Załącznik Nr 1 do decyzji Marszałka Województwa Podkarpackiego z dnia 11.06.2010r. znak: RŚ.III.BF.7628/M-36/10

Załącznik Nr 1 do decyzji Marszałka Województwa Podkarpackiego z dnia 11.06.2010r. znak: RŚ.III.BF.7628/M-36/10 PLAN AWARYJNY SKŁADOWISKA ODPADÓW INNYCH NIŻ NIEBEZPIECZNE I OBOJĘTNE W PASZCZYNIE EKSPLOATOWANEGO PRZEZ DĘBICKIE ZAKŁADY KOMUNALNE DEZAKO Sp. z o. o. w Dębicy 1

I. Plan awaryjny obejmuje: 1. Analizę ryzyka, w tym: rozpoznanie potencjalnych sytuacji awaryjnych określenie czynników zdarzeń awaryjnych przewidywane skutki zdarzeń metody przeciwdziałania 2. Zasady reagowania w przypadku wystąpienia zdarzenia / zagrożenia 3. Telefony awaryjne 4. Współdziałanie 5. Monitoring Przedstawione działania określają zasady postępowania na wypadek pojawienia się awarii/zdarzenia, co bezpośrednio wpływa na czas reagowania oraz skalę i zasięg negatywnego oddziaływania na środowisko przyrodnicze powstałego zdarzenia. II. Przyczyny, skutki i przeciwdziałanie występowaniu sytuacji awaryjnych 1. WYSTĄPIENIE ZAPŁONU (SAMOZAPŁONU) ORAZ POŻARU PODPOWIERZCHNIOWEGO LUB POWIERZCHNIOWEGO SKŁADOWANYCH ODPADÓW ORAZ OBIEKTÓW POŁOŻONYCH W GRANICACH SKŁADOWISKA Samozapłon odpadów (koncentracja gazów składowiskowych biogazu). Palenie tytoniu, zapałek, porzucanie niedopalonych papierosów. Wypalanie trawy na składowisku oraz w jego pobliżu Iskrzenie niesprawnych pojazdów, Zagrożenie środowiska, życia i zdrowia ludzi. Przeniesienie ognia na obiekty i tereny przyległe. Uwolnienie substancji do środowiska (emisja gazów: CO 2, SO 2, CO, itp.), powstawanie kwaśnych deszczy. Trwałe uszkodzenie odsłoniętej warstwy Przestrzeganie obowiązujących na składowisku przepisów przeciwpożarowych. Okresowe szkolenia pracowników składowiska w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz na wypadek wybuchu. Wyposażenie składowiska w niezbędne urządzenia i sprzęt przeciwpożarowy oraz prowadzenie ich regularnych przeglądów i konserwacji. 2

maszyn, urządzeń. Stosowanie ognia (np. urządzeń spawalniczych podczas drobnych napraw sprzętu) w otoczeniu par cieczy i gazów. Niesprawna instalacja elektryczna w obiektach (budynek socjalny, stróżówka/ portiernia) położonych w granicy składowiska. Brak właściwej i terminowej konserwacji urządzeń grzewczych, instalacji odgromowej budynków technicznych i socjalnych. Przeciążenie sieci elektrycznej. Deponowanie odpadów poreakcyjnych bez ich wychłodzenia (np. żużle i popioły paleniskowe). Niekontrolowane atmosferyczne. wyładowanie Promienie słoneczne skupione przez soczewkę lub szkło. Zerwanie napowietrznych linii energetycznych. izolacyjnej (odkształcenie), Zakłócenia w prowadzonej gospodarce odpadowej (okresowe zamknięcie składowiska, brak możliwości składowania odpadów). Zniszczenie fauny i flory składowiskowej, w tym: bakterii, pierwotniaków, grzybów, owadów biorących udział w biodegradacji odpadów. Bezwzględny zakaz wypalania traw, palenia ognisk, spalania odpadów, palenia tytoniu na terenie składowiska oraz w pobliżu. Używanie sprawnych technicznie pojazdów, okresowa kontrola ich sprawności. Okresowa kontrola obiektów oraz budynków w zakresie sprawności instalacji elektrycznej. Stały dozór składowiska, zakaz wstępu osobom postronnym. Ciągły monitoring składowiska i urządzeń odgazowujących. Szczegółowa kontrola odpadów przyjmowanych na składowisko, dopuszczenie do składowania odpadów innych niż niebezpieczne oraz obojętnych według posiadanych decyzji. Odmowa przyjęcia odpadów, których skład jest niezgodny z kartą przekazania odpadów oraz podstawową ich charakterystyką. Deponowanie/składowanie odpadów po ich fizycznej stabilizacji. Bezwzględny zakaz składowania odpadów niebezpiecznych. Zagęszczanie odpadów zgodnie z przyjętą technologią. Prowadzenie prac według zasad wyznaczonych w posiadanej instrukcji eksploatacji (między innymi: po zakończeniu każdego dnia pracy składowane odpady przesypać 15 cm warstwą izolacyjną, podczas składowania odpadów zwrócić szczególną uwagę na kominki wentylacyjne oraz ich drożność, itd.). 2. NIEKONTROLOWANE ZANIECZYSZCZENIE ŚRODOWISKA WODNO-GRUNTOWEGO W REJONIE SKŁADOWISKA MOŻLIWE ZDARZENIA 3

