Sprawa AZP-19/2011 SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA dla Zdania I PIELĘGNACJA, KONSERWACJA I UTRZYMANIE BOISK DO PIŁKI NOŻNEJ O NAWIERZCHNI TRAWIASTEJ NATURALNEJ, nawierzchni trawiastej ciągów pieszych pomiędzy boiskami z kratką chodnikową oraz konserwacji i utrzymaniu nawierzchni trawiastej trybun ziemnych (skarpy) I. Wymiary boisk: łączna powierzchnia 17675,00 m², wymiary areny 78x226m - 17675,00m². II. Konserwacja i utrzymanie nawierzchni boiska oraz wykorzystanie materiałów i środków zgodne z dokumentami przedstawionymi przez generalnego Wykonawcę obiektu tj.: Instrukcją zawartą w poniższym pkt. IIA oraz Harmonogramem prac pielęgnacyjnych i eksploatacyjnych zawartym w pkt. II.B. II.A. INSTRUKCJA UŻYTKOWANIA I EKSPLOATACJI TRAWY NATURALNEJ Sportowe naturalne nawierzchnie trawiaste muszą sprostać wyzwaniom technicznym dla regularnych gier sportowych. Wysokie wymagania stawiane są pod kontem odporności podłoża, równości powierzchni oraz przepustowości wody. Przy dzisiejszym planowaniu obiektów i wykonywaniu inwestycji budowlanych za podstawę powinny być brane sprawdzone standardy technologiczne. Sportowa powierzchnia trawiasta jest używana przy każdej pogodzie i o każdej porze roku. Dlatego też intensywność pielęgnacji powinna zależeć od stopnia używalności powierzchni. Podczas ustalania niezbędnych środków pielęgnacyjnych należy skupić się zarówno na ocenie podbudowy, czyli na gruncie gdzie rośnie trawa jak i samej roślinie - źdźbłach trawy. Niniejsza instrukcja podaje proste wskazówki dotyczące codziennego użytkowania, pielęgnacji, podstawowych napraw, usuwania śniegu oraz nietypowych zastosowań nawierzchni z trawy naturalnej. 1) WYMAGANIA WSTĘPNE (ZARAZ PO INSTALACJI) W pierwszym tygodniu po rozłożeniu darni należy podlewać trawnik codziennie, w następnych (do momentu pełnego ukorzenienia) co dwa dni. Proces ukorzeniania darni zostaje zakończony, gdy po jej pociągnięciu do góry mocno trzyma się podłoża. Po całkowitym ukorzenieniu należy systematycznie podlewać darń w zależności od temperatury, pogody i warunków gruntowych (zgodnie z indywidualnymi wytycznym zawartymi w tabeli pielęgnacji). 2) ZABIEGI PIELĘGNACYJNE 1. Nawodnienie murawy W okresie wegetacyjnym nie da się ominąć konieczności dodatkowego nawadniania trawy. Przy budowie obiektów sportowych a w szczególności boisk sportowych jest koniecznością budowa systemu nawadniającego. Ewentualnie istnieje możliwość nawadniania poprzez deszczownie bębnowe lub wózki nawadniające. Do ustalenia właściwego czasu nawadniania konieczna jest dokładna obserwacja na 1
Sprawa AZP-19/2011 miejscu. Należy zebrać dane realne i prognozowane oraz uwzględnić w pierwszej linii ilość naturalnych opadów. Poza tym należy pobrać wycinek z przekrojem nawierzchni i podłoża, który może dostarczyć dobrych wskazówek dotyczących ogólnego poziomu wilgotności podłoża. Szczególnie w upalnych okresach ważne jest nawadnianie, aby trawa nie przesychała. Po przeschnięciu jej okres regeneracji jest bardzo długi. Ustalenie optymalnego i najbardziej pasującego terminu nawadniana odbywa się głównie za pomocą mierników wilgotności. Darń powinna być podlewana tak często, aby nie wystąpiły przywiędnięcia. Przywiędnięcia można rozpoznać po ciemniejszych, szarozielonych lub żółto-zielonych plamach na nawierzchni i zwijaniu się liści. Niedopuszczalne jest zraszanie jedynie warstwy wierzchniej trawnika takie działanie prowadzi do skracania korzeni i zmniejszenia się użyteczności i wytrzymałości