LRZ 4101-020-03/2014 P/14/021 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

LRZ 4101-020-03/2014 P/14/021 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę Kontroler Jednostka kontrolowana Kierownik jednostki kontrolowanej P/14/021 Wspieranie rozwoju innowacyjnych przedsiębiorstw środkami Unii Europejskiej w ramach Działań 4.3. i 4.5. Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Rzeszowie. Wojciech Ostrowski specjalista kontroli państwowej, upoważnienie do kontroli nr 91511 z dnia 10 września 2014 r. (dowód: akta kontroli str. 1-2) Goodrich Aerospace Poland Sp. z o.o. (Spółka) 38-400 Krosno, ul. Żwirki i Wigury 6a. Członkami Zarządu Spółki są: pan Mariusz Tomiak i pan Marek Galiński. (dowód: akta kontroli str. 3-11) Ocena ogólna II. Ocena kontrolowanej działalności Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie 1, działalność kontrolowanej jednostki w zbadanym zakresie, realizowaną w latach 2009 2014 (do 30 października 2014 r.). Uzasadnienie oceny ogólnej Formułując powyższą ocenę wzięto pod uwagę: - rzetelne uzasadnienie, iż Projekt odpowiada kryteriom merytorycznym Działania 4.5. Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, w szczególności udokumentowanie innowacyjności Projektu, - prawidłowość udzielania zamówień na dostawy maszyn i urządzeń, - stan realizacji Projektu i osiągnięte rezultaty, - prawidłowość i rzetelność sporządzania wniosków o płatność oraz dokumentowania i ewidencjonowania wydatków związanych z realizacją Projektu. III. Opis ustalonego stanu 1. Charakterystyka projektu inwestycyjnego. Przedmiotem kontroli była realizacja przez Spółkę projektu inwestycyjnego Budowa zakładu produkcyjnego nowych produktów branży lotniczej wykorzystującego innowacyjne technologie (Projekt) w ramach poddziałania 4.5.1. Wsparcie 1 Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości, negatywna. Jeżeli sformułowanie oceny ogólnej według proponowanej skali byłoby nadmiernie utrudnione, albo taka ocena nie dawałaby prawdziwego obrazu funkcjonowania kontrolowanej jednostki w zakresie objętym kontrolą, stosuje się ocenę opisową, bądź uzupełnia ocenę ogólną o dodatkowe objaśnienie 2

inwestycji w sektorze produkcyjnym działania 4.5. Wsparcie inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki osi priorytetowej 4 Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013. Istotę Projektu stanowiło: - utworzenie nowego przedsiębiorstwa poprzez budowę (na gruntach będących w posiadaniu Spółki w miejscowości Tajęcina, gmina Trzebownisko, województwo podkarpackie) kompletnego zakładu produkcyjnego, w którym utworzonych miało zostać 201 miejsc pracy, - zakup nowych urządzeń dla linii technologicznych na terenie istniejącego zakładu w Krośnie. Zakupione urządzenia i maszyny stanowić miały kompletą linię produkcyjną do wytwarzania nowych produktów, takich jak: podzespoły podwozi lotniczych oraz układów sterowania (wykorzystywanych w samolotach cywilnych i wojskowych). W planowanej inwestycji miały zostać zastosowane innowacyjne maszyny i rozwiązania technologiczne (których okres stosowania na świecie był krótszy niż 1 rok) umożliwiające zasadniczą poprawę jakości wyrobów, skrócenie cyklu produkcyjnego, a także wprowadzenie rozwiązań pro-ekologicznych (zastąpienie w procesie nakładania powłok ochronnych technologii kadmowej, technologią cynkowo-niklową). (dowód: akta kontroli str. 12-60) Pierwotna wersja wniosku o dofinansowanie Projektu złożona została w dniu 29 grudnia 2009 r., natomiast uzgodniona wersja ostateczna z dnia 24 lutego 2010 r. zatwierdzona została przez Instytucję Zarządzającą w dniu 31 marca 2010 r. Umowa o dofinansowanie Nr POIG.04.05.01-00-008/09-00 Projektu zawarta została w dniu 28 października 2010 r. Koszty realizacji i źródła finansowania Projektu określone zostały w umowie w sposób następujący: - całkowity koszt realizacji - 269 818 400,39 zł brutto, - wysokość wydatków kwalifikowalnych - 211 938 944,27 zł netto (stanowiąca zarazem maksymalną kwotę tych wydatków na koszty inwestycji w środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne), - wysokość dofinansowania - 63 581 683,28 zł (stanowiąca 30% wydatków kwalifikowalnych), z tego w formie dotacji celowej 9 537 252,49 zł (15% kwoty dofinansowania) oraz 54 044 430,79 zł w formie płatności ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju regionalnego (85% kwoty dofinansowania). Przyznana wysokość dofinansowania była wyższa od kwoty ujętej we wniosku o dofinansowanie (52 984 736,07 zł stanowiące 25% wydatków kwalifikowalnych), w związku z wnioskiem Spółki z dnia 15 kwietnia 2010 r. o zwiększenie pomocy. Okres realizacji Projektu określono w umowie na: 1 lutego 2010 r. do 30 czerwca 2015 r. W toku realizacji Projektu zmianie uległy następujące parametry umowy: - zwiększony został całkowity koszt realizacji Projektu (aneksem Nr 3 z 26.10.2012 r.) - do kwoty 283 190 220,83 zł, - rozpoczęcie realizacji Projektu określono na 1 września 2010 r. (aneks Nr 6 z 17.07.2013 r.), natomiast zakończenie na 25 kwietnia 2015 r. (aneks nr 5 z 28.02.2013 r.). Spółka wykazała wymagane zabezpieczenie środków na sfinansowanie całości Projektu (umowa pożyczki z dnia 30 lipca 2010 r.). (dowód: akta kontroli str. 12-171) 3

W Projekcie założono osiągniecie następujących wskaźników: - 22 wskaźników produktu: wybudowanie zakładu produkcyjnego w Tajęcinie, utworzenie: 15 linii produkcyjnych oraz laboratorium chemicznego, zakup: sprzętu do pomiarów współrzędnościowych produktów, urządzenia do testowania po obróbce cieplnej, wyposażenia dodatkowego, wyposażenie w infrastrukturę IT (sprzęt komputerowy i oprogramowanie), - dziewięć wskaźników rezultatu: utworzenie 201 miejsc pracy, wytworzenie i sprzedaż trzech nowych produktów, wprowadzenie innowacyjności marketingowej lub organizacyjnej, utworzenie działu R+B lub nawiązanie współpracy z jednostką badawczo-rozwojową, wprowadzenie technologii środowiskowych, zmiana energochłonności, zmiana materiałochłonności, pozytywny wpływ Projektu na środowisko (obniżenie strat ciepła) oraz nawiązanie współpracy z jednostkami sektora MŚP (dowód: akta kontroli str. 12-60) W kontroli ustalono, iż wyłącznymi źródłami finansowania Projektu były: - środki własne Spółki, - dofinansowanie przyznane na podstawie powołanej wyżej umowy Nr POIG.04.05.01-00-008/09-00, - środki dotacji celowej Ministra Gospodarki przyznane w ramach realizacji programu wieloletniego Wsparcie finansowe inwestycji realizowanej przez Goodrich Aerospace Sp. z o.o. w Jasionce gmina Trzebownisko k. Rzeszowa pod nazwą: Fabryka podwozi do samolotów, w latach 2010-2014 (na podstawie umowy z dnia 28 października 2010 r.), z przeznaczeniem na utworzenie nowych miejsc pracy o raz dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji w kwocie maksymalnej 12 570 140 zł. (dowód: akta kontroli str. 80-108, 172-183) W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości. Ocena cząstkowa Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność kontrolowanej jednostki w zbadanym zakresie. 2. Uzasadnienie Projektu. Na podstawie analizy dokumentacji stanowiącej załączniki do wniosku o dofinansowania, korespondencji Spółki z Instytucją Wdrażającą (IW) oraz przedstawionych wyjaśnień ustalono, iż Spółka w sposób rzetelny uzasadniła, iż Projekt odpowiada kryteriom merytorycznym Działania 4.5. Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. W szczególności, w odniesieniu do kryterium innowacyjności ustalono, iż Spółka posiada opinię o innowacyjności sporządzoną przez Politechnikę Rzeszowską, Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa, z dnia 21 grudnia 2009 r. potwierdzającą innowacyjność Projektu we wszystkich aspektach przedstawionych we wniosku o dofinansowanie, w tym, iż planowane rozwiązania technologiczne stosowane są na świecie przez okres nie dłuższy niż jeden rok, a innowacyjność tych rozwiązań jest wynikiem badań koncernu Goodrich potwierdzonych testami niezależnych jednostek badawczych. Powstający produkt będzie miał zastosowanie przy produkcji samolotów największych koncernów lotniczych. 4

Kontrolerowi przedstawiono wyjaśnienie dotyczące innowacyjności Projektu w odniesieniu do ośmiu wykreowanych wewnętrznie wskaźników odnoszących się do szczegółowych zapisów umowy o dofinansowanie. (dowód: akta kontroli str. 12-60, 184-201) W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości. Ocena cząstkowa Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność kontrolowanej jednostki w zbadanym zakresie. 3. Udzielanie zamówień publicznych. Realizując Projekt, stosownie do postanowień art. 3 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych 2, Spółka nie była zobowiązana do stosowania przepisów ustawy. Na podstawie badania trzech losowo wybranych dokumentacji dotyczących wyboru dostawców (dwóch dostawców towarów pięciu maszyn o wartości łącznej 31 909 723,11 zł oraz 1 dostawca robót budowlanych o wartości 48 394 850 zł), ustalono, że : - badana dokumentacja była kompletna i zawierała w szczególności: zapytania ofertowe, złożone oferty, protokoły z wyboru oferenta, zawarte umowy, faktury dot. zakupionych towarów i usług, - realizując zamówienia Spółka przestrzegała stosownych postanowień zawartych w umowie o dofinansowanie, w szczególności dotyczących dokonywania zakupów w oparciu o najkorzystniejszą ekonomicznie ofertę z zachowaniem zasad uczciwej konkurencji, efektywności i przejrzystości. (dowód: akta kontroli str. 203-265) W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości. Ocena cząstkowa Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność kontrolowanej jednostki w zbadanym zakresie. 4. Realizacja Projektu i osiągnięte rezultaty. Zakończenie Projektu ustalono w umowie o dofinansowanie na dzień 25 kwietnia 2015 r. Według stanu na dzień 30 września 2014 r., na realizację Projektu Spółka wydatkowała ogółem 234 630 957,64 zł (83% kwoty umownej 283 190 220,83 zł), w tym 192 492 930,09 zł wydatków kwalifikowalnych (91% kwoty umownej 211 938 944,27 zł). Nie występowały istotne opóźnienia realizacji Projektu w stosunku do harmonogramu rzeczowo-finansowego (po zmianach). 2 Dz.U. z 2013 r. poz. 907 ze zm. 5

Według stanu na dzień zakończenia niniejszej kontroli realizacja zakładanych wskaźników produktu i rezultatu kształtowała się następująco (wskaźniki uaktualnione na dzień 6 lutego 2014 r.): - zrealizowano w pełni zadanie przewidziane na rok 2012 (budowa zakładu w Tajęcinie) oraz 3 trzy zadania z roku 2013 (utworzenie 2 dwóch linii produkcyjnych i laboratorium chemicznego), - spośród 12 zadań przewidzianych na rok 2014 zrealizowano w pełni cztery zadania (utworzenie dwóch linii produkcyjnych, wyposażenie w infrastrukturę IT sprzęt komputerowy oraz zakup sprzętu do pomiarów współrzędnościowych produktów), w trakcie realizacji pozostawało osiem zadań: - trwała instalacja zakupionych urządzeń do testowania półproduktów po obróbce cieplnej, - w przypadku dwóch linii produkcyjnych zakończono realizację zakupów kwalifikowalnych trwała realizacja zakupów niekwalifikowalnych (Spółka planowała ich zakończenie przed końcem 2014 r.), - część wyposażenia pozostałych pięciu linii produkcyjnych została zakupiona i była w trakcie instalacji, pozostały ostatnie elementy, których instalacja nastąpi w I kwartale 2015 r. W odniesieniu do tych wskaźników pan Robert Zawojski Kierownik Działu Controllingu wyjaśnił, iż Spółka zamierza złożyć do IW wniosek o przesuniecie terminu realizacji wskaźnika na rok 2015. - spośród sześciu zadań przewidzianych na rok 2015 zrealizowano trzy (utworzenie dwóch linii produkcyjnych oraz zakup wyposażenia dodatkowego). - osiągnięto w pełni trzy spośród pięciu przewidzianych w umowie na rok 2014 wskaźników rezultatu: zmniejszono stratę ciepła, utworzono nowe miejsca pracy (zakładany docelowo wskaźnik 201 przekroczono o 39), wdrożono nowe produkty (wprowadzono siedem produktów, o cztery więcej niż zakładała umowa). Nie w pełni zrealizowano wskaźnik dotyczący nawiązania w 2012 r. współpracy z dwoma przedsiębiorstwami sektora MŚP. W roku 2012 zawarto jedną umowę. Spółka była w trakcie uzgadniania kolejnej umowy i deklarowała zakończenie realizacji wskaźnika do końca 2012 r. Nie osiągnięto także wskaźnika, zaplanowanego na rok 2014, dotyczącego zmniejszenia materiałochłonności. Według wyjaśnień pana Roberta Zawojskiego Kierownika Działu Controllingu eliminacja kadmu z procesu produkcyjnego podwozi lotniczych rozpocznie się w IV kwartale 2014 r. w związku z opóźnieniem uzyskania akceptacji ostatecznych prób technologicznych nowych procesów. Spółka zamierza wnioskować o przesunięcie realizacji wskaźnika na rok 2015. Osiągnięcie pozostałych czterech wskaźników rezultatu zaplanowano na zakończenie Projektu. (dowód: akta kontroli str. 266-278, 340-341) Dla oceny przez Spółkę efektywności Projektu, wszystkie wymagane wskaźniki produktu i rezultatu zapisano w formie tabelarycznej, zawierającej opis wskaźnika, metody potwierdzenia jego realizacji, wartość bazową (uwzgledniającą wprowadzane zmiany), aktualną wartość i status realizacji. Do każdego wskaźnika przypisany został pracownik odpowiedzialny za jego realizację. Raz w miesiącu organizowane były w Spółce spotkania, na których omawiano postępy realizacji umowy (osiągnięte wskaźniki) oraz strategię dalszego działania. W spotkaniach tych brali udział wszyscy pracownicy odpowiedzialni oraz Zarząd Spółki. Raz w kwartale spotkania takie odbywały się przy udziale (osobistym lub w formie telekonferencji) osób nadzorujących Projekt w ramach UTC Aerospace Systems (koncern w ramach którego działa Spółka). 6

(dowód: akta kontroli str. 266-274) W toku analizy wszystkich ośmiu wniosków o płatność złożonych przez Spółkę do czasu zakończenia niniejszej kontroli ustalono, że we wszystkich przedmiotowych wnioskach wykazywano rzetelnie udokumentowane wydatki niezbędne dla pełnej i prawidłowej realizacji Projektu, a wynikające z założeń zawartych w umowie o dofinansowanie. Beneficjent otrzymał dofinansowanie w wysokości 55 575 970,55 zł, tj o 1 255 881,85 zł niższe o kwoty wynikającej ze złożonych wniosków (56 831 852,40 zł). Powyższa różnica wynikała z dokonanych korekt trzech wniosków w związku z uznaniem przez IW niekwalifikowalności części poniesionych wydatków, a mianowicie: - we wniosku z 30 stycznia 2012 r. IW zakwestionowała koszty ubezpieczenia transportu maszyn, szkoleń dot. obsługi dostarczonych maszyn, przygotowania zaplecza budowy, ochrony budowy oraz zużycia energii elektrycznej i gazu podczas budowy na kwotę łączną 1 078 496,89 zł. Powyższe korekty wykonała Spółka po konsultacjach z IW. Zgodnie ze stanowiskiem Spółki koszty te stanowiły wartość początkową środka trwałego, zatem powinny zostać uznane jako kwalifikowalne. - we wniosku z 19 listopada 2012 r. IW dokonała korekt kosztów szkolenia, odpraw celnych i ubezpieczenia budowy, natomiast Spółka skorygowała koszt zakupu wykazany w kwocie brutto zamiast netto (podatek VAT stanowił koszt niekwalifikowalny), na kwotę łączną 84 179,41 zł, - we wniosku z 11 lutego 2013 r. IW dokonała korekt kosztów stanowiących tzw. oszczędność w budowie hali (premia zapisana w umowie z wykonawcą) oraz kosztów zabezpieczenia celnego, natomiast Spółka: kosztów szkoleń dot. obsługi zainstalowanych maszyn, na kwotę łączną 93 205,55 zł. We wszystkich powyższych przypadkach Spółka nie wnosiła protestu w sprawie zaliczenia wydatków do kategorii niekwalifikowalnych. W odniesieniu do ośmiu wniosków płatność następowała w okresie od 8 do 86 dni od daty złożenia wniosku. Spółka nie wnosiła zastrzeżeń co do terminowości rozpatrywania wniosków i przekazywania środków. Spółka nie korzystała z jednoczesnego finansowania Projektu ze źródeł EFRR i EFS. (dowód: akta kontroli str. 279-339) W Spółce przeprowadzone zostały, przez upoważnionych przedstawicieli Ministra Gospodarki, 4 kontrole (8.11.2011 r., 10.10.2012 r., 26.09.2013 r. i 17.07. 2014 r.) w zakresie realizacji zobowiązań wynikających z umowy o udzielenie pomocy publicznej w formie dotacji celowej, zawartej w dniu 28 października 2010 r. (powołanej w pkt 1 niniejszego wystąpienia pokontrolnego) w zakresie wartości nakładów inwestycyjnych oraz liczby nowoutworzonych miejsc pracy. W powyższych kontrolach nie stwierdzono nieprawidłowości. (dowód: akta kontroli str. 342-357) 5. Dokumentowanie zdarzeń gospodarczych związanych z realizacją Projektu. W kontroli ustalono, iż Spółka prowadziła ewidencję księgową w sposób umożliwiający pełną identyfikację ujętych w tej ewidencji zdarzeń gospodarczych dotyczących Projektu. 7

Zasady ewidencji księgowej dotyczącej realizacji Projektu zapisano w polityce rachunkowości Spółki. (dowód: akta kontroli str. 358-386) Badaniem objęto wydatki na zakup maszyn i urządzeń w kwocie 111 821 730,94 zł stanowiącej 58% wydatków kwalifikowalnych zrealizowanych według stanu na dzień 30 września 2014 r. (192 492 930,09 zł) i ustalono, co następuje: - wszystkie zakupy związane były z realizacją Projektu i dotyczyły zadań ujętych w umowie o dofinansowanie, - Spółka dysponowała oryginalną i kompletną dokumentacją potwierdzającą dokonanie zakupów (zamówienia, protokoły wyboru kontrahenta, faktury protokoły odbioru), dokumenty te datowane były w okresie kwalifikowalności wydatków, - płatności dokonywane były w okresie kwalifikowalności wydatków, w sposób określony w umowie o dofinansowanie, z rachunku Spółki na rachunek bankowy dostawcy, - wszystkie dowody księgowe zostały ujęte w ewidencji księgowej zgodnie z zasadami dotyczącymi Projektu, przyjętymi w polityce rachunkowości, - nie wystąpił przypadek przyjęcia środka trwałego z datą wcześniejszą niż data sprzedaży wykazana na fakturze, - wszystkie objęte badaniem maszyny i urządzenia faktycznie znajdowały się i były zainstalowane na terenie zakładów Spółki: w Krośnie (19 szt.) oraz w Tajęcinie (43 szt.) i były opatrzone logo Projektu. (dowód: akta kontroli str. ) Ponadto ustalono, iż dokumentacja dotycząca realizacji projektu zgromadzona jest w opisanych i ponumerowanych segregatorach w archiwum zakładowym Spółki w Krośnie, w zamykanych szafach opatrzonych logo Projektu (dokumentacja z wyboru oferentów, zawarte umowy) oraz w Dziale Controllingu na wydzielonym regale ( aneksy do umowy o dofinansowanie, wnioski o płatność, korespondencja z IW), a oryginały faktur, w księgowości Spółki. (dowód: akta kontroli str. ) Ustalone nieprawidłowości W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości. Ocena cząstkowa Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność kontrolowanej jednostki w zbadanym zakresie. Prawo zgłoszenia zastrzeżeń IV. Pozostałe informacje i pouczenia Wystąpienie pokontrolne zostało sporządzone w dwóch egzemplarzach; jeden dla kierownika jednostki kontrolowanej, drugi do akt kontroli. Zgodnie z art. 54 ustawy o NIK kierownikowi jednostki kontrolowanej przysługuje prawo zgłoszenia na piśmie umotywowanych zastrzeżeń do wystąpienia 8

pokontrolnego, w terminie 21 dni od dnia jego przekazania. Zastrzeżenia zgłasza się do dyrektora Delegatury NIK w Rzeszowie. Rzeszów, dnia listopada 2014 r. Kontroler Wojciech Ostrowski Specjalista k.p. Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Rzeszowie Dyrektor Wiesław Motyka...... 9