Rozprawa główna Wniosek o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia postępowania dowodowego w trybie art. 338a k.p.k. oskarżonemu zarzucono przestępstwo zagrożone karą nieprzekraczającą 15 lat pozbawienia wolności; oskarżony przed doręczeniem zawiadomienia o terminie rozprawy złoży wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego, orzeczenie przepadku lub środka kompensacyjnego bez przeprowadzenia postępowania dowodowego. Wniosek może również dotyczyć wydania określonego rozstrzygnięcia w przedmiocie poniesienia kosztów procesu; okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości, a postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte; brak sprzeciwu prokuratora lub organu wskazanego w art. 325i 3 k.p.k. oraz pokrzywdzonego (odpowiednie stosowanie art. 343 k.p.k.) O terminie posiedzenia zawiadamia się strony i pokrzywdzonego, przesyłając im odpis wniosku (art. 343a 1 k.p.k.). Prokurator, oskarżony i pokrzywdzony mają prawo wziąć udział w posiedzeniu. Zawiadamiając pokrzywdzonego o posiedzeniu poucza się go o możliwości zakończenia postępowania bez przeprowadzenia rozprawy oraz wcześniejszego złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 54 1. Udział podmiotów wskazanych w zdaniu pierwszym w posiedzeniu jest obowiązkowy, jeżeli prezes sądu lub sąd tak zarządzi. Odpowiednie stosowanie art. 343 k.p.k. wskazuje na: brak przeprowadzenia postępowania dowodowego; możliwość uzależnienia uwzględnienia wniosku przez sąd od dokonania w nim wskazanej przez siebie zmiany, zaakceptowanej przez oskarżonego (np. w przedmiocie naprawienia szkody/ zadośćuczynienie krzywdzie); w przypadku uwzględnienia wniosku możliwe jest wydanie wyłącznie wyroku skazującego. W razie złożenia kolejnego wniosku podlega on rozpoznaniu na rozprawie (art. 343a 3 k.p.k.). Wniosek złożony na rozprawie jest skuteczny (nie mylić z zasadnością), gdy oskarżony już raz złożył wniosek przed doręczeniem mu zawiadomienia o terminie rozprawy głównej, ale nie został on uwzględniony. Przygotowanie rozprawy głównej: Rozprawę należy wyznaczyć i przeprowadzić bez nieuzasadnionej zwłoki (art. 348 k.p.k.). Ratio legis: zadośćuczynienie zasadzie szybkości postępowania (vide: art. 2 1 pkt 4 k.p.k.)
Posiedzenie przygotowawcze (art. 349 k.p.k.) Przesłanki: przewidywany zakres postępowania dowodowego uzasadnia przypuszczenie, że w sprawie niezbędne będzie wyznaczenie co najmniej 5 terminów rozprawy (art. 349 1 k.p.k.) [posiedzenie obligatoryjne] albo zawiłość sprawy lub inne ważne powody, gdy może to przyczynić się do usprawnienia postępowania, a zwłaszcza należytego planowania i organizacji rozprawy głównej (art. 349 2 k.p.k.) [posiedzenie fakultatywne] Ratio legis: zasada szybkości, należyte zaplanowanie i organizacji rozprawy głównej Termin: Posiedzenie powinno się odbyć w ciągu 30 dni od daty jego wyznaczenia (art. 349 3 k.p.k.) Prowadzący posiedzenie: Sędzia wyznaczony przez prezesa sądu albo członkowie składu orzekającego. Stosownie do art. 349 5 k.p.k. prezes sądu wzywa oskarżyciela publicznego, pełnomocników i obrońców do przedstawienia pisemnego stanowiska dotyczącego planowania przebiegu rozprawy głównej oraz jej organizacji, w tym dowodów, które powinny być przeprowadzone jako pierwsze na