Niekontrolowany wyciek substancji chemicznych stosowanych na składowisku, w tym środków dezynfekcyjnych (np.: chloramina, inne) środków deratyzacji, środków grzybobójczych oraz ochrony roślin. Rozszczelnienie zbiorników paliwowych pojazdów biorących udział w eksploatacji składowiska (substancje ropopochodne). Rozszczelnienie zbiornika pojazdu asenizacyjnego wywożącego ścieki technologiczne (odcieki składowiskowe, wody z brodzika, ścieki socjalno-bytowe). Zanieczyszczenie warstwy glebowej, możliwe skażenie wód powierzchniowych i podziemnych. Okresowe przeglądy stanu technicznego drenażu geologiczno sygnalizacyjnego pod dnem niecki składowiska. Okresowe przeglądy stanu technicznego drenażu odcieków. Okresowe przeglądy szczelności dna rowów opaskowych. Czyszczenie i udrażnianie drenaży. Przestrzeganie procedur wyładunku odpadów w okresie układania na dnie niecki pierwszej warstwy odpadów. Systematyczne badania jakości wody z piezometrów kontrolnych tj. piezometru zlokalizowanego na kierunku napływu wód podziemnych oraz zlokalizowanych na kierunku spływu wód podziemnych. Przeglądy eksploatacyjne pojazdów oraz zbiorników. Zakaz przyjmowania odpadów silnie uwodnionych. Przechowywanie używanych substancji chemicznych w miejscach wyznaczonych, zamkniętych, bez dostępu osób niepowołanych. Cykliczne szkolenia pracowników w zakresie stosowania środków chemicznych oraz ich przechowywania, zasad postępowania na wypadek wystąpienia niekontrolowanego wycieku substancji do środowiska. 3. USZKODZENIE USZCZELNIENIA DNA I SKARP Niewłaściwe wykonanie warstw uszczelniających w trakcie budowy składowiska (niewłaściwa izolacja, nieszczelność, Przedostawanie się odcieków składowiskowych do gruntu oraz wód gruntowych. Skażenie wód podziemnych, w tym: - wzrost odczynu wód (ph), A.Etap przygotowania do eksploatacji Stosowanie sztucznych barier geologicznych (geomembran HDPE) na etapie budowy składowisk, w przypadku braku korzystnych naturalnych uwarunkowań. 4

przebicie. Przebicie warstwy uszczelniającej przez pojazdy mechaniczne wykorzystywane na składowisku. - ciągły wzrost mineralizacji, ilości zawiesin, twardości ogólnej oraz makroskładników takich jak: chlorki, sód, potas, - wzrost zawartości związków azotu (azot amonowy, azotyny, azotany) oraz fosforanów, żelaza, kwasów organicznych i podwyższenie BZT 5, ChZT, - możliwy wzrost zawartości boru, miedzi, chromu, ołowiu, niklu, kadmu, rtęci, selenu, kobaltu oraz cynku. Stosowanie uszczelnień mineralnych o zdolnościach sorpcyjnych, przechwytujących dyfundujące przez membranę związki (agregując je w masie sorbentu). Zabezpieczanie warstw (uszczelnienie, drenaż odcieków) na etapie budowy i przygotowania składowiska do użytkowania, w tym: - niedopuszczanie do przesuwania się i rozejścia pasm warstw folii na zakładkach, - niedopuszczanie do powstania uszkodzeń mechanicznych (bezwzględny zakaz poruszania się pojazdów bezpośrednio po warstwie ochronnej lub geomembranie), rozprężeń rozciągających, - odpowiednie przyleganie do podłoża warstwy uszczelniającej. Właściwy dobór uszczelnienia zapewniający: - równomierność odkształcenia wywołanego osiadaniem biologicznym występującym w fazie eksploatacji składowiska, - utrzymanie zieleni przewidzianej w fazie rekultywacji, - odporność na gazy, - odporność na erozję. Bezwzględna ochrona geomembrany przed promieniami UV, zastosowanie warstwy ochronnej. B. Eksploatacja składowiska Eksploatacja składowiska według zasad oraz przyjętej technologii zatwierdzonej w instrukcji eksploatacji (w tym kontrola stanu skarp po ulewnych deszczach, zachowanie szczególnej ostrożności podczas prac z użyciem maszyn 5

i urządzeń na nowo użytkowanych kwaterach oraz pracach odtworzeniowych na rozmytych skarpach, osuwiskach, itp.). Przemieszczanie sprzętu służącego do rozgarniania odpadów (manewry skrętu, zawracania, itp.) dopuszczane są tylko przy podniesionym lemieszu. W przypadku ugrzęźnięcia maszyn i pojazdów poruszających się po warstwie ochronnej należy bezwzględnie wyprowadzić pojazd z udziałem ciągnika, tak by zapobiec uszkodzeniu geomembrany. Stały monitoring poziomu i jakości wód podziemnych w piezometrach zlokalizowanych wokół składowiska. W przypadku wystąpienia przekroczeń wykonanie pomiaru sprawdzającego obejmującego badanie kontrolne wód z drenażu nadfoliowego (odcieki) i drenażu podfoliowego, jak również wszystkie piezometry. 4. USZKODZENIE DRENAŻU Wadliwe wykonawstwo systemu drenażowego składowiska. Przedostanie się do systemu drenażowego niewielkich frakcji odpadów powodujących jego zablokowanie. Gromadzenie się odcieków na dnie składowiska. Nieprawidłowe funkcjonowanie instalacji. A) Etap przygotowania do eksploatacji Projekt i wykonanie systemu zapewniającego niezawodne funkcjonowanie składowiska. Konserwacja i kontrola stanu systemu w trakcie wykonania. Zastosowanie zewnętrznego systemu rowów drenażowych uniemożliwiający odpływ wód powierzchniowych i podziemnych do składowiska. Monitoring wód podziemnych. B) Eksploatacja składowiska Eksploatacja składowiska według zasad oraz przyjętej technologii zatwierdzonej w instrukcji eksploatacji (w tym 6

