Raport z analizy półrocznych sprawozdań ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych zakładów ubezpieczeń na życie, sporządzonych według stanu na dzień 30 czerwca 2008 r. Komisja Nadzoru Finansowego
Celem analizy było sprawdzenie wykonania przez zakłady ubezpieczeń na życie obowiązku sporządzenia i opublikowania na stronach internetowych tych zakładów półrocznych sprawozdań ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych (dalej UFK). I. Przedmiot i zakres analizy Analizą objęto sporządzone według stanu na dzień 30 czerwca 2008r. półroczne sprawozdania UFK zakładów ubezpieczeń na życie opublikowane na stronach internetowych tych zakładów. Zakres analizy obejmował: realizację przez zakład ubezpieczeń obowiązku publikacji na stronie internetowej, w terminie 7 dni od dnia sporządzenia sprawozdań UFK, określonego w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 8 grudnia 2003r. 1, zgodność sprawozdań UFK z określonym w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 8 grudnia 2003r. wzorem (poprawność formalna sprawozdań oraz kompletność informacji) oraz spójność danych zawartych w sprawozdaniu UFK z danymi zawartymi w kwartalnym sprawozdaniu finansowym zakładu ubezpieczeń sporządzonym na dzień 30 czerwca 2008r., sporządzonym zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 15 marca 2005r. 2, zgodność prowadzonej działalności inwestycyjnej ze strategią inwestycyjną danego funduszu, określoną w jego regulaminie, strukturę aktywów UFK i jej zmiany w stosunku do roku poprzedniego. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości podejmowano czynności nadzorcze w celu ich usunięcia przez zakłady ubezpieczeń. II. Podmioty objęte analizą Na dzień 30 czerwca 2008r. analizą objęto 23 podmioty, tj. zakłady ubezpieczeń na życie oferujące ubezpieczenia na życie, jeżeli są związane z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Liczbę zakładów ubezpieczeń oferujących w okresie od 30 czerwca 2006r. do 30 czerwca 2008r. przedmiotowe ubezpieczenia przedstawia poniżej zamieszczona tabela nr 1. Tabela nr 1. Liczba zakładów ubezpieczeń na życie oferujących w okresie od 30 czerwca 2006r. do 30 czerwca 2008r. ubezpieczenia na życie, jeżeli są związane z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Liczba zakładów ubezpieczeń na życie 24 23 24 24 23 Według kwartalnych sprawozdań finansowych zakładów ubezpieczeń na życie, prowadzących działalność operacyjną w 3 grupie ubezpieczeń działu I (ubezpieczenia na życie, jeżeli są związane z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym), wartość aktywów netto UFK 3 na dzień 30 czerwca 2008r. wyniosła łącznie 31 448,76 mln zł, tj. o 4 528,64 mln zł mniej niż na dzień 31 grudnia 2007r. (o 12,72%). Powyższe związane jest głównie ze zmianą sytuacji na rynku finansowym tj. ze znacznym spadkiem wartości akcji notowanych na giełdzie i jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, będących głównym składnikiem portfeli ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych. Konsekwencją powyższego jest również zmiana 1 Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 8 grudnia 2003r. w sprawie rocznych i półrocznych sprawozdań ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego (Dz.U. Nr 217, poz. 2132). 2 Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15 marca 2005r. w sprawie kwartalnych i dodatkowych rocznych sprawozdań finansowych i statystycznych zakładów ubezpieczeń (Dz. U. Nr 51, poz. 465 z późn. zm.). 3 Wartość netto aktywów funduszu wartość aktywów funduszu pomniejszona o zobowiązania funduszu.
