedynczych segmentów, z których każdy zawiera tylko jeden ząb. Ściany boczne zębatki posiadają bieżnie o kształcie kulistym usytuowane na współpracujących ze sobą powierzchniach kolejnych segmentów. Taka konstrukcja powoduje, że segmenty mają możliwość wzajemnego ułożenia się, nie zmieniając podziałki pomiędzy kolejnymi zębami. Tak wykonana zębatka posuwu zezwala w bardzo elastyczny sposób na pokonywanie poziomych i pionowych przegięć trasy przenośnika, po której przemieszcza się kombajn. Model materiałowy przyjęty w przeprowadzonych analizach numerycznych zakładał zastosowanie wysokowytrzymałego żeliwa sferoidalnego EN-GJS-1200-2 oraz staliwa L20HGSNM. Zastosowane zmiany w konstrukcji systemu posuwu wpłyną na znaczne wydłużenie okresu eksploatacji kół napędowych, co wpłynie na redukcję czasu działania zespołu serwisowego w bardzo niebezpiecznych warunkach pracy. Miejsce publikacji: Solid State Phenomena Forma przekazu: prezentacja Keywords: Flextrack, advance system, longwall shearer, precise casting Abstract: Increased wear of drive wheel teeth in a longwall shearer requires frequent replacement of this expensive component, due to use of high power drives and geometrical limitations to the advance systems. A concept of the innovative Flextrack advance system, which enables limiting the high pressing stresses between cooperating surfaces of drive wheel and tooth gear (according to Hertz), was developed. The tooth gear, which consists of single segments, each with only one tooth, is the main component of Flextrack advance system. The sidewalls of the tooth gear have tacks of spherical shape located on the surfaces of the segments cooperating with each other. This design causes that the segments can be seated against each other, with no need to change the pitch between the teeth. The surfaces of tracks of tooth gear segments can incline transversely and longitudinally, and it is limited only by a special guide. The advance tooth gear system made in such way enables one to overcome horizontal and vertical inclinations of the conveyor route on which the shearer moves. The material model accepted for numerical analyses assumed the use of high strength spheroidal cast iron EN- GJS-1200-2 and L20HGSNM cast steel. The manufacture of casts of tooth gear segments in a precise casting technology enables one to obtain high accuracy of cooperating spherical surfaces as well as surfaces of the flank of the tooth cooperating with drive wheel. Accepted casting technology ensures high repeatability and the reduction of the cost of a single tooth gear segment, assuming serial manufacture. Changes applied to the design of advance system will increase the operational life of drive wheels, significantly reducing the maintenance time in very dangerous conditions. 15

INNOWACYJNE SYSTEMY TECHNICZNE I TECHNOLOGICZNE innovative technologies and systems Metody prototypowania z zastosowaniem nowoczesnych technologii przyrostowych Jerzy Bochnia, Tomasz KOZIOR Politechnika Świętokrzyska w Kielcach Słowa kluczowe: szybkie prototypowanie, SLS, PolyJet, Druk 3D Streszczenie: W pracy przedstawiono charakterystykę wybranych technologii przyrostowych: SLS selektywne spiekanie laserowe, 3D Printing spajanie proszków ceramicznych, PolyJet Matrix fotoutwardzanie żywic polimerowych. Omówiono procedury i metody wytwarzania modeli w wyżej wymienionych technologiach. Przedstawiono przykłady modeli wykonanych w ramach prowadzonych prac badawczych oraz opisano rozwiązanie objęte zgłoszeniem patentowym. Methods of prototyping process using modern additive technologies Jerzy Bochnia, Tomasz KOZIOR Kielce University of Technology Keywords: additive technology, bonding ceramic powders, photocuring resins, SLS, rapid prototyping Abstract: The paper presents the characteristics of the selected additive technologies SLS selective laser sintering, 3D Printing bonding of ceramic powders, PolyJet Matrix photocuring polymer resins. Procedures and methods for preparing models in the above-mentioned technologies are discussed. The examples of models made during research are described. The solutions covered by the patent application are also presented. Miejsce publikacji: Solid State Phenomena Forma przekazu: prezentacja 16

