Rozdział I. Cel i przeznaczenie kredytu

załącznik nr 1 do zarządzenia Nr.../2010 Prezesa ARiMR z dnia... Dział IX Warunki i zasady udzielania kredytów na realizację inwestycji w ramach BranŜowego programu rozwoju wspólnego uŝytkowania maszyn i urządzeń rolniczych - symbol nbr10 Rozdział I. Cel i przeznaczenie kredytu 1. Kredyt moŝe zostać udzielony na finansowanie inwestycji zmierzających do rozwoju zespołowych form uŝytkowania maszyn i urządzeń rolniczych w gospodarstwach rolnych do 300 ha uŝytków rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej. Pod pojęciem gospodarstwa rolnego rozumie się gospodarstwo prowadzące produkcję rolną w oparciu o uŝytki rolne własne lub dzierŝawione w okresach wieloletnich. 2. Kredyt moŝe zostać udzielony na działalności wymienione w Wykazie działalności w zakresie rolnictwa i przetwórstwa produktów rolnych wspomaganych przez ARiMR w postaci dopłat do oprocentowania kredytów, zawartym w części I, w grupach: 1) uprawy rolne inne niŝ wieloletnie - 01.1, 2) uprawa roślin wieloletnich - 01.2, 3) rozmnaŝanie roślin - 01.30.Z, 4) chów i hodowla zwierząt - 01.4, 5) uprawy rolne połączone z chowem i hodowlą zwierząt (działalność mieszana) - 01.50.Z, 6) obróbka nasion dla celów rozmnaŝania roślin 01.64.Z, 7) chów i hodowla Ŝab 03.22.Z, 8) działy specjalne produkcji rolnej DS. 3. Kredyt moŝe zostać udzielony na realizację inwestycji, które pozwalają na osiągnięcie następujących celów: 1) zwiększenie oferty towarowej oraz jej lepsze dostosowanie do wymagań rynku - A, 2) poprawa warunków w zakresie wymagań dotyczących dobrostanu zwierząt - C, 3) poprawa efektywności produkcji polegająca w szczególności na zmniejszeniu kosztów wytwarzania - D, 4) utrzymanie lub poprawa warunków w zakresie wymagań dotyczących ochrony środowiska - E, 5) poprawa jakości i promocja produktów rolnych - H, 6) poprawa warunków pracy oraz lepsze wykorzystanie zasobów pracy - O, 7) tworzenie bazy surowcowej upraw roślin energetycznych P. 4. Kredyt moŝe zostać przeznaczony na sfinansowanie następujących inwestycji: 1) zakup lub instalację maszyn, urządzeń lub wyposaŝenia słuŝącego do prowadzenia produkcji rolnej, przechowywania, magazynowania, przygotowywania produktów rolnych do sprzedaŝy, w tym sprzedaŝy bezpośredniej, obejmujących w szczególności: sprzęt do uprawy, pielęgnacji, ochrony, nawoŝenia oraz zbioru roślin, ciągniki rolnicze, przyczepy rolnicze, maszyny lub urządzenia do przygotowywania, przechowywania, czyszczenia, sortowania, kalibrowania lub konfekcjonowania produktów rolnych, maszyny lub urządzenia do przygotowywania lub składowania pasz, maszyny lub urządzenia do pojenia zwierząt i zadawania pasz, urządzenia do pozyskiwania lub przechowywania mleka, 2) koszty ogólne, które są bezpośrednio związane z przygotowaniem i realizacją inwestycji i które nie przekraczają 12% kwoty kredytu, obejmujące:

a) przygotowanie dokumentacji technicznej inwestycji, b) opłaty za patenty lub licencje, c) koszty nadzoru urbanistycznego, architektonicznego, budowlanego lub konserwatorskiego. 5. Do kosztów zakupu materiałów niezbędnych do realizacji inwestycji, o których mowa w ust. 4 pkt 1), mogą zostać zaliczone koszty ich transportu do miejsca realizacji inwestycji, do wysokości 2% ich wartości. 6. Kredyt moŝe zostać przeznaczony na zakup sprzętu rolniczego do wspólnego uŝytkowania równieŝ między rolnikiem i następcą, o ile posiadają oni odrębne gospodarstwa rolne lub działy specjalne produkcji rolnej. Rozdział II. Podmioty mogące ubiegać się o kredyt 1. O kredyt mogą ubiegać się osoby fizyczne prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie lub działach specjalnych produkcji rolnej, uŝytkujące zespołowo maszyny i urządzenia rolnicze: 1) posiadające pełną zdolność do czynności prawnych oraz 2) niebędące emerytami i rencistami mającymi ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. 1a. JeŜeli o kredyt ubiegają się małŝonkowie, pomiędzy którymi istnieje wspólność majątkowa, przynajmniej jedno z nich musi spełniać warunki określone w ust. 1 pkt. 2. 2. Wspólnicy spółki cywilnej mogą ubiegać się o kredyt na realizację inwestycji polegających na zespołowym uŝytkowaniu maszyn i urządzeń rolniczych, pod warunkiem, Ŝe są jednocześnie właścicielami lub dzierŝawcami w okresach wieloletnich odrębnych gospodarstw rolnych lub działów specjalnych produkcji rolnej. W planie inwestycji uwzględniają oni uŝytki rolne własne i dzierŝawione, w tym uŝytki rolne wniesione do spółki cywilnej. Rozdział III. Pozostałe warunki 1. Warunki i zasady udzielania kredytów z linii nbr10 stosuje się razem z warunkami i zasadami udzielania kredytów inwestycyjnych na realizację inwestycji w rolnictwie i przetwórstwie produktów rolnych oraz na zakup akcji lub udziałów część wspólna, określonymi w dziale I. 2. Pod pojęciem zespołowego uŝytkowania maszyn i urządzeń rolniczych naleŝy rozumieć wspólne uŝytkowanie maszyn i urządzeń rolniczych w rozmiarach i terminach ustalonych w zawartej na piśmie pomiędzy osobami fizycznymi umowie cywilno-prawnej. 3. Umowa, o której mowa w ust. 2, powinna w szczególności określać: przedmiot wspólnego uŝytkowania, udziały we współwłasności, czas trwania umowy, rozmiary i terminy wykonywanych prac, zasady rozliczania kosztów eksploatacji sprzętu oraz zobowiązanie, Ŝe zakupiony przy udziale kredytu sprzęt wykorzystywany będzie wyłącznie dla potrzeb osób zawierających umowę. 4. Podmioty ubiegające się o kredyt zobowiązane są do: 1) wspólnego wystąpienia z wnioskiem o kredyt, 2) zakupu maszyn i urządzeń, które będą wyłącznie przedmiotem ich współwłasności, 2

3) solidarnej odpowiedzialności z tytułu kredytu. 5. Dopłaty nie przysługują, a juŝ udzielone nie podlegają zwrotowi od dnia zaprzestania w okresie kredytowania wspólnego uŝytkowania maszyn i urządzeń rolniczych, z zastrzeŝeniem ust. 6. 6. W przypadku, gdy jeden z dwóch rolników posiadających umowę o wspólnym uŝytkowaniu maszyn i urządzeń rolniczych zaprzestanie wspólnego uŝytkowania od dnia tego zaprzestania dopłaty nie są stosowane. Dalsze stosowanie dopłat będzie moŝliwe po zawarciu kolejnej umowy o wspólnym uŝytkowaniu maszyn i urządzeń rolniczych, o ile w ocenie banku wydajność maszyn i urządzeń zakupionych przy udziale kredytu jest dostosowana do skali produkcji gospodarstw rolnych prowadzonych przez strony nowej umowy o wspólnym uŝytkowaniu. Wznowienie stosowania dopłat następuje z dniem przedstawienia przez kredytobiorcę w banku nowej umowy o wspólnym uŝytkowaniu maszyn i urządzeń rolniczych. 7. skreślony. CZĘŚĆ II Kredyty z dopłatą ARiMR do oprocentowania udzielane na realizację inwestycji w rolnictwie i przetwórstwie produktów rolnych oraz na zakup akcji lub udziałów Dział I Warunki i zasady udzielania kredytów inwestycyjnych z dopłatą ARiMR do oprocentowania na realizację inwestycji w rolnictwie i przetwórstwie produktów rolnych oraz na zakup akcji lub udziałów część wspólna Postanowienia niniejszego działu stosuje się łącznie z warunkami i zasadami udzielania kredytów z dopłatą ARiMR do oprocentowania określonymi w dziale II XII, zwanymi dalej liniami kredytowymi. Rozdział I. Wysokość kredytu i wkładu własnego 1. Kwota kredytu z dopłatą ARiMR do oprocentowania, zwanego dalej kredytem, z zastrzeŝeniem ust. 2, nie moŝe przekroczyć: 1) w przypadku inwestycji realizowanych w gospodarstwie rolnym: a) 90% wartości nakładów inwestycyjnych i wynosić więcej niŝ 1,5 mln zł - linia ngr, b) 80% wartości nakładów inwestycyjnych i wynosić więcej niŝ 1,5 mln zł - linia nkz, c) 80% wartości nakładów inwestycyjnych i wynosić więcej niŝ 4 mln zł, z zastrzeŝeniem ust. 2a, w liniach: nip, nmr, ngp, nnt, nbr10, nbr13, nbr14, nbr15, 2) w przypadku inwestycji realizowanych w dziale specjalnym produkcji rolnej: a) 90% wartości nakładów inwestycyjnych i wynosić więcej niŝ 1,5 mln zł - linia ngr, b) 80% wartości nakładów inwestycyjnych i wynosić więcej niŝ 1,5 mln zł - linia nkz, c) 70% wartości nakładów inwestycyjnych i wynosić więcej niŝ 8 mln zł, z zastrzeŝeniem ust. 2a, w liniach: nip, nmr, ngp, nnt, nbr10, nbr14, 3) w przypadku inwestycji realizowanych w przetwórstwie produktów rolnych 70% wartości nakładów inwestycyjnych i wynosić więcej niŝ 16 mln zł - linie: nip, ngp, nbr13, nbr14, nbr15, 3

4) w przypadku zakupu akcji lub udziałów spółek prowadzących działalność w zakresie przetwórstwa produktów rolnych lub przetwórstwa ryb, skorupiaków i mięczaków, zwanego dalej zakupem akcji lub udziałów spółek prowadzących działalność w zakresie przetwórstwa produktów rolnych lub ryb: a) 80% wartości akcji lub udziałów i wynosić więcej niŝ 5 mln zł - linia ngp, b) 80% wartości akcji lub udziałów i wynosić więcej niŝ 4 mln zł - linia nip, 5) w przypadku zakupu udziałów jednoosobowych spółek Skarbu Państwa utworzonych w celu prowadzenia działalności w zakresie sztucznego unasieniania na podstawie art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. z 2002 r. Nr 207, poz. 1762 oraz z 2004 r. Nr 91, poz. 866), zwanego dalej zakupem udziałów jednoosobowych spółek Skarbu Państwa prowadzących działalność w zakresie sztucznego unasienniania - 80% wartości udziałów i wynosić więcej niŝ 4 mln zł - lina nip, 6) łączna kwota kredytów udzielonych jednemu podmiotowi na realizację równocześnie kilku inwestycji wymienionych w pkt 1), 2) nie moŝe przekroczyć 8 mln zł, 7) łączna kwota kredytów udzielonych jednemu podmiotowi na realizację równocześnie kilku inwestycji wymienionych w pkt 1) - 3) nie moŝe przekroczyć 16 mln zł. 2. Dla podmiotów obowiązanych do sporządzania, na podstawie odrębnych przepisów, skonsolidowanych sprawozdań finansowych wysokość kwoty kredytu jest ustalana łącznie dla jednostki dominującej i jednostek zaleŝnych. 2a. Suma kwot kredytów udzielanych od dnia 18 września 2012 r. na sfinansowanie zakupu uŝytków rolnych nie moŝe przekroczyć 1,5 mln zł dla jednego podmiotu. 3. W przypadku, gdy wnioskodawca korzysta z kredytów na realizację inwestycji w gospodarstwach rolnych lub działach specjalnych produkcji rolnej z pomocą Agencji w formie dopłat do oprocentowania lub częściowej spłaty kapitału suma kwot udzielonych kredytów oraz kredytu nowo udzielanego nie moŝe przekroczyć, z zastrzeŝeniem ust. 2a: 1) 4 mln zł dla podmiotu, który korzysta z kredytów na inwestycje realizowane w gospodarstwie lub gospodarstwach rolnych, 2) 8 mln zł dla podmiotu, który korzysta z kredytów na inwestycje realizowane w działach specjalnych produkcji rolnej, 3) 16 mln zł dla podmiotu, który korzysta z kredytów na inwestycje realizowane w przetwórstwie produktów rolnych. 4. Kwoty kredytów, o których mowa w ust. 1 pkt 1) - 5) mogą być udzielane: 1) tej samej grupie producentów rolnych wpisanej do rejestru grup producentów rolnych w rozumieniu przepisów o grupach producentów rolnych i ich związkach, bez względu na liczbę zaciągniętych przez ten podmiot kredytów, do wysokości 16 mln zł, z zastrzeŝeniem ust. 2a i 4a, 2) temu samemu producentowi rolnemu, bez względu na liczbę zaciągniętych przez tego producenta rolnego kredytów, z zastrzeŝeniem ust. 2a, do wysokości: a) 4 mln zł w przypadku producenta rolnego prowadzącego gospodarstwo rolne, b) 8 mln zł w przypadku producenta rolnego prowadzącego dział specjalny produkcji rolnej. 4a. W przypadku gdy grupa producentów rolnych korzysta z kredytów na realizację inwestycji w gospodarstwach rolnych lub działach specjalnych produkcji rolnej lub w przetwórstwie produktów rolnych oraz z kredytów na zakup akcji lub udziałów spółek prowadzących działalność w zakresie przetwórstwa produktów rolnych lub ryb suma kwot udzielonych kredytów oraz kredytu nowo udzielanego nie moŝe przekroczyć, z zastrzeŝeniem ust. 2a: 4

a) dla grupy, której członkowie prowadzą gospodarstwa rolne - 9 mln zł, tj. 4 mln zł na realizację inwestycji w gospodarstwie rolnym i 5 mln zł na zakup akcji lub udziałów, b) dla grupy, której członkowie prowadzą działy specjalne produkcji rolnej - 13 mln zł, tj. 8 mln zł na realizację inwestycji w dziale specjalnym produkcji rolnej i 5 mln zł na zakup akcji lub udziałów, c) dla grupy, która prowadzi działalność w zakresie przetwórstwa produktów rolnych - 16 mln zł, w tym nie więcej niŝ 5 mln zł na zakup akcji lub udziałów. 5. Ustalając kwotę kredytu, o której mowa w ust. 1, 2a, 3, 4 i 4a, bierze się pod uwagę kwoty kredytów z pomocą Agencji w formie dopłat do oprocentowania oraz częściowej spłaty kapitału, jeŝeli nie zostały jeszcze spłacone. 6. JeŜeli kredytobiorcą jest podmiot będący podatnikiem podatku od towarów i usług VAT, przy rozliczaniu kredytu na realizację inwestycji w rolnictwie lub przetwórstwie produktów rolnych uwzględnia się wartość faktury pomniejszoną o podatek od towarów i usług VAT. Wartość podatku VAT naleŝy wówczas wyłączyć z wartości inwestycji finansowanej kredytem. W przypadku rolników objętych zryczałtowanym systemem zwrotu podatku VAT, przy rozliczaniu kredytu uwzględnia się wartość faktury brutto. 7. RóŜnica między wartością nakładów inwestycyjnych, w tym nakładów inwestycyjnych związanych z zakupem uŝytków rolnych do powierzchni 300 ha, a kwotą udzielonego kredytu stanowi wkład własny kredytobiorcy. 8. Wkład własny obejmuje wyłącznie nakłady związane z inwestycją realizowaną w oparciu o kredyt, w tym nie wymienione w rozdziale I danej linii kredytowej. Oceny wkładu własnego kredytobiorcy dokonuje bank na podstawie dokumentów przedłoŝonych przez inwestora przed podpisaniem umowy kredytu. 9. Wkład własny moŝe być finansowany ze środków premii dla młodych rolników uzyskanej w ramach działania Ułatwianie startu młodym rolnikom objętego PROW na lata 2007-2013. 10. Forma, w jakiej zostanie wniesiony wkład własny, oraz jego wartość muszą zostać w sposób szczegółowy określone w planie inwestycji i umowie kredytu. Rozdział II. Wysokość oprocentowania 1. Oprocentowanie kredytu jest zmienne i nie moŝe wynosić więcej niŝ 1,5 stopy redyskontowej weksli przyjmowanych od banków do redyskonta przez Narodowy Bank Polski w stosunku rocznym. NaleŜne bankowi odsetki, z zastrzeŝeniem ust. 2, płacone są przez: 1) kredytobiorcę w wysokości 0,4 powyŝszego oprocentowania, nie mniej jednak niŝ 3%, 2) Agencję - w pozostałej części. 2. W przypadku zawieszenia przez bank, na wniosek kredytobiorcy, spłaty rat kapitału kredytu w celu wznowienia produkcji w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej po wystąpieniu szkód spowodowanych przez powódź, obsunięcie się ziemi lub huragan w 2010 r., spłata oprocentowania kredytu za kredytobiorcę jest dokonywana przez Agencję przez okres nie dłuŝszy niŝ 2 lata, licząc od dnia zawieszenia przez bank spłaty rat kapitału kredytu, pod warunkiem dołączenia przez kredytobiorcę do wniosku opinii wojewody zawierającej określenie zakresu i wysokości szkód oszacowanych przez komisję powołaną przez wojewodę właściwego ze względu na 5

miejsce wystąpienia szkód spowodowanych przez powódź, obsunięcie się ziemi lub huragan w 2010 r. 3. Oprocentowanie zapłacone przez Agencję za kredytobiorcę, w okresie zawieszenia przez bank spłaty rat kapitału kredytu, o którym mowa w ust. 2, pomniejsza kwotę dopłat ustaloną w umowie kredytu. 4. W przypadku umów kredytu zawartych od dnia 8 lipca 2008 r. do dnia 25 lutego 2009 r. naleŝne bankowi oprocentowanie płacone przez kredytobiorcę nie moŝe być niŝsze niŝ 2% w stosunku rocznym. Rozdział III. Wysokość pomocy 1. Maksymalna kwota dopłat do oprocentowania kredytu określana jest w umowie kredytu wg stopy redyskontowej weksli obowiązującej w dniu jej podpisania. 2. W przypadku zmiany na podstawie rozdziału II ust. 4 minimalnej wysokości oprocentowania płaconego przez kredytobiorcę, skutkującej zwiększeniem kwoty dopłat, w umowie kredytu naleŝy ponownie określić maksymalną kwotę dopłat, stosując stopę redyskontową weksli i stopę dyskontową w wysokościach obowiązujących w dniu podpisania umowy kredytu, pod warunkiem nie przekroczenia łącznej wysokości pomocy, o której mowa w ust. 3 i 7. 3. Łączna wysokość pomocy Agencji na realizację inwestycji w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej jest określana przez bank w umowie kredytu w dniu jej podpisania i nie moŝe przekroczyć: 1) 40% kwoty udzielonego kredytu, 2) 50% kwoty udzielonego kredytu jeŝeli kredyt jest udzielany z linii nmr lub jeŝeli inwestycja jest prowadzona w dziale specjalnym produkcji rolnej lub gospodarstwie rolnym połoŝonym na: a) obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), określonych w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich lub b) obszarach NATURA 2000 oraz związanych z wdraŝaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej określonych w przepisach o ochronie przyrody, 3) 60% kwoty udzielonego kredytu jeŝeli kredyt został udzielony z linii nmr i inwestycja prowadzona jest w dziale specjalnym produkcji rolnej lub gospodarstwie rolnym połoŝonym na: a) obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), określonych w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich lub b) obszarach NATURA 2000 oraz związanych z wdraŝaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej określonych w przepisach o ochronie przyrody. 4. Za inwestycję realizowaną na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), określonych w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, obszarach NATURA 2000 oraz związanych z wdraŝaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej określonych w przepisach o ochronie przyrody uwaŝa się inwestycję obejmującą wyłącznie zakup uŝytków rolnych, budowę, przebudowę, remont 6

połączony z modernizacją budynków lub budowli lub wyposaŝenie budynków lub budowli wchodzących w skład gospodarstwa, lub wyposaŝenie pastwisk, zakładanie, wyposaŝanie sadów lub plantacji wieloletnich połoŝonych na tych obszarach, lub inwestycję realizowaną w gospodarstwie, w którym co najmniej 50% uŝytków rolnych połoŝonych jest na tych obszarach. 5. Wykaz obszarów ONW stanowi załącznik do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW)" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. Nr 40, poz. 329 ze zm.). 6. Lista obszarów Natura 2000 znajduje się na stronie internetowej Ministerstwa Środowiska, http://natura2000.mos.gov.pl/natura2000/pl/. 7. Łączna wysokość pomocy Agencji na realizację inwestycji w przetwórstwie produktów rolnych lub na zakup akcji lub udziałów spółek prowadzących działalność w zakresie przetwórstwa produktów rolnych lub ryb lub na sfinansowanie nabycia udziałów jednoosobowych spółek Skarbu Państwa prowadzących działalność w zakresie sztucznego unasienniania jest określana przez bank w umowie kredytu w dniu jej podpisania i nie moŝe przekroczyć 50% wysokości udzielonego kredytu, z zastrzeŝeniem ust. 8-11. 8. Wysokość pomocy de minimis na realizację inwestycji w przetwórstwie produktów rolnych lub na zakup akcji lub udziałów spółek prowadzących działalność w zakresie przetwórstwa produktów rolnych lub ryb lub na zakup udziałów jednoosobowych spółek Skarbu Państwa prowadzących działalność w zakresie sztucznego unasienniania, udzielonej zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji (WE) nr 1998/2006 z dnia 15 grudnia 2006r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis (Dz. Urz. UE L 379 z 28.12.2006, str. 5), zwanego dalej rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1998/2006, nie moŝe przekroczyć równowartości 200 000 EUR w okresie trzech lat, z uwzględnieniem kwot pomocy de minimis ze wszystkich tytułów. 9. Dopłaty do oprocentowania kredytu jako pomoc de minimis na realizację inwestycji w przetwórstwie produktów rolnych lub na zakup akcji lub udziałów spółek prowadzących działalność w zakresie przetwórstwa produktów rolnych lub ryb lub na zakup udziałów jednoosobowych spółek Skarbu Państwa prowadzących działalność w zakresie sztucznego unasienniania, udzielona zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji (WE) nr 1998/2006, stosowane są w okresie pierwszych trzech lat od dnia udzielenia kredytu w wysokości nieprzekraczającej 200 000 EUR. Oprocentowanie kredytu po upływie trzech lat od dnia udzielenia kredytu nie moŝe być wyŝsze niŝ wynikające z umowy zawartej pomiędzy Agencją a bankiem. 10. Dopłaty do oprocentowania kredytu jako pomoc de minimis na realizację inwestycji w przetwórstwie produktów rolnych lub na zakup akcji lub udziałów spółek prowadzących działalność w zakresie przetwórstwa produktów rolnych lub ryb lub na zakup udziałów jednoosobowych spółek Skarbu Państwa prowadzących działalność w zakresie sztucznego unasienniania, udzielona zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji (WE) nr 1998/2006, mogą być stosowane w okresie kolejnych trzech lat (lub krótszym, jeŝeli do końca okresu kredytowania pozostało mniej niŝ trzy lata), pod warunkiem, Ŝe kredytobiorca złoŝy w banku wniosek w celu udzielenia pomocy de minimis na kolejne trzy lata. Bank rozpatruje wniosek w ramach przyznanego przez Agencję limitu środków na dopłaty do oprocentowania kredytów. W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku niezbędne jest zawarcie aneksu do umowy kredytu. 7

11. Równowartość pomocy w EUR ustala się według kursu średniego walut obcych, ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu udzielenia pomocy. 12. Wysokość pomocy, o której mowa w ust. 3 i 7, ustalana jest na dzień zawarcia umowy kredytu zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. z 2007 r. Nr 59, poz. 404 ze zm.) wg wzoru określonego w załączniku nr 5 i wpisywana w umowie kredytu. Przy ustalaniu wysokości pomocy, określanej jako wartość bieŝąca kwot dopłat do oprocentowania rozłoŝonych w czasie, stosuje się obowiązującą w dniu zawarcia umowy kredytu stopę dyskontową, której wartość równa jest wartości stopy bazowej ogłaszanej przez Komisję Europejską, powiększonej o sto punktów bazowych, zgodnie z komunikatem Komisji Europejskiej w sprawie zmiany metody ustalania stóp referencyjnych i dyskontowych (Dz. Urz. UE C 14 z 19.1.2008, str. 6). 13. Kwota pomocy określona w umowie kredytu nie moŝe zostać zwiększona, z zastrzeŝeniem postanowień zawartych w rozdziale IV ust. 5 i 6. 14. W przypadku zmniejszenia kwoty kredytu, obniŝona kwota kredytu skutkuje zmianą maksymalnej kwoty dopłat, o której mowa w ust. 1, oraz wysokości pomocy wyliczonej w oparciu o stopę dyskontową obowiązującą w dniu podpisania umowy kredytu. 15. Postanowienia ust. 14 stosuje się odpowiednio w przypadkach wystąpienia nieprawidłowości, o których mowa w rozdziale V ust. 10, a takŝe w przypadku częściowego nieprawidłowego udzielenia kredytu przez bank. 16. Bank nie ponosi odpowiedzialności za przekroczenie wysokości pomocy publicznej uzyskanej przez kredytobiorcę z innych tytułów pomocy publicznej. Rozdział IV. Okres kredytowania i karencji 1. Kredyt moŝe zostać udzielony maksymalnie na: 1) 8 lat - linie: nip, nbr10, nbr13, nbr14, nbr15, 2) 15 lat - linie: nkz, nmr, ngp, nnt, 3) 20 lat - linia ngr. 2. Karencja w spłacie kredytu nie moŝe przekroczyć: 1) 2 lat - linie: nip, nkz, nmr, ngr, nnt, 2) 3 lat - linie: ngp, nbr10, nbr13, nbr14, nbr15. 3. Okres karencji liczy się od dnia zawarcia umowy kredytu do dnia spłaty pierwszej raty kapitału określonej w umowie kredytu. 4. W okresie objętym umową kredytu bank moŝe: 1) stosować prolongatę spłaty rat kapitału i odsetek, o ile określony w umowie kredytu termin ich spłaty jeszcze nie minął, 2) wydłuŝyć okres kredytowania poza przewidziany w umowie kredytu, o ile określony w umowie kredytu okres kredytowania jeszcze nie minął i pod warunkiem poinformowania o tym Agencji, 3) w przypadkach, o których mowa w pkt 1) i 2): a) okres od dnia udzielenia kredytu do całkowitej jego spłaty wraz z odsetkami z zastrzeŝeniem ust. 5 nie moŝe przekroczyć okresów wskazanych w ust. 1, b) nie wymaga się sporządzenia zmian do planu inwestycji, 8

c) maksymalna kwota dopłat nie ulega zmianie, z zastrzeŝeniem ust. 5. 5. W przypadku wystąpienia nieprzewidzianych, losowych i niezawinionych przez kredytobiorcę okoliczności uniemoŝliwiających terminową spłatę kredytów (np. długotrwała niezdolność do pracy, udokumentowany brak zapłaty za dostarczone produkty rolne, poniesienie szkód w wyniku choroby zwierząt lub złych warunków atmosferycznych) okres od dnia udzielenia kredytu do całkowitej jego spłaty wraz z odsetkami nie moŝe być dłuŝszy niŝ: 1) 11 lat - linie: nip, nbr10, nbr13, nbr14, nbr15, 2) 18 lat - linie: nkz, nmr, ngp, nnt, 3) 20 lat - linia ngr, przy czym maksymalna kwota dopłat, z zastrzeŝeniem ust. 6, moŝe zostać zwiększona, o ile nie spowoduje to przekroczenia łącznej wysokości pomocy, o której mowa w rozdziale III ust. 3. Przy zwiększaniu maksymalnej kwoty dopłat stosuje się postanowienia rozdziału III ust. 1 i 12. 6. Zwiększenie maksymalnej kwoty dopłat, o którym mowa w ust. 5, nie dotyczy pomocy de minimis na realizację inwestycji w przetwórstwie produktów rolnych oraz na zakup akcji lub udziałów spółek prowadzących działalność w zakresie przetwórstwa produktów rolnych lub ryb lub na zakup udziałów jednoosobowych spółek Skarbu Państwa prowadzących działalność w zakresie sztucznego unasienniania, udzielonej zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji (WE) nr 1998/2006, w przypadku której stosuje się postanowienia zawarte w rozdziale III ust. 10. Rozdział V. Warunki stosowania i zwrotu dopłat ze środków Agencji 1. Dopłaty są stosowane, gdy kredytobiorca: 1) spełnia warunki danej linii kredytowej, 2) dokonuje, z zastrzeŝeniem rozdziału II ust. 2, w pełnej wysokości spłat rat kapitału i odsetek w terminach ustalonych w umowie kredytu z uwzględnieniem dodatkowo 7-dniowego okresu na spłatę naleŝności. 1a. Dopłaty podlegają zwrotowi w całości wraz z odsetkami w wysokości jak dla zaległości podatkowych naliczonymi od dnia przekazania przez Agencję dopłat do banku do dnia ich zwrotu na rachunek Agencji, a następne nie przysługują, jeŝeli w ocenie banku nie został osiągnięty jeden z celów, wymienionych w warunkach i zasadach udzielania kredytów danej linii kredytowej, który został wskazany w planie inwestycji i umowie kredytu. 2. Dopłaty podlegają zwrotowi wraz z odsetkami w wysokości jak dla zaległości podatkowych naliczonymi od dnia przekazania przez Agencję dopłat do banku do dnia ich zwrotu na rachunek Agencji, a kolejne nie przysługują, gdy kredytobiorca sprzeda w okresie kredytowania lub po okresie kredytowania i przed upływem 5 lat od dnia nabycia - bez zgody banku - uŝytki rolne, gospodarstwa rolne, inne obiekty lub urządzenia nabyte za kredyt. 3. Zgodę na sprzedaŝ uŝytków rolnych, gospodarstw rolnych, innych obiektów lub urządzeń nabytych za kredyt objęty dopłatami Agencji wyraŝa bank, po dokonaniu oceny dotyczącej w szczególności wpływu planowanej transakcji na dalsze prowadzenie działalności i spłatę kredytu. Kredytobiorca składa w banku wniosek o wyraŝenie zgody na sprzedaŝ, wg wzoru określonego w załączniku nr 2. 9

4. Dopłaty nie przysługują, a juŝ udzielone nie podlegają zwrotowi od dnia: 1) trwałego zaprzestania prowadzenia działalności przed upływem okresu kredytowania lub trwałego zaprzestania spłaty kredytu i odsetek, 2) zmiany kierunku produkcji rolnej lub działu specjalnego produkcji rolnej w okresie kredytowania bez uprzedniej zgody banku udzielającego kredytu, 3) stwierdzenia przez bank, Ŝe plan inwestycji nie został zrealizowany lub działalność nie została uruchomiona zgodnie z planem inwestycji z przyczyn w ocenie banku niezaleŝnych od producenta rolnego obejmujących w szczególności: a) śmierć kredytobiorcy, b) długotrwałą niezdolność kredytobiorcy do wykonywania zawodu, c) chorobę epizootyczną dotykającą część lub całość naleŝącego do rolnika Ŝywego inwentarza, d) wywłaszczenie części nieruchomości związanej z inwestycją, jeŝeli takiego wywłaszczenia nie moŝna było przewidzieć w dniu zawarcia umowy, e) katastrofę naturalną powodującą trwałe uszkodzenie nieruchomości lub obiektów będących przedmiotem inwestycji, f) wypadek lub awarię skutkującą zniszczeniem budynku, budowli lub innego mienia w stopniu uniemoŝliwiającym ich dalsze uŝywanie zgodnie z załoŝonym celem inwestycji, g) kradzieŝ mienia będącego przedmiotem kredytowania, z wyłączeniem kradzieŝy, która nastąpiła na skutek niezachowania naleŝytej staranności przez kredytobiorcę, h) wystąpienie organizmów kwarantannowych roślin, gdy ich wystąpienie wpływa na moŝliwość realizacji zobowiązań kredytobiorcy. 5. Dopłaty, z zastrzeŝeniem ust. 4 pkt 3), ust. 10 i 12a, podlegają zwrotowi wraz z odsetkami w wysokości jak dla zaległości podatkowych naliczonymi od dnia przekazania przez Agencję dopłat do banku do dnia ich zwrotu na rachunek Agencji, a kolejne nie przysługują, gdy kredytobiorca: 1) nie zrealizuje planu inwestycji lub nie uruchomi działalności zgodnie z planem inwestycji i umową kredytu, 2) wykorzysta kredyt niezgodnie z przeznaczeniem wskazanym w planie inwestycji i umowie kredytu, 3) nie udokumentuje, w terminie 3 miesięcy od dnia pobrania środków finansowych z rachunku kredytowego, poniesionych wydatków: a) fakturą VAT, b) fakturą VAT RR, z wyłączeniem linii: nkz, ngr, c) rachunkiem wystawionym zgodnie z odrębnymi przepisami, z wyłączeniem linii: nkz, ngr, d) innymi dowodami wpłaty, w tym dokonanymi na podstawie aktu notarialnego, umowy sprzedaŝy lub prawomocnego orzeczenia sądu, e) wyciągiem z decyzji o zatwierdzeniu projektu scalania linia nkz, f) dokumentami potwierdzającymi zakup akcji lub udziałów spółek prowadzących działalność w zakresie przetwórstwa produktów rolnych lub ryb lub zakup udziałów jednoosobowych spółek Skarbu Państwa prowadzących działalność w zakresie sztucznego unasienniania wraz z dowodami wpłaty, 4) nie udokumentuje wniesienia wkładu własnego, zgodnie z regulaminem kredytowania obowiązującym w banku udzielającym kredytu, 5) dokona zmiany przeznaczenia zakupionych za kredyt uŝytków rolnych na cele inne niŝ rolnicze, z wyjątkiem inwestycji publicznych. 6. W przypadku czasowego w ocenie banku zaprzestania prowadzenia działalności lub spłaty kredytu i odsetek z przyczyn niezaleŝnych od kredytobiorcy, przy jednoczesnym spełnieniu wymogów określonych dla danej linii, dopłaty nie są stosowane przez ten okres, 10

z zastrzeŝeniem ust. 7. 7. Postanowienia ust. 6 w zakresie czasowego zaprzestania prowadzenia działalności nie dotyczą przypadków wznawiania produkcji przez kredytobiorcę w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej, w którym wystąpiły szkody spowodowane przez suszę, grad, deszcz nawalny, ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne, powódź, huragan, piorun, obsunięcie się ziemi lub lawinę, pod warunkiem przedłoŝenia w banku opinii wojewody zawierającej określenie zakresu i wysokości szkód oszacowanych przez komisję powołaną przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce wystąpienia szkód. 8. Postanowienia ust. 7 nie dotyczą kredytów z linii ngp. 9. JeŜeli kredytobiorca wznowi prowadzenie działalności lub spłatę kredytu i odsetek dopłaty stosowane są od dnia wznowienia prowadzenia działalności lub spłaty kredytu i odsetek. 10. W przypadku, gdy kredytobiorca w części: 1) nie zrealizuje planu inwestycji lub nie uruchomi działalności zgodnie z planem inwestycji i umową kredytu lub 2) wykorzysta kredyt niezgodnie z przeznaczeniem wskazanym w planie inwestycji i umowie kredytu lub 3) nie udokumentuje poniesionych wydatków w trybie określonym w ust. 5 pkt 3 lub wniesienia wkładu własnego zgodnie z regulaminem kredytowania obowiązującym w banku udzielającym kredytu dopłaty podlegają zwrotowi wraz z odsetkami w wysokości jak dla zaległości podatkowych naliczonymi od dnia przekazania przez Agencję dopłat do banku do dnia ich zwrotu na rachunek Agencji w części odpowiadającej stwierdzonym nieprawidłowościom, pod warunkiem, Ŝe w ocenie banku cel wskazany w planie inwestycji i umowie kredytu został osiągnięty. 11. skreślony 12. Dalsze dopłaty mogą być stosowane wyłącznie po dokonaniu zwrotu dopłat w części, o której mowa w ust. 10, oraz poinformowaniu Agencji o powstaniu naleŝności i dokonanym zwrocie dopłat w trybie określonym w umowie zawartej pomiędzy Agencją a bankiem. 12a. W przypadku, gdy z przyczyn w ocenie banku niezaleŝnych od kredytobiorcy wydatki nie zostaną udokumentowane w terminie 3 miesięcy od dnia pobrania środków finansowych z rachunku kredytowego, bank moŝe wyrazić zgodę na wydłuŝenie tego terminu nie dłuŝej niŝ o 3 miesiące sporządzając stosowny aneks do umowy kredytu. 13. W przypadku, gdy wartość kredytu wykorzystanego niezgodnie z przeznaczeniem lub wartość wydatków nieudokumentowanych w terminie przekracza 10% wartości wykorzystanego kredytu lub inwestycja nie została zrealizowana w całości, od dnia zastosowania przepisu ust. 10 wykluczona zostaje moŝliwość ubiegania się o kredyt inwestycyjny z dopłatami Agencji do oprocentowania przez kolejne trzy lata licząc od ww. dnia. 14. W ciągu 30 dni od zastosowania przepisu ust. 4 pkt 3) i ust. 10 bank zobowiązany jest do poinformowania Agencji o tym fakcie. 15. JeŜeli kredytobiorca, który zaciągnął kredyt z linii nmr, ngr zamierza dokonać zmiany formy prawnej działalności, bank moŝe wyrazić zgodę na przejęcie długu przez powstałą 11

w wyniku przekształcenia spółkę jawną lub spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, przy czym w dalszym okresie kredytowania dopłaty nie przysługują, a juŝ udzielone nie podlegają zwrotowi. 16. Na wniosek kredytobiorcy bank moŝe wyrazić zgodę na wydzierŝawienie pod budowę elektrowni wiatrowych (ferm wiatrowych) części uŝytków rolnych zakupionych przy udziale znajdującego się w okresie spłaty kredytu preferencyjnego, przeznaczonych pod drogę dojazdową, plac manewrowy, naziemną część fundamentu kaŝdego wiatraka oraz inne elementy infrastruktury związane z budową i eksploatacją elektrowni wiatrowej, jeŝeli jednocześnie spełnione zostaną wszystkie z niŝej wymienionych warunków: 1) do wniosku dołączony zostanie projekt umowy dzierŝawy, 2) w ocenie banku zostanie osiągnięty i utrzymany w całym okresie kredytowania cel inwestycji określony w umowie kredytu, 3) bank na podstawie przedłoŝonych przez kredytobiorcę dokumentów, np. pozwolenia na budowę ustali powierzchnię uŝytków rolnych wykorzystywanych pod potrzeby budowy i eksploatacji elektrowni wiatrowej, 4) bank na podstawie przedłoŝonych przez kredytobiorcę dokumentów ustali datę zmiany przeznaczenia zakupionych przy udziale kredytu preferencyjnego uŝytków rolnych lub datę faktycznego zaprzestania prowadzenia produkcji rolnej na uŝytkach rolnych wykorzystywanych pod potrzeby budowy i eksploatacji elektrowni wiatrowej. 17. Od dnia, o którym mowa w ust. 16 pkt 4), do końca okresu kredytowania, bank nie będzie występował o stosowanie dopłat do oprocentowania, proporcjonalnie do kwoty kredytu przypadającej na powierzchnię, o której mowa w ust. 16 pkt 3). Rozdział VI. Zmiana kierunku produkcji 1. Kredytobiorca za zgodą banku moŝe zmienić kierunek: 1) produkcji rolnej, działu specjalnego produkcji rolnej na inny w zakresie produkcji rolnej lub działu specjalnego produkcji rolnej wymieniony w rozdziale I danej linii kredytowej, 2) przetwórstwa produktów rolnych na inny w zakresie przetwórstwa produktów rolnych wymieniony w rozdziale I danej linii kredytowej. 2. Warunkiem zmiany kierunku, o której mowa w ust. 1, jest sporządzenie zmiany do planu inwestycji, a w przypadku kredytu z linii nnt dodatkowo ponowne spełnienie wymogu określonego w rozdziale III ust. 2 warunków i zasad linii nnt. 3. Zmiana kierunku, o której mowa w ust. 1, nie powoduje zaprzestania stosowania dopłat. 4. Postanowienia niniejszego rozdziału nie dotyczą kredytów z linii nbr14. Rozdział VII. Zmiana przeznaczenia kredytu 1. Zmiana przeznaczenia kredytu lub wkładu własnego jest moŝliwa, o ile wynika z przesłanek ekonomicznych i spełnione są jednocześnie następujące warunki: 1) nie minął określony w umowie kredytu termin realizacji inwestycji, 2) zmiana nie spowoduje zwiększenia kwoty kredytu, 3) zmiana została wprowadzona do planu inwestycji. 2. Decyzję o zmianie przeznaczenia kredytu lub wkładu własnego podejmuje bank sporządzając aneks do umowy kredytu w oparciu o przedstawioną przez kredytobiorcę 12

zmianę do planu inwestycji i po dokonaniu oceny, w wyniku której stwierdził w szczególności, Ŝe zmiana przeznaczenia kredytu lub wkładu własnego jest uzasadniona, zgodna z niniejszymi zasadami i nie spowoduje przeszkód w realizacji planu inwestycji. 3. W przypadku, gdy kredytobiorca zrealizował inwestycję, udokumentował wykorzystanie kredytu i wniesienie wkładu własnego, a nie wykorzystał w pełnej wysokości przyznanych środków finansowych, dopuszcza się moŝliwość przeznaczenia niewykorzystanej części kredytu na wydatki związane z tą inwestycją inne niŝ przewidziane w planie inwestycji i umowie kredytu, pod warunkiem sporządzenia zmiany do planu inwestycji i aneksu do umowy kredytu. Ze zmiany do planu inwestycji powinno jednoznacznie wynikać, iŝ wydatki te są celowe pod względem gospodarczym i ekonomicznym, a takŝe zgodne z postanowieniami danej linii kredytowej. Rozdział VIII. Przejęcie długu 1. Bank moŝe wyrazić zgodę na przejęcie długu, jeŝeli przejmujący dług spełnia warunki określone w niniejszych warunkach i zasadach udzielania kredytów z dopłatą ARiMR do oprocentowania, zwanych dalej warunkami i zasadami udzielania kredytów, oraz we właściwej linii kredytowej, z zastrzeŝeniem ust. 2, gwarantuje terminową spłatę rat kapitału i odsetek oraz będzie kontynuował działalność prowadzoną przez dotychczasowego kredytobiorcę, przy czym: 1) jeŝeli przejęcie długu łączy się ze sprzedaŝą uŝytków rolnych, gospodarstw rolnych, budynków i budowli oraz innych obiektów lub urządzeń nabytych za kredyt konieczne jest uzyskanie zgody banku dotyczącej tej sprzedaŝy, 2) przy zmianie kierunku produkcji przez przejmującego dług stosuje się postanowienia rozdziału VI ust. 2, 3) na dzień zawarcia umowy przejęcia długu suma kwot udzielonych kredytów z dopłatami ARiMR do oprocentowania oraz z częściową spłatą kapitału zaciągniętych dotychczas przez przejmującego dług i umowy kredytu, z tytułu którego przejmowany jest dług, nie moŝe przekroczyć kwot wymienionych w rozdziale I ust. 3, z zastrzeŝeniem pkt 4), 4) jeŝeli w wyniku przejęcia długu nastąpiło przekroczenie sumy, o której mowa w pkt 3), to od dnia przejęcia długu dopłaty Agencji nie będą stosowane w odniesieniu do części przejmowanego długu przypadającej na kwotę kredytu przewyŝszającą dopuszczalną sumę. 2. W przypadku śmierci kredytobiorcy, jeŝeli następca prawny przejmujący dług nie spełnia kryteriów określonych w niniejszych warunkach i zasadach udzielania kredytów oraz we właściwej linii kredytowej dopłaty w dotychczasowej wysokości mogą być nadal stosowane, z zastrzeŝeniem ust. 3. 3. Dopłaty za okres od dnia śmierci kredytobiorcy podlegają zwrotowi wraz z odsetkami w wysokości jak dla zaległości podatkowych, a dalsze dopłaty nie są stosowane, jeŝeli następca prawny kredytobiorcy, w określonym przez bank terminie, z uwzględnieniem terminu wydania postanowienia przez sąd, nie przedłoŝy w banku prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub wypisu zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia. Odsetki w wysokości jak dla zaległości podatkowych od dopłat, o których mowa w zdaniu poprzednim, naliczone zostaną za okres od dnia wpływu tych dopłat do banku. Rozdział IX. Postanowienia dotyczące zakupu uŝytków rolnych 13

1. JeŜeli w danej linii kredytowej jest mowa o zakupie uŝytków rolnych to naleŝy przez to rozumieć zakup uŝytków rolnych, o których mowa w art. 2 pkt. 5) ustawy z dnia 11 kwietnia 2003r. o kształtowaniu ustroju rolnego (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r. poz. 803), których przeznaczenie określone w planie przestrzennego zagospodarowania gminy jest rolnicze. 2. JeŜeli w danej linii kredytowej jest mowa o utworzeniu lub powiększeniu gospodarstwa rolnego do powierzchni nie mniejszej od ogłoszonej na podstawie przepisów o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego średniej powierzchni uŝytków rolnych w gospodarstwach rolnych w danym województwie to ustalając powierzchnię gospodarstwa rolnego naleŝy uwzględnić uŝytki rolne stanowiące własność podmiotu wnioskującego o kredyt i uŝytki rolne dzierŝawione przez niego w okresach wieloletnich, z zastrzeŝeniem ust. 2a. 2a. W przypadku kredytu udzielonego z linii ngr ustalając minimalną powierzchnię gospodarstwa rolnego naleŝy uwzględnić uŝytki rolne stanowiące własność, uŝytkowanie wieczyste, samoistne posiadanie lub dzierŝawę podmiotu ubiegającego się o kredyt. 3. Ustalając minimalną powierzchnię gospodarstwa rolnego naleŝy stosować średnie powierzchnie uŝytków rolnych w gospodarstwach rolnych w danym województwie obowiązujące na dzień złoŝenia wniosku o kredyt. 4. W przypadku zakupu uŝytków rolnych w celu utworzenia lub powiększenia gospodarstwa, które prowadzić będzie działy specjalne produkcji rolnej, jego powierzchnia moŝe być mniejsza od średniej w danym województwie, z wyłączeniem postanowień właściwych dla linii ngr. 5. W przypadku, gdy utworzone lub powiększone przy udziale kredytu z dopłatami Agencji gospodarstwo rolne połoŝone będzie na obszarze dwóch lub więcej województw, przy ustalaniu powierzchni tego gospodarstwa dla celów ubiegania się o kredyt objęty dopłatami Agencji przyjmuje się średnią powierzchnię gospodarstwa rolnego w województwie, w którym będzie połoŝona większa jego część (przy załoŝeniu, Ŝe nabywane uŝytki rolne, a w przypadku powiększania istniejącego gospodarstwa uŝytki rolne nabywane i uŝytki rolne juŝ posiadane, stanowią jedno gospodarstwo w rozumieniu art. 55 3 kc). 6. Agencja przekazuje bankom wykaz średnich powierzchni uŝytków rolnych w gospodarstwach rolnych w danym województwie, ogłoszonych na podstawie przepisów o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, wraz z informacją zawierającą datę, od której naleŝy go stosować. 7. W przypadku, gdy kredyt ma być przeznaczony na zakup działki wyodrębnionej geodezyjnie, na której oprócz uŝytków rolnych znajdują się np. nieuŝytki, las, grunty zakrzewione itp. przeprowadzenie nowego podziału geodezyjnego celem wyodrębnienia działki zawierającej wyłącznie uŝytki rolne nie jest wymagane, o ile w oparciu o dostępne dokumenty (wypis z rejestru gruntów) będzie moŝna oznaczyć części działek mogące być przedmiotem kredytowania oraz ich przydatność rolniczą. Zakup powyŝszych nieuŝytków, lasu, gruntów zakrzewionych itp. nie moŝe być sfinansowany kredytem z dopłatą do oprocentowania. 8. W przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego kredyt moŝe zostać udzielony na zakup nieruchomości rolnych, pod warunkiem, Ŝe: 14

1) planowane do zakupu nieruchomości rolne w ewidencji gruntów i budynków prowadzonej przez właściwy organ określone zostały jako uŝytki rolne, 2) wnioskodawca przedstawił zaświadczenie właściwego organu, Ŝe obszar przewidziany do nabycia za kredyt nie jest objęty decyzją o warunkach zabudowy, wydaną przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, która powoduje zmianę zagospodarowania terenu. Rozdział X. Pozostałe postanowienia 1. Inwestycja moŝe być realizowana przy udziale tylko jednej linii kredytowej z dopłatami Agencji. Wzrost kosztów inwestycji nie moŝe być finansowany dodatkowym kredytem z dopłatami Agencji lub dodatkowym kredytem pomocą Agencji w formie częściowej spłaty kapitału lub poprzez podwyŝszenie kwoty udzielonego kredytu na podstawie aneksu do umowy kredytu. 2. Inwestycje mogą być realizowane wyłącznie w gospodarstwach rolnych, działach specjalnych produkcji rolnej i zakładach przetwórstwa produktów rolnych własnych lub dzierŝawionych w okresach wieloletnich. Przez dzierŝawę w okresie wieloletnim naleŝy rozumieć umowę dzierŝawy zawartą na okres dłuŝszy niŝ 3 lata i trwający co najmniej do końca okresu kredytowania. Umowa dzierŝawy musi być zawarta na piśmie i powinna w sposób nie budzący wątpliwości określać datę jej zawarcia i czas jej trwania. Budowa, przebudowa, remont budynków lub budowli w nieruchomościach dzierŝawionych wymaga uzyskania zgody właściciela na realizację inwestycji. 3. JeŜeli w danej linii kredytowej jest mowa o utworzeniu gospodarstwa rolnego to naleŝy przez to rozumieć tworzenie od podstaw jednostki gospodarczej poprzez ponoszenie nakładów inwestycyjnych. 4. JeŜeli w danej linii kredytowej jest mowa o urządzeniu gospodarstwa rolnego to naleŝy przez to rozumieć poniesienie nakładów inwestycyjnych w istniejącym gospodarstwie rolnym w celu jego reorganizacji polegającej np. na wprowadzeniu nowej działalności produkcyjnej, specjalizacji produkcji, zwiększeniu skali produkcji, o ile istnieje rynek zbytu lub zmianie technologii produkcji. 5. Kredyt moŝe zostać przeznaczony na utworzenie gospodarstwa rolnego, które będzie stanowiło współwłasność kilku osób, pod warunkiem, Ŝe kaŝda z tych osób będzie spełniać warunki określone w danej linii kredytowej. 6. Kredyt moŝe zostać przeznaczony na urządzenie istniejącego gospodarstwa rolnego stanowiącego współdzierŝawę lub współwłasność dwu lub więcej osób, równieŝ w sytuacji, gdy warunki określone w danej linii kredytowej spełnia tylko jedna z tych osób, przy czym wówczas: 1) o kredyt występuje osoba spełniająca warunki określone w niniejszym dziale oraz dla danej linii kredytowej, 2) współmałŝonek wnioskodawcy oraz pozostali współdzierŝawcy lub współwłaściciele i ich współmałŝonkowie powinni wyrazić pisemną zgodę na realizację inwestycji oraz na warunki jej kredytowania, 3) pozostali współdzierŝawcy lub współwłaściciele powinni poręczyć kredyt lub przystąpić do długu w charakterze solidarnych dłuŝników. 7. Przez zakup nieruchomości dokonywany w celu prowadzenia produkcji rolnej, naleŝy rozumieć nabycie ich własności lub prawa wieczystego uŝytkowania w drodze: 1) umowy sprzedaŝy, 15

2) postanowienia sądu przysądzającego własność w postępowaniu egzekucyjnym, 3) orzeczenia sądu stwierdzającego obowiązek złoŝenia oświadczenia woli o przeniesieniu własności. 8. Kredyt na inwestycje obejmujące zakup uŝywanych maszyn i urządzeń, w tym ciągników rolniczych, moŝe zostać udzielony podmiotom, w tym podmiotom prowadzącym gospodarstwo rolne lub dział specjalny produkcji rolnej, będącym małym lub średnim przedsiębiorstwem w rozumieniu przepisów załącznika I do rozporządzenia Komisji (WE) Nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 Traktatu (ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń blokowych) (Dz. Urz. UE L 214 z 9.8.2008, str. 38), o których mowa w załączniku nr 4. 9. Kredyty nie mogą zostać udzielone w szczególności na: 1) zakup uŝytków rolnych, budynków i budowli, jeŝeli w okresie ostatnich 10 lat na ich zakup została przyznana pomoc ze środków publicznych, 2) zakup maszyn lub urządzeń, jeŝeli w dniu sprzedaŝy mają więcej niŝ 5 lat (uwzględniając rok ich produkcji) lub zostały wcześniej nabyte z wykorzystaniem środków publicznych, 3) zakup uŝytków rolnych, budynków lub ich części, maszyn i urządzeń, jeŝeli umowa jest zawarta między: a) małŝonkami, b) rolnikiem a następcą, na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, jeŝeli następca jest zstępnym, przysposobionym albo pasierbem rolnika, c) rolnikiem a jego zstępnym, przysposobionym albo pasierbem i dotyczy przekazania gospodarstwa rolnego, o którym mowa w 4 pkt 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 czerwca 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania Renty strukturalne objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. Nr 109, poz. 750, z późn. zm.), gdy rolnik ubiega się o przyznanie renty strukturalnej określonej w tym rozporządzeniu, d) osobami fizycznymi a spółkami prawa handlowego, w których wspólnikami lub akcjonariuszami są te osoby, e) spółkami prawa handlowego, w których wspólnikami lub akcjonariuszami są ci sami wspólnicy lub akcjonariusze, 4) zakup tej części uŝytków rolnych, która spowoduje przekroczenie powierzchni gospodarstwa rolnego lub gospodarstw rolnych będących w posiadaniu tego samego producenta rolnego do ponad 300 ha uŝytków rolnych, przy czym dotyczy to wyłącznie powierzchni uŝytków rolnych stanowiących własność podmiotu ubiegającego się o kredyt, z wyjątkiem linii ngr, gdzie powierzchnia ta dotyczy uŝytków rolnych stanowiących własność, uŝytkowanie wieczyste, samoistne posiadanie lub dzierŝawę podmiotu ubiegającego się o kredyt, 5) sfinansowanie tej części ceny uŝytków rolnych określonej w dokumentach wymienionych w ust. 7, która przewyŝsza poziom średnich cen rynkowych w danym województwie wg danych GUS, obowiązującej w dniu złoŝenia wniosku o kredyt, 6) zakup uŝytków rolnych Skarbu Państwa, jeŝeli płatność jest rozłoŝona na raty, 7) zakup uŝytków rolnych, których przeznaczenie określone w planie przestrzennego zagospodarowania gminy jest inne niŝ rolnicze, 8) zakup pojazdów samochodowych, z wyłączeniem zakupu pojazdów samochodowych przewidzianych do finansowania w ramach inwestycji realizowanych w przetwórstwie produktów rolnych, 9) spłatę wcześniej zaciągniętych kredytów, 16

10) spłatę zobowiązań, których termin płatności minął przed dniem zawarcia umowy kredytu, 11) realizację inwestycji, do których stosowana jest lub będzie pomoc ze środków publicznych w formie dotacji, poŝyczek lub kredytów udzielanych przedsiębiorcom na warunkach korzystniejszych od oferowanych im na rynku, dokapitalizowania oraz zbycia lub oddania do korzystania mienia będącego własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego i ich związków - na warunkach korzystniejszych od oferowanych na rynku, z zastrzeŝeniem rozdz. I ust. 9, 12) zakup stada podstawowego, 13) realizację inwestycji w przetwórstwie produktów rolnych: a) przez podmioty prowadzące przedsiębiorstwo niebędące małym lub średnim przedsiębiorstwem w rozumieniu przepisów załącznika I do rozporządzenia Komisji (WE) Nr 800/2008 lub b) jeŝeli pomoc jest udzielana niezgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji (WE) nr 1998/2006, c) przez podmioty inne niŝ spółdzielnie w rozumieniu przepisów prawa spółdzielczego lub grupy producentów rolnych wpisane do rejestru grup producentów rolnych w rozumieniu przepisów o grupach producentów rolnych i ich związkach. 14) zakup akcji lub udziałów spółek prowadzących działalność w zakresie przetwórstwa produktów rolnych lub ryb lub zakup udziałów jednoosobowych spółek Skarbu Państwa prowadzących działalność w zakresie sztucznego unasienniania, jeŝeli pomoc jest udzielana niezgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji (WE) nr 1998/2006. 15) zakup uŝytków rolnych w celu utworzenia nowego gospodarstwa rolnego o powierzchni mniejszej od średniej powierzchni uŝytków rolnych w gospodarstwach rolnych w danym województwie ogłoszonej na podstawie przepisów o płatnościach w ramach systemu wsparcia bezpośredniego. 10. Termin spłaty kredytu (kapitału lub odsetek) moŝe przypadać wyłącznie w dzień roboczy dla banku. 11. Bank nie moŝe stosować kapitalizacji odsetek lub pobierać ich z góry. 12. Bank zobowiązany jest do zamieszczania na dokumentach potwierdzających wykorzystanie kredytu: a) daty wpływu dokumentu do banku, b) adnotacji: Dokument został rozliczony w ramach kredytu inwestycyjnego z dopłatami ARiMR do oprocentowania udzielonego umową nr... z dnia... wraz z pieczęcią banku oraz podpisem osoby upowaŝnionej do sporządzenia adnotacji. 13. Określony w umowie kredytu termin zakończenia realizacji inwestycji moŝe zostać przesunięty za zgodą banku na wniosek kredytobiorcy, jeŝeli w ocenie banku opóźnienie wynika z przyczyn niezaleŝnych od kredytobiorcy. Bank sporządza wówczas stosowny aneks do umowy kredytu. Zmiany nie wymaga natomiast plan inwestycji. 14. W przypadku, gdy lista nakładów do sfinansowania kredytem i wkładem własnym nie ulega zmianie, a następuje jedynie: 1) zmiana struktury finansowania polegająca na zwiększeniu lub zmniejszeniu wkładu własnego lub zmniejszeniu kwoty kredytu, przy zachowaniu minimalnej dla danej działalności wysokości wkładu własnego kredytobiorcy, 2) zmiana formy wniesienia wkładu własnego kredytobiorcy (np. z gotówki na maszyny, które zgodnie z planem inwestycji miały zostać zakupione za wkład własny), 17

3) zmiana źródła finansowania poszczególnych nakładów (z kredytu na wkład własny lub odwrotnie, przy zachowaniu zgodności z zapisami niniejszych zasad), plan inwestycji nie wymaga zmiany. W umowie kredytu naleŝy uwzględnić ww. zmiany. 15. Banki udzielając kredytów, dotyczących zakupu budynków, budowli i ruchomych środków trwałych, powinny korzystać z informacji o ich cenach rynkowych (umownych) uzyskiwanych np. z kancelarii notarialnych, urzędów gmin, wydziałów rolnictwa urzędów wojewódzkich, wojewódzkich urzędów statystycznych, oddziałów terenowych Agencji Nieruchomości Rolnych oraz zestawień publikowanych w wydawnictwach opracowywanych przez ODR. W przypadku wątpliwości, czy dana cena nie jest zawyŝona, naleŝy skorzystać z wyceny rzeczoznawcy. Koszty tej wyceny ponosi wnioskodawca. 16. Zbycie zakupionych przy udziale kredytu akcji lub udziałów spółek prowadzących działalność w zakresie przetwórstwa produktów rolnych lub ryb lub udziałów jednoosobowych spółek Skarbu Państwa prowadzących działalność w zakresie sztucznego unasienniania w okresie kredytowania moŝe być dokonane na wniosek banku kredytującego za zgodą Agencji. 17. Zbycie zakupionych przy udziale kredytu udziałów jednoosobowych spółek Skarbu Państwa prowadzących działalność w zakresie sztucznego unasienniania jest dopuszczalne: a) w obrębie dotychczasowych wspólników, b) na rzecz producentów rolnych, w tym: grup producentów, zrzeszeń producentów rolnych, spółdzielni producentów rolnych, związków zrzeszeń i spółdzielni. Rozdział XI. Procedura ubiegania się o kredyt na realizację inwestycji w rolnictwie i przetwórstwie produktów rolnych 1. Przygotowanie planu inwestycji, który poza informacjami wymaganymi przez bank do oceny zdolności kredytowej, powinien w szczególności zawierać: 1) cel inwestycji zgodny z określonym w danej linii kredytowej, 2) strukturę finansowania inwestycji (przeznaczenie i kwotę kredytu oraz wkładu własnego), 3) planowany okres realizacji inwestycji, 4) kierunek produkcji w okresie kredytowania, 5) okres kredytowania i karencji w spłacie kredytu, 6) informację o rynkach zbytu, w szczególności, jeŝeli inwestycja skutkuje wzrostem produkcji, 7) informacje o posiadaniu odpowiednich kwot produkcyjnych lub o źródle pozyskania brakujących kwot produkcyjnych, jeŝeli dany rynek objęty jest systemem kwotowania produkcji. 2. Wnioskodawcy ubiegający się o kredyt na realizację inwestycji w gospodarstwach rolnych lub działach specjalnych produkcji rolnej przy sporządzaniu planu inwestycji mogą posłuŝyć się Wzorcowym Planem Inwestycji, określonym w załączniku nr 8. W przypadku, gdy specyfika podmiotu ubiegającego się o kredyt wymagałaby dostosowania Wzorcowego Planu Inwestycji do konkretnego przypadku, Wzorcowy Plan Inwestycji moŝe ulegać modyfikacjom. 3. ZłoŜenie przez wnioskodawcę w banku wniosku o kredyt wraz z planem inwestycji, oświadczeniami sporządzonymi wg wzorów określonych w załącznikach nr 3, 6, i 13 oraz kompletem dokumentów wymaganych przez bank. 18

4. Wnioskodawca zobowiązany jest przedstawić w banku, z zastrzeŝeniem ust. 5, oświadczenie sprzedawcy wg wzoru określonego w załączniku nr 6, Ŝe: 1) w okresie ostatnich 10 lat na zakup sprzedawanych uŝytków rolnych, budynków lub budowli nie została przyznana pomoc ze środków publicznych, 2) sprzedawane maszyny lub urządzenia nie zostały nabyte z wykorzystaniem środków publicznych. 5. W przypadku nabycia środków trwałych, o których mowa w ust. 4 pkt 1), w drodze postępowania egzekucyjnego dopuszcza się inną niŝ oświadczenie wg wzoru określonego w załączniku nr 6 formę potwierdzenia, Ŝe na ich zakup nie przyznano wcześniej pomocy ze środków publicznych, tj. np.: wypis z księgi wieczystej, wypis z ewidencji gruntów i budynków, o ile na podstawie tych dokumentów urzędowych bank w sposób nie budzący wątpliwości stwierdzi, Ŝe w okresie ostatnich 10 lat nabywane środki trwałe nie były przedmiotem obrotu. 6. W przypadku pomocy de minimis na realizację inwestycji w przetwórstwie produktów rolnych, udzielonej zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji (WE) nr 1998/2006: 1) do wniosku o kredyt naleŝy dołączyć: a) plan inwestycji, oświadczenia sporządzone wg wzorów określonych w załącznikach nr 3, 6, 11 i 13 oraz komplet dokumentów wymaganych przez bank, b) Formularz informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc de minimis sporządzony wg wzoru określonego w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc de minimis (Dz. U. Nr 53, poz. 311), c) sprawozdania finansowe za okres 3 ostatnich lat obrotowych, sporządzane zgodnie z przepisami o rachunkowości, 2) bank na podstawie oświadczenia wnioskodawcy ustala czy wysokość pomocy de minimis udzielonej wnioskodawcy nie przekroczy równowartości 200 000 EUR w okresie trzech lat, z uwzględnieniem kwot pomocy de minimis ze wszystkich tytułów, a takŝe na podstawie informacji, o których mowa w pkt 1 lit. b) i c), ocenia spełnienie pozostałych warunków udzielania pomocy de minimis, 3) bank w dniu podpisania umowy kredytu, a takŝe aneksu, o którym mowa w rozdziale III ust. 10, i nie później niŝ do godziny 15.00 przesyła do Agencji drogą elektroniczną zeskanowane pismo sporządzone wg wzoru określonego w załączniku nr 14 wraz z wypełnionym przez kredytobiorcę, zeskanowanym załącznikiem nr 11, a takŝe wypełnionym załącznikiem nr 12 celem ostemplowania i podpisania przez Agencję (załącznik nr 12 w formacie word), 4) Agencja wydaje kredytobiorcy zaświadczenie o pomocy de minimis sporządzone zgodnie ze wzorem określonym w załączniku nr 12, które do kredytobiorcy przesyłane jest pocztą, 5) w przypadku gdy wartość faktycznie udzielonej pomocy de minimis jest inna niŝ wartość pomocy wskazana w wydanym zaświadczeniu, o którym mowa w pkt 4), Agencja w terminie 14 dni od dnia stwierdzenia tego faktu, wydaje nowe zaświadczenie, o którym mowa w pkt 4), w którym wskazuje właściwą wartość pomocy oraz stwierdza utratę waŝności poprzedniego zaświadczenia. Rozdział XII. Procedura ubiegania się o kredyt na zakup akcji lub udziałów 1. ZłoŜenie przez wnioskodawcę w banku wniosku o kredyt wraz z: 1) oświadczeniami sporządzonymi wg wzorów określonych w załącznikach nr 3, 11 i 13, 2) Formularzem informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc de minimis sporządzonym wg wzoru określonego w załączniku do rozporządzenia Rady 19

Ministrów z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc de minimis, 3) sprawozdaniami finansowymi za okres 3 ostatnich lat obrotowych, sporządzanymi zgodnie z przepisami o rachunkowości, 4) kompletem dokumentów wymaganych przez bank. 2. W związku z pomocą de minimis na zakup akcji i udziałów zastosowanie mają postanowienia zawarte w rozdziale XI ust. 6 pkt. 2) 5). 20