16/8 Rok 2003, Rocznik 3, Nr 8 Archives of Foundry Year 2003, Volume 3, Book 8 PAN - Katowice PL ISSN 1642-5308 WDROŻENIA FERRO-TERM W LATACH 2001-2002 A. Ościłowski 1 Ferro-Term, 93-120 Łódź, ul. Przybyszewskiego 176 STRESZCZENIE Artykuł prezentuje osiągnięcia firmy Ferro-Term sp. z o.o. i Ferro-Masz w latach 2001-2002 oraz najbliższe zamierzenia obydwu firm. 1. DZIAŁALNOŚĆ Firma Ferro-Term powstała w 1989r. W swoich założeniach miała ona wspierać polskie odlewnictwo poprzez wdrażanie nowych technologii i materiałów przeznaczonych dla tej branży. Realizowane to miało być poprzez współpracę z czołowy mi firmami krajowymi i zagranicznymi produkującymi komponenty dla odlewnictwa. Rozp o- częto kooperację z firmami: Ashland-Südchemie-Kernfest - producentem systemów spoiw chemicznych i pokryć do różnych technologii wykonywania formy i rdzeni Südchemie AG - producentem bentonitów i mieszanek bentonitowych SKW Giesserei - producentem między innymi żelazostopów do modyfikacji i sferoidyzacji żeliw. Doświadczenia tych firm pozwoliły Ferro-Term, jako jednemu z pierwszych w kraju, wdrożyć w polskich odlewniach szereg nie stosowanych na większą skalę technologii, między innymi: - proces wytwarzania rdzeni metodą cold-box i CO2 (1993r, Ursus Lublin) - sferoidyzację metodą przewodu elastycznego (wdrożenie AGH, przewód SKW, 1994r Zetkama) 1 mgr inż., ferroterm@ferroterm.pl 141
- stosowanie mieszanek bentonitowych W większości przypadków aplikacji nowych technologii, od strony teoretycznej korzystaliśmy z doradztwa i doświadczeń jednostek naukowo badawczych, w szczególności AGH i Instytutu Odlewnictwa. Pomimo oporu materii, jakim był tradycjonalizm kadry inżynierskiej w odlewniach, powyższe technologie znalazły coraz szersze zastosowanie. Obecnie 14 zakładów stos u- je metodę sferoidyzacji przy pomocy przewodu elastycznego, a kilkanaście odlewni wytwarza rdzenie metodą cold-box i stosuje mieszanki bentonitowe. Nie bez znaczenia był również fakt, że wiele zamówień na odlewy, które wpłynęły z zachodu, zmusiło zastosowanie nowych rozwiązań. Wspólnicy Ferro Term, pomimo wielu przekształceń jakie przeszła firma w ciągu 14 lat istnienia, zawsze realizowali pierwotnie założone cele, tj. utrzymanie charakteru jednostki produkcyjno wdrożeniowej. Obecna organizacja firmy wygląda następująco: AS Ferro-Term Sp. z o.o. - spółka z 51% udziału kapitału niemieckiego; zakres działania: handel materiałami odlewniczymi Ferro-Term Sp. z o.o. - produkcja piankowych filtrów ceramicznych i zestawów modyfikująco-filtrujących - Ferro-Masz sp. jawna - - materiały wymurówkowe projektowanie i modernizacja gniazd i linii odlewniczych produkcja i modernizacja maszyn i urządzeń odlewniczych Łącznie 3 firmy zatrudniają 50 osób, w tym 11 osób z wyższym wykształceniem (8 inżynierów). Przychód w 2002r wyniósł 16,2 mln. zł, z czego na prace produkcyjnowdrożeniowe przypadło około 70% obrotu. Ferro-Term Sp. z o.o. produkuje piankowe filtry ceramiczne wg rozwiązań patentowych opracowanych wspólnie z zespołem doc. dr J. Stachańczyka z Instytutu Odlewnictwa. Wytwarzane są one na własnej konstrukcji maszynach i liniach technologicznych. Pomysł zrodził się przed pięciu laty. U jego podstaw leżało coraz większe zapotrzebowanie na ten produkt w kraju, a także chęć konkurowania z firmami Foseco i Lanik, które w pierwszej połowie lat 90-tych zmonopolizowały polski rynek, dyktując warunki handlowe. W Ferro-Term opracowano technologię produkcji seryjnej, opartą tylko i wyłącznie na własnych doświadczeniach. Z racji braku możliwości zebrania informacji od konkurencji (na świecie tylko 5 firm produkuje piankowe filtry ceramiczne), wszystkie maszyny do produkcji wykonano w oparciu o własne rozwiązania kons trukcyjne. 142
Układ blokowy linii do produkcji tych filtrów przedstawia rysunek 1: gniazdo mieszanek ceramicznych magazyn materiałów wejściowych linie suszenia i nanoszenia powłok oddział przygotowania kształtek oddział pieców wypalanie ostateczna kontrola jakości magazyn wyrobów gotowych Rys. 1. Układ blokowy linii do produkcji piankowych filtrów ceramicznych Fig. 1. Unit system of production line for foam ceramic filters Zmodernizowana w 2001r. linia ma zdolność produkcyjną 10-12 mln sztuk rocznie, a zaprojektowany blokowy układ pozwala na zdublowanie wydajności w przypadku wzrostu zamówień. Filtry produkowane są w oparciu o system zarządzania jakością ISO 9002, wdrożony w 1999r. Równolegle trwały badania i w 2001r uruchomiono produkcję zestawów modyfikującofiltrujących, łączących możliwość jednoczesnej modyfikacji i filtracji stopów. Ferro-Masz Sp. jawna, mająca w zakresie swojego działania projektowanie, modernizację maszyn i gniazd produkcyjnych, w ostatnich latach wykonała szereg, naszym zdaniem interesujących, prac, z których m.in. należy wymienić: 143
