str. 1 Ewaluacja średniookresowa KPPN I. Wstęp

Ewaluacja średniookresowa KPPN I. Wstęp Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii (KPPN) stanowi podstawę aktywności w zakresie przeciwdziałania narkomanii w Polsce, a w jego realizację zaangażowane są instytucje centralne, wojewódzkie (oddziały funduszu zdrowia oraz Urzędy marszałkowskie) oraz jednostki samorządu terytorialnego. Obecnie obowiązujący KPPN opracowany został na lata 2011-2016 i jest czwartym programem, który opiera się na zasadzie zrównoważonego podejścia, według którego w rozwiązywaniu problemu narkotyków i narkomanii równie ważne są działania z zakresu redukcji popytu na narkotyki (profilaktyka i leczenie), jak i ograniczanie ich podaży. Celem ogólnym KPPN jest ograniczenie używania narkotyków oraz związanych z tym problemów społecznych i zdrowotnych. Cel ten realizowany jest w pięciu obszarach: 1. profilaktyka; 2. leczenie, rehabilitacja, ograniczanie szkód zdrowotnych i reintegracja społeczna; 3. ograniczenie podaży; 4. współpraca międzynarodowa; 5. badania i monitoring. Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii ( Dz. U. z 2012 r., poz. 124 z późn. zm.) zadania dotyczące przeciwdziałania narkomanii realizują organy administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego w zakresie określonym w ustawie. Przygotowywanie projektu KPPN oraz koordynowanie i monitorowanie jego wykonania, przy współpracy z innymi podmiotami, należy, zgodnie z treścią art. 6 ust. 3 pkt. 1 ustawy, do zadań Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii. W ramach monitorowania realizacji KPPN przeprowadzono ewaluację średniookresową, zaplanowaną jako zadanie 2.7 obszaru badań i monitoringu. Ponadto co roku Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii opracowuje Informację z realizacji KPPN. Celem ewaluacji było określenie jakie zadania nie były realizowane oraz zidentyfikowanie trudności w ich wdrażaniu w trzech głównych obszarach KPPN: profilaktyka, leczenie oraz redukcja podaży. Ponadto wypracowane zostały zalecenia do opracowania nowego KPPN. W ramach ewaluacji średniookresowej Przeciwdziałania Narkomanii przeprowadziło następujące działania: str. 1

1. zorganizowało panele ewaluacyjne z przedstawicielami instytucji zajmujących się wdrażaniem działań KPPN w obszarze redukcji popytu i podaży 2. opracowano dane uzyskane w badaniu kwestionariuszowym, w którym uczestniczyły instytucje centralne (właściwi ministrowie i podmioty odpowiedzialne za podjęcie działań) oraz jednostki samorządu terytorialnego. Jednostki samorządu terytorialnego oraz instytucje centralne miały odpowiedzieć na następujące pytania: - Jakie trudności napotkali Państwo w trakcie realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii w latach 2011-2013? - Co mogą Państwo przedstawić jako osiągnięcia i sukcesy w realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii w latach 2011-2013? - Jak oceniają Państwo poziom osiągnięcia celów założonych w Państwa wojewódzkim/gminnym programie przeciwdziałania narkomanii w latach 2011-2013 (w skali od 1 bardzo nisko do 5 bardzo wysoko)? 3. przeprowadzono analizę działań realizowanych w trzech głównych obszarach KPPN: profilaktyka, leczenie oraz redukcja podaży w celu określania, które zadania były realizowane w ciągu pierwszych trzech lat. Wyniki analizy zostały przedstawione w części VI. II. Wyniki analizy dotyczącej redukcji popytu na narkotyki Spotkania ewaluacyjne dotyczące oceny realizacji działań z obszaru profilaktyki oraz obszaru leczenia, rehabilitacji, ograniczenia szkód i reintegracji społecznej odbyły się w maju 2014 roku w Krajowym Biurze ds. Przeciwdziałania Narkomanii i wzięli w nim udział przedstawiciele: Ministerstwa Edukacji Narodowej, Ministerstwa Obrony Narodowej, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji, Komendy Głównej Żandarmerii Wojskowej, Instytutu Psychiatrii i Neurologii, Centralnego Zarządu Służby Więziennej MON oraz Krajowego Biura do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii. Wnioski i rekomendacje dotyczące realizacji działań z zakresu ograniczenia popytu na narkotyki: 1. W latach 2011-2013 wszystkie działania z obszaru Profilaktyki były realizowane. Działanie realizowane przez część podmiotów dotyczyło opracowania założeń i metod wdrożenia programu profilaktyki narkomanii w miejscu pracy. Brak możliwości realizowania wszystkich działań KPPN przez jeden z podmiotów (IPiN) był spowodowany reorganizacją i znaczącym ograniczeniem zatrudnienia. 2. Zidentyfikowano potrzebę zintensyfikowania przez MEN i ORE działań promocyjnych w celu zwiększenia liczby szkół przystępujących do programu Szkoły Promującej Zdrowie. Dane z roku 2013 wskazują, że program realizuje jedynie ok. 10 % szkół. str. 2

3. Ministerstwo Edukacji Narodowej zapewniło wystarczające warunki prawne do prowadzenia wysokiej jakości edukacji zdrowotnej, promocji zdrowia i profilaktyki w szkołach i placówkach systemu oświaty. Wprowadza również działania wspierające szkoły i placówki, m.in. w realizacji profilaktyki narkomanii. Przykładem tego jest Rządowy program na lata 2014-2016 Bezpieczna i przyjazna szkoła. 4. Zidentyfikowano trudności w zbieraniu informacji o wartości wskaźników realizacji działań w szkołach dotyczy to liczby i odsetków szkół podstawowych i gimnazjów, wdrażających programy o potwierdzonej skuteczności. Podmiot wskazany do realizacji działania (ORE) nie ma możliwości bezpośredniego dotarcia do wszystkich szkół i placówek. Dane na temat wartości wskaźników uzyskiwane od jednostek samorządu terytorialnego dostarczają jedynie częściowej informacji na temat zakresu upowszechnienia skutecznych programów w szkołach i placówkach systemu oświaty, gdyż odnoszą się wyłącznie do programów wspieranych w ramach wojewódzkich i gminnych programów przeciwdziałania narkomanii. W związku z powyższym MEN planuje podjęcie działań polegających na stworzeniu platformy umożliwiającej uzyskanie danych od szkół i placówek. 5. Zauważa się pozytywne efekty realizacji KPPN w postaci zwiększenia liczby dostępnych programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego, o jakości potwierdzonej w badaniach ewaluacyjnych. Jednak liczba skutecznych programów jest nadal niewielka a ich rozpowszechnienie jest niewystarczające, co potwierdzają również dane dotyczące działań zrealizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego. Problem ten wymaga podjęcia szerszych działań promocyjnych i informacyjnych, adresowanych do szkół i samorządów. Krajowe Biuro włączy zagadnienie upowszechniania skutecznych programów, w szczególności rekomendowanych w ramach systemu rekomendacji, w program współpracy z ekspertami wojewódzkimi do spraw informacji o narkotykach i narkomanii oraz z przedstawicielami gmin (konferencje dla samorządów, wydanie ulotki na temat systemu rekomendacji i skutecznych programów). Istotnym wsparciem dla działającego systemu rekomendacji programów byłby udział przedstawiciela Ministerstwa Edukacji Narodowej w pracach zespołu do spraw rekomendacji. Do osiągnięcia ww. celu przyczynią się również działania wspierające adresowane do organizacji pozarządowych działających w obszarze profilaktyki, zaplanowane w ramach ogólnopolskiego projektu zainicjowanego w marcu 2014 r. przez Fundację Praesterno w partnerstwie z Krajowym Biurem do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii, Wydziałem Psychologii UW i Polskim Towarzystwem Zapobiegania Narkomanii. str. 3