tych rozprawach, w terminie 7 dni od doręczenia wezwania. Stanowisko w przedmiocie planowania i organizacji rozprawy głównej obejmuje wnioski dowodowe oraz informacje i oświadczenia, w szczególności o proponowanych terminach rozpraw i ich przedmiocie, terminach usprawiedliwionej nieobecności uczestników procesu, a także oświadczenia wskazujące na potrzebę wezwania na rozprawę główną biegłych, kuratora sądowego, sprawdzenia danych o karalności oskarżonego oraz inne oświadczenia dotyczące okoliczności istotnych dla sprawnego przeprowadzenia dalszego postępowania (art. 349 6 k.p.k.) Prawo udziału w posiedzeniu: Oskarżyciel publiczny, obrońcy i pełnomocnicy mają prawo wziąć udział w posiedzeniu. Prezes sądu może uznać ich udział w posiedzeniu za obowiązkowy. Prezes sądu może także zawiadomić o posiedzeniu pozostałe strony, jeżeli uzna, że przyczyni się to do usprawnienia postępowania (art. 349 4 k.p.k.). Na posiedzeniu sąd rozstrzyga w przedmiocie wniosków dowodowych, a przewodniczący składu orzekającego, biorąc pod uwagę stanowiska w przedmiocie planowania i organizacji rozprawy głównej przedstawione przez strony, pełnomocników i obrońców, rozstrzyga w przedmiocie kolejności przeprowadzenia dowodów, przebiegu i organizacji rozprawy głównej oraz wyznacza jej terminy, a także podejmuje inne niezbędne rozstrzygnięcia (art. 349 7 k.p.k.).
W przypadku gdy nie ma zastosowania posiedzenie przygotowawcze prezes sądu wydaje pisemne zarządzenie wskazujące sędziego albo członków składu orzekającego (art. 350 1 k.p.k.). Termin gwarancyjny Pomiędzy doręczeniem zawiadomienia a terminem rozprawy głównej powinno upłynąć co najmniej 7 dni (art. 353 1 k.p.k.). W razie niezachowania tego terminu w stosunku do oskarżonego lub jego obrońcy rozprawa na ich wniosek, zgłoszony przed rozpoczęciem przewodu sądowego, ulega odroczeniu (art. 353 2 k.p.k.) Obraza przepisu art. 353 2 k.p.k. nie należy do bezwzględnych przyczyn odwoławczych wyliczonych w art. 439 1 k.p.k., które prowadzą do uchylenia orzeczenia, a jedynie stanowi obrazę przepisów postępowania karnego wymienioną w art. 438 pkt 2 k.p.k. (Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 stycznia 2011 r., SDI 26/10, LEX nr 1223731). Rozprawa główna W toku rozprawy głównej dominują zasady Ustności (art. 365 1 k.p.k.) Jawności (art. 355 k.p.k.) Bezpośredniości (art. 410 k.p.k.) Wyłącznie jawności rozprawy głównej Obligatoryjne (art. 359 k.p.k.) Fakultatywne (art. 360 1 k.p.k.) sprawa z wniosku prokuratora o umorzenie postępowania z powodu niepoczytalności sprawcy i zastosowanie środka zabezpieczającego; sprawa o pomówienie lub znieważenie; (na wniosek pokrzywdzonego rozprawa odbywa się jednak jawnie). Sąd może wyłączyć jawność rozprawy w całości albo w części: jeżeli jawność mogłaby: a) wywołać zakłócenie spokoju publicznego, b) obrażać dobre obyczaje, c) ujawnić okoliczności, które ze względu na ważny interes państwa powinny być zachowane w tajemnicy, d) naruszyć ważny interes prywatny; 2) jeżeli choćby jeden z oskarżonych jest nieletni lub na czas przesłuchania świadka, który nie ukończył 15 lat; 3) na żądanie osoby, która złożyła wniosek o ściganie. Jeżeli prokurator sprzeciwi się wyłączeniu jawności, rozprawa odbywa się jawnie (art. 360 2 k.p.k.).
