Część II Ustawa z dn. 19 kwietnia 1969 r. Kodeks postępowania karnego ( k.p.k. z 1969 r. ) Wersja pierwotna (Dz.U. z 1969 r. Nr 13, poz. 96) W samym tekście k.p.k. z 1969 r. brak regulacji kwestii intertemporalnych. Wejście w życie k.p.k. z 1969 r.: 1 stycznia 1970 r. 2.1 Ustawa z dn. 19 kwietnia 1969 r. przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 13, poz. 97; wejście w życie: 1 stycznia 1970 r.) Art. II: Z dniem wejścia w życie Kodeksu postępowania karnego tracą moc dotychczasowe przepisy dotyczące kwestii unormowanych w tym kodeksie, chyba że przepisy poniższe stanowią inaczej. Art. III wymienienie aktów prawnych, które w szczególności uchylono (por. art. 1 aktu prawnego wskazanego w pkt. II) Art. IV: Pozostają w mocy przepisy dotyczące przedmiotów unormowanych w Kodeksie postępowania karnego, jeżeli przepisy te mają charakter przepisów szczególnych. Art. V: Jeżeli obowiązujące przepisy powołują się na uchylone przepisy dotyczące przedmiotów unormowanych w Kodeksie postępowania karnego albo odsyłają ogólnie do przepisów o postępowaniu karnym, stosuje się w tym zakresie odpowiednie przepisy Kodeksu postępowania karnego. 317
Część II Art. VI 1: Jeżeli do któregokolwiek z przedmiotów objętych Kodeksem postępowania karnego przewidziane jest wydanie przepisów wykonawczych, aż do chwili ich wydania pozostają w mocy przepisy dotychczasowe dotyczące tychże przedmiotów, jeżeli nie są sprzeczne z przepisami tego kodeksu. Art. VII ogólna zasada intertemporalna: Przepisy Kodeksu postępowania karnego stosuje się również do spraw wszczętych przed dniem wejścia jego w życie, jeżeli przepisy poniższe nie stanowią inaczej. (Wyjątki w kolejnych przepisach.) Art. VIII zachowanie dotychczasowej właściwości sądu: Jeżeli na podstawie Kodeksu postępowania karnego nastąpiła zmiana właściwości sądu, orzeka sąd dotychczas właściwy, jeżeli akt oskarżenia wniesiono przed dniem wejścia w życie niniejszego kodeksu. Art. IX: Sprawy, w których przed wejściem w życie Kodeksu postępowania karnego rozpoczęto rozprawę główną, toczą się do końca postępowania w danej instancji według przepisów dotychczasowych; w razie jednak odroczenia rozprawy lub ponownego rozpoznania sprawy albo po zapadnięciu prawomocnego orzeczenia postępowanie toczy się według przepisów Kodeksu postępowania karnego. Art. X: Czynności procesowe dokonane przed wejściem w życie Kodeksu postępowania karnego są skuteczne, jeżeli ich dokonano z zachowaniem przepisów dotychczasowych. Art. XI: W razie wątpliwości, czy stosować prawo dotychczasowe, czy Kodeks postępowania karnego, stosuje się przepisy niniejszego kodeksu. 2.2 Zmiany dokonane ustawą z dn. 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (Dz.U. Nr 16, poz. 124 z późn. zm.; wejście w życie: 1 października 1982 r.) Art. 96 skreślenie art. 550 k.p.k. z 1969 r. (dot. kosztów adwokackich). Brak szczególnej regulacji intertemporalnej odnośnie do tej kwestii. 2.3 Zmiany dokonane ustawą z dn. 18 grudnia 1982 r. o szczególnej regulacji prawnej w okresie zawieszenia stanu wojennego (Dz.U. Nr 41, poz. 273 z późn. zm.; wejście w życie: 19 grudnia 1982 r.) Art. 13 zmiana brzmienia art. 198 k.p.k. z 1969 r. (dot. tajemnicy korespondencji). Brak szczególnych regulacji intertemporalnych dotyczących stricte tej kwestii. 318