zachowanie szczególnej ostrożności podczas prac z użyciem maszyn i urządzeń na nowo użytkowanych kwaterach oraz pracach odtworzeniowych). 5. PRZEPEŁNIENIE ZBIORNIKA ODCIEKÓW Nieprawidłowo dobrane parametry zbiornika do ilości powstających odcieków. Nieprawidłowo prowadzony monitoring ilości, nagromadzanych odcieków. Awaria pompy pojazdu asenizacyjnego. Niekorzystne warunki atmosferyczne (obfite opady deszczu, gwałtowne roztopy). Brak stałego nadzoru (w okresie świąt oraz dniach wolnych od pracy). Niekontrolowane przedostanie się odcieków do środowiska przyrodniczego, skażenie gruntu oraz wód powierzchniowych i podziemnych substancjami obecnymi w wodach odciekowych, w tym: chlorki, siarczany, zawiesina ogólna, azot amonowy, cyjanki związane, chrom ogólny, kadm, miedź, ołów, nikiel, cynk, inne. 6. AWARIA INSTALACJI DO ODBIORU ODCIEKÓW Wady instalacji. Brak monitoringu. technologiczne Przedostanie się odcieków do środowiska przyrodniczego, skażenie gruntu oraz wód powierzchniowych i podziemnych substancjami Zapewnienie odpowiedniej pojemności zbiorników na odcieki. Opróżnianie zbiorników z odpowiednią częstotliwością. Prowadzenie stałego monitoringu, obejmującego również dni wolne od pracy, przez osobę wyznaczoną. Używanie sprawnych pojazdów. Codzienna kontrola ilości wód opadowych oraz ich zapisywanie. Współdziałanie z Gminnym Centrum Zarządzania Kryzysowego celem przygotowania się do wystąpienia niekorzystnych warunków atmosferycznych (np. nawałnice). A) Etap przygotowania do eksploatacji Projekt i wykonanie systemu zapewniający niezawodne funkcjonowanie instalacji. 7

Nieprowadzona konserwacja, przeglądów. brak Brak stałego nadzoru (w okresie świąt oraz dniach wolnych od pracy). obecnymi w wodach odciekowych. Zapewnienie odpowiedniej pojemności zbiorników na odcieki. B) Eksploatacja składowiska Prowadzenie stałego monitoringu, obejmującego również dni wolne od pracy przez osobę wyznaczoną. Codzienna kontrola ilości wód opadowych oraz ich zapisywanie. Opróżnianie zbiorników z odpowiednią częstotliwością. Dokonywanie okresowych przeglądów stanu technicznego zbiorników przeznaczonych do gromadzenia odcieków, rurociągów, pomp oraz urządzeń oczyszczających. Okresowa kontrola oraz konserwacja zbiorników oraz instalacji. Kontrolowanie drożności rurociągów dopływowych i odpływowych. Używanie sprawnych pojazdów asenizacyjnych. 7. AWARIA INSTALACJI ODGAZOWUJĄCEJ, WYBUCH GAZU SKŁADOWISKOWEGO Wadliwe wykonanie instalacji do ujmowania biogazu. Nieprawidłowo prowadzona eksploatacja składowiska (zasypanie studzienek). Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego. Niekontrolowane rozprzestrzenianie się gazu. Wydostający się do atmosfery biogaz (głównie metan) może być przyczyną wielu zagrożeń, w tym wybuchów i pożarów oraz wpływa na zwiększenie efektu cieplarnianego. Właściwe planowanie i wykonawstwo instalacji. Właściwe użytkowanie instalacji i urządzeń oraz ich odpowiednia okresowa konserwacja. Unieszkodliwianie biogazu poprzez spalanie w pochodniach. Kontrolowanie stanu technicznego instalacji odgazowującej oraz procesu spalania gazu w pochodni. Systematycznie monitorowanie emisji gazu uwalnianego do atmosfery ze składowiska. Wykonywanie przepuszczalnych warstw przekładkowych 8