INNOWACYJNE SYSTEMY TECHNICZNE I TECHNOLOGICZNE innovative technologies and systems Problemy wytwarzania modeli cienkościennych i sprężystych w technologii selektywnego spiekania laserowego Tomasz KOZIOR Politechnika Świętokrzyska w Kielcach Słowa kluczowe: szybkie prototypowanie, SLS, mieszki, sprężyny, elementy cienkościenne Streszczenie: W artykule omówiono technologię wykonywania elementów cienkościennych i sprężystych metodą przyrostową SLS z zastosowaniem proszku poliamidowego PA 2200. Przedstawiono charakterystykę wybranych elementów oraz wyniki ich badań wytrzymałościowych. Uwzględniono anizotropię materiału w poszczególnych modelach. Badania mogą być przydatne w przyszłości w procesie projektowania elementów cienkościennych i elastycznych, takich jak sprężyny i mieszki. Problems of producing thin-walled and elastic elements by selective laser sintering Tomasz KOZIOR Kielce University of Technology Keywords: Bellows, Modelling, Selective laser sintering, Elasticity, Face seal Abstract: The article describes the technology of making thin-walled components and elastic by additive technology SLS using a polyamide powder PA 2200. The characteristics of the selected elements and the results of their strength tests are presented. The research focuses on the anisotropy of the materials in the various models. Printing processes were investigated on surfaces perpendicular and parallel to the axis of the model. Based on measurements of deformation, coefficients of elasticity, and the influence of selected parameters of the printing process, the accuracy of tested elements were determined. Comparing results of the research indicated that there is a significant influence of direction and printing process parameters on elastic properties. Research can be helpful in the future in the design process of elastic and thin-walled components such as springs and bellows. Miejsce publikacji: Solid State Phenomena Forma przekazu: poster 17

INNOWACYJNE SYSTEMY TECHNICZNE I TECHNOLOGICZNE innovative technologies and systems Prototypowy system do modyfikacji powierzchni folii stosowanych w akumulatorach Li-Ion z wykorzystaniem technologii Plasma Assisted PVD Piotr Domanowski, Sławomir Bujnowski, Tomasz MARCIniak, Zbigniew LutowskI Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy Słowa kluczowe: modyfikacja powierzchni, plazma, komora próżniowa Streszczenie: W artykule przedstawiono prototyp systemu do modyfikowania powierzchni folii wykorzystywanych w produkcji akumulatorów litowo-jonowych. Urządzenie umożliwia dwustronne modyfikowanie powierzchni folii w warunkach obniżonego ciśnienia z użyciem plazmy niskotemperaturowej. Podczas procesu uzdatniania powierzchni możliwe jest dozowanie do komory próżniowej substancji chemicznych w postaci gazowej, przez co można uzyskać cienkie powłoki na powierzchni folii. Urządzenie pozwala na parametryzowanie procesu modyfikacji folii i monitorowanie jego kluczowych parametrów. Prototype system for plasma film surface modification Piotr Domanowski, Sławomir Bujnowski, Tomasz MARCIniak, Zbigniew Lutowski University of Technology and Life Sciences, Bydgoszcz Keywords: plasma technology, surface modification, vacuum chamber Abstract: The paper presents a prototype system for modifying surface of a film that can be used in various industries. System allows for two-sided modification of the surface of the film under reduced pressure with a low temperature plasma use. During the surface treatment process, it is possible to dispense chemicals into vacuum chamber in gaseous form, which can create a thin coating on the surface of the film. The system enables the film modification process parameterization while monitoring its key parameters. Miejsce publikacji: Solid State Phenomena Forma przekazu: poster 18