boiska. W okresie suszy darń należy podlewać codziennie, zaś w normalnych warunkach pogodowych co 2 lub 3 dni. 2. Nawożenie murawy Konieczność nawożenia darni na boiskach sportowych wydaje się być niepodważalna z naukowego punktu widzenia. W trakcie okresu eksploatacji systematycznie należy nawozić trawnik. W pierwszych latach eksploatacji nowe obiekty sportowe mają o około 10-20% zwiększone zapotrzebowanie na środki odżywcze. Właściwy sposób nawożenia wymaga badań gleby na zawartość substancji odżywczych i poziom ph w specjalistycznym laboratorium na podstawie badań należy ustalić zapotrzebowanie gleby na składniki odżywcze i zgodnie z ustaleniami dawkować odpowiedni nawóz. Przy standardowych warunkach glebowych darń należy nawozić min. trzy razy w ciągu sezonu, wieloskładnikowymi nawozami długo i krótko-terminowymi, przeznaczonymi do nawożenia boisk. Nawożenie należy przeprowadzać bezpośrednio po skoszeniu, na suchą trawę, za pomocą rozsiewacza do nawozów, równomiernie i w odpowiedniej zgodnej z harmonogramem pielęgnacji trawy naturalnej dawce. Rozsiewacz należy napełniać poza obszarem trawnika w celu uniknięcia oparzeń trawnika spowodowanych przez nawóz. Po aplikacji nawozu należy obficie podlać trawnik. Nie należy stosować nawozów do trawników w czasie suszy. Należy zachować szczególną ostrożność w nawożeniu w przypadku chorób trawy i równoległego stosowania innych środków chemicznych. 3. Wałowanie Boisk sportowych, szczególnie tych, wykonanych metodą darniowania NIE NALEŻY WAŁOWAĆ!!! 4. Napowietrzanie Aeracja Intensywność aktywności gier i spotkań na trawie, a także zastosowanie narzędzi i urządzeń do pielęgnacji połaci darni, powoduje przy niekorzystnych warunkach atmosferycznych powstawanie zbitych stref kondensacyjnych na darni. Większe hydropory maleją, zmniejsza się ich liczba tak, że w efekcie wpływa to negatywnie na gospodarkę wodną i powietrzną. Dzięki areacji, czyli napowietrzaniu wzmaga się wymiana i gospodarka gazów w glebie. Dodatkowo można przygotować w przypadku zwięzłych, ścisłych gatunków podłoża wymianę ziemi. Zabieg napowietrzania areacji (po skoszeniu trawy) polegający na nakłuwaniu specjalistycznym narzędziem darni w ilości około 400-500 nakłuć na m 2 należy wykonać wg. częstotliwości określonej w tabeli pielęgnacji. Należy pamiętać, że tabela określa minimalne zabiegi, których częstotliwość należy dostosować indywidualnie do warunków technologicznych każdego boiska. Modyfikacja harmonogramu pielęgnacji leży w gestii 2
Sprawa AZP-19/2011 greenkeepera opiekującego się murawą. Po zabiegu napowietrzania należy przeprowadzić zabieg piaskowania polegający na uzupełnianiu otworów po areacji suchym piaskiem kwarcowym płukanym o średnicy ziarna 0-2 mm. 5. Wertykulacja Wertykulacja darni pozwala usuwać obumarłe części traw, które zbierają się na powierzchni darni tworząc filcowatą zbitą pokrywę. Filc składa się głównie z części łodyg oraz obumarłych resztek liści. Najczęściej zbierają się one w skupiska tworząc brązowawą zbitą powierzchnię między darnią a nowymi częściami kiełków traw. Zabieg wertykulacji tj. pionowego nacinania darni. należy przeprowadzić dwukrotnie w ciągu roku (po skoszeniu), wg. harmonogramu pielęgnacji, za pomocą specjalistycznego narzędzia. Jeżeli filc trawiasty (obumarła trawa) osiągnie grubość 5 mm, należy go usunąć, ponieważ filc uniemożliwi wymianę gazów i przenikanie nawozów w glebie oraz spowoduje płaskie ukorzeniania trawy (wrastanie korzeni w filc). 6. Piaskowanie Stabilizacja i umocnienie warstwy nośnej darni za pomocą piaskowaniania zalicza się do regularnych działań zachowawczych. Piaskowanie ma na celu rozluźnienie wierzchniej warstwy trawnika i pobudzenie traw do krzewienia. Zabieg wykonujemy suchym piaskiem średnioziarnistym. 7. Zwalczanie chwastów i szkodników W celu utrzymania murawy w jak najlepszym stanie należy poświęcić dużą uwagę na usunięcie rosnących chwastów. 3) ZABIEGI EKSPLOATACYJNE 1. Koszenie trawy Koszenie trawnika zalicza się do najważniejszych środków pielęgnacji w dążeniu do uzyskania maksymalnej jakości nawierzchni trawiastych. Poprzez regularne koszenie uzyskuje się odpowiednią gęstość darni. Częstotliwość koszenia zależy od składu rodzajów traw, funkcji trawy, intensywności użytkowania związanej równie z technicznymi wymogami rozgrywek oraz z uwarunkowaniami atmosferycznymi. Trawę należy kosić na wysokość 4-5 cm, przynajmniej jeden - dwa razy w tygodniu. Pierwsze koszenie powinno być wykonane w momencie, gdy trawa jest ukorzeniona i osiągnie wysokość 10 cm. W przypadku występowania upałów, trawę należy kosić wyżej niż na wysokość 4-5 cm. Nie należy kosić trawnika w czasie deszczu oraz przy mokrej murawie. Czas koszenia powinno się ustalać według wzrostu traw, przy czym należy pamiętać, że przy ścinaniu można zlikwidować maksymalnie połowę wysokości wzrostu. Ta tzw. reguła części trzecich oznacza, że tak naprawdę likwiduje się tylko jedną trzecią wysokości wzrostu, żeby została osiągnięta w ostateczności duża gęstość przyrostu i optymalne aspekty do eksploatacji. Tak, więc trawę mającą już 6 cm wzrostu przycina się na wysokości 4 cm. Koszenie należy przeprowadzić urządzeniem z właściwie naostrzoną częścią tnącą gdyż koszenie nieostrymi krawędziami powoduje wystrzępienie trawy i zwiększenie podatności na choroby i przesuszenia. Kosiarki i inne urządzenia stosowane przy koszeniu i pielęgnacji powinny być wyposażone w miękkie ogumienie. Po skoszeniu należy z trawy zebrać pokos, w celu uniknięcia tworzenia się filcu. W przypadku stwierdzenia na powierzchni darni pokosu albo innych rzeczy mogących blokować równomierny wzrost trawnika, należy przeprowadzić grabienie trawy. Skoszoną trawę należy wywieźć z terenu Pól Marsowych. 3
2. Choroby traw Sprawa AZP-19/2011 Jednym z czynników obniżających estetyczny wygląd murawy są choroby powodowane przez grzyby. Problem ten łączy się z typem murawy. Trawniki koszone raz lub dwa razy do roku, bez nawożenia mineralnego, prawie wcale nie chorują, ale te nie mają walorów estetycznych. Dlatego też największe problemy z chorobami traw występują na trawnikach sportowych. Wraz ze wzrostem intensywności pielęgnacji trawników ulega skróceniu system korzeniowy traw. Takie rośliny posiadają małe zasoby węglowodanów, stają się słabe i są podatne na choroby. Wystąpienie choroby sygnalizują różne objawy: plamy w darni, pierścienie, smugi, placowa depresja wzrostu, zmiana zabarwienia liści i inne. Objawy te mogą ułatwić rozpoznanie choroby bezpośrednio na murawie. Zmienność symptomów jest jednak duża, uzależniona od warunków środowiska, od gatunku trawy, od wysokości koszenia i innych czynników. W dodatku zdarza się, że występuje więcej niż jedna choroba jednocześnie. Diagnoza choroby nie jest łatwa. Wizualna obserwacja powinna być potwierdzona przez specjalistę w laboratorium. Niemniej jednak łatwiej jest rozpoznać chorobę aktualnie się rozwijającą niż tę, która była, a obecnie widoczne są tylko jej skutki na trawniku. Aby zapobiec chorobom trawy naturalnej zaleca się: 1. Nawozić wszechstronnie, zapewniając równowagę składników. Program nawożenia dostosować do cyklu wzrostu traw. 2. Kosić na zalecaną wysokość. Najlepiej skracać odrost nie więcej ni na 1/3-1/2 wysokości. 3. Podlewać rzadko, ale głęboko i tylko wtedy gdy murawa tego potrzebuje. 4. Nie dopuszczać do sfilcowania" darni. 5. Wzmacniać korzenie przez aeracje i piaskowanie. 6. Utrzymać swobodny przepływ powietrza na trawniku. 3. Zalecenia końcowe 1. po każdym meczu należy naprawić miejscowe uszkodzenia darni metodą korkowania zamieniając uszkodzoną darń na nową przeniesioną z nieużywanych miejsc boiska (pola za bramkami), a uszkodzony element wstawić na miejsce wyciętej darni z pola rezerwowego, 2. dopuszczalne obciążenie płyty boiska 6-8 h tygodniowo dla boisk meczowych (w zależności od warunków pogodowych); 8-10 dla boisk treningowych. Przy zabiegach pielęgnacji należy bezwzględnie stosować się do przedstawionego harmonogramu prac pielęgnacyjnych i eksploatacyjnych. 4) PODSUMOWANIE W przypadku stwierdzenia niewłaściwego rozwoju trawy należy niezwłocznie uzyskać fachową poradę w zakresie ewentualnej choroby trawy i zastosować się do zaleceń fachowca. Zabrania się!!!!!!: - wjazdu wszelkimi pojazdami poza urządzeniami przeznaczonymi i przystosowanymi do konserwacji nawierzchni boisk naturalnych, - wchodzenia na płytę boiska w obuwiu lekkoatletycznym, Nie zaleca się: - rozgrywania meczy i treningu podczas obfitych opadów deszczu może to doprowadzić do nadmiernego uszkodzenia darni, - organizowania imprez masowych - może to doprowadzić do nadmiernego uszkodzenia darni. 4
Sprawa AZP-19/2011 II.B. HARMONOGRAM Prac pielęgnacyjnych na boisku piłkarskim na terenie Pól Marsowych w kompleksie Stadionu Olimpijskiego we Wrocławiu. Boisko sportowe pełnowymiarowe z automatycznym systemem nawadniającym. Miesiące roku Lp Rodzaj zabiegu Jednostki I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 1 2 Nawadnianie w litrach wody na 1 m 2 - - - - 15 15 25 25 20 15 - - Nawożenie w kg w postaci szybko przyswajalnej N - - 20 25 20 20 20 25 20 25 - - N - - 50 - - 50 - - 30 - - - 3 Nawożenie w kg w postaci wolno przyswajalnej P 2 O 5 - - 60 - - - - - - - - - 4 5 Zabiegi Pielęgnacyjne Wałowanie (co drugie wałowanie - wał kołowy) Napowietrzanie aeracja K 2 O - - - - - - - - - 60 - - - - 1 1 - - - - - - - - - - - 1 - - - 1 - - - - 6 Pionowe cięcie wertykulacja - - 1 - - - 1 - - - - - 7 Piaskowanie - - - 1 - - 1 - - - - - 8 Zwalczanie Chwastów i szkodników - - - 1 - - - - - - - - 9 Zabiegi eksploatacyjne * w zależności od wystąpienia skrajnych warunków atmosferycznych (deszcz/susza) ilość wody powinna zostać zweryfikowana Koszenie - - W zależności od potrzeb 1-2 razy w tygodniu - Miejscowe naprawy uszkodzonej darni - - W zależności od potrzeb 1-2 razy w tygodniu Uwagi: maksymalne obciążenie płyty boiska 6 godzin tygodniowo. 5
Sprawa nr AZP-19/2011 II. Konserwacja i utrzymanie nawierzchni trawiastej ciągów pieszych pomiędzy boiskami z kratką chodnikową o powierzchni 3095,00m²: a) Koszenie trawy ze zbieraniem kosiarkami mechanicznymi w zależności od potrzeb lecz nie rzadziej niż co dwa tygodnie w sezonie wzrostu. b) Odchwaszczanie chodników wg potrzeb c) Utrzymanie porządku i czystości na bieżąco III. Konserwacja i utrzymanie nawierzchni trawiastej trybun ziemnych (skarpy) o powierzchni 4 990,00 m2 Koszenie trawy ze zbieraniem kosiarkami mechanicznymi w zależności od potrzeb lecz nie rzadziej niż co trzy tygodnie w sezonie wzrostu. 6