Ustawa z dn. 19 kwietnia 1969 r. Kodeks postępowania karnego ( k.p.k. z 1969 r. ) Zmiany dotyczące trybu doraźnego postępowania karnego w stanie wojennym (zob. art. 1 ust. 2 i art. 10 ustawy nowelizacyjnej) ich konsekwencją była konieczność wprowadzenia następujących uregulowań ustawy: art. 16: 1. Nie zakończone do dnia zawieszenia stanu wojennego sprawy o przestępstwa, które przestały podlegać postępowaniu doraźnemu, prowadzi się w dalszym ciągu w trybie postępowania zwyczajnego przed organem dotychczas właściwym; czynności procesowe dokonane przed tym dniem są skuteczne, jeżeli dokonano ich z zachowaniem przepisów dotychczasowych. 2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do spraw nie zakończonych do dnia zniesienia stanu wojennego. Art. 17: 1. Sprawy o przestępstwa, które z dniem zawieszenia stanu wojennego przestały podlegać rozszerzonej właściwości sądów wojskowych, toczą się do czasu uprawomocnienia się wyroku przed organem dotychczas właściwym. 2. Jednakże właściwy sąd wojskowy, z własnej inicjatywy albo na wniosek oskarżonego lub prokuratora wojskowego, może przekazać sprawę do właściwości sądu powszechnego, jeżeli dobro wymiaru sprawiedliwości nie stoi temu na przeszkodzie. W takim wypadku postępowanie przed sądem danej instancji prowadzi się od początku. 3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio w postępowaniu przygotowawczym, które prowadzi się w dalszym ciągu na zasadach ogólnych. 4. Przepisy art. 25 3 i art. 29 Kodeksu postępowania karnego stosuje się odpowiednio. Art. 17 ust. 2 i 3 stanowi wyjątek (fakultatywny) od zasady wyprowadzonej na gruncie nowelizacji k.p.k. z 1928 r. (zob. pkt 1.24.). 2.4 Zmiany dokonane ustawą z dn. 28 lipca 1983 r. o zmianie niektórych przepisów z zakresu prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U. Nr 44, poz. 203; wejście w życie: 1 sierpnia 1983 r.) Art. 3 zmiana art. 565 pkt 2 k.p.k. z 1969 r., dot. właściwości sądów wojskowych. Należy zwrócić uwagę, że do tej pory ustawodawca, zmieniając przepisy o właściwości, regulował odnoszące się do właściwości kwestie intertemporalne, tutaj tak jednak nie uczyniono. Pojawia się pytanie, czy powinna tutaj znaleźć zastosowanie wyprowadzona wyżej reguła nakazująca dalsze rozpoznawanie sprawy przez organ (sąd) właściwy na gruncie poprzednich przepisów. 319
Część II 2.5 Zmiany dokonane ustawą z dn. 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U. Nr 23, poz. 100; wejście w życie: 1 lipca 1985 r.) Art. 4 siedem zmian w k.p.k. z 1969 r., dot. kwestii o drugorzędnym znaczeniu (kary pieniężne, zmiana niektórych kwot uwzględniająca inflację, koszty postępowania, opłata za informację z rejestru skazanych). Brak regulacji kwestii intertemporalnych. 2.6 Zmiany dokonane ustawą z dn. 20 czerwca 1985 r. o Prokuraturze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. Nr 31, poz. 138 z późn. zm.; wejście w życie: 1 września 1985 r.) Art. 112 zmiany w k.p.k. wynikające ze zmian wprowadzonych tą ustawą (zamiana oficera śledczego na asesora ). Brak regulacji kwestii intertemporalnych w tym zakresie. 2.7 Zmiany dokonane ustawą z dn. 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz.U. Nr 21, poz. 123 z późn. zm.; wejście w życie: 1 stycznia 1988 r.) Art. 23 dodanie do katalogu podmiotów uprawnionych do wniesienia rewizji nadzwyczajnej RPO. Brak regulacji kwestii intertemporalnych w tym zakresie. 2.8 Zmiany dokonane ustawą z dn. 17 czerwca 1988 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U. Nr 20, poz. 135; wejście w życie: 1 lipca 1988 r.) Art. 2 szereg zmian w k.p.k. z 1969 r., dotyczących postępowania w trybie uproszczonym i nakazowym. Regulacja kwestii intertemporalnych dot. problemu właściwości sądu w art 8: 1. Jeżeli na podstawie niniejszej ustawy nastąpiła zmiana właściwości sądu, orzeka sąd dotychczas właściwy, gdy akt oskarżenia wniesiono przed dniem wejścia w życie tej ustawy. 2. Sprawy, w których orzeczenia sądu kończące postępowanie zostały uchylone po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, przekazuje się sądowi właściwemu według przepisów obowiązujących po tym dniu. 3. Czynności procesowe dokonane przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy są skuteczne, jeżeli ich dokonano z zachowaniem przepisów dotychczasowych. 320