umożliwiających migrację gazu do atmosfery. Wykonywanie wszystkich prac z otwartym ogniem w obszarach zagrożonych wybuchem (spawanie, cięcie gazowe i elektryczne) przez uprawnione osoby zgodnie z zasadami podanymi w Instrukcji bezpieczeństwa pożarowego. Zachowywanie szczególnej ostrożności podczas prowadzenia pracy w niecce, sprzęt pracujący na składowisku nie może naruszać stateczności studni odgazowujących. Wyznaczanie stref bezpieczeństwa wokół studni za pomocą widocznych znaków. 8. AWARIA SPRZĘTU EKSPLOATACYJNEGO MASZYN I POJAZDÓW TRANSPORTUJĄCYCH ODPADY (spychacz, wóz asenizacyjny, itp.) Niewłaściwe użytkowanie pojazdów wykorzystywanych do eksploatacji składowiska. Brak okresowych przeglądów. Niesprawne pojazdy dokonujące dostawy lub odbioru odpadów. Kolizje, zderzenia, wypadki na terenie składowiska i poza nim. Wycieki płynów. Zanieczyszczenie środowiska wodno-gruntowego substancjami ropopochodnymi. Utrudnienia w funkcjonowaniu składowiska spowodowane czasowym wyłączeniem maszyn i urządzeń z eksploatacji. Możliwe trwałe wyłączenie pojazdów z użytkowania (pojawienie się odpadów poeksploatacyjnych). Właściwe, bezpieczne użytkowanie maszyn, pojazdów. Dopuszczanie do obsługi sprzętu wyłącznie osób przeszkolonych i z odpowiednimi uprawnieniami. Przeprowadzanie okresowych przeglądów konserwacjii remontów eksploatowanych pojazdów. Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa ruchu pojazdów mechanicznych, Bhp Stosowanie oznakowania dróg oraz ruchu bezkolizyjnego: dowożących odpady (w czasie manewrowania i rozładunku), zasięgu pracy w trakcie rozplantowania odpadów, podczas zagęszczania odpadów, w trakcie holowania samochodów, które uległy uszkodzeniu lub ugrzęzły na składowisku, w trakcie dokonywania napraw pojazdów oraz maszyn na terenie składowiska. 9

9. USZKODZENIE DRÓG TECHNOLOGICZNYCH Uszkodzenia nawierzchni dróg na składowisku. Zapadliska na powierzchni. Obsunięcia skarp. Utrudnienia w eksploatacji składowiska. 10. NIESPRZYJAJĄCE WARUNKI ATMOSFERYCZNE Dokonywanie systematycznych przeglądów stanu nawierzchni użytkowanych dróg i bieżące usuwanie stwierdzonych uszkodzeń. Zjawiska pogodowe powodowane przez siły natury: katastrofalne, nawalne, rozlewne opady deszczu, intensywne roztopy pokrywy śnieżnej, Migracja dużych ilości wody w głąb profilu składowiska. Spowolnienie procesu tlenowego rozkładu odpadów. Pojawienie się półproduktów rozpadu: H 2 S oraz CH 4. w wyniku mineralizacji beztlenowej. Powstawanie dużych ilości odcieków. Rozmycie skarp. Powstanie osunięć terenu. Zalanie studzienek odgazowujących. Nieprzejezdność dróg. Czasowa przerwa w przyjmowaniu odpadów (prace odtworzeniowe, naprawcze, porządkowe). Prowadzenie codziennego monitoringu opadów atmosferycznych. Prowadzenie monitoringu stanu technicznego skarp i obwałowań. Zwiększenie retencji wodnej obszaru składowiska poprzez utrzymywanie szerokich pasów zieleni izolacyjnej na terenie składowiska oraz skupisk drzew znajdujących się w bezpośrednim jego sąsiedztwie. Zadarnianie, obsiewanie trawą, wzmacnianie skarp. Wykonanie rowów opaskowych odprowadzających wody opadowe spływające do składowiska (odprowadzenie wód napływających, pochodzących z zewnątrz). Wykonanie skutecznego systemu drenażu nadfoliowego odcieków, odprowadzanie wód do szczelnego zbiornika odcieków. Prowadzenie obserwacji stanu napełniania zbiorników. Utrzymywanie sprawnego drenażu wód odciekowych. Monitorowanie drożności rowów opaskowych oraz wylotu (wykaszanie traw, usuwanie zatorów, wzmacnianie dna i skarp). Optymalne zagęszczanie warstw składowanych odpadów umożliwiające migrację wody w głąb profilu składowiska 10

11. WYMYCIE, PODMYCIE, OBSUNIECIE SIĘ OBWAŁOWAŃ Niewłaściwe wyprofilowanie zboczy skarp. Zastosowanie niewłaściwych materiałów do kształtowania zboczy. Brak zabezpieczeń, należytej ochrony przed erozją wodną, wietrzną. Prace eksploatacyjne prowadzone niezgodne z instrukcją eksploatacji składowiska (zbyt intensywne nawadnianie - zraszanie odpadów w pobliżu skarp, dróg dojazdowych, itp.). 12. BRAK ZASILANIA PRĄDU, WODY Awaria instalacji elektrycznej. Przerwa w dostawie energii elektrycznej. Odsłonięcie geomembrany (narażenie jej na uszkodzenia mechaniczne oraz promienie UV). Odsłonięcie złoża zdeponowanych odpadów oraz ich przemieszczenie. Ograniczenia w funkcjonowaniu składowiska (np. brak pomiaru ilości przyjmowanych do unieszkodliwiania odpadów oraz wywożonych do odzysku ze składowiska nieczynna waga). (nadmierne zagęszczenie złoża odpadów utrudnia lub wręcz uniemożliwia w nim ruch cieczy). Współdziałanie z Gminnym Centrum Zarządzania Kryzysowego celem przygotowania się do wystąpienia niekorzystnych warunków atmosferycznych ( np. nawałnic). Zabezpieczenie stateczności zboczy,tj. skarp i obwałowań np. obudową roślinną, trawą, materiałem stabilizującym, lub odpadami (odzysk odpadów zgodny z wymaganiami prawnymi w tym zakresie). Odprowadzanie wód napływających do składowiska (drenaż opaskowy) poza składowisko. Monitoring sprawdzający drożność rowów opaskowych oraz wylotu (wykaszanie traw, usuwanie zatorów, wzmacnianie dna i skarp). Prowadzenie stałego monitoringu stanu skarp i obwałowań oraz poziomu opadu atmosferycznego (również w dni wolne od pracy w szczególności w sytuacjach kryzysowych). Wyposażenie składowiska w agregaty prądotwórcze (o ile konieczność taka istnieje) oraz UPS. Wyposażenie w awaryjne zbiorniki wody pitnej lub dowóz wody beczkowozem. 11

