Lista tematów na część ustną egzaminu maturalnego z języka polskiego. Rok szkolny 2014/2015 Związki literatury z innymi dziedzinami sztuki 1. Omów rolę biesiady w życiu zbiorowości, odwołując się do różnych tekstów kultury. 2. Przedstaw sposoby ukazania miasta i jego mieszkańców w różnych tekstach kultury. 3. Motyw ogrodu i jego funkcje. Omów na podstawie różnych tekstów kultury. 4. Omów różne ujęcia postaci rycerza w literaturze i malarstwie. 5. Przedstaw i omów wpływ tradycji antycznej na wybrane teksty kultury. 6. Różnorodne wizerunki dziecka w literaturze i malarstwie. Zaprezentuj zmiany sposobu przedstawiania na wybranych przykładach. 7. Motywy maryjne w literaturze i sztukach plastycznych. Zanalizuj sposób ich kreowania i funkcje. 8. Różne ujęcia motywu umierania w literaturze i sztukach plastycznych. Porównaj, odwołując się do tekstów średniowiecznych i dwudziestowiecznych. 9. Impresjonistyczna wizja świata w literaturze i malarstwie. Dokonaj analizy stosowanych środków i oceń ich funkcjonalność. 10. Dzieło literackie i jego filmowe adaptacje. Porównaj i oceń według zaproponowanych kryteriów. 11. Tematyka historyczna w literaturze i sztukach plastycznych. Na wybranych przykładach omów sposób przedstawiania i określ jej funkcję. 12. Przedstaw na wybranych przykładach dzieł literackich i malarskich różnorodne sposoby wykorzystania motywu pożegnania. 13. Omów rolę motywu pojedynku, odwołując się do dzieła literackiego i filmowego. 14. Literackie i malarskie (lub rzeźbiarskie) wizerunki wybranej postaci mitologicznej. Porównaj sposoby przedstawienia. 15. Analizując utwory literackie i plastyczne, przedstaw je jako świadectwo fascynacji epoką antyku. 1
16. Analizując utwory muzyczne( lub/i plastyczne) oraz literackie, przedstaw je jako wykładnię światopoglądu epoki średniowiecza. 17. Analizując utwory malarskie (i/lub muzyczne) oraz literackie, wskaż ich związek z ideałami epoki renesansu. 18. Analizując utwory malarskie (i/lub muzyczne) oraz literackie, wskaż w nich cechy stylu barokowego. 19. Topos matki cierpiącej w literaturze i innej dziedzinie sztuki. Ukaż przemiany sposobu prezentacji i jego przyczyny. 20. Przedstaw różnicę w ujęciu wybranego zdarzenia historycznego, odwołując się odmiennych tekstów kultury. 21. Na podstawie wybranych przykładów zaprezentuj różne ujęcia scen batalistycznych w literaturze, malarstwie i/lub filmie wybranych epok. 22. Przedstaw różne sposoby odczytania historii biblijnej. Odwołaj się do utworów literackich i malarskich. 23. Różne sposoby portretowania dziecka. Przedstaw, odwołując się do wybranych tekstów kultury. 24. Przedstaw różne sposoby odczytania wybranego motywu mitologicznego, odwołując się do literatury i innych tekstów kultury. 25. Omów funkcję wybranego toposu biblijnego, odwołując się do różnych tekstów kultury. 26. Odwołując się do literatury i malarstwa, zanalizuj sposoby kreowania scenerii romantycznej. 27. Analizując wybrane dzieła literackie, porównaj je z teatralną i filmową adaptacją. Wykaż odmienność języka tych trzech dziedzin sztuki. 28. Trzy pory ludzkiego życia. Scharakteryzuj różne literackie i plastyczne sposoby przedstawiania dziecka, człowieka dojrzałego i starca. 29. Omów różne sposoby ujęcia motywu Tatr, odwołując się do wybranych dzieł literackich i malarskich. 30. Omów sposoby utrwalenia pamięci o powstaniu styczniowym, odwołując się do literatury i malarstwa. 31. Symbolika sztuki średniowiecznej. Przedstaw jej charakter, odwołując się do wybranych dzieł literackich i plastycznych. 32. Cechy impresjonistycznego postrzegania świata. Określ je na podstawie analizy wybranych dzieł literackich i plastycznych modernizmu. 2