Ustawa z dn. 19 kwietnia 1969 r. Kodeks postępowania karnego ( k.p.k. z 1969 r. ) 2.9 Zmiany dokonane ustawą z dn. 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 29, poz. 154 z późn. zm.; wejście w życie: 23 maja 1989 r.) Art. 74 ust. 9 rozszerzenie o osoby duchowne katalogu osób, które należy powiadomić o wszczęciu i ukończeniu przeciwko określonej osobie postępowania karnego. Brak regulacji intertemporalnych w tej materii. 2.10 Zmiany dokonane ustawą z dn. 29 maja 1989 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach oraz innych ustaw (Dz.U. Nr 34, poz. 180; wejście w życie: 6 czerwca 1989 r., 1 października 1989 r.) Art. 2 szereg zmian w k.p.k. z 1969 r., dotyczących m.in. tymczasowego aresztowania. Kwestie intertemporalne w niewielkiej części uregulowano w art. 7: Postanowienia w przedmiocie tymczasowego aresztowania, wydane przed dniem wejścia ustawy w życie, są skuteczne w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia jej wejścia w życie. 2.11 Zmiany dokonane ustawą z dn. 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 34, poz. 198 z późn. zm.; wejście w życie: 27 maja 1990 r.) Art. 3: Do właściwości organów gminy przechodzą jako zadania zlecone określone w ustawach zadania i kompetencje należące dotychczas do rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego: ( ) 8) [z k.p.k. z 1969 r.] ( ): przyjmowanie pism sądowych lub prokuratorskich w wypadku niemożności doręczenia ich adresatowi w miejscu zamieszkania (art. 118 1). Nie zmieniono przy tym treści art. 118 1 k.p.k. z 1969 r.: Jeżeli doręczenia nie można dokonać w sposób określony w art. 117, pismo pozostawia się w prezydium właściwej rady narodowej lub w najbliższej jednostce Milicji Obywatelskiej, a pismo przesłane pocztą w najbliższym urzędzie pocztowym. [Szczególna technika legislacyjna.] W art. 43 46 uregulowano kwestie przejściowe wynikające z potrzeby przeznaczenia odpowiedniego czasu na uformowanie się właściwych organów. 321
Część II 2.12 Zmiany dokonane ustawą z dn. 8 czerwca 1990 r. o zmianie ustaw: Kodeks postępowania karnego, Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń i Kodeks pracy (Dz.U. Nr 43, poz. 251; wejście w życie: 3 lipca 1990 r.) Art. 1: dwie zmiany w przepisach k.p.k. z 1969 r. dot. postępowania w sprawach o wykroczenia przekazanych sądowi karnemu na mocy odrębnych przepisów. Brak regulacji intertemporalnych w tym przedmiocie. Zmiany dokonane ustawą z dn. 13 lipca 1990 r. o powołaniu sądów apelacyjnych oraz o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, Kodeks postępowania cywilnego, Kodeks postępowania karnego, o Sądzie Najwyższym, o Naczelnym Sądzie Administracyjnym i o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz.U. Nr 53, poz. 306 z późn. zm.; wejście w życie: 10 sierpnia 1990 r., 1 stycznia 1991 r.) Art. 4 zmiany w k.p.k. z 1969 r. wynikające z utworzenia sądów apelacyjnych. Regulacje intertemporalne dot. właściwości, wspólne dla postępowania karnego i cywilnego: art. 10: 1. Sądy apelacyjne rozpoczynają działalność od dnia 1 października 1990 r. 2. Środki odwoławcze od orzeczeń sądów wojewódzkich, wydanych w pierwszej instancji, wniesione do dnia 30 września 1990 r., rozpoznaje Sąd Najwyższy, z zastrzeżeniem ust. 3. 