Uszkodzenie wodociągu. Przerwy w dostawie wody. 13. INNE ZAGROŻENIA Zagrożenie epidemiologiczne. Żerowanie i rozwój fauny powodującej przenoszenie deponowanych odpadów poza obszar składowiska. Brak możliwości bieżącej rejestracji odpadów dostarczanych na składowisko, Czasowe wstrzymanie odbioru odpadów oraz ich wywozu. Brak odpowiednich warunków sanitarnych dla pracowników. Zbieranie wody deszczowej na cele gospodarcze (np. mającej zastosowanie w celach technologicznych - zabezpieczanie dróg dojazdowych przed nadmiernym pyleniem). CZYNNIK BIOLOGICZNY: drobnoustroje komórkowe; bakterie, wirusy, grzyby (w tym także zawierające mykotoksyny), pasożyty wewnętrzne, gryzonie, owady, ptaki, koty, psy. Infekcje, choroby przewlekłe i ciężkie, alergie pracowników, Możliwe czasowe wyłączenie składowiska z użytkowania z uwagi na konieczność przeprowadzenia zabiegów dezynfekcyjnych. Skażenie powietrza, gleby, wody przez chorobotwórcze czynniki biologiczne, wytworzenie sytuacji epidemiologicznej dla terenów będących w oddziaływaniu składowiska. Rozwój mikroorganizmów chorobotwórczych i ich toksyn, rozwój owadów Wykonywanie badań mikrobiologicznych na obecność szkodliwych czynników biologicznych w wodzie, glebie i powietrzu. Postępowanie zgodne z procedurami dezynfekcji, zapewnienie środków chemicznych np.; antybakteryjnych do dezynfekcji pomieszczeń (pomieszczenia socjalne, łazienki, przebieralnie), odzieży roboczej. Przeszkolenie pracowników na stanowiskach pracy szczególnie zagrożonych działaniem czynników biologicznych. Zakaz spożywania posiłków i palenia papierosów w miejscu pracy. Zapewnienie odpowiednich warunków sanitarnych i higienicznych zarówno dla pracowników składowiska, jak i dla pracowników transportu. Pojazdy opuszczające składowisko powinny bezwzględnie przestrzegać dezynfekcji kół pojazdów w brodziku zawierającym substancję dezynfekcyjną. Profilaktyka z zakresu medycyny pracy - badania profilaktyczne, szczepienia ochronne pracowników narażonych na działanie czynników biologicznych. Zabezpieczenie obsługi składowiska przed kontaktem z czynnikami biologicznymi zgodnie z rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2009 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy gospodarstwie odpadami komunalnymi (Dz. U. Nr 104, poz. 868), rozporządzeniem Ministra Gospodarki Pracy i Polityki 12

Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ). Zapewnienie pracownikom środków ochrony indywidualnej zgodnie z oceną ryzyka np.: rękawice gumowe, odzież roboczą i ochronną, środki ochrony dróg oddechowych (maski przeciwpyłowe). Ogrodzenie terenu składowiska mające na celu zapobieganie przedostawania się zwierząt żerujących na odpadach). 13

III. Zasady reagowania w przypadku wystąpienia zdarzenia / zagrożenia. A. Wystąpienie samozapłonu oraz pożaru powierzchniowego lub podpowierzchniowego odpadów oraz obiektów Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Paszczynie zalicza się do obiektów zagrożonych pożarem. Składowisko to posiada punkt przeciwpożarowy (odpowiednio oznakowany, wyznaczony w miejscu dostępnym i widocznym - zlokalizowany w pobliżu kontenera socjalno - administracyjnego, wyposażony w niezbędny, podstawowy sprzęt przeciwpożarowy (np.: koce, gaśnice, itp.), materiały niepalne mające zastosowanie w działaniach przeciwpożarowych (np. piasek), oraz specjalne sorbenty neutralizujące ewentualne wycieki ze zgromadzonych odpadów. Ponadto na terenie składowiska powinien znajdować się sprawny hydrant wody przeciwpożarowej. 1. Przestrzegać zapisów instrukcji postępowania przeciwpożarowego. 2. Dokonać oceny źródła, zasięgu i prędkości rozprzestrzeniania się ognia. 3. Podjąć akcję gaśniczą natychmiast po zlokalizowaniu zapłonu, pożaru środkami przeciwpożarowymi dostępnymi w wyznaczonych miejscach na składowisku. 4. W razie konieczności wezwać Powiatową Państwową Straż Pożarną w Dębicy. 5. Bezwzględnie podporządkować się dowódcy zespołu pożarowego w trakcie trwania akcji gaśniczej. 6. Przeprowadzić akcję ewakuacji ludzi ze strefy zagrożonej pożarem. 7. Zarządzić usunięcie maszyn i materiałów łatwopalnych z zagrożonego terenu. 8. Wyłączyć zasilanie prądu elektrycznego w przypadku, gdy pożar obejmuje budynki socjalne i/lub techniczne. 9. Ograniczyć rozprzestrzenianie się pożaru zlokalizowanego w głębi ułożonych warstw poprzez wykopanie wokół zagrożonego miejsca głębokich rowów wypełnionych materiałem niepalnym, aby odizolować źródło ognia od pozostałych odpadów. 10. Zapewnić sprawność ciągów komunikacyjnych (drogi dojazdowe do korony składowiska). 11. Udostępnić hydrant wody przeciwpożarowej jednostkom straży pożarnej biorącym udział w akcji. 12. Użyć zgromadzonych w zbiorniku odcieków do gaszenia płonących odpadów, a w przypadku ich braku wody dowożonej. B. Niekonrolowane zanieczyszczenie środowiska wodno-gruntowego 1. Wstrzymać przyjmowanie odpadów. 2. Ustalić lokalizację nieszczelności, przyczynę zdarzenia, skalę zjawiska. 14

3. Przeprowadzić badania sprawdzające: - w piezometrach (pomiar poziomu wód podziemnych oraz ich jakości), przed ponownym pomiarem należy odpompowując wody znajdujące się w piezometrze, odczekać, wykonać badania po ustabilizowaniu się lustra wody, - pomiar wielkości przepływu i składu płynących wód powierzchniowych, - pomiar objętości i składu wód odciekowych. 4. W przypadku uzyskiwanych wyników badań wskazujących na możliwość wystąpienia istotnych zmian w jakości wód gruntowych należy: - zwiększyć częstotliwość wykonywania badań w wytypowanych piezometrach (badania 1 raz w miesiącu) w celu określenia trendu przemian chemizmu wód, - prowadzić obserwacje i pomiary lustra wodnego we wskazanych piezometrach, - monitorować warunki środowiskowe, istotne dla badań tj. rodzaj i wielkość odpadów, temperatura, okres długotrwałej suszy itp. 5. W przypadku stwierdzenia wpływu infiltrujących ze składowiska wód odciekowych na wody gruntowe należy uzupełnić ubytki w warstwie uszczelniającej z zachowaniem jej konstrukcji; wykonać zewnętrzną barierę drenażową dla wód gruntowych wraz z ich ujęciem, uszczelnić obwałowania pionową przesłoną przeciwfiltracyjną. 6. Zalecane jest również zabezpieczenie składowanych odpadów przed napływem wód opadowych i ich infiltracją (np. przykrycie całej powierzchni składowanych odpadów warstwą nieprzepuszczalną). 7. W przypadku utrzymywania się ponadnormatywnego zanieczyszczenia wód gruntowych zalecane jest czasowe wstrzymanie eksploatacji składowiska oraz powiadomienie o tym fakcie Podkarpackiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie oraz Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Dębicy 8. Przeprowadzić kolejne badania monitoringowe wód, odcieków i ich obserwację. Wznowienie eksploatacji składowiska będzie możliwe po osiągnięciu normatywnych wartości badanych wód. Innym ostatecznym sposobem (ale tylko po uwzględnieniu czynników: ekonomicznego i ochrony środowiska) może być: - wybranie składowanych odpadów i ich właściwe zagospodarowanie, - lokalizacja i sprawdzenie miejsc uszkodzeń, uszczelnienia czaszy składowiska lub drenażu nadfoliowego, - naprawa uszkodzeń i ponowne przemieszczenie odpadów na eksploatowaną dotychczas kwaterę składowania, - prowadzenie badań monitoringowych. 15

C. Uszkodzenie lub rozszczelnienie izolacji dna i skarp składowiska 1. Zlokalizować nieszczelność, ustalić przyczynę zdarzenia, skalę zjawiska. 2. Podjąć czynności naprawcze mające na celu odtworzenie stanu pierwotnego. 3. Wykonać warstwę ochronną w celu zabezpieczenia geomembrany przed ponownym uszkodzeniem. 4. Wzmocnić skarpy (stabilizacja). 5. Przystąpić do składowania odpadów zgodnie z posiadaną instrukcją eksploatacji. 6. Przeprowadzić badania fizyko-chemiczne wód z drenażu nadfoliowego (odcieków) i drenażu podfoliowego oraz wód w piezometrach. 7. Dokonać wnikliwej analizy otrzymanych wyników. 8. Dalsza obserwacja wyników badań monitoringowych. 9. Czasowe wstrzymanie eksploatacji składowiska w przypadku stwierdzenia przekroczeń dopuszczalnych wartości w badaniach kontrolnych, zlokalizowanie nieszczelności, naprawa uszkodzeń lub działania zastępcze, 10. Wywóz odcieków wozem asenizacyjnym na oczyszczalnię ścieków. D. Uszkodzenie drenażu 1. Przeprowadzić badania fizyko-chemiczne wód z drenażu nadfoliowego (odcieków) i drenażu podfoliowego oraz wód w piezometrach. 2. Zlokalizować uszkodzenia, ustalić przyczynę zdarzenia, skalę zjawiska. 3. Podjąć czynności naprawcze. 4. Ponowić badania w piezometrach - pomiar poziomu wód podziemnych i składu wód podziemnych, przeprowadzić ocenę otrzymanych wyników. 5. W przypadku utrzymywania się ponadnormatywnego zanieczyszczenia wód gruntowych zalecane jest czasowe wstrzymanie eksploatacji składowiska do czasu usunięcia nieprawidłowości. 6. Dalsza obserwacja wyników badań monitoringowych. 7. Rozpoczęcie eksploatacji składowiska będzie możliwe po osiągnięciu wartości normatywnych badanych wód. E. Przepełnienie zbiornika odciekami 1. Niezwłocznie opróżnić zbiornik przy pomocy pojazdu asenizacyjnego. 2. Wypompować odcieki ze studzienek rewizyjnych. 3. Przewieźć odcieki na oczyszczalnię celem ich oczyszczenia. 16