33. Mity współczesnej kultury popularnej. Przedstaw je, odwołując się do wybranych utworów literackich i przedstawień plastycznych. 34. Symboliczne znaczenie gestów w utworze literackim i dziele malarskim. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych tekstów kultury. 35. Symbol jako środek wyrazu w literaturze i malarstwie młodopolskim. Omów jego znaczenie w wybranych tekstach kultury. 36. Omów wizerunek bohatera pozytywistycznego, odwołując się do różnych tekstów kultury. 37. Omów różne ujęcia motywu wsi w literaturze i malarstwie różnych epok. 38. Anioł w literaturze i sztuce wybranych epok. Przedstaw sposoby wykorzystania tego motywu. 39. Semantyka snu w literaturze i sztukach plastycznych. Na wybranych przykładach zanalizuj różne ujęcia motywu. 40. Jak artyści realizowali ideę jedności (syntezy) sztuk? Omów zagadnienie na wybranych przykładach z różnych dziedzin sztuki. 41. Literacka i filmowa wizja PRL-u. Zanalizuj wybrane przykłady. 42. Przedstaw związek malarstwa A. Gierymskiego z problematyką utworów pozytywistycznych, odnosząc się do wybranych przykładów. 43. Omów funkcję kontrastu na wybranych przykładach z literatury i malarstwa. 44. Zaprezentuj konflikty wewnętrzne człowieka baroku. Na wybranych przykładach wskaż ich obecność w literaturze i sztuce tej epoki. 45. Miasto bohaterem literatury i filmu. Porównaj sposoby prezentacji miasta literaturze i filmie, odwołując się do wybranych przykładów. Język 1. Słowa rodzą się, żyją, umierają. Prześledź ten proces, analizując formy grzecznościowe, używane w polszczyźnie dawnej i współczesnej 2. Dokonaj analizy porównawczej języka obozowego zaprezentowanego w wybranych dziełach literackich. 3. Dokonując analizy zgromadzonego materiału dźwiękowego, omów cechy wybranej gwary. 4. Analizując zjawisko neologizmów, określ ich rolę w twórczości danego autora. 3
5. Dokonaj analizy i oceń funkcjonalność środków retorycznych wykorzystywanych przez lirykę patriotyczną. 6. Dokonaj analizy środków językowych służących stylizacji biblijnej i omów jej funkcję w wybranych tekstach literackich. 7. Dokonaj analizy środków językowych służących stylizacji gwarowej i omów jej funkcję w wybranych tekstach literackich. 8. Dokonaj analizy środków językowych służących stylizacji środowiskowej i omów jej funkcję w wybranych tekstach literackich. 9. Odwołując się do wybranych przykładów literackich, przedstaw różne funkcje słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym. 10. Zbierz materiał badawczy przedstawiający obecność zapożyczeń językowych w różnych dziedzinach życia współczesnego człowieka, określ ich typ i oceń zasadność używania. 11. Język literatury fantastycznonaukowej. Omów jego specyfikę, odwołując się do wybranych tekstów literatury współczesnej. 12. Formy ezopowego języka w twórczości nowelistycznej jednego z pisarzy epoki pozytywizmu. Określ je, analizując wybrane utwory. 13. Wpływ rozwoju techniki na formę języka współczesnego. Omów problem na podstawie wybranego stylu wypowiedzi. 14. Określ funkcję retorycznych środków językowych, analizując wybrane dzieła wybranej epoki. 15. Rola neologizmów w dziele artystycznym. Przedstaw ją, odwołując się do twórczości dwóch wybranych pisarzy. 