3. Nie zakończone do dnia 30 września 1990 r. sprawy gospodarcze, w których wartość przedmiotu sporu nie przekracza pięciu milionów złotych, Sąd Najwyższy przekazuje właściwym sądom apelacyjnym. Art. 11. Z wyłączeniem spraw, o których mowa w art. 10 ust. 3, sprawy wszczęte przed dniem 1 stycznia 1991 r. toczą się według dotychczasowych przepisów; w wypadku uchylenia orzeczenia w całości lub w części przez sąd rewizyjny, sąd ten przekazuje sprawę sądowi właściwemu według przepisów niniejszej ustawy. 2.13 Zmiany dokonane ustawą z dn. 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U. Nr 72, poz. 422; wejście w życie: 8 listopada 1990 r.) Art. 4 zmiany kwot pieniężnych. Brak regulacji o charakterze intertemporalnym. 322
Ustawa z dn. 19 kwietnia 1969 r. Kodeks postępowania karnego ( k.p.k. z 1969 r. ) 2.14 Zmiany dokonane ustawą z dn. 24 sierpnia 1991 r. o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich oraz ustaw Kodeks postępowania karnego, o Sądzie Najwyższym i o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 83, poz. 371; wejście w życie: 19 września 1991 r.) Art. 2 dodanie w art. 591 1 k.p.k. z 1969 r. do katalogu podmiotów uprawnionych do wniesienia rewizji nadzwyczajnej do Izby Wojskowej SN RPO. Brak regulacji intertemporalnych w tym zakresie. 2.15 Zmiany dokonane ustawą z dn. 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz.U. Nr 100, poz. 442 z późn. zm.; wejście w życie: 7 lutego 1992 r.) Art. 45 przeformułowanie w k.p.k. z 1969 r. organów kontroli i rewizji finansowej na organy kontroli finansowej. 2.16 Zmiany dokonane ustawą z dn. 28 lutego 1992 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach i o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. Nr 24, poz. 101 z późn. zm.; wejście w życie: 2 kwietnia 1992 r.) Art. 3 zmiany kwot pieniężnych. Brak odpowiadających regulacji intertemporalnych. 2.17 Zmiany dokonane ustawą z dn. 13 maja 1994 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 74, poz. 332; wejście w życie: 14 kwietnia 1994 r.) Art. 1 zmiany w regulacjach dot. zażaleń na postanowienia o tymczasowym aresztowaniu. Brak regulacji intertemporalnych. 2.18 Zmiany dokonane ustawą z dn. 12 października 1994 r. o ochronie obrotu gospodarczego i zmianie niektórych przepisów prawa karnego (Dz.U. Nr 126, poz. 615; wejście w życie: 31 grudnia 1994 r.) Art. 14 zmiana w art. 248 2 k.p.k. z 1969 r. mienia społecznego na mienie. 2.19 Zmiany dokonane ustawą z dn. 6 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 444; wejście w życie: 4 listopada 1995 r.) 323
Część II Art. 1 zmiany mające na celu wzmocnić ochronę świadka: wprowadzenie instytucji świadka incognito, możliwości zastrzeżenia adresu świadka, zmiany w przepisach o okazaniu mające zapewnić świadkowi anonimowość. Brak regulacji kwestii intertemporalnych. 2.20 Zmiany dokonane ustawą z dn. 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U. Nr 95, poz. 475; wejście w życie: 20 listopada 1995 r.) Art. 3: 3. W Kodeksie postępowania karnego i w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia: a) dolne granice grzywny orzekanej w postępowaniu nakazowym ustala się w wysokości dwukrotnej, a górne w wysokości pięciokrotnej, b) dolne granice kar pieniężnych i porządkowych ustala się w wysokości dwukrotnej, a górne w wysokości dziesięciokrotnej, c) górną granicę grzywny, o której mowa w art. 450 Kodeksu postępowania karnego, ustala się w wysokości pięciokrotnej, d) wartość przedmiotu przestępstwa albo szkody wyrządzonej lub zamierzonej w postępowaniu przyspieszonym (art. 447 1 pkt 2 Kodeksu postępowania karnego) ustala się w wysokości pięciokrotnej, e) dolne granice grzywny nałożonej w drodze mandatu karnego ustala się w wysokości dwukrotnej, a górne w wysokości dziesięciokrotnej. Dość szczególna technika legislacyjna, polegająca na ogólnym określeniu zmiany, a nie szczegółowym wskazaniu zmienianych przepisów. 