Dodatkowo przeprowadzona została analiza zadań w obszarze leczenia i rehabilitacji na podstawie Informacji z realizacji KPPN oraz przesłanych sprawozdań. Wszystkie działania są realizowane, ale niektóre w niesatysfakcjonującym tempie lub wymiarze: 1. Działanie 2.4. Zapewnienie dostępu do leczenia substytucyjnego we wszystkich województwach dla co najmniej 25% osób uzależnionych od opiatów poprzez zwiększenie liczby programów i zapewnienie odpowiednich nakładów finansowych przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Na przestrzeni ostatnich lat zaobserwować można wzrost finansowania leczenia substytucyjnego przez NFZ. Nadal jednak ta forma leczenia jest niedostępna w sposób wystarczający. Brak jest dostępu do leczenia substytucyjnego w woj. podlaskim i podkarpackim a w połowie pozostałych województw jest ona na poziomie poniżej 10%. Mimo, iż w ostatnich latach obserwuje się coraz większą dostępność programów leczenia substytucyjnego, to nadal liczba osób uzależnionych od opioidów objętych tymi programami jest niższa niż zaplanowano to w KPPN na lata 2011-2016. 2. 1.4. Zwiększenie nakładów finansowych Narodowego Funduszu Zdrowia przeznaczonych na świadczenia zdrowotne udzielane w ambulatoryjnych placówkach leczenia uzależnienia. Na przestrzeni ostatnich lat zaobserwować można wzrost finansowania leczenia ambulatoryjnego przez NFZ. Jednakże ciągle jest duża dysproporcja pomiędzy wysokością nakładów na ośrodki stacjonarne a placówki ambulatoryjne. 3. 3.1. Zwiększenie nakładów finansowych na programy postrehabilitacyjne dla osób używających narkotyków szkodliwie oraz osób uzależnionych realizowane w hostelach. Narodowy Fundusz Zdrowia sprawozdawał zwiększenie środków przeznaczonych na finansowanie świadczeń w programach postrehabilitacyjnych realizowanych w hostelach, ale w bardzo niewielkim stopniu. Jednocześnie ciągle mała liczba oddziałów wojewódzkich finansuje programy postrehabilitacyjne dla osób używających narkotyków szkodliwie oraz osób uzależnionych realizowanych w hostelach. Pozytywne efekty realizacji KPPN w zakresie leczenia, rehabilitacji, ograniczania szkód zdrowotnych i reintegracji społecznej to: 1. Regularne szkolenia dla pracowników placówek ambulatoryjnych i stacjonarnych w zakresie metod leczenia o udokumentowanej skuteczności, a tym samych poprawianie jakości lecznictwa 2. Wdrożenie i upowszechnienie ambulatoryjnego programu leczniczego o potwierdzonej naukowo skuteczności Candis będącego ofertą dla osób mających problemy z powodu używania przetworów konopi str. 4

3. Opracowanie i upowszechnianie informacji dotyczących praw pacjenta oraz włączenie zagadnień z tego zakresu do programów szkoleń w dziedzinie uzależnień 4. Opracowanie i wdrożenie platformy edukacyjnej dla lekarzy POZ 5. Wdrożenie procedury akredytacyjnej stacjonarnych placówek leczenia uzależnień od substancji psychoaktywnych III. Wyniki analizy dotyczącej redukcji podaży na narkotyki W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele: Prokuratury Generalnej, Głównego Inspektoratu Sanitarnego, Komendy Głównej Straży Granicznej, Izby Celnej, Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Policji, Centralnego Biura Śledczego, Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego oraz Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii. Celem spotkania było omówienie doświadczeń związanych z realizacją działań z poszczególnych kierunków obszaru oraz omówienie trudności pojawiających się przy ich realizacji. Dyskusja dotycząca wdrażania zadań KPPN pozwoliła na identyfikowanie przeszkód i wyzwań oraz mocnych stron we wdrażaniu zadań z obszaru redukcji podaży przez zaangażowane instytucje: 1. KPPN zawiera zbyt dużo zadań do realizacji w obszarze redukcji podaży, które przy braku dodatkowych zasobów (ludzkich i finansowych) były trudne do realizacji. W obszarze podaży ujęto szereg nowych aktywności dla instytucji zajmujących się redukcją podaży jak np. tworzenie nowych baz, wytycznych czy podręczników. Są to nowe, dodatkowe zadania dla wskazanych instytucji, które zgodnie z założeniami KPPN mają być realizowane w ramach istniejących funduszy zgodnie z artykułem 7.1 pkt 3.: koszty realizacji zadań wynikających z Krajowego Programu są finansowane z budżetu państwa z części, których dysponentami są właściwi ministrowie odpowiedzialni za realizację określonych działań. Dodatkowe działania zostały wyznaczone do realizacji bez wskazania źródeł ich finansowania, co w efekcie wiązało się z problemami w ich wdrażaniu. 2. Wiele zadań zostało wyznaczonych do realizacji przez kilka instytucji. Jednakże nie została wyznaczona instytucja koordynująca, która odpowiedzialna byłaby za nadzór nad wykonaniem zadania. Brak wskazania instytucji głównej, odpowiedzialnej za realizację mogło mieć wpływ na niedostatki lub brak realizacji niektórych zadań. 3. Ważnym elementem w realizacji zadań z zakresu redukcji podaży jest współpraca między instytucjami zajmującymi się zwalczaniem przestępczości narkotykowej. W przypadku jednego z zadań (Opracowanie i wdrożenie zasad współpracy z zakładami energetycznymi) brak wsparcia ze strony jednej z instytucji uniemożliwił jego realizację. str. 5