16. Scharakteryzuj język wybranych bohaterów utworu Bolesława Prusa. 17. Językowe środki budowania ekspresji wypowiedzi bohatera romantycznego. Omów na wybranych przykładach polskich dramatów romantycznych. 18. Scharakteryzuj język wybranego bohatera utworu Henryka Sienkiewicza. 19. Formy korespondencji dawniej i dziś. Omów na podstawie wybranych przykładów. 20. Wpływ rozwoju techniki na kształt współczesnego języka polskiego. Omów problem na podstawie wybranych przykładów. 21. Omów na wybranych przykładach pochodzenie nazw miejscowych Twojego regionu. 4
22. Dokonaj klasyfikacji i wyjaśnij przyczyny przenikania zapożyczeń do polszczyzny XVII i XVIII wieku. Omów na przykładach. Literatura 1. Przedstaw kreacje Boga w wybranych utworach literackich różnych epok. 2. Różne koncepcje dramatu na przestrzeni dziejów. Porównaj wybrane przykłady, odwołując się do utworów dramaturgicznych trzech epok. 3. Przedstaw rolę motywu śmierci w wybranych utworach literackich różnych epok. 4. Motyw rycerza w literaturze różnych epok przedstaw i porównaj różnorodne kreacje. 5. Motyw tańca w literaturze różnych epok. Omów jego rolę w wybranych utworach literackich. 6. Dzieło literackie dokumentem swego czasu. Porównaj sposoby ukazywania rzeczywistości na przykładach pochodzących z dwóch epok literackich. 7. Omów motyw wędrówki i jego funkcje w wybranych utworach różnych epok. 8. Omów sposoby ukazania krain szczęścia w utworach literackich różnych epok. 9. Portret Żyda w literaturze polskiej. Porównaj sposób przedstawiania postaci na podstawie wybranych utworów różnych epok. 10. Omów literackie wizerunki relacji między rodzicami i dziećmi oraz ich uwarunkowania. Wykorzystaj europejskie teksty literackie z różnych epok. 11. Dylematy i wybory bohaterów literackich. Porównaj kreacje postaci pochodzących z utworów różnych epok. 12. Przedstaw sposoby kreowania portretu matki w wybranych utworach literackich różnych epok. 13. Motyw nieśmiertelności poety i poezji w literaturze. Omów i porównaj przykłady realizacji literackich tematu w różnych epokach. 14. Porównaj sposób ujęcia motywu domu rodzinnego na przykładzie utworów różnych epok. 15. Biografia jako tworzywo literackie. Przedstaw na wybranych przykładach sposoby wykorzystania biografii autora. 16. Omów sposoby ujęcia motywu dworu szlacheckiego, odwołując się do wybranych utworów różnych epok. 5
17. Władcy i władza. Analizując wybrane teksty literackie różnych epok, przedstaw i porównaj kreacje władców. 18. Na wybranych przykładach pochodzących z różnych epok literackich porównaj ujęcia motywu utopii w literaturze. 19. Przedstaw wpływ doświadczeń emigracyjnych na dorobek literacki pisarza tworzącego poza krajem. 20. Analizując wybrane utwory różnych epok, przedstaw sposoby kreacji postaci baśniowych i fantastycznych oraz określ funkcje, jakie pełnią w tekstach. 21. Analizując wybrane utwory różnych epok, przedstaw i porównaj sposoby kreacji portretu dziecka w literaturze. 22. Hymn i jego twórcy. Przedstaw ewolucję gatunku na wybranych przykładach 23. Wykorzystując wybrane utwory literackie różnych epok, przedstaw postawy człowieka wobec Boga. 24. Portret genialnego artysty. Omów temat, odwołując się do wybranych przykładów. 25. Analizując wybrane przykłady literackie różnych epok, przedstaw realizacje motywów biesiady, wesela, balu i określ ich funkcje w tekstach. 26. Na podstawie analizy wybranych tekstów literackich różnych epok, