Niska emisja co to takiego?
Niska emisja to najprościej ujmując emisja szkodliwych pyłów i gazów na niskiej wysokości. W tym przypadku chodzi o emitory (kominy i inne źródła emisji) znajdujące się na wysokości nie większej niż 40 m. Przeważnie jednak znajdują się one na pułapie do 10 metrów. Właśnie z tego powodu jest to zjawisko tak szkodliwe wprowadzane do powietrza na tej wysokości zanieczyszczenia gromadzą się wokół miejsca powstania wyrządzając szkody lokalnie (zazwyczaj są to miejsca zwartej zabudowy mieszkalnej). Przyczyną powstania problemu niskiej emisji jest zaspokajanie najzwyklejszych ludzkich potrzeb ogrzewanie, komunikacja samochodowa, czy w przypadku wtórnej emisji szkodliwych pyłów nawet takie czynności jak chodzenie, bieganie czy koszenie trawnika. Podsumowując niska emisja to problem związany z emisją szkodliwych pyłów i gazów powstałych w wyniku nieefektywnego spalania paliw w domach i samochodach (węgla kamiennego, węgla drzewnego, benzyny, oleju napędowego itp.) oraz kotłowniach przemysłowych.
Zasadniczo można wymienić 4 podstawowe źródła zanieczyszczeń powietrza. Każde z tych źródeł posiada swoją specyfikę i związany z tym wpływ na środowisko. Zanieczyszczenia przemysłowe od wielu już lat to właśnie na nie zwracało się największą uwagę i poświęcało się walce z tym problemem ogromne ilości czasu, zaangażowania odpowiednich środowisk (rządowych i pozarządowych) oraz pieniędzy. Właśnie dzięki tej skutecznej walce zanieczyszczenia przemysłowe nie stanowią obecnie większego problemu wszystkie potencjalne źródła emisji tych zanieczyszczeń są obwarowane wieloma przepisami, które regulują normy emitowania poszczególnych substancji do atmosfery Emisja z kotłowni lokalnych i palenisk indywidualnych to właśnie to źródło zanieczyszczenia powietrza jest obecnie największym problemem. Wynika to z braku świadomości w społeczeństwie, że to jakim paliwem ogrzewają swoje domy oraz w jakich piecach czy jakimi źródłami energii ma ogromne znaczenie na jakość wdychanego przez nich powietrza. Dlatego właśnie ten temat wymaga obecnie najwięcej uwagi szczególnie, że pył PM10 oraz inne produkty niskiej emisji zbierają coraz większe żniwo chociażby w zwiększaniu śmiertelności ludzi, znacznego zwiększenia ilości zachorowań i innych.
Zasadniczo można wymienić 4 podstawowe źródła zanieczyszczeń powietrza: Emisja komunikacyjna choć również wymaga ogromnej uwagi i akcji uświadamiających społeczeństwo w celu zmniejszenia ruchu samochodowego to jednak stale podejmowane są (mniej lub bardziej świadomie) kroki zmniejszające jej ważność. Jakie to kroki? Chociażby budowa licznych autostrad czy obwodnic dzięki czemu zmniejsza się ilość korków (które stanowią największe zagrożenie dla jakości powietrza ze strony ruchu samochodowego) a tym samym ilości spalanego paliwa. Co więcej w coraz większej ilości pojawiają się modele samochodów spalających znacznie mniejsze ilości paliwa czy w ogóle napędzanych energią elektryczną. Zanieczyszczenia napływowe z sąsiednich obszarów to źródło zanieczyszczeń jest od nas niestety zależne tylko w niewielkim stopniu przez co poświęca się mu najmniej uwagi. Niestety w niektórych regionach naszego kraju ma ono ogromny wpływ na zanieczyszczanie powietrza. Przez to doskonale widać jak duże znaczenie ma współpraca międzynarodowa i podejmowanie wspólnych działań.
Wpływ niskiej emisji na jakość powietrza Niska emisja jest przyczyną pojawienia się w powietrzu wielu szkodliwych substancji, wśród których można wyszczególnić: Pył PM10 i pył PM2,5 Pył składa się z mieszaniny cząstek stałych i ciekłych zawieszonych w powietrzu i będących mieszaniną substancji organicznych i nieorganicznych. Pył zawieszony może zawierać substancje toksyczne takie jak wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (m.in. benzo(a)piren), metale ciężkie oraz dioksyny i furany. Pył PM10 zawiera cząstki o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów, które mogą docierać do górnych dróg oddechowych i płuc, natomiast pył PM2,5 cząstki o średnicy mniejszej niż 2,5 mikrometra, które mogą także przenikać do krwi. Największa emisja pyłów powodowana jest w wyniku spalania węgla w starych i często źle wyregulowanych kotłach oraz piecach domowych. Duże znaczenie ma również spalanie odpadów w tych kotłach, które choć jest nielegalne i powoduje poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi, jest praktykowane przez niektórych mieszkańców. Znacząca emisję pyłu powodowana jest również przez komunikację - zarówno w wyniku spalania paliw w silnikach, jak również jako emisja wtórna z unoszenia pyłów z brudnych i będących w złym stanie dróg. Istotna jest również jakość spalanego węgla. Emisja pyłów powodowana jest również przez przemysł, szczególnie energetyczny, chemiczny, wydobywczy i metalurgiczny, ale ze względu na wysokość emitorów oraz obowiązujące przepisy prawne regulujące dopuszczalne wartości emisji, źródła te mają zwykle dużo mniejszy wpływ na jakość powietrza.
Ozon Ozon to odmiana tlenu o cząsteczce trójatomowej. Jest to drażniący gaz o barwie bladoniebieskiej i charakterystycznej woni. Najwięcej tej substancji znajduje się w warstwie ozonosfery, która stanowi osłonę Ziemi przed promieniowaniem ultrafioletowym. Ozon obecny w warstwie atmosfery przy powierzchni, ma negatywny wpływ na zdrowie ludzkie i roślinność. Jest jednym ze składników smogu fotochemicznego powstającego głównie latem przy wysokich temperaturach i ciśnieniu w miastach o bardzo dużym ruchu samochodowym. Ozon w warstwie atmosfery przy powierzchni Ziemi to zanieczyszczenie wtórne - powstaje na skutek przemian fotochemicznych w powietrzu powodowanych między innymi przez tlenki azotu, węglowodory i tlenek węgla. Największe stężenia obserwuje się przy dużych aglomeracjach miejskich, a głównym powodem jego powstawania jest emisja spalin samochodowych. Zmniejszenie emisji tlenków azotu i węglowodorów można również uzyskać poprzez poprawne wyregulowanie silnika samochodu.
Dwutlenek azotu Dwutlenek azotu to brunatny, silnie toksyczny gaz o ostrym zapachu. Jest to substancja oddziaływująca w sposób szkodliwy na roślinność i zdrowie ludzkie. Tlenki azotu są również odpowiedzialne za tworzenie się dziury ozonowej. W połączeniu z gazowymi węglowodorami tworzą w określonych warunkach atmosferycznych zjawisko smogu fotochemicznego charakterystycznego dla miast o bardzo dużym ruchu samochodowym w warunkach wysokich temperatur i ciśnienia. Głównymi źródłami emisji dwutlenku azotu są transport drogowy, energetyka oraz lokalne systemy grzewcze. Na terenach dużych miast dominuje wpływ spalin samochodowych, dlatego największe zanieczyszczenia najczęściej występują w sąsiedztwie ruchliwych ulic. Większą emisję tlenków azotu powodują pojazdy z silnikami Diesla. Zmniejszenie emisji tlenków azotu można również uzyskać poprzez poprawne wyregulowanie silnika samochodu.
Dwutlenek siarki Dwutlenek siarki to bezbarwny gaz o ostrym, gryzącym i duszącym zapachu, silnie drażniący drogi oddechowe. Wchłaniany jest do organizmu człowieka przez błonę śluzową nosa i górnego odcinka dróg oddechowych. Jest trujący dla zwierząt i szkodliwy dla roślin. Gaz ten wchodzi w reakcję z parą wodną zawartą w powietrzu, w wyniku czego stanowi główną przyczynę powstawania kwaśnych deszczy. Stanowi także składnik smogu w wielkich aglomeracjach miejskich. Dwutlenek siarki powstaje przede wszystkim w wyniku spalania paliw kopalnych zawierających siarkę - zarówno w zakładach przemysłowych, lokalnych kotłowniach, jak również w indywidualnych kotłach grzewczych. Zakłady przemysłowe stosują często techniki odsiarczania spalin, by dotrzymać dopuszczalnych wartości emisji. W przypadku kotłów indywidualnych wielkość emisji dwutlenku siarki zależy przede wszystkim od rodzaju paliwa, jego jakości (zawartości siarki).
Tlenek węgla Tlenek węgla to potocznie czad - silnie toksyczny, bezbarwny i pozbawiony zapachu gaz. Wdychany z powietrzem łączy się z hemoglobiną krwi, która traci zdolność do pobierania tlenu. Tlenek węgla powstaje w trakcie procesów spalania przy niedoborze tlenu. Naturalnymi źródłami emisji są erupcje wulkanów i pożary lasów. W ramach działalności człowieka największą emisję powodują spaliny samochodowe, kotły domowe opalane węglem, spalanie odpadów, także suchych pozostałości roślinnych oraz przemysł energetyczny, hutniczy i chemiczny. Wielkość emisji tlenku węgla z komunikacji zależy od typu pojazdu i szybkości poruszania się. Wielkość emisji tlenku węgla uzależniona jest również od jakości spalanego węgla.
metale ciężkie (Hg - rtęć, Cd - kadm, Pb - ołów, Mn - mangan, Cr chrom) szkodliwe dla ludzi, zwierząt i roślin, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA - m. in. α-benzopiren) substancje rakotwórcze i powodujące silne zatrucia, dioksyny trujące związki chemiczne, często odpowiedzialne za pojawienie się nowotworów czy bezpłodności. Wpływ zanieczyszczeń na zdrowie
Wpływ niskiej emisji na zdrowie. Niska emisja, w czasie której są emitowane takie zanieczyszczenia, jak: metale ciężkie: Hg, Cd, Pb, Mn, Cr, tlenki siarki i azotu, WWA, dioksyny i furany, jest odpowiedzialna za choroby układu oddechowego i krążenia, uszkodzenia wątroby, nowotwory, alergie, obniżenie zdolności wiązania aminokwasów przez trna, a w efekcie za wzrost śmiertelności ludności na terenach o wysokich wartościach wskaźników emisji tych substancji. Bardzo słabo rozpuszczalne w wodzie WWA po wchłonięciu podlegają metabolizmowi, w wyniku czego powstają związki o większej toksyczności niż wyjściowe substraty. Ocenia się, że pył pochodzący z niskiej emisji jest często bardziej toksyczny niż pył pochodzący ze źródeł przemysłowych, co jest związane z niepełnym spalaniem, które zachodzi w stosunkowo niskich temperaturach oraz niską sprawnością pieców, co sprzyja zwiększonemu powstawaniu i uwalnianiu do środowiska metali ciężkich, związków siarki, azotu i WWA. Stwierdzono, że zanieczyszczenia metalami ciężkimi gleb podwórzy wiejskich i wybiegów oraz użytków zielonych może przyczyniać się do skażenia organizmów zwierząt gospodarskich oraz produktów pochodzących od tych zwierząt mleka, jaj i miodu. Istotna jest tu świadomość, że odległe skutki skażenia są widoczne w okresie liczącym 20 lat