4. Powiadomić o zdarzeniu Podkarpackiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie oraz Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Dębicy. 5. Wybrać grunt z miejsca zdarzenia (do głębokości około 0,5 m). 6. Zanieczyszczony grunt przekazać do unieszkodliwienia. 7. Wykonać zabiegi dezynfekcyjne (z użyciem wapna) wokół zbiornika. 8. Uzupełnić powstałe wgłębienie wokół zbiornika ziemią (stabilizacja podłoża). 9. Przeprowadzić analizę zdarzenia, podjąć działania zapobiegawcze celem wyeliminowania czynnika w przyszłości. 10. Prowadzić badania monitoringowe. F. Awaria instalacji do odbioru odcieków 1. Ustalić przyczynę awarii instalacji do odbioru odcieku (uszkodzenie rurociągu, pompy przetłaczającej odciek). 2. Podjąć czynności naprawcze. 3. W przypadku niesprawnego pojazdu asenizacyjnego (np. awaria pompy itp.) należy wezwać pojazd zastępczy. G. Awaria instalacji odgazowującej, wybuch gazu składowiskowego 1. Wstrzymać pracę wszystkich maszyn i urządzeń pracujących w zagrożonym terenie. 2. Ewakuować pracowników z terenu zagrożonego w bezpieczne miejsce. 3. Osobom poszkodowanym udzielić pierwszej pomocy przedmedycznej oraz powiadomić Pogotowie Ratunkowe, Policję, Państwową Straż Pożarną, Państwową Inspekcję Pracy. 4. Osoba zarządzająca składowiskiem kieruje akcją ratowniczą do czasu przybycia jednostki straży pożarnej. 5. Po przybyciu straży pożarnej należy wskazać miejsce wybuchu/pożaru oraz punkty ujęć wody oraz przedstawić, jakie działania zostały już podjęte. 6. Podporządkować się zaleceniom dowódcy akcji ratowniczej. 7. Utrzymać drożność dróg pożarowych. 8. Ze względu na zagrożenie zatruciem i poparzeniem należy bezwzględnie zabronić pracownikom podejmowania akcji gaśniczej. 9. Po zaprzestaniu akcji ratunkowej, po uzgodnieniu ze Strażą Pożarną i zakończeniu prac komisji badającej przyczyny powstania wybuchu, przystąpić do likwidacji skutków wybuchu. 17

H. Awaria sprzętu eksploatacyjnego 1. Zlokalizować uszkodzenia i ustalić ich przyczynę. 2. Ograniczyć powierzchnię rozlewu substancji. 3. Zabezpieczyć miejsca uszkodzenia przed dalszym wypływem substancji do środowiska (np. z użyciem materiałów sorpcyjnych, środków neutralizujących). 4. Zebrać substancję wraz z sorbentem i zanieczyszczoną glebą oraz zmagazynować ją w szczelnych pojemnikach i pomieszczeniach gwarantujących brak dalszego oddziaływania substancji na środowisko. 5. W przypadku większej skali zanieczyszczenia należy powiadomić jednostkę Państwowej Straży Pożarnej. 6. Przekazać powstałe odpady poawaryjne do unieszkodliwienia firmie specjalistycznej posiadającej niezbędne zezwolenia na unieszkodliwianie i transport odpadów. I. Uszkodzenie dróg technologicznych Wstrzymać przyjmowanie odpadów i niezwłocznie przystąpić do naprawy uszkodzonego odcinka tj. wymiana uszkodzonych elementów, dokonanie ewentualnego utwardzenia terenu. J. Wystąpienie katastrofalnych opadów atmosferycznych lub roztopów 1. Zabezpieczać na bieżąco powstałe rozmycia i osunięcia skarp. 2. Sprawdzić drożność rowów opaskowych, usprawnić przepływ. 3. Nawiązać kontakt z Centrum Zarządzania Kryzysowego lub ze Stacją Hydrologiczno-Meteorologiczną celem kontrolowania informacji pogodowych (prognozowany czas trwania, intensywność i wielkość opadu). 4. Zintensyfikować wywóz odcieków z terenu składowiska. 5. Wstrzymać przyjmowanie odpadów na składowisko w przypadku wystąpienia utrudnień w jego funkcjonowaniu do czasu usunięcia nieprawidłowości (np. wzmocnienie skarp, obwałowań, odtworzenie warstwy izolacyjnej, inne). K. Wymycie, podmycie, obsunięcie się obwałowań 1. Ocenić wielkość uszkodzenia i w zależności od stopnia zagrożenia podjąć działania naprawcze mające na celu odtworzenie stanu pierwotnego. 18