- modernizację indukcyjnych pieców średniej częstotliwości przez zainstalowanie generatorów tyrystorowych w firmie AMEX w Pucku - remonty kapitalne i modernizację gniazd procesu Croning (8 maszyn Shalco w odlewni Victaulic Drezdenko, w Odlewni w Lisich Kątach i Odlewni Żeliwa Krater) - wykonanie stacji przerobu mas formierskich w Odlewni Żeliwa Krater w Częstochowie - wykonanie, wspólnie z ZAM Kęty, i zainstalowanie w Odlewni HSW w Stalowej Woli indukcyjnego pieca średniej częstotliwości o pojemności 3,5 t. Jest to pierwsze tego typu urządzenie produkcji krajowej - modernizacja stacji przerobu mas w Odlewni HSW - wykonanie stanowisk do sferoidyzacji metodą przewodu elastycznego w odlewni HSW i POLNA S.A. Przemyśl, z jednoczesnym wdrożeniem technologii wykonywania żeliwa sferoidalnego tą metodą (AGH) - instalacja, na zlecenie Prodlew Kraków, dwóch pieców średniej częstotliwości 8 i 12t, firmy Inductotherm Victaulic Drezdenko - dostawa i remont dwóch linii Disamatic 2013 do Odlewni Żeliwa Terlecki oraz Odlewni Żeliwa Drawski Młyn - remont kapitalny i instalacja mieszarko nasypywarek 2 szt. - remont stanowiska cold-box w GZUT Gliwice, polegający na zainstalowaniu nowych płuczek oraz modernizacja stacji przerobu mas formierskich poprzez zainstalowanie mieszarki wirnikowej wraz z układem pomiarowym wilgotn o- ści masy formierskiej Na szczególną uwagę, w ramach ostatnio prowadzonych prac, zasługują projekty i instalacje gniazd do produkcji rdzeni metodą cold-box. Firma Ferro-Masz przerabia strzelarki z procesu hot-box, dostosowując je do procesów utwardzania w temperaturze otoczenia, wykorzystując szereg ekskluzywnych rozwiązań technicznych, które wynikają z wieloletnich doświadczeń. Przykładem jest gniazdo wytwarzania rdzeni metodą cold-box wykonane w 2001r. w odlewni Metalpol w Węgierskiej Górce, którego schemat pokazano na rysunku 2. Suszony piasek kwarcowy dostarczany cysterną przy pomocy specjalnego przyłącza podawany jest do zbiornika piasku (11) o pojemności 40m³. W zbiorniku zastosowano klimatyzator (9). Przy pomocy podajnika (10) piasek podawany jest do zbiornika piasku nad mieszarką (5), który jest zaopatrzony w czujnik pojemnościowy. Piasek ze zbio rnika podawany jest do dozownika piasku nad mieszarką (4), a stamtąd określony namiar piasku podawany jest do mieszarki (3). Przez dozowniki (15; 16) ze zbiorników pod a- wane są do mieszarki żywica i utwardzacz (17; 18). Gotowa masa wysypywana jest do zbiornika masy rdzeniowej i do zbiornika strzałowego rdzeniarki typu H16 Röperwerk. Podawanie katalizatora (aminy) następuje w cyklu automatycznym z własnej konstrukcji generatora gazu (aminy) z podgrzewaczem (2). Cały układ produkcji rdzeni, przygotowania masy rdzeniowej, dozowania żywic i piasku, pracuje w układzie automatycznym, zgodnie z programem wynikającym z tech - nologii procesu w oparciu o sterownik typu SIMATIC. 144
Rys. 2. Schemat gniazda wytwarzania rdzeni metodą cold-box Fig. 2. Scheme of production cell of cores with cold-box method 145
Podobne gniazdo przekazano do eksploatacji pod koniec ubiegłego roku w odlewni POLNA S.A., a obecnie trwają końcowe prace w Zetkamie, Kłodzko. W obydwu przypadkach instalacje zaopatrzone są dodatkowo w neutralizatory amin. 2. NAJBLIŻSZE ZAMIERZENIA 1. Powyższe wskazuje, że zarówno Ferro-Term Sp. z o.o, jak i Ferro-Masz, wytwarzają produkty, które znajdują zbyt na polskim rynku odlewniczym. Świadczą o tym zarówno bieżące zamówienia na filtry, jak i rozpoczęte prace z zakresu modernizacji odlewni. Opanowana technologia produkcji piankowych filtrów ceramicznych oraz stworzone możliwości produkcyjne zmuszają do szerszego wyjścia na eksport. Strategia ta została przyjęta na najbliższe lata. 2. Pomimo pozytywnych wyników ekonomicznych, obydwie firmy borykają się z problemami płynności finansowej. Jest to, z nielicznymi wyjątkami, b o- lączka całej branży odlewniczej. Tym bardziej przekłada się to na firmy, które pracują na rzecz tej branży. Potwierdza to tylko przyjętą strategię rozwoju, tj. szukania odbiorców zagranicznych oraz skupienia uwagi na windykacji wierzytelności. 3. Założono również rozszerzenie asortymentu. W 2004r firma Ferro Term Sp. z o.o, po doinwestowaniu, rozpocznie produkcję piankowych filtrów do staliw. FERRO-TERM IMPLEMENTATIONS IN THE YEAR 2001 AND 2002 SUMMARY Article presents achievements of firms: Ferro-Term Sp. z o.o. and Ferro-Masz in year 2001-2002 and the nearest intentions both firms. Recenzował: prof. dr hab. inż. Roman Wrona 146