2.21 Zmiany dokonane ustawą z dn. 29 czerwca 1995 r. o zmianie Kodeksu postępowania karnego, ustawy o ustroju sądów wojskowych, ustawy o opłatach w sprawach karnych i ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. Nr 89, poz. 443 z późn. zm.; wejście w życie: 1 stycznia 1996 r., 4 sierpnia 1996 r.) Podobnie jak w poprzednim punkcie, zastosowano w art. 11 określającym datę wejścia ustawy nowelizacyjnej w życie dość szczególną technikę legislacyjną: Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1996 r., z tym że zmiany zawarte w art. 1, odnoszące się do stosowania przez sąd tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym, wchodzą w życie po upływie roku od dnia ogłoszenia. [zob. też art. 4 tej ustawy: Ilekroć ustawa szczególna przewiduje w postępowaniu dyscyplinarnym 324
Ustawa z dn. 19 kwietnia 1969 r. Kodeks postępowania karnego ( k.p.k. z 1969 r. ) rewizję nadzwyczajną, Sąd Najwyższy stosuje odpowiednio przy jej rozpoznaniu przepisy o postępowaniu kasacyjnym ]. Art. 1 szereg zmian (74) w k.p.k. z 1969 r. Regulacje intertemporalne: Art. 2: 1. Czynności procesowe dokonane przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy są skuteczne, jeżeli dokonano ich z zachowaniem przepisów dotychczasowych. [Podobne regulacje zob. pkt 1.28. 1.33.] 2. W sprawie, w której wniesiona została rewizja nadzwyczajna przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, rozpoznanie tej rewizji następuje według dotychczasowych przepisów. 3. W razie niezałatwienia, do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, podania o wniesienie rewizji nadzwyczajnej opłata od podania ulega zwrotowi. W takim wypadku termin do wniesienia kasacji przez stronę wynosi 3 miesiące i biegnie od dnia otrzymania przez nią powiadomienia o niezałatwieniu podania. 4. Do czasu utworzenia wojskowych sądów okręgowych jako sądów wyższego rzędu postępowanie, w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych, prowadzi się według przepisów dotychczasowych. Postępowanie w sprawach, w których przed utworzeniem tych sądów rozpoczęto rozprawę główną, toczy się do końca postępowania w danej instancji według przepisów dotychczasowych, również po utworzeniu tych sądów; w razie jednak odroczenia rozprawy lub ponownego rozpoznania sprawy albo po zapadnięciu prawomocnego orzeczenia postępowanie toczy się według przepisów niniejszej ustawy. 5. Wojskowe sądy okręgowe, jako sądy wyższego rzędu, tworzy się w ciągu 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy. Tę ustawę nowelizacyjną zmieniono jeszcze przed jej wejściem w życie ustawą z dn. 1 grudnia 1995 r. zmieniającą ustawę o zmianie Kodeksu postępowania karnego, ustawy o ustroju sądów wojskowych, ustawy o opłatach w sprawach karnych i ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. Nr 154, poz. 793; wejście w życie: 1 stycznia 1996 r.). Zmieniono nią art. 11 i nadano mu następującą treść: Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1996 r., z tym że zmiany zawarte w art. 1 odnoszące się do tymczasowego aresztowania wchodzą w życie z dniem 4 sierpnia 1996 r., z zastrzeżeniem art. 10a. Wspomniany art. 10a dodany został tą nowelizacją nowelizacji i miał następujące brzmienie: 1. W sprawach, 325