Przewodniczący: kieruje rozprawą i czuwa nad jej prawidłowym przebiegiem, bacząc, aby zostały wyjaśnione wszystkie istotne okoliczności sprawy (art. 366 1 k.p.k.); dąży do tego, aby rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło na pierwszej rozprawie głównej (art. 366 2 k.p.k.); umożliwia stronom wypowiedzenie się co do każdej kwestii podlegającej rozstrzygnięciu (art. 367 1 k.p.k.) oraz pozwala na zadawanie pytań (stronie/obrońcy/pełnomocnikowi) osobom, które są przesłuchiwane (art. 370 1 k.p.k.); rozstrzyga o przychylnym załatwieniu wniosku dowodowego strony, któremu inna strona nie sprzeciwiła się (art. 368 k.p.k.); podejmuje środki zapobiegające porozumiewaniu się osób przesłuchanych z osobami, które jeszcze nie zostały przesłuchane (art. 371 2 k.p.k.); wydaje zarządzenia. Od zarządzeń przewodniczącego wydanych na rozprawie głównej przysługuje odwołanie do składu orzekającego, chyba że sąd orzeka jednoosobowo (art. 373 k.p.k.). Przykładowo: może wydać zarządzenie w celu uniemożliwienia oskarżonemu wydalenia się z sądu przed zakończeniem rozprawy (art. 374 2 k.p.k.); może wydać zarządzenie o wydaleniu oskarżonego na pewien czas z sali rozprawy, jeżeli pomimo upomnienia zachowuje się nadal w sposób zakłócający porządek rozprawy lub godzący w powagę sądu (art. 375 1 k.p.k.); wydaje wszelkie zarządzenia niezbędne do utrzymania na sali sądowej spokoju i porządku (art. 372 k.p.k.). Przebieg rozprawy głównej: Wywołanie rozprawy głównej oraz sprawdzenie listy obecności (art. 381 k.p.k.). Przewód sądowy Głosy stron (art. 406 k.p.k.) Narada i głosowanie Wyrokowanie
1. Wywołanie rozprawy Rozprawę główną rozpoczyna wywołanie sprawy. Następnie przewodniczący sprawdza, czy wszyscy wezwani stawili się oraz czy nie ma przeszkód do rozpoznania sprawy (art. 381 k.p.k.). Po sprawdzeniu obecności przewodniczący zarządza opuszczenie sali rozpraw przez świadków. Biegli pozostają na sali, jeżeli przewodniczący nie zarządzi inaczej (art. 384 1 k.p.k.) Pokrzywdzony ma prawo wziąć udział w rozprawie, jeżeli się stawi, i pozostać na sali, choćby miał składać zeznania jako świadek. W tym wypadku sąd przesłuchuje go w pierwszej kolejności (art. 384 2 k.p.k.). Uznając to za celowe sąd może zobowiązać pokrzywdzonego do obecności na rozprawie lub jej części (art. 384 3 k.p.k.). 2. Przewód sądowy Przedstawienie zasadniczych motywów oskarżenia Postępowanie dowodowe Zakończenie przewodu sądowego Przedstawienie zasadniczych motywów oskarżenia Przewód sądowy rozpoczyna się od zwięzłego przedstawienia przez oskarżyciela zarzutów oskarżenia (art. 385 1 k.p.k.). Jeżeli w rozprawie nie bierze udziału oskarżyciel, przewodniczący dokonuje zwięzłego przedstawienia zarzutów oskarżenia (art. 385 1a k.p.k.). Jeśli wniesiono odpowiedź na akt oskarżenia, przewodniczący informuje o jej treści (art. 385 2 k.p.k.). W ramach przypomnienia: wniosek o ściganie może być cofnięty w postępowaniu przygotowawczym za zgodą prokuratora, a w postępowaniu sądowym za zgodą sądu - do rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej (art. 12 3 k.p.k.); oskarżyciel publiczny może cofnąć akt oskarżenia do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej (art. 14 