preferencji klientów zakładów ubezpieczeń, którzy zmniejszają inwestycje dokonywane poprzez ubezpieczenia z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym i lokują środki w inwestycje powiązane z umowami ubezpieczenia na życie i dożycie, prezentowane w grupie 1. Powyższe potwierdzają dane dotyczące struktury przychodów zakładów ubezpieczeń działu I. Na dzień 31 grudnia 2007r. w strukturze składki przypisanej w dziale I dominowały ubezpieczenia należące do ubezpieczeń grupy 3 (46,9%), a ubezpieczenia na życie (ubezpieczenia grupy 1) stanowiły 38,6%. Z analizy danych według stanu na dzień 30 czerwca 2008r. wynika, że wzrósł udział ubezpieczeń grupy 1 (do 70,8%), zaś udział ubezpieczeń grupy 3 spadł do 18,2%. Wartość aktywów netto, wykazaną przez zakłady ubezpieczeń na życie w okresie od 30 czerwca 2006r. do 30 czerwca 2008r., przedstawia tabela nr 2. Tabela nr 2. Wartość aktywów netto UFK w okresie od 30 czerwca 2006r. do 30 czerwca 2008r. (w mln zł). Wartość aktywów netto 23 025,43 28 139,50 36 067,64 36 031,40 31 448,76 Dynamika w ujęciu półrocznym (półrocze poprzednie = 100) 122,19 122,21 128,17 99,90 87,39 Według stanu na dzień 30 czerwca 2008r. ubezpieczający mogli lokować środki łącznie w 809 UFK, tj. o 96 UFK więcej niż na dzień 31 grudnia 2007r. (o 13,46%). Liczbę UFK oferowanych przez zakłady ubezpieczeń na życie w okresie od 30 czerwca 2006r. do 30 czerwca 2008r. przedstawia tabela nr 3. Tabela nr 3. Liczba oferowanych przez zakłady ubezpieczeń na życie w okresie od 30 czerwca 2006r. do 30 czerwca 2008r. ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych. Liczba UFK 396 484 620 713 809 Dynamika w ujęciu półrocznym (półrocze poprzednie = 100) 120,00 122,22 128,10 115,00 113,46 Według stanu na dzień 30 czerwca 2008r. w skład aktywów netto 543 UFK (67,12% liczby UFK) spośród wszystkich 809 UFK wchodziły jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych. Według stanu na dzień 30 czerwca 2008r. 46,13% środków wpłaconych przez ubezpieczających lokowana była w jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne w funduszach inwestycyjnych. W porównaniu ze stanem na dzień 31 grudnia 2007r. nastąpił spadek tego udziału o 3,8 p.p. Związane jest to głównie ze zmianą sytuacji na rynku finansowym, tj. ze znacznym spadkiem wartości akcji notowanych na giełdzie i jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych. Należy jednak zauważyć, iż w okresie od 30 czerwca 2006r. do 31 grudnia 2007r. obserwowany był wzrost udziału jednostek uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych w funduszach inwestycyjnych. Strukturę lokat ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych w okresie od 30 czerwca 2006r. do 30 czerwca 2008r. przedstawia wykres nr 1. Wykres nr 1. Struktura lokat ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych w okresie od 30 czerwca 2006r. do 30 czerwca 2008r. 2
100% 4,88% 7,10% 2,93% 3,57% 4,40% 90% 80% 70% 60% 40,68% 32,07% 27,98% 27,80% 32,70% Pozostałe pozycje aktywów ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych Obligacje 50% 40% 30% 20% 38,91% 44,38% 49,73% 49,93% 46,13% Jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne w funduszach inwestycyjnych Akcje notowane na rynku regulowanym 10% 0% 15,53% 16,45% 19,36% 18,70% 16,77% Analiza danych w zakresie liczby umów ubezpieczenia w ubezpieczeniach 3 grupy działu I w okresie od 30 czerwca 2006r. do 30 czerwca 2008r. wskazuje, iż ubezpieczający częściej zawierali umowy indywidualne niż grupowe. W porównaniu ze stanem na dzień 31 grudnia 2007r. nastąpił wzrost liczby umów indywidualnych (o 0,92%) i wzrost liczby umów grupowych (o 2,87%). Liczbę umów ubezpieczenia w ubezpieczeniach 3 grupy działu I w okresie od 30 czerwca 2006r. do 30 czerwca 2008r. przedstawia wykres nr 2. Wykres nr 2. Liczba umów ubezpieczenia w ubezpieczeniach 3 grupy działu I w okresie od 30 czerwca 2006r. do 30 czerwca 2008r. 3 000 000 2 409 976 2 530 648 2 553 977 2 500 000 2 026 827 2 259 473 2 000 000 1 500 000 1 000 000 500 000 58 603 57 565 56 576 36 601 37 650 0 umowy grupowe umowy indywidualne Wykres nr 3. Liczba osób ubezpieczonych w ubezpieczeniach 3 grupy działu I w okresie od 30 czerwca 2006r. do 30 czerwca 2008r. 3
3 000 000 2 500 000 2 016 751 2 247 258 2 419 127 2 508 936 2 520 095 2 000 000 1 500 000 1 000 000 776 525 785 714 774 432 751 452 754 152 500 000 0 grupowe indywidualne Z powyższego wykresu wynika, iż w analizowanym okresie liczba osób ubezpieczonych w ubezpieczeniach 3 grupy działu I wzrasta. III. Wyniki analizy Na podstawie przeprowadzonej analizy wybranych aspektów związanych z obowiązkami publikacji UFK stwierdzono, że według stanu na dzień 30 czerwca 2008r. nieprawidłowości przy sporządzeniu i publikowaniu na stronie internetowej zakładów ubezpieczeń dopuściło się 19 z 23 zakładów ubezpieczeń na życie. W porównaniu ze stanem na dzień 31 grudnia 2007r. nastąpił wzrost liczby zakładów ubezpieczeń, w których stwierdzono nieprawidłowości o 7 zakładów. Liczbę zakładów ubezpieczeń na życie, których dotyczyły nieprawidłowości związane ze sporządzeniem i publikacją półrocznych sprawozdań UFK, w okresie od 30 czerwca 2006r. do 30 czerwca 2008r. w podziale na okresy półroczne, przedstawia tabela nr 4. Tabela nr 4. Liczba zakładów ubezpieczeń na życie, w których stwierdzono występowanie nieprawidłowości w obszarach objętych analizą w okresie od 30 czerwca 2006r. do 30 czerwca 2008r. Obszary objęte analizą Publikacja na stronie internetowej 0 1 1 0 6 Forma sprawozdań UFK 1 3 0 1 0 Zgodność z danymi finansowymi zawartymi w kwartalnym sprawozdaniu finansowym sporządzonym przez zakład 7 6 8 11 16 ubezpieczeń Zgodność ze strategią inwestowania 6 5 2 3 3 Liczba zakładów ubezpieczeń, w przypadku których stwierdzono nieprawidłowości 14 11 10 12 19 IV. Podsumowanie Z analizy wybranych aspektów związanych z obowiązkami publikacji UFK wynika, iż najczęściej powtarzającą się nieprawidłowością w sprawozdaniach zakładów ubezpieczeń jest niespójność danych w sprawozdaniach UFK z danymi zawartymi w kwartalnych sprawozdaniach finansowych (16 zakładów ubezpieczeń). W zakresie spójności danych najczęstszą niezgodnością jest rozbieżność pomiędzy wartością Przychodów netto z działalności inwestycyjnej (po potrąceniu kosztów), wykazaną w pozycji C tabeli II Zmiany aktywów netto funduszu sprawozdania UFK, a różnicą pomiędzy Przychodami z lokat 4
i Kosztami działalności lokacyjnej ujętymi w załączniku 8.2. Aktywa ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych kwartalnego sprawozdania finansowego (10 zakładów ubezpieczeń). Należy podkreślić, że 16 z 19 zakładów ubezpieczeń, które dopuściły się nieprawidłowości przy sporządzeniu i publikowaniu sprawozdań UFK na stronie internetowej, przekazało do organu nadzoru stosowne wyjaśnienia i korekty. W związku z powyższym na dzień sporządzenia raportu wszystkie sprawozdania UFK zamieszczone były na stronach internetowych zakładów ubezpieczeń, a jedynie w przypadku trzech zakładów ubezpieczeń nadal wyjaśnianie są wątpliwości dotyczące poprawności sposobu sporządzenia zamieszczonych sprawozdań. Mając na uwadze, iż zakłady ubezpieczeń podjęły stosowne działania w celu zamieszczenia na stronach internetowych poprawnie sporządzonych sprawozdań UFK oraz w celu dostosowanie działalności do zawartych umów ubezpieczenia można uznać, iż brak jest zagrożenia nieprawidłowego wykonywania zobowiązań z zawartych umów ubezpieczenia. W związku z niekorzystną sytuacją na rynku finansowym, w okresie od 31 grudnia 2007r. do 30 czerwca 2008r., nastąpił spadek wartości aktywów UFK, co potencjalnie mogło spowodować realizację ryzyka utraty reputacji, niemniej jednak obserwowany był wzrost liczby osób ubezpieczonych, liczby umów ubezpieczenia w ubezpieczeniach 3 grupy działu I oraz liczby prowadzonych UFK. Dodatkowo w strukturze aktywów UFK zaobserwowano zmniejszenie udziału jednostek uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych w funduszach inwestycyjnych oraz akcji notowanych na rynku regulowanym na rzecz dłużnych papierów wartościowych, co wskazuje, iż klienci zakładów ubezpieczeń w celu zmniejszenia ryzyka inwestycyjnego ograniczali inwestycje w fundusze o profilu akcyjnym na bardziej bezpieczne fundusze obligacji i pieniężne. 5