Część II w których łączny czas tymczasowego aresztowania, zastosowanego przed dniem 4 sierpnia 1996 r., przekracza terminy określone w art. 222 2 pkt 2 i 3 Kodeksu postępowania karnego w brzmieniu nadanym art. 1 pkt 20, tymczasowe aresztowanie zostaje utrzymane do czasu rozpoznania przez Sąd Najwyższy wniosku o przedłużenie stosowania tego środka na podstawie art. 222 4 Kodeksu postępowania karnego. 2. W sprawach określonych w ust. 1, w razie niezłożenia wniosku o przedłużenie stosowania tymczasowego aresztowania, areszt tymczasowy należy uchylić nie później niż z dniem 1 stycznia 1997 r. 2.22 Zmiany dokonane ustawą z dn. 6 grudnia 1996 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 155, poz. 757; wejście w życie: 28 grudnia 1996 r.) Art. 1 zmiany dotyczące środków zapobiegawczych lub stosowania tymczasowego aresztowania. Regulacja intertemporalna: Art. 2: 1. Wnioski o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego złożone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy podlegają rozpoznaniu według przepisów dotychczasowych. 2. W razie złożenia, na podstawie art. 222 4 w brzmieniu nadanym art. 1 niniejszej ustawy, wniosku o przedłużenie tymczasowego aresztowania zastosowanego przed dniem 4 sierpnia 1996 r. tymczasowe aresztowanie zostaje utrzymane do czasu rozpoznania tego wniosku przez Sąd Najwyższy. 2.23 Zmiany dokonane ustawą z dn. 7 listopada 1996 r. o zmianie ustawy o kontroli skarbowej i niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 152, poz. 720 z późn. zm.; wejście w życie: 1 stycznia 1997 r.) Art. 2 nieznaczna zmiana w art. 265 2 k.p.k. z 1969 r. dot. przestępstw na szkodę Skarbu Państwa. Brak regulacji intertemporalnych w tym zakresie. 2.24 Zmiany dokonane ustawą z dn. 21 listopada 1996 r. o zmianie ustaw: o broni, amunicji i materiałach wybuchowych, o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, Kodeks karny, Kodeks postępowania karnego, o drogach publicznych, Prawo celne, 326
Ustawa z dn. 19 kwietnia 1969 r. Kodeks postępowania karnego ( k.p.k. z 1969 r. ) o ochronie granicy państwowej oraz o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1997 r. Nr 6, poz. 31; wejście w życie: 8 lutego 1997 r.) Art. 4 trzy zmiany w k.p.k. z 1969 r. w części dot. postępowania w sprawach wojskowych. 2.25 Zmiany dokonane ustawą z dn. 6 czerwca 1997 r. o Inspekcji Celnej (Dz.U. Nr 71, poz. 449 z późn. zm.; wejście w życie: 1 lipca 1997 r.) Art. 38 dwie zmiany w k.p.k. z 1969 r.: uwzględnienie Inspekcji Celnej. 2.26 Zmiany dokonane ustawą z dn. 22 maja 1997 r. o zmianie ustawy Prawo o adwokaturze, ustawy o radcach prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 75, poz. 471 z późn. zm.; wejście w życie: 15 września 1997 r.) Art. 4 zmiany w k.p.k. z 1969 r. dot. pełnomocnictw i wynagrodzenia adwokata. 2.27 Zmiany dokonane ustawą z dn. 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 z późn. zm.; wejście w życie: 17 października 1997 r.) Art. 84 dwie zmiany w k.p.k. z 1969 r. dot. TK. 2.28 Zmiany dokonane ustawą z dn. 6 czerwca 1997 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego i ustawy karnej skarbowej (Dz.U. Nr 79, poz. 485; wejście w życie: 18 października 1997 r.) Art. 1 zmiany w przepisach dot. ułaskawienia (art. 492 502 k.p.k. z 1969 r.). Regulacja intertemporalna art. 3: Prośby o ułaskawienie, które zostały wniesione przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, podlegają rozpoznaniu według przepisów dotychczasowych. 2.29 Podsumowanie oraz wnioski Liczba aktów prawnych nowelizujących k.p.k. z 1969 r. była nieznacznie większa niż liczba aktów nowelizujących k.p.k. z 1928 r. (28 do 25; przy podobnie długim okresie obowiązywania kodeksu), jednak zmiany te były w ogromnej większości przypadków nieznaczne, często wynikając z wprowadzenia lub zmiany kształtu poszczególnych instytucji czy 327
Część II organów prawnych (RPO, TK, Inspekcja Celna, organy kontroli skarbowej, prokuratura). Kształt polskiego postępowania karnego w czasie obowiązywania k.p.k. z 1969 r. wydaje się zatem dużo stabilniejszy. Można też dodać, że k.p.k. z 1969 r. nowelizowano wyłącznie aktami prawnymi o randze ustawy. Ponownie, podobnie jak w przypadku k.p.k. z 1928 r., do większości zmian w k.p.k. z 1969 r. nie dołączono regulacji o charakterze intertemporalnym (zob. pkt 1.26., 1.29., 1.30., 1.31., 1.32., 1.34., 1.37., 1.39., 1.40., 1.41., 1.42., 1.43., 1.44., 1.45., 1.46., 1.49., 1.50., 1.51., 1.52., 1.53.). Pojawiły się one w tych aktach, którymi zmieniano większą liczbę przepisów k.p.k. z 1969 r. oraz w sytuacjach, gdy odmiennie regulowano kwestię właściwości organów prowadzących postępowanie karne (zob. pkt. 1.28. 1.33.), choć z jednym wyjątkiem (zob. pkt 1.29.). Trwano w tym zakresie przy zasadzie, iż zmiana przepisów o właściwości nie powinna powodować (ze względu chociażby na ekonomikę procesową) przeniesienia sprawy do innego organu, który byłby właściwy według zmienionych przepisów, choć przewidziano tutaj jeden wyjątek, o charakterze fakultatywnym (zob. pkt 1.28.). Trzykrotnie zastosowano ogólną technikę legislacyjną, dokonując zmian w przepisach k.p.k. z 1969 r. lub określając wejście w życie ich nowelizacji nie wskazując tych przepisów (zob. pkt. 1.36., 1.46., 1.47.). Wyjątkowym było regulowanie kwestii intertemporalnych (poza wskazanymi wyżej przypadkami zmiany właściwości organów prowadzących postępowanie karne). W ustawie wskazanej w pkt. 1.38. przyjęto nakaz stosowania poprzednio obowiązujących przepisów, choć po uchyleniu orzeczenia w całości lub w części przez sąd rewizyjny sprawę przekazywano sądowi właściwemu według nowych przepisów. W art. 2 ust. 2 aktu wskazanego w pkt. 1.47. nakaz stosowania poprzednich przepisów dotyczył rozpoznania rewizji nadzwyczajnej wniesionej przed wejściem w życie tegoż aktu. Art. 2 ust. 4 dotyczył zaś postępowania w sprawach wojskowych i również formułował nakaz stosowania przepisów k.p.k. z 1969 r. w poprzednim brzmieniu, chyba że doszło do odroczenia rozprawy, ponownego rozpoznania sprawy lub zapadnięcia prawomocnego orzeczenia. Akt prawny wskazany w pkt. 1.47.23 to jedyny akt nowelizujący k.p.k. z 1969 r., w którym wprowadzono zmiany istotne z perspektywy rekonstrukcji norm procesowych, których jednym ze źródeł były przepisy k.p.k. z 1969 r., jeszcze przed jego wejściem w życie. 328
Ustawa z dn. 19 kwietnia 1969 r. Kodeks postępowania karnego ( k.p.k. z 1969 r. ) Również w przypadku ustawy wskazanej w pkt. 1.48. 24 wskazano, że wnioski o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego złożone przed dniem jej wejścia w życie podlegają rozpoznaniu według przepisów dotychczasowych. Analogicznie uregulowano kwestię rozpoznania próśb o ułaskawienie wniesionych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizacyjnej wskazanej w pkt. 1.54. Przy regulowaniu kwestii intertemporalnych wskazywano, że czynności procesowe dokonane przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizacyjnej są skuteczne, jeśli dokonano ich z zachowaniem przepisów dotychczasowych (pkt 1.28., 1.33., 1.47.). Warto też zwrócić uwagę na będące pochodną konieczności regulacji trybu doraźnego w okresie stanu wojennego unormowanie art. 16 ustawy nowelizacyjnej wskazanej w pkt. 1.28. oraz na szczególną regulację o charakterze intertemporalnym dotyczącą skuteczności postanowień w przedmiocie tymczasowego aresztowania wydanych przed znowelizowaniem przepisów dotyczących stosowania tymczasowego aresztowania (zob. pkt 1.35. 20). Nie ogłoszono ani razu tekstu jednolitego k.p.k. z 1969 r., nie zmieniano też numeracji artykułów i rozdziałów kodeksu. 329