4. Niektóre z zadań nie zostały zrealizowane ponieważ do osiągniecia założonych celów zostały wykorzystane inne działania nie ujęte w KPPN. W przypadku podręcznika dotyczącego prekursorów został wydany dokument Unii Europejskiej, który może go zastąpić. 5. Trudnością w sprawozdawaniu i opisie działań służb zajmujących się redukcją podaży była niejawność dokumentów opisujących podejmowane działania. Zatem nie można było przedstawiać niektórych informacji w oficjalnych dokumentach. W efekcie nie wszystkie instytucje mogły w pełni przedstawić swoje działania w sprawozdaniu. 6. Niektóre z zadań, jak np. współpraca z przedstawicielami przemysłu chemicznego oraz farmaceutycznego, były bardzo trudne do realizacji ze względu na brak zainteresowania przedstawicieli tych obszarów do wspólnych działań. 7. Zadania i kierunki zostały przedstawione w KPPN w postaci krótkich i zwięzłych opisów, które nie zawsze dostarczały wystarczających informacji osobom, które były później odpowiedzialne za ich realizację. Ponadto w KPPN przewidziano powołanie zespołu, który nie powstał tj. Międzyresortowy Komitet ds. Kontroli i Obrotu Prekursorami 8. Ważnym elementem realizacji KPPN przez kilka instytucji jest opracowanie i wdrożenie resortowych strategii, które pozwalają na koordynowanie działań z KPPN. Taka strategia została przygotowana np. przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i dotyczyła działań Policji oraz Straży Granicznej. 9. Nielegalna produkcja narkotyków syntetycznych nie ogranicza się obecnie tylko do laboratoriów amfetaminy jak to było kilka lat temu. Zapisy KPPN nie zawsze nadążały za dynamicznie zmieniającym się nielegalnym rynkiem narkotykowym. Działania w obszarze narkotyków syntetycznych dotyczyły tylko amfetaminy, gdy w ostatnich latach Policja wykrywa nielegalne miejsca produkcji metamfetminy, mefedronu czy innych nowych substancji psychoaktywnych. Ponadto obszar redukcji podaży, poza jednym zadaniem dotyczącym systemu wczesnego ostrzegania, nie zawiera działań dotyczących nowych substancji psychoaktywnych. str. 6

IV. Analiza pytań dotyczących realizacji KPPN Corocznie Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomani zbiera informację o realizacji KPPN od instytucji zaangażowanych w jego realizację. Wszystkie zaangażowane podmioty otrzymują ankietę, w której mają sprawozdać podejmowane działania. Informacje o realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii (KPPN) w roku 2013 przesłały wszystkie Urzędy Marszałkowskie (UM), 31 instytucji centralnych oraz 16 Wojewódzkich Oddziałów Narodowego Funduszu Zdrowia. Rok 2013 dla obecnie obowiązującego KPPN był połową okresu realizacji wyznaczonych zadań. Dlatego też w 2014 roku w ankietach umieszczone zostały dodatkowe pytania dotyczące realizacji KPPN za lata 2011-2013. Dodatkowe pytania dotyczyły m.in. trudności napotkanych w trakcie realizacji Krajowego Programu. Podmioty proszone były także o opisanie swoich osiągnięć i sukcesów oraz o ocenę w skali od 1 do 5 poziomu realizacji działań założonych w Programie. Z analizy ankiet wynika, że niektóre Urzędy oraz Instytucje udzielały odpowiedzi na poszczególne pytania bardzo ogólnikowo bądź wcale. W przypadku Urzędów Marszałkowskich był jeden przypadek nie odpowiedzenia na żadne pytanie dot. ewaluacji, dodatkowo 6 Urzędów (37%) nie odpowiedziało na pytania otwarte dotyczące trudności oraz osiągnięć. Natomiast w przypadku Instytucji Centralnych aż 13 (40%) nie podało informacji dotyczących trudności, 17 (53%) nie opisało swoich osiągnięć natomiast 14 (44%) nie oceniło stopnia realizacji działań wynikających z KPPN na skali od 1 (nisko) do 5 (bardzo wysoko). Wśród Oddziałów Wojewódzkich Narodowego Funduszu Zdrowia również pojawiły się kwestionariusze bez odpowiedzi. I tak oto: 6 placówek (37%) nie odpowiedziało na pytanie dot. trudności, 5 (31%) nie opisało swoich osiągnięć, a 4 (25%) nie oceniło realizacji zadań. Jednakże warto przyjrzeć się odpowiedziom instytucji, które przekazały informację na temat oceny pierwszego okresu wdrażania KPPN. Urzędy Centralne Z przesłanych sprawozdań przez Instytucje Centralne wynika, że najczęściej pojawiającą się trudnością, były niestabilne fundusze lub ich brak. Ponadto wymienione zostały różne inne czynniki w zależności od rodzaju instytucji, można jednak zauważyć, że dotyczą one głównie, współpracy z innymi instytucjami odpowiedzialnymi za prowadzone zadanie, zakresu działań (czasami wykraczający poza zakres działań Instytucji), sprawozdawczości (trudność w oszacowaniu wydatków na działanie, sama forma kwestionariusza sprawozdawczego). Centralny Zarząd Służby Więziennej zwraca uwagę na brak możliwości skrócenia zbyt długiego okresu oczekiwania skazanych uzależnionych na terapię, formalne wymagania dotyczące kwalifikacji personelu mogącego prowadzić terapię/rehabilitację osób uzależnionych utrudniają rozwój potencjalnie dostępnych i potrzebnych form interwencji, ale także na to, że część zadań ujętych w KPPN zdecydowanie str. 7

wykracza poza podstawową misję więziennictwa i jest niedostosowanych do zadań faktyczne wykowanych przez zakłady karne i areszty śledcze. Z kolei Komenda Główna Żandarmerii Wojskowej już we wcześniejszej części sprawozdania przy jednym z zadań zaznacza, że nie brała udziału (w międzynarodowych operacjach antynarkotykowych) ze względu na ograniczenia wynikające z przepisów Kodeksu Postępowania Karnego oraz brak realnych zdarzeń pozostających w jurysdykcji ŻW, na końcu dopisuje, że trudności w realizacji niektórych zadań ŻW zawartych w KPPN były związane głównie z zakresem właściwości ŻW zawartymi w ustawie o Żandarmerii Wojskowej. Ośrodek Rozwoju Edukacji (ORE) podkreśla, że realizuje zadania wynikające z kilku krajowych/narodowych programów, w związku z czym środki z budżetu muszą być podzielone na wiele zadań, nie tylko związanych z profilaktyką narkomanii, a także informuje, że nie ma wydzielonego funduszu na przeciwdziałanie narkomanii. Narodowy Fundusz Zdrowia wskazywał, że trudnością w realizacji działań KPPN jest dla NFZ ograniczona liczba świadczeniodawców zainteresowanych realizacją programów postrehabilitacyjnych dla osób uzależnionych realizowanych w hostelu.. Ministerstwo Gospodarki podaje, że brak zaangażowania podmiotów współodpowiedzialnych za realizację KPPN (KGP nie przesała do MG informacji), uniemożliwia podjęcie dalszych czynności zmierzających do wypełnienia obowiązków ciążących na Ministerstwie Gospodarki. Instytut Psychiatrii i Neurologii pisze o tym, że brak środków z KPPN adresowanych bezpośrednio na realizację zadań przewidzianych w Programie utrudnia planowanie spójnej, kompleksowej działalności badawczej i wdrożeniowej. Dalej Instytucje opisują swoje osiągnięcia, gdzie podobnie jak w przypadku trudności mają one bardzo zróżnicowany charakter. Centralny Zarząd Służby Więziennej (CZSW) jako swoje główne osiągnięcia wskazuje na utrzymanie oddziałów terapeutycznych pomimo wyraźnych ograniczeń finansowych, wzrost liczby skazanych obejmowanych terapią w zakładach karnych oraz liczby innych interwencji terapeutycznych. CZSW poinformował również o poprawie stopnia przygotowania personelu więziennych oddziałów terapeutycznych do prowadzenia działań profilaktycznych i oddziaływań terapeutycznych poprzez udział w szkoleniach certyfikujących. Ministerstwo Obrony Narodowej jako swoje osiągnięcie raportuje wdrażanie nowych i bardziej skutecznych metod profilaktyki narkotykowej. str. 8

Prokurator Generalny poinformował o znacznym wzroście liczby nowych postępowań wszczętych dotyczących czynów z art. 62 ust.1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii przygotowawczych umorzonych przez prokuratorów na podstawie art. 62a ustawy. Narodowy Fundusz Zdrowia jako pozytywny rezultat wskazało zwiększenie dostępności do leczenia substytucyjnego. Bardzo obszernie o swoich osiągnięciach poinformowało Ministerstwo Sprawiedliwości (MS) oraz Ministerstwo Edukacji Narodowej. Ministerstwo Sprawiedliwości podkreśliło między innymi ścisłą współpracę z Krajowym Biurem ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Krajowym Centrum ds. AIDS, Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz innymi instytucjami szczególnie ze środowiska lokalnego. Dla MS bardzo ważne było także stworzenie procedury kontaktu z Oddziałem Toksykologii Szpitala Praskiego, a także systematyczne podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników. Jednakże należy zaznaczyć, że poprawa współpracy między różnymi instytucjami nie była zadaniem KPPN, nie zmienia to faktu, iż mogła pomóc w realizacji zadań KPPN. Do swoich sukcesów MEN zaliczył przygotowanie ankiety monitorującej prowadzenie działań w zakresie profilaktyki, w tym używania dopalaczy. Ponadto ważnym elementem w ramach wdrażania KPPN było prowadzenie w szkołach działań edukacyjnych i profilaktycznych z zakresu problemu narkotyków. MEN nawiązał współpracę z licznymi partnerami zarówno z sektora publicznego jak i organizacji pozarządowych. Instytucje Centralne dokonały także oceny poziomu realizacji działań założonych w KPPN na pięciostopniowej skali. Ministerstwo Gospodarki oceniło swoją realizację KPPN bardzo nisko (jednak ta instytucja miała tylko jedno zadanie), siedem innych Instytucji oceniło ją na 3 a były to Centralny Zarząd Służby Więziennej, Państwowa Inspekcja Farmaceutyczna, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Komenda Główna Żandarmerii Wojskowej, Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia oraz Instytut Ekspertyz Sądowych. Ministerstwo Obrony Narodowej, Główny Inspektorat Sanitarny, Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Ministerstwo Sprawiedliwości. Prokurator Generalny oraz Narodowy Fundusz Zdrowia oceniło wysoko poziom realizacji KPPN (4), natomiast pozostałe, czyli Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Biuro ds. Substancji Chemicznych, Centralny Instytut Ochrony Pracy, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Generalny Inspektor Informacji Finansowej, Główny Inspektor Farmaceutyczny, Komenda Główna Straży Granicznej, Krajowe Centrum ds. AIDS, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Państwowa Agencja str. 9

Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Służba Celna oraz Główny Urząd Statystyczny nie przyznały żadnej oceny. Wykres 1. Odpowiedź Instytucji Centralnych na pytanie dot. oceny poziomu realizacji działań założonych w Krajowym Programie Przeciwdziałania Narkomanii w latach 2011-2013? (w skali od 1 bardzo nisko do 5 bardzo wysoko)? 53% 6% 1 41% 3 4 Źródło: ankiety z realizacji KPPN Oddziały NFZ Kolejną analizowaną grupą sprawozdających się Instytucji są Wojewódzkie Oddziały Narodowego Funduszu Zdrowia. O ile we wcześniejszych grupach można było zauważyć zróżnicowanie trudności i osiągnięć (ze względu na różnorodność Instytucji) o tyle w tej grupie przedstawiane trudności mają bardziej jednorodny charakter. Obejmują one: brak świadczeniodawców zainteresowanych realizacją świadczeń w poszczególnych zakresach, w efekcie nie podpisane zostały umowy na realizację działań (leczenie substytucyjne, hostele). Jako osiągnięcia Oddziały Wojewódzkie podają zwiększenie dostępności leczenia substytucyjnego, świadczeń zdrowotnych udzielanych w ambulatoryjnych placówkach leczenia uzależnień, a także zwiększenie nakładów finansowych na świadczenia dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych udzielane w hostelu. Wojewódzkie Oddziały Narodowego Funduszu Zdrowia oceniły realizację zadań str. 10

KPPN od poziomu drugiego (jeden oddział) do 3 (cztery oddziały) po, ocenę wysoką, czyli 4 (siedem oddziałów) Wykres 2. Odpowiedź Wojewódzkich Oddziałów Narodowego Funduszu Zdrowia na pytanie dot. oceny poziomu realizacji działań założonych w Krajowym Programie Przeciwdziałania Narkomanii w latach 2011-2013? (w skali od 1 bardzo nisko do 5 bardzo wysoko)? 58% 8% 2 34% 3 4 Źródło: ankiety z realizacji KPPN Urzędy Marszałkowskie Na poziomie województw zadania z zakresu przeciwdziałania narkomanii realizowane są przede wszystkim przez Urzędy Marszałkowskie i podległe im jednostki jak: Regionalne Centra Polityki Społecznej lub Pomocy Społecznej. Spośród Urzędów Marszałkowskich większość, która odpowiedziała na pytanie dotyczące trudności, jako główną podało brak lub niestabilne fundusze. Kolejne trudności wymieniane przez pojedyncze jednostki to m.in. mała liczba szkoleń dla pracowników samorządowych z zakresu profilaktyki, mała liczba ofert składanych na konkursy, bądź niska ich jakość. Urząd Marszałkowski woj. lubelskiego zwrócił uwagę na brak stabilności finansowej organizacji pozarządowych realizujących zadania z zakresu profilaktyki uzależnień, co w konsekwencji prowadzi do braku ciągłości realizacji niektórych działań. Utrudnieniem są także zbiegające się terminy sprawozdań rocznych i sprawozdań z gmin. Większość Urzędów Marszałkowskich pochwaliła się swoimi osiągnięciami a były to m.in. wdrożenie modelu lokalnego monitoringu; wspieranie bądź tworzenie dostępu do programów redukcji szkód; budowa hostelu; poszerzenie oferty str. 11

profilaktycznej, edukacyjnej a także interwencyjnej; zaangażowanie wielu organizacji rządowych i pozarządowych; zakup urządzeń służących poprawie bezpieczeństwa ruchu drogowego; coraz większa profesjonalizacja organizacji w przygotowywaniu i prowadzeniu zajęć profilaktycznych i programów oraz współpraca ze specjalistami o wysokich kwalifikacjach. Jeżeli chodzi o ocenę realizacji działań KPPN cztery (UM) przyznały ocenę 3 (na skali od 1 do 5), osiem Urzędów przyznało 4 a trzy Urzędy województw warmińsko- mazurskiego, zachodniopomorskiego oraz śląskiego przyznało sobie najwyższe oceny 5. Wykres 3. Odpowiedź Urzędów Marszałkowskich na pytanie dot. oceny poziomu realizacji działań założonych w Krajowym Programie Przeciwdziałania Narkomanii w latach 2011-2013? (w skali od 1 bardzo nisko do 5 bardzo wysoko)? 20% 27% 3 53% 4 5 Źródło: ankiety z realizacji KPPN Gminy i miasta Ważną rolę we wdrażaniu KPPN pełnią gminy i miasta, które dysponują budżetem około 36 milionów na przeciwdziałanie narkomanii. Przedstawiciele gmin i miast zostali zapytani o poziom osiągniecia celów założonych w KPPN. Na to pytanie odpowiedziało 2074 jednostek samorządu terytorialnego (93%). Najmniej gmin (3,2%) odpowiedziało, że oceniają poziom osiągnięcia celów KPPN jak bardzo wysoki. Jednakże trzy czwarte (77,7%) gmin oceniło osiągnięcie celów jako wysokie lub bardzo wysokie a co piąta gmina (19,1%) jako niski lub bardzo niskie. str. 12

Wykres 4. Ocena osiągnięcia celów KPPN przez gminy i miasta (%) 3% 6% 34% 13% 45% najniższy niski średni wysoki najwyższy Źródło: ankiety z realizacji KPPN Przedmiotem analizy było również ustalenie jakie trudności napotykały gminy i miasta we wdrażaniu KPPN. Odpowiedzi ponad 300 gmin na pytanie Jakie trudności napotkali Państwo w trakcie realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii w latach 2011-2013?, zostały zakodowane i przedstawione na wykresie 5. Najczęściej wymienianą barierą były trudności finansowe (39%). Mniejszy odsetek gmin wskazywał na brak specjalistów lub/i wykwalifikowanej kadry (16%), brak współpracy (12%), brak zainteresowania mieszkańców (12%) oraz brak możliwości organizacyjnych (10%). Poniżej 4% gmin wymieniło również inne czynniki m.in. brak możliwości rozgraniczenia działań alkoholowych i narkotykowych (3%) czy problem z dotarciem do osób uzależnionych (2%). str. 13

Wykres 5. Trudności we wdrażaniu KPPN przez gminy i miasta (%) (n=324) brak/niewystarczająca ilość środków finansowych 39% brak specjalistów, wykwalifikowanej kadry brak współpracy/ problemy z komunikacją brak zainteresowania ze strony mieszkańców/ innych instytucji brak możliwości organizacyjnych/ brak infrastruktury brak możliwości rozgraniczenia działań alkoholowych i narkoykowych problemy z dotarciem do osób uzależnionych brak dostępu do programów (w tym programów rekomendowanych) brak wiedzy/ niska świadomość społeczna brak szkoleń i warsztatów trudności z realizacją poszczególnych zadań z gminnego programu łatwy dostęp do środków psychoaktywnych, pojawianie się nowych substancji psychoaktywnych 4% 3% 2% 2% 2% 1% 1% 12% 12% 10% 16% Źródło: ankiety z realizacji KPPN Większa liczba gmin omówiła w sprawozdaniach swoje sukcesy we wdrażaniu KPPN. Co piąta gmina jako sukces realizacji przedstawiła realizację programów profilaktycznych, w tym własnych, co przełożyło się na wzrost poziomu wiedzy i świadomości (20%). Warto zauważyć, że co dziesiąta gmina i miasto wyraziła pogląd, że podejmowane działania spowodowały brak problemu narkomanii (11%). Taki sam odsetek gmin zaraportował jako swój sukces współpracę z innymi instytucjami oraz organizację festynów, pikników, teatrów czy imprez plenerowych, które w opinii Krajowego Biura, trudno zaliczyć do działań z zakresu profilaktyki narkomanii. str. 14

Wykres 6. Osiągnięcia we wdrażaniu KPPN przez gminy i miasta (%) (n=501) realizacja programów profilaktycznych (w tym własnych) wzrost poziomu wiedzy, świadomości zaangażowanie w działania różnych grup brak problemu nakomanii na terenie gminy współpraca z innymi organizacjami/ instytucjami pikniki, festyny, spektakle, imprezy plenerowe zwiększenie liczby osób objętych oddziaływaniami profilaktycznymi i terapeutycznymi funkcjonowanie punktu konsultacyjno - informacyjnego organizacja spotkań, szkoleń, warsztatów realizacja programów rekomendowanych prowadzenie świetlic socjoterapeutycznych/ środowiskowych realizacja zaplanowanych działąń/ celów poradnictwo, grupy wsparcia wydawanie/ dystrybucja/ zakup materiałów 11% 10% 9% 9% 7% 6% 6% 4% 3% 2% 2% 16% 21% 20% Źródło: ankiety z realizacji KPPN V. Wnioski do przygotowanie następnego KPPN: Jednym z celów prowadzonej ewaluacji było wypracowanie wskazówek do przygotowania nowego KPPN. Na podstawie analizowanego materiału można sformułować następujące rekomendację: - - - - - Zmniejszenie liczby zadań i kierunków, szczególnie w obszarze redukcji podaży co pozwoli na realizację zaplanowanych działań. Stworzenie mechanizmów koordynacji działań za które odpowiedzialne jest więcej niż jedna instytucja poprzez wskazanie instytucji wiodącej w realizacji zadania KPPN. Koncentracja w nowym programie na działaniach priorytetowych i najważniejszych Zmniejszenie liczby wskaźników służących do monitorowania realizacji KPPN poprzez wybór najważniejszych dla opisu podjętych działań Poprawa koordynacji działań w obszarze redukcji podaży poprzez przygotowanie mechanizmów współpracy między instytucjami. str. 15

VI. Realizacja zadań KPPN przez instytucje centralne: Kierunek Rodzaje działań Podmioty właściwe do podejmowania określonych działań Działanie realizowane w latach 2011-2013 PROFILAKTYKA KIERUNEK 1: WZMACNIANIE POSTAW SPOŁECZNYCH SPRZYJAJĄCYCH OGRANICZANIU UŻYWANIA NARKOTYKÓW W POPULACJI OGÓLNEJ 1.1. Prowadzenie internetowych portali edukacyjnych na temat problemu narkotyków i narkomanii adresowanych do: młodzieży, profesjonalistów, rodziców. 1.2. Przeprowadzenie kampanii edukacyjno- informacyjnych z wykorzystaniem środków masowego przekazu, propagujących postawy abstynenckie wśród dzieci, młodzieży i dorosłych oraz informujących o ryzyku związanym z używaniem narkotyków. Przeciwdziałania Narkomanii Przeciwdziałania Narkomanii, Główny Inspektorat Sanitarny 1.3. Opracowanie, wydanie i upowszechnienie publikacji na temat ryzyka używania narkotyków kierowanych do różnych grup docelowych. Przeciwdziałania Narkomanii, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Centralny Zarząd Służby Więziennej, Policja, Żandarmeria Wojskowa 1.4. Opracowanie założeń i metod wdrożenia programu uniwersalnej profilaktyki narkomanii w miejscu pracy. Przeciwdziałania Narkomanii, Centralny Instytut Ochrony Pracy, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo Sprawiedliwości, Ministerstwo Obrony Narodowej, Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej częściowo Działanie realizowano przez wszystkie podmioty poza CIOP, MPiPS,MTiGM str. 16

KIERUNEK 2: ZMNIEJSZENIE ROZPOWSZECHNIEN IA INICJACJI UŻYWANIA ŚRODKÓW ODURZAJĄCYCH, SUBSTANCJI PSYCHOTROPOWYC H I SRODKÓW ZASTĘPCZYCH WŚRÓD MŁODYCH POLAKÓW 2.1. Upowszechnianie koncepcji tworzenia Szkół Promujących Zdrowie w ramach europejskiego projektu Szkoły dla Zdrowia Europy (SHE). 2.2. Zapewnienie warunków do prowadzenia wysokiej jakości edukacji zdrowotnej, promocji zdrowia i profilaktyki, zgodnie z nową podstawą programową wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Ośrodek Rozwoju Edukacji Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ośrodek Rozwoju Edukacji 2.3. Wdrożenie i upowszechnienie w szkołach podstawowych programów profilaktyki uniwersalnej opartych na naukowych podstawach lub o potwierdzonej skuteczności, rekomendowanych w ramach systemu rekomendacji (KBPN, ORE, IPiN, PARPA). Ośrodek Rozwoju Edukacji 2.4. Adaptacja, wdrożenie i upowszechnienie programów profilaktyki uniwersalnej opartych na naukowych podstawach lub o potwierdzonej skuteczności w szkołach gimnazjalnych. Przeciwdziałania Narkomanii, Ośrodek Rozwoju Edukacji 2.5. Wspieranie programów rozwijających kompetencje wychowawcze rodziców i nauczycieli. Przeciwdziałania Narkomanii, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Instytut Psychiatrii i Neurologii KIERUNEK 3: ZMNIEJSZENIE ROZPOWSZECHNIEN IA UŻYWANIA 3.1. Prowadzenie działań profilaktyki selektywnej za pośrednictwem Internetu (np. Poradnia internetowa). Przeciwdziałania Narkomanii str. 17

ŚRODKÓW ODURZAJĄCYCH, SUBSTANCJI PSYCHOTROPOWYC H I SRODKÓW ZASTĘPCZYCH WŚRÓD DZIECI I MŁODZIEŻY 3.2. Prowadzenie działalności informacyjnej i poradnictwa w ramach Ogólnopolskiego Telefon Zaufania. 3.3. Wspieranie programów profilaktyki selektywnej w miejscach o zwiększonym narażeniu na kontakt ze środkami odurzającymi, substancjami psychotropowymi i środkami zastępczymi (np. kluby, dyskoteki, imprezy masowe). Przeciwdziałania Narkomanii Przeciwdziałania Narkomanii 3.4. Wspieranie programów profilaktyki selektywnej i wskazującej, w szczególności dla: dzieci i młodzieży ze środowisk zmarginalizowanych, zagrożonych demoralizacją i wykluczeniem społecznym oraz dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, a także ich rodziców. Przeciwdziałania Narkomanii, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Instytut Psychiatrii i Neurologii częściowo Działanie nie realizowane przez Instytut Psychiatrii i Neurologii 3.5. Upowszechnienie programów wczesnej interwencji opartych na naukowych podstawach lub potwierdzonej skuteczności, adresowanych do okazjonalnych użytkowników narkotyków. Przeciwdziałania Narkomanii, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Instytut Psychiatrii i Neurologii częściowo Działanie nie realizowane przez Instytut Psychiatrii i Neurologii 3.6.Wspieranie programów profilaktyki selektywnej i wskazującej w Domach Dziecka, Młodzieżowych Ośrodkach Wychowawczych, Młodzieżowych Ośrodkach Socjoterapii i placówkach resocjalizacyjnych. Ministerstwo Sprawiedliwości, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Ośrodek Rozwoju Edukacji str. 18

KIERUNEK 4: WZMOCNIENIE JAKOŚCI SYSTEMU ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH 4.1. Opracowanie i implementacja programów administracji rządowej w zakresie ograniczania popytu na narkotyki. Ośrodek Rozwoju Edukacji 4.2. Wdrożenie procedur rekomendacji programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego. Przeciwdziałania Narkomanii, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 4.3. Prowadzenie szkoleń na temat konstruowania programów profilaktycznych i ewaluacji. Przeciwdziałania Narkomanii, Instytut Psychiatrii i Neurologii 4.4. Wspieranie ewaluacji programów profilaktycznych w ramach systemu rekomendacji. Przeciwdziałania Narkomanii, Instytut Psychiatrii i Neurologii 4.5. Wdrożenie systemu wsparcia psychologicznego dla nauczycieli w formie m.in. superwizji, coachingu, grup wsparcia. Ośrodek Rozwoju Edukacji 4.6. Opublikowanie i rozpowszechnienie podręczników i innych publikacji z obszaru profilaktyki narkomanii, adresowanych do realizatorów programów profilaktycznych. Przeciwdziałania Narkomanii, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Instytut Psychiatrii i Neurologii str. 19

LECZENIE, REHABILITACJA, OGRANICZANIE SZKÓD ZDROWOTNYCH I REINTEGRACJA SPOŁECZNA KIERUNEK 1: ZMNIEJSZENIE LICZBY OSÓB UŻYWAJĄCYCH NARKOTYKÓW SZKODLIWIE I UZALEŻNIONYCH, KTÓRE PRZERWAŁY PROCES LECZENIA 1.1. Upowszechnianie standardów dobrej praktyki w placówkach udzielających świadczeń zdrowotnych w trybie ambulatoryjnym i stacjonarnym. Przeciwdziałania Narkomanii 1.2 Opracowanie, wydanie i upowszechnienie podręczników na temat leczenia osób uzależnionych od narkotyków o udokumentowanej skuteczności Przeciwdziałania Narkomanii 1.3. Przeprowadzenie szkoleń dla pracowników placówek ambulatoryjnych i stacjonarnych w zakresie metod leczenia o udokumentowanej skuteczności (m.in. wywiadu motywacyjnego, psychoterapii poznawczo behawioralnej, leczenia substytucyjnego, ograniczania szkód zdrowotnych). Przeciwdziałania Narkomanii 1.4. Zwiększenie nakładów finansowych Narodowego Funduszu Zdrowia przeznaczonych na świadczenia zdrowotne udzielane w ambulatoryjnych placówkach leczenia uzależnienia. Narodowy Fundusz Zdrowia. 1.5. Wdrożenie procedury akredytacyjnej placówek leczenia uzależnienia od substancji psychoaktywnych, zaakceptowanej przez Radę Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia. str. 20

Akredytacyjną działającą przy Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia. 1.6. Opracowanie i włączenie zagadnień dotyczących praw pacjenta do programów szkoleń w dziedzinie uzależnień, realizowanych przez podmioty posiadające rekomendację Dyrektora Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii. Przeciwdziałania Narkomanii, podmioty realizujące szkolenia w dziedzinie uzależnień na mocy rekomendacji przyznanej przez Dyrektora Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii. 1.7. Upowszechnienie informacji dotyczących praw pacjenta m.in. poprzez Internet oraz materiały informacyjno- edukacyjne adresowane do pacjentów i realizatorów programów. Przeciwdziałania Narkomanii KIERUNEK 2: POPRAWA STANU ZDROWIA OSÓB UŻYWAJĄCYCH SZKODLIWIE I OSÓB UZALEŻNIONYCH OD NARKOTYKÓW 2.1. Opracowanie pakietu edukacyjnego w zakresie problematyki narkomanii dla personelu podstawowej opieki zdrowotnej i prowadzenie szkoleń. Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego (prowadzenie szkoleń i współpraca w opracowaniu pakietu edukacyjnego), Przeciwdziałania Narkomanii (współpraca w opracowaniu pakietu). 2.2. Wspieranie programów ograniczania szkód zdrowotnych. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii. str. 21

2.3. Prowadzenie szkoleń dotyczących leczenia substytucyjnego dla organizacji pozarządowych, zakładów opieki zdrowotnej, jednostek penitencjarnych oraz przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego. 2.4. Zapewnienie dostępu do leczenia substytucyjnego we wszystkich województwach dla co najmniej 25% osób uzależnionych od opiatów poprzez zwiększenie liczby programów i zapewnienie odpowiednich nakładów finansowych przez Narodowy Fundusz Zdrowia. 2.5. Zwiększenie dostępności do programów leczenia chorób zakaźnych, w szczególności spowodowanych zakażeniem HIV, HCV. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Centralny Zarząd Służby Więziennej, jednostki organizacyjne wskazane przez właściwego ministra. Narodowy Fundusz Zdrowia Narodowy Fundusz Zdrowia, Krajowe Centrum do Spraw AIDS. 2.6. Zwiększenie liczby i różnorodności specjalistycznych programów leczniczych w jednostkach penitencjarnych i zakładach dla nieletnich, w tym leczenia substytucyjnego, rehabilitacyjnych i redukcji szkód dla osób uzależnionych od narkotyków. 3.1. Zwiększenie nakładów finansowych na programy postrehabilitacyjne dla osób używających narkotyków szkodliwie oraz osób uzależnionych realizowane w hostelach. Centralny Zarząd Służby Więziennej. Narodowy Fundusz Zdrowia str. 22

KIERUNEK 3: ZMNIEJSZENIE MARGINALIZACJI SPOŁECZNEJ WŚRÓD OSÓB UŻYWAJĄCYCH NARKOTYKÓW SZKODLIWIE ORAZ OSÓB UZALEŻNIONYCH 3.2. Wspieranie programów postrehabilitacyjnych adresowanych do osób po ukończonym procesie leczenia, w szczególności realizowanych w hostelach i mieszkaniach readaptacyjnych. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii OGRANICZENIE PODAŻY KIERUNEK 1: OGRANICZENIE KRAJOWEJ PRODUKCJI AMFETAMINY 1.1. Likwidowanie nielegalnych miejsc produkcji. Policja KIERUNEK 1: OGRANICZENIE KRAJOWEJ PRODUKCJI AMFETAMINY KIERUNEK 2: OGRANICZENIE KRAJOWEJ UPRAWY KONOPI INNYCH NIŻ WŁÓKNISTE ORAZ ROŚLINNYCH SUBSTANCJI PSYCHOTROPOWYC H ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM GATUNKU SALVIA DIVINORUM 1.2. Prowadzenie rozpoznania i likwidacja grup przestępczych. 1.3. Intensyfikacja metod pracy operacyjno- rozpoznawczej. 1.4. Specjalistyczne szkolenia dla funkcjonariuszy organów ścigania na temat likwidowania nielegalnych laboratoriów i ograniczenia krajowej produkcji amfetaminy. 1.5. Opracowanie zasad współpracy organów ścigania z przedstawicielami przemysłu chemicznego i farmaceutycznego mających na celu poprawę wymiany informacji. Policja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Żandarmeria Wojskowa Policja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Żandarmeria Wojskowa Policja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Żandarmeria Wojskowa Główny Inspektor Farmaceutyczny, Główny Inspektor Sanitarny, Inspektor do spraw Substancji i Preparatów Chemicznych, Policja str. 23

1.6. Rozwój współpracy organów ścigania z przedstawicielami przemysłu chemicznego i farmaceutycznego. Główny Inspektor Farmaceutyczny, Główny Inspektor Sanitarny, Inspektor do spraw Substancji i Preparatów Chemicznych, Policja nierealizowane 1.7. Wypracowanie dobrych praktyk w zakresie obrotu prekursorami. Policja, Inspekcja Sanitarna, Inspekcja Farmaceutyczna 1.8. Profilowanie amfetaminy i BMK. Policja 1.9. Opracowanie i wdrożenie systemu zbierania danych dotyczących sprzętu i chemikaliów wykorzystywanych w nielegalnych laboratoriach. Policja 2.1. Opracowanie podstaw prawnych w zakresie systemu informacji o zlikwidowanych nielegalnych uprawach konopi (np. porozumienia pomiędzy poszczególnymi służbami). Policja KIERUNEK 2: OGRANICZENIE KRAJOWEJ UPRAWY KONOPI INNYCH NIŻ WŁÓKNISTE ORAZ ROŚLINNYCH SUBSTANCJI PSYCHOTROPOWYC H ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM GATUNKU SALVIA DIVINORUM 2.2. Stworzenie i wdrożenie bazy oraz systemu zbierania danych o zlikwidowanych uprawach. 2.3. Monitorowanie stron internetowych poświęconych metodom upraw konopi. 2.4. Rozwijanie nowoczesnych technik monitorowania nielegalnych upraw konopi. Policja Policja Policja KIERUNEK 3: OGRANICZENIE OBROTU I DOSTĘPNOŚCI 2.5. Opracowanie i wdrożenie zasad współpracy z zakładami energetycznymi. 2.6. Specjalistyczne szkolenia dla funkcjonariuszy organów Policja Policja, Straż Graniczna, Żandarmeria Wojskowa, str. 24

NARKOTYKÓW ścigania i prokuratur na temat ścigania nielegalnych upraw konopi. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego 3.1. Prowadzenie rozpoznania i likwidacja grup przestępczych. Policja, Straż Graniczna, Żandarmeria Wojskowa, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego KIERUNEK 3: OGRANICZENIE OBROTU I DOSTĘPNOŚCI NARKOTYKÓW KIERUNEK 4: OGRANICZENIE NIELEGALNEGO WYKORZYSTANIA PREKURSORÓW 3.2. Intensyfikacja metod pracy operacyjno- rozpoznawczej. 3.3. Specjalistyczne szkolenia dla funkcjonariuszy organów ścigania i prokuratur. 3.4. Rozpoznanie nowych metod i dróg przemytu. Policja, Straż Graniczna, Żandarmeria Wojskowa, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego Policja, Straż Graniczna, Żandarmeria Wojskowa, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego Policja, Straż Graniczna, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służba Celna. 3.5. Intensyfikacja wykorzystania operacji specjalnych. Policja, Straż Graniczna, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służba Celna. 3.6. Specjalistyczne szkolenia dla funkcjonariuszy służb granicznych w zakresie ograniczenia obrotu i dostępności narkotyków. Służba Celna, Straż Graniczna, Policja. 3.7. Powoływanie grup zadaniowych złożonych z przedstawicieli różnych służb. Straż Graniczna, Policja, Służba Celna, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Żandarmeria Wojskowa. 3.8. Organizowanie cyklicznych spotkań roboczych celem wymiany informacji oraz dobrych praktyk. Straż Graniczna, Policja, Służba Celna, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Żandarmeria Wojskowa. str. 25

3.9. Udział w międzynarodowych operacjach antynarkotykowych oraz intensywne wykorzystywanie współpracy z EUROPOLEM. 3.10. Tworzenie wspólnych zespołów śledczych (Joint Investigation Teams). Straż Graniczna, Policja, Służba Celna, Żandarmeria Wojskowa. Straż Graniczna, Policja. Działanie nie było realizowane. 3.11. Rozwijanie Systemu Wczesnego Ostrzegania o Nowych Narkotykach. 3.12. Opracowanie i wdrożenie szybkich metod identyfikacji dla nowych substancji psychoaktywnych oraz metod wykrywania ich w organizmie poprzez nabycie nowych środków odurzających w celach badawczych i zakup/opracowanie wzorców nowych środków odurzających oraz zapewnienie dostatecznej liczby narkotestów do szybkiej identyfikacji narkotyków Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Główny Inspektor Farmaceutyczny, Główny Inspektor Sanitarny, Inspektor do spraw Substancji i Preparatów Chemicznych, Policja, Straż Graniczna, Służba Celna, Żandarmeria Wojskowa, Instytut Ekspertyz Sądowych oraz instytucja wskazana przez ministra właściwego do spraw gospodarki. Policja. częściowo "Powyższego działania nie realizowały następujące instytucje: Żandarmeria Wojskowa, Prokuratura, Biuro ds. Substancji Chemicznych, Centralny Zarząd Służby Więziennej, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Ministerstwo Gospodarki oraz Główny Inspektorat Sanitarny." str. 26

4.1. Opracowanie i rozpowszechnianie informatora o prekursorach i kluczowych chemikaliach. Policja, Główny Inspektor Farmaceutyczny, Główny Inspektor Sanitarny, Inspektor do spraw Substancji i Preparatów Chemicznych. częściowo. Nie realizowały Policja i GIS KIERUNEK 4: OGRANICZENIE NIELEGALNEGO WYKORZYSTANIA PREKURSORÓW KIERUNEK 5: OGRANICZENIE PRZESTĘPCZOŚCI NARKOTYKOWEJ Z WYKORZYSTANIEM INTERNETU 4.2. Spotkania informacyjne dla przedstawicieli przemysłu chemicznego i farmaceutycznego dotyczące wykorzystania chemikaliów do nielegalnej produkcji narkotyków i prekursorów. 4.3. Rozwijanie technik śledczych zmierzających do ustalania źródeł pochodzenia skonfiskowanych prekursorów i kluczowych chemikaliów. Policja, Główny Inspektor Farmaceutyczny, Główny Inspektor Sanitarny, Inspektor do spraw Substancji i Preparatów Chemicznych. Policja, Straż Graniczna, Żandarmeria Wojskowa. częściowo. Działania nie realizował Inspektor do spraw Substancji i Preparatów Chemicznych częściowo. Żandarmeria Wojskowa nie realizowała zadania. 4.4. 4.4. Specjalistyczne szkolenia dla funkcjonariuszy organów ścigania, służby celnej, przedstawicieli organów nadzoru nad prekursorami na temat ograniczenia nielegalnego wykorzystania prekursorów Policja, Straż Graniczna, Główny Inspektor Farmaceutyczny, Główny Inspektor Sanitarny, Żandarmeria Wojskowa, Służba Celna. str. 27

4.5. Rozwój współpracy międzyinstytucjonalnej w ramach Międzyresortowego Komitetu ds. Kontroli i Obrotu Prekursorami. Główny Inspektor Farmaceutyczny, Główny Inspektor Sanitarny, Inspektor do spraw Substancji i Preparatów Chemicznych, Policja, Straż Graniczna, Służba Celna. 4.6. Udział w operacjach międzynarodowych zwalczania przemytu prekursorów. Policja, Straż Graniczna, Służba Celna. częściowo. Straż Graniczna nie realizowała zadania. 4.7. Utworzenie i wdrożenie systemu wymiany informacji o nowych metodach przemytu prekursorów. Policja, Straż Graniczna, Służba Celna, Główny Inspektor Farmaceutyczny, Inspektor do spraw Substancji i Preparatów Chemicznych. częściowo. Straż Graniczna nie realizowała zadania. 4.8. Intensywne wykorzystywanie współpracy z EUROPOLEM. Policja, Straż Graniczna, Służba Celna. 5.1. Szkolenia dla funkcjonariuszy organów ścigania i służby celnej na temat ograniczania przestępczości narkotykowej z wykorzystaniem Internetu. Policja, Straż Graniczna, Służba Celna, Żandarmeria Wojskowa, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego. częściowo. "Powyższego działania nie realizowała Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Policja" KIERUNEK 5: OGRANICZENIE PRZESTĘPCZOŚCI NARKOTYKOWEJ Z 5.2. Analiza zjawiska zagrożenia przestępczością narkotykową z wykorzystaniem Internetu oraz analiza sytuacji prawnej i wypracowanie rekomendacji Policja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego. str. 28

WYKORZYSTANIEM INTERNETU KIERUNEK 6: ZMNIEJSZENIE KORZYŚCI Z PRZESTĘPCZOŚCI NARKOTYKOWEJ dotyczących możliwości zwalczania przestępczości narkotykowej z wykorzystaniem Internetu. 5.3. Kampania informacyjna dotycząca wykorzystania Internetu do promocji narkotyków skierowana do dostawców usług internetowych i właścicieli serwerów. Policja. Działanie nie realizowano 6.1. Szkolenia dla funkcjonariuszy organów ścigania oraz przedstawicieli instytucji nadzoru finansowego. Prokuratura, Generalny Inspektor Informacji Finansowej. KIERUNEK 6: ZMNIEJSZENIE KORZYŚCI Z PRZESTĘPCZOŚCI NARKOTYKOWEJ KIERUNEK 7: WSPARCIE REALIZACJI KPPN W OBSZARZE OGRANICZANIA PODAŻY POPRZEZ PROGRAMY RESORTOWE 6.2. Opracowanie podręcznika o mechanizmach prania pieniędzy. 6.3. Zmiana przepisów w zakresie wykorzystania funduszy pochodzących z konfiskat mienia w ramach zwalczania przestępczości narkotykowej. 6.4. Wdrażanie dobrych praktyk w zakresie konfiskowania mienia. Generalny Inspektor Informacji Finansowej, Policja, Prokuratura. Prokurator Generalny, Policja. Prokurator Generalny, Policja, Straż Graniczna, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego. 7.1. Przygotowanie i wdrożenie resortowych programów ograniczania podaży i popytu. Prokuratura, Policja, Straż Graniczna, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Żandarmeria Wojskowa. Artur Malczewski, Magdalena Leszczyńska Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii str. 29