2. Wstrzymać przyjmowanie odpadów na składowisko w przypadku wystąpienia utrudnień w jego funkcjonowaniu i do czasu usunięcia nieprawidłowości (np. wzmocnienie skarp, obwałowań, odtworzenie warstwy izolacyjnej, inne). 3. Zabezpieczać powstałe rozmycia i osunięcia skarp na bieżąco. 4. W przypadku obsunięcia zboczy eksploatowanej niecki odpady należy przemieścić na wolną kwaterę i powtórnie zagęścić. L. Brak zasilania prądu, wody 1. Zapewnić dowóz wody (beczkowozy) dla pracowników na cele bytowogospodarcze, sanitarne. 2. W przypadku długotrwałego braku prądu należy wstrzymać przyjmowanie odpadów i wywóz do unieszkodliwiania. 3. Zapewnić awaryjne zasilanie (agregat prądotwórczy), które w przypadku braku zasilania umożliwi prawidłową pracę wagi i systemu ewidencji odpadów. Ł. Inne czynniki (biologiczne) 1. Przeprowadzić badania mikrobiologiczne zanieczyszczonego powietrza, gleby, wody. 2. W przypadku zagrożenia epidemią zawiadomić najbliższą Stację Sanitarno- Epidemiologiczną oraz Inspektorat Weterynarii. 3. Zdezynfekować pomieszczenia socjalne i gospodarcze pracowników. IV. TELEFONY ALARMOWE Lp. Nazwa Adres Telefony alarmowe 1 Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Dębicy 2 Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Rzeszowie Specjalistyczna grupa ratownictwa chemiczno-ekologicznego 3 Komenda Powiatowa Policji w Dębicy 4 Pogotowie ratunkowe w Dębicy ul. Poddęby 6a 39-200 Dębica ul. Mochnackiego 4 35-016 Rzeszów ul. Chłodnicza 20 39-200 Dębica ul. Krakowska 91 39-200 Dębica 998, 112 14/681-28-55 14/681-28-56 17/747-02-00 997, 112 14/670-63-99 14/670-63-10 999, 112 14/670-33-00 14/670-36-21 19

5 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie 6 Centrum Zarządzania Kryzysowego w Starostwie Powiatowym w Dębicy 7 Centrum Zarządzania Kryzysowego Gminy/Urzędu Miejskiego 8 Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego w Rzeszowie 9 Powiatowa Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna w Dębicy 10 Wojewódzka Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna w Rzeszowie 11 Powiatowy Inspektorat Weterynarii w Dębicy 12 Wojewódzki Inspektorat Weterynarii z/s w Krośnie V. Współdziałanie ul. Gen. M. Langiewicza 26 35-101 Rzeszów ul. Ogrodowa 4 39-200 Dębica ul. Parkowa 28 39-200 Dębica ul. Grunwaldzka 15 35-068 Rzeszów ul. Parkowa 2 39-200 Dębica ul. Wierzbowa 16 35-959 Rzeszów ul. Kosynierów Racławickich 16 39-200 Dębica ul. Ściegiennego 6 A 38-400 Krosno telefon do spraw poważnych awarii: 606-486-395 17 /854-38-41 17/ 854-36-83 14/680-31-00 14/682-23-26 17/867-12-38 14/670-24-20 14/680-93-70 17/852-21-11 14/681-82-42 13/432-59-23 13/432-59-34 Wykonywanie zadań w zakresie poważnych awarii: - Przekazywanie co roku do 31 marca wyników monitoringu Podkarpackiemu Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska, niezwłoczne powiadamianie o stwierdzonych zmianach obserwowanych parametrów (art. 59 ust. 1 pkt 7 i 8 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach). - Współdziałanie z Wojewódzką Komendą Państwowej Straży Pożarnej oraz powiatowymi komendami Państwowej Straży Pożarnej - Współdziałanie z organami administracji publicznej w ramach zespołów reagowania kryzysowego. - Prowadzenie stałych, całodobowych dyżurów w przypadku wystąpienia poważnych awarii. - Powiadamianie o wystąpieniu sytuacji awaryjnych Podkarpackiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie oraz Marszałka Województwa Podkarpackiego. 20

VI. Monitoring 1. Na składowisku prowadzany będzie stały monitoring obejmujący: Ilościową i jakościową ewidencję odpadów monitoring przewoźników i pośredników (posiadaczy odpadów), zajmujących się gospodarką odpadami, wybór stałych miejsc poboru prób do pomiarów parametrów wskaźnikowych przez akredytowane laboratorium, a także interpretacja wyników badań i obserwacji, aktualizację lokalnej bazy informacyjnej na składowisku oraz udostępnianiu pełnych informacji instytucjom tworzącym bazy regionalne i krajowe w celu osiągnięcia pełnego monitoringu gospodarką odpadami. 2. ZAKRES PARAMETRÓW WSKAŹNIKOWYCH ORAZ CZĘSTOTLIWOŚĆ BADAŃ Lp. Mierzony parametr Faza eksploatacji poeksploatacyjna 1 Wielkość przepływu wód powierzchniowych 2 Skład wód powierzchniowych 3 Poziom wód podziemnych co 3 miesiące 4 Skład wód podziemnych co 6 miesięcy 5 Skład wód odciekowych 6 Objętość wód odciekowych 7 Emisja gazu składowiskowego co 1 miesiąc 8 Skład gazu składowiskowego 9 Opad atmosferyczny raz dziennie raz dziennie 10 Osadzanie składowiska i przyrost objętości odpadów 11 Zanieczyszczenie powietrza nad co 1 rok co 1 rok składowiskiem i w jego otoczeniu 12 Zanieczyszczenie gleby 13 Hałas co 2 lata - Z-up. MARSZAŁKA WOJEWÓDZTWA Andrzej Kulig Z-ca DYREKTORA DEPARTAMENTU ROLNICTWA I ŚRODOWISKA 21