2 k.p.k.).; wniosek o wyłączenie sędziego (iudex suspectus art. 40 k.p.k.) po rozpoczęciu przewodu sądowego, pozostawia się bez rozpoznania, chyba że przyczyna wyłączenia powstała lub stała się stronie wiadoma dopiero po rozpoczęciu przewodu (art. 40 2 k.p.k.).; pokrzywdzony może aż do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej złożyć oświadczenie, że będzie działał w charakterze oskarżyciela posiłkowego (art. 54 1 k.p.k.).; w przypadku skargi subsydiarnej inny pokrzywdzony może aż do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej złożyć oświadczenie, że będzie działał w charakterze oskarżyciela posiłkowego (art. 55 3 k.p.k.);
w przypadku wniesienia i popierania oskarżenia o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego inny pokrzywdzony tym samym czynem może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej przyłączyć się do toczącego się postępowania (art. 59 2 k.p.k.); sprzeciw od wyroku nakazowego może być cofnięty do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej (art. 506 5 k.p.k.). Postępowanie dowodowe Przesłuchanie oskarżonego (pierwszy dowód w postępowaniu sądowym) [art. 386 k.p.k.] 1. pouczenie o prawach oskarżonego, w szczególności o prawie składania wyjaśnień, odmowy wyjaśnień lub odpowiedzi na pytania, składania wniosków dowodowych i konsekwencjach nieskorzystania z tego uprawnienia; 2. spytanie oskarżonego, czy przyznaje się do zarzucanego mu czynu oraz czy chce złożyć wyjaśnienia i jakie; 3. faza przesłuchania (prawo do swobodnej wypowiedzi a następnie zadawanie pytań); 4. pouczenie o prawie zadawania pytań osobom przesłuchiwanym oraz składania wyjaśnień co do każdego dowodu (art. 386 2 k.p.k.). Do czasu zakończenia przesłuchania wszystkich oskarżonych oskarżony może wnieść wniosek w trybie art. 387 k.p.k. o tzw. dobrowolne poddanie się karze (konsensualny sposób zakończenia procesu). Przesłanki dobrowolnego poddania się karze: złożenie wniosku do czasu zakończenia przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej. Wniosek dotyczy wydania wyroku skazującego i wymierzenia oskarżonemu określonej kary lub środka karnego, orzeczenie przepadku lub środka kompensacyjnego bez przeprowadzania postępowania dowodowego. Wniosek może również dotyczyć wydania określonego rozstrzygnięcia w przedmiocie poniesienia kosztów procesu; przestępstwo, które zarzuca się oskarżonemu jest zagrożone karą nieprzekraczającą 15 lat pozbawienia wolności; okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości, a cele postępowania zostaną osiągnięte mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w całości; prokurator ani pokrzywdzony (należycie powiadomiony o terminie rozprawy oraz pouczony o możliwości zgłoszenia przez oskarżonego takiego wniosku) nie wniesie sprzeciwu. Sprzeciw dotyczy także innego niż prokuratora organu uprawnionego do wnoszenia i popierania oskarżenia w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego (art. 325i 3 k.p.k.). Jeżeli oskarżony nie ma obrońcy z wyboru, sąd może, na jego wniosek, wyznaczyć mu obrońcę z urzędu (art. 387 1 zd. ostatnie k.p.k.). Jest to tzw. obrońca ad hoc. W/w przepis stanowi lex specialis w stosunku do art. 78 1a k.p.k.