INNOWACYJNE SYSTEMY TECHNICZNE I TECHNOLOGICZNE innovative technologies and systems Przetwornik magnetoelektryczny podstawowym elementem budowy wag laboratoryjnych w RADWAG Witold Lewandowski RADWAG, Radom Słowa kluczowe: przetwornik magnetoelektryczny, wagi laboratoryjne Streszczenie: W budowie wag elektronicznych stosuje się najczęściej dwa typy przetworników pomiarowych tensometryczne i magnetoelektryczne. Przetworniki tensometryczne są najpopularniejszym elementem pomiarowym wykorzystywanym do szybkich pomiarów w przemyśle. Są to czujniki przeznaczone do pomiarów naprężenia mechanicznego. Przetwornik magnetoelektryczny jest stosowany w wagach laboratoryjnych o bardzo wysokich rozdzielczościach, pozwalających na wykonanie wag z działką elementarną 0,1 µg oraz w wagach przemysłowych przeznaczonych do ważenia obiektów w ruchu (wagach dynamicznych). W wagach tych siła nie powoduje ugięcia zespołu mechanicznego prostowodu, co umożliwia uzyskanie dużych rozdzielczości przy małych błędach wskazań. Siła pochodząca od położonej na szalce masy jest równoważona przez siłę pochodzącą od cewki z prądem, usytuowanej w polu magnetycznym. Wielkością prądu płynącego w cewce steruje odpowiedni blok sprzężenia zwrotnego na podstawie sygnału z czujnika położenia. Blok ten zawiera m.in. regulator dostosowujący parametry sygnału sterującego cewką do właściwości mechanizmu wagi. W konsekwencji położenie szalki pozostaje niezmienne. Obecnie zaawansowane rozwiązania wag działają w oparciu o impulsową metodę pomiaru. W rozwiązaniu tym cewka zasilana jest prądem impulsowym. Pozwala to na usunięcie pewnych wad mechanicznych konstrukcji wagi, a w konsekwencji pozwala osiągnąć wyższe dokładności ważenia. Metoda ta nie wykorzystuje przetwornika A/C, ponieważ cewka sterowana jest bezpośrednio przez mikroprocesor, którego sygnał sterujący zawiera już informację o ważonej masie. Magneto-electric transducer fundamental element in the construction of laboratory scales RADWAG Witold Lewandowski RADWAG, Radom Keywords: magneto-electric transducer, laboratory balance Abstract: In the construction of electronic scales two types of transducers are most often used, strain gauges, and magneto-electric. Strain gauge transducers are the most common sensing element used for rapid measurements in the industry. These sensors are designed to measure the mechanical stress. Magneto-electric transducers are used in the laboratory scales with very high resolutions, allowing construction of the instruments with a scale of 0.1 mg and industrial scales for weighing objects in motion (dynamic weights). The weights of the force does not cause sagging mechanical assembly which allows a high resolution at low error indications. The force from the weight placed on weighing pan is balanced by the force from the coil current, located in a magnetic field. The amount of current flowing in the coil of the corresponding control block feedback is based on the signal from the position sensor. This block contains a min controller that adjusts the parameters of the control signal coil weight of the machinery. As a result, the position of the pan remains unchanged. Currently, advanced solutions scales are based on the pulse method of measurement. In this solution, the coil is powered by a pulse. This allows one to remove some of the disadvantages of the mechanical design of the instrument, and consequently allows one to achieve higher accuracy weighing. This method does not use the A / D converter, because the coil is controlled directly by the microprocessor, the control signal alreadly contains the mass information. Forma przekazu: prezentacja 19

INNOWACYJNE SYSTEMY TECHNICZNE I TECHNOLOGICZNE innovative technologies and systems Przykłady sterowania procesami obróbki laserowej ze sprzężeniem wizyjnym Jacek Reiner, Wojciech Cieszyński, Maksymilian Sidorowicz, Marcin Wiercioch, Edward Chlebus Politechnika Wrocławska Słowa kluczowe: monitorowanie lasera, zdalne cięcie laserowe, napawanie laserowe, systemy wizyjne Streszczenie: Technologie obróbkowe wykorzystujące energię promieniowania laserowego zdobywają coraz to nowe zastosowania. Wynika to z szeregu ich zalet, między innymi selektywności oddziaływania wiązki laserowej w dziedzinie przestrzennej i czasowej. Jednak znacznie precyzyjniejsze narzędzie wiązka lasera, ogranicza odporność na tolerancje i błędy wykonania części. Jeśli takie podwyższone wymagania zostaną przeniesione na procesy poprzedzające obróbkę laserową, to będzie to skutkowało zwiększeniem kosztów wykonania takich części. Stąd rozwiązań poszukuje się w paradygmacie mechatronicznym, który koryguje niedoskonałości mechaniki za pomocą elektroniki i oprogramowania. Przykładem takich rozwiązań są układy sterowania nadążnego i adaptacyjnego. W artykule przedstawiono przykłady opracowanych i wdrożonych systemów sterowania procesami obróbki laserowej ze sprzężeniem wizyjnym. Obejmują one: cięcie zdalne wraz z systemem projektowania procesu CAM-MV oraz napawanie laserowe ze sprzężeniem temperaturowym i geometrycznym. Examples of laser processing control with machine vision feedback Jacek Reiner, Wojciech Cieszyński, Maksymilian Sidorowicz, Marcin Wiercioch, Edward Chlebus Wroclaw University of Technology Keywords: laser monitoring, remote laser cutting, laser cladding, machine vision Abstract: Manufacturing technologies using laser radiation energy are gaining increasingly new applications. It results from their numerous advantages, most of all, from the selectiveness of a laser beam within the spatial and temporal domain. Although the laser beam is a very precise tool, it restricts the tolerances of component preparation. If such increased requirements drive previous processes, it will result in the increase of manufacturing costs of these parts. Hence, solutions are sought in the mechatronics paradigm, which corrects mechanical imperfections by means of electronics and software. Examples of the above solutions are follow-up and adaptive control systems. The paper presents examples of developed and implemented control systems of laser manufacturing processes with machine vision feedback. They include remote cutting with CAM-MV and laser cladding with a thermal or geometric closed-loop. Miejsce publikacji: Solid State Phenomena Forma przekazu: prezentacja 20