Sąd może uzależnić uwzględnienie wniosku oskarżonego od dokonania w nim wskazanej przez siebie zmiany (art. 387 3 k.p.k.). Przykładowo: naprawienie szkody pokrzywdzonemu. W tym celu można udzielić odroczyć lub przerwać rozprawę (zarówno z urzędu, gdy widzi potrzebę porozumienia, jak i na wniosek zainteresowanych). Przed uwzględnieniem wniosku o wydanie wyroku skazującego sąd poucza oskarżonego o treści art. 447 5 k.p.k. (art. 387 1a k.p.k.). Oskarżony dobrowolnie zrzeka się podnoszenia w apelacji zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych oraz rażącej niewspółmierności kary (lojalność wobec wymiaru sprawiedliwości). Dowody na poparcie oskarżenia powinny być w miarę możności przeprowadzone przed dowodami służącymi do obrony (art. 369 k.p.k.). GWARANCYJNY charakter normy prawnej. Oskarżonemu przysługuje zawsze prawo do ostatniego słowa. W toku rozprawy dominuje zasada bezpośredniości. Sąd powinien zetknąć się naocznie z całym materiałem dowodowym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Przykładowo: w przypadku spełnienia przesłanek określonych w art. 387 k.p.k.; za zgodą obecnych stron sąd może przeprowadzić postępowanie dowodowe tylko częściowo, jeżeli wyjaśnienia oskarżonego przyznającego się do winy nie budzą wątpliwości (art. 388 k.p.k.); Przepis art. 388 k.p.k. pozwala sądowi ograniczyć postępowanie dowodowe, co nie oznacza całkowitej rezygnacji, zaniechania tegoż postępowania, a jedynie przepis ten daje możliwość sądowi nieprzeprowadzania wszystkich zgłoszonych w sprawie dowodów. Zatem oprócz wysłuchania oskarżonego sąd ma obowiązek przeprowadzenia ponadto innych dowodów w niezbędnym zakresie. Częściowe przeprowadzenie postępowania dowodowego to, w przeciwieństwie do trybu określonego w art. 387 k.p.k., nie tylko przeprowadzenie czynności przesłuchania oskarżonego, ale także co najmniej jednego dowodu (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 5 marca 2014 r., II AKa 47/14, LEX nr 1441572). możliwość odczytywania wyjaśnień/zeznań/protokołów przesłuchań, dokumentów urzędowych i prywatnych, odtwarzania nagrań (art. 389, 391, 392, 393, 393a k.p.k.); tzw. pomoc prawna (art. 396 k.p.k.). Instytucja sędziego wyznaczonego albo sądu wezwanego (art. 396 k.p.k.). Jeżeli zapoznanie się z dowodem rzeczowym lub przeprowadzenie oględzin przez pełny skład sądu napotyka znaczne trudności albo jeżeli strony wyrażają na to zgodę, sąd wyznacza do tej czynności sędziego ze swego składu albo sąd wezwany (art. 396 1 k.p.k.). Sąd może zlecić przesłuchanie świadka sędziemu wyznaczonemu ze swego składu lub sądowi wezwanemu, w którego okręgu świadek przebywa, jeżeli świadek nie stawił się z powodu przeszkód zbyt trudnych do usunięcia (art. 396 2 k.p.k.). W powyższych czynnościach mają prawo brać udział strony, obrońcy i pełnomocnicy. Oskarżonego pozbawionego wolności sprowadza się tylko wtedy, gdy sąd uzna to za konieczne (art. 396 3 k.p.k.).
Sędzia wyznaczony lub sąd wezwany może przeprowadzić także inny dowód, którego potrzeba wyłoni się w toku czynności (art. 396 4 k.p.k.). Zmiana kwalifikacji prawnej zarzucanego czynu (art. 399 k.p.k.) Jeżeli w toku rozprawy okaże się, że nie wychodząc poza granice oskarżenia można czyn zakwalifikować według innego przepisu prawnego, sąd uprzedza o tym obecne na rozprawie strony (art. 399 1 k.p.k.). Na wniosek oskarżonego można przerwać rozprawę w celu umożliwienia mu przygotowania się do obrony (art. 399 2 k.p.k.). Przepis stanowi przejaw postrzegania czynu w ujęciu ontologicznym jako zdarzenia historycznego. Granice oskarżenia w rozumieniu art. 399 1 k.p.k. to granice zdarzenia historycznego. Przepis art. 399 2 k.p.k. przewidujący sytuację swoistego zaskoczenia dla obrony uprzedzeniem o możliwości zmiany kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego oskarżonemu, nie stanowi o obowiązku zarządzenia przerwy, a jedynie wskazuje na taką możliwość, oddając tę kwestię pod ocenę sądu (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 czerwca 2013 r., II AKa 183/13, LEX nr 1342394). Wniosek oskarżonego nie ma wiążącego charakteru. Jest to przejaw tzw. dyskrecjonalnej władzy sądu. np. 156 3 k.k. art. 148 1 k.k. Zwrot sprawy prokuratorowi art. 344a (przed rozpoczęciem rozprawy) Sąd przekazuje sprawę prokuratorowi w celu uzupełnienia śledztwa lub dochodzenia, jeżeli akta sprawy wskazują na istotne braki tego postępowania, zwłaszcza na potrzebę poszukiwania dowodów, zaś dokonanie niezbędnych czynności przez sąd powodowałoby znaczne trudności (art. 344a 1 k.p.k.). Przekazując sprawę prokuratorowi, sąd wskazuje kierunek uzupełnienia, a w razie potrzeby także odpowiednie czynności, jakie należy przedsięwziąć (art. 344a 2 k.p.k.). Na powyższe postanowienie stronom służy zażalenie (art. 344a 3 k.p.k.). Po uzupełnieniu śledztwa lub dochodzenia oskarżyciel publiczny składa nowy akt oskarżenia lub podtrzymuje poprzedni, kieruje do sądu wniosek o warunkowe umorzenie postępowania albo postępowanie umarza (art. 344 b). Przerwanie lub odroczenie rozprawy w celu przedstawienia dowodów przez oskarżyciela. (na rozprawie) Jeżeli dopiero w toku rozprawy ujawnią się istotne braki postępowania przygotowawczego, a ich usunięcie przez sąd uniemożliwiałoby wydanie prawidłowego orzeczenia w rozsądnym terminie, zaś przeszkód tych nie można usunąć, stosując przepis art. 396 (sędzia wyznaczony/sąd wezwany), sąd może przerwać albo odroczyć rozprawę, zakreślając oskarżycielowi publicznemu termin do przedstawienia dowodów, których przeprowadzenie pozwoliłoby na usunięcie dostrzeżonych braków (art. 396a 1 k.p.k.). Oskarżyciel publiczny w celu zebrania dowodów może przedsięwziąć osobiście, a prokurator także zlecić Policji dokonanie niezbędnych czynności dowodowych (art. 396a 2 k.p.k.). Oskarżyciel publiczny w wypadku niemożności dotrzymania zakreślonego terminu może zwrócić się do sądu o jego przedłużenie (art. 396a 3 k.p.k.). Jeżeli oskarżyciel publiczny w wyznaczonym terminie nie przedstawi stosownych dowodów, sąd rozstrzyga na korzyść oskarżonego wątpliwości wynikające z nieprzeprowadzenia tych dowodów (art. 396a 4 k.p.k.).
Nie jest uzasadnione zwrócenie sprawy prokuratorowi, by rozszerzył oskarżenie na inne jeszcze czyny oskarżonego, choćby mieszczące się w grupie zachowań objętych dotąd oskarżeniem. Sąd rozpoznaje sprawę w granicach oskarżenia, wyznaczonych przez opis zdarzenia faktycznego zawarty w skardze wszczynającej sprawę. Przełamywanie tego byłoby obrazą skargowości procesu (Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 24 lutego 2000 r., II AKz 311/99, LEX nr 40089). Konieczność przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych nawet kilku specjalności nie nastręcza trudności, by celowe było cofnięcie sprawy do stadium postępowania przygotowawczego, nie wymaga bowiem żadnych tego rodzaju działań, np. operacyjnośledczych, których sąd z braku warunków i środków nie mógłby przeprowadzić, a które przekraczałyby możliwości postępowania sądowego. Podejmując decyzję o zwrocie sprawy do uzupełnienia sąd winien zawsze rozważyć, czy rzeczywiście zwrot sprawy pozwoli na takie przyspieszenie postępowania, iż rozstrzygnięcie sprawy nastąpi w rozsądnym terminie, winien zatem uwzględnić zarówno stopień zaawansowania postępowania sądowego, jak i charakter czynności, które mają być wykonane, z punktu widzenia możliwości technicznych działań sądu (Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 22 grudnia 1999 r., II AKz 377/99, LEX nr 42105). Rozszerzenie zarzutów oskarżenia (art. 398 k.p.k.) Jeżeli na podstawie okoliczności, które wyszły na jaw w toku rozprawy, oskarżyciel zarzucił oskarżonemu inny czyn oprócz objętego aktem oskarżenia, sąd może za zgodą oskarżonego rozpoznać nowe oskarżenie na tej samej rozprawie, chyba że zachodzi konieczność przeprowadzenia postępowania przygotowawczego co do nowego czynu (art. 398 1 k.p.k.). W razie odroczenia rozprawy oskarżyciel wnosi nowy lub dodatkowy akt oskarżenia (art. 398 2 k.p.k.). Przesłanki rozszerzenia zarzutów oskarżenia (warunki sine qua non) pozytywne Negatywne okoliczności, które ujawniły się w toku rozprawy głównej świadczą, że oskarżony dopuścił się jeszcze innego czynu (nie jest możliwa modyfikacja uprzedniego czynu a także zarzucenie innego czynu w miejsce dotychczasowego); oskarżony wyraził zgodę na nowe oskarżenie. Zgoda oskarżonego musi być wyraźna i bezwarunkowa. zachodzi konieczność przeprowadzenia postępowania przygotowawczego co do nowego czynu. Rozszerzenie może mieć formę ustną do protokołu organu procesowego albo formę pisemną.
Możliwość rozszerzenia zarzutów oskarżenia nie dotyczy pokrzywdzonego, który wniósł subsydiarny akt oskarżenia. W takim układzie oskarżyciel subsydiarny działa w ramach zdarzenia historycznego zakreślonego przez decyzję w przedmiocie zaniechania ścigania. Zamknięcie przewodu sądowego (art. 405 k.p.k.) Po przeprowadzeniu dowodów dopuszczonych w sprawie przewodniczący zapytuje strony, czy wnoszą o uzupełnienie postępowania dowodowego i w razie odpowiedzi przeczącej - zamyka przewód sądowy. ale zgodnie z art. 409 k.p.k. sąd aż do ogłoszenia wyroku może wznowić przewód sądowy, zwłaszcza w wypadku przewidzianym w art. 399 (zmiana kwalifikacji prawnej), albo też udzielić dodatkowego głosu uczestnikom postępowania, o których mowa w art. 406 1 (głosy stron). W ramach przypomnienia: Pokrzywdzony, a także prokurator, może aż do zamknięcia przewodu sądowego na rozprawie głównej złożyć wniosek, o którym mowa w art. 46 1 k.k. (art. 49a k.p.k.). Narada i głosowanie (art. 408 k.p.k.; art. 108-115 k.p.k.) Po wysłuchaniu głosów końcowych sąd niezwłocznie przystępuje do narady (art. 408 k.p.k.). Przebieg narady i głosowania nad orzeczeniem jest tajny, a zwolnienie od zachowania w tym względzie tajemnicy nie jest dopuszczalne (art. 108 1 k.p.k.). Jest to zakaz dowodowy o charakterze zupełnym. Narada i głosowanie nad wyrokiem odbywają się osobno co do winy i kwalifikacji prawnej czynu, co do kary, co do środków karnych, co do przepadku, co do środków kompensacyjnych oraz co do pozostałych kwestii (art. 110 k.p.k.). Orzeczenia zapadają większością głosów (art. 111 1 k.p.k.). Jeżeli zdania tak się podzielą, że żadne z nich nie uzyska większości, zdanie najmniej korzystne dla oskarżonego przyłącza się do zdania najbardziej doń zbliżonego, aż do uzyskania większości (art. 111 2 k.p.k.). Sędzia, który głosował przeciwko uznaniu oskarżonego za winnego, może wstrzymać się od głosowania nad dalszymi kwestiami; wówczas głos tego sędziego przyłącza się do zdania najprzychylniejszego dla oskarżonego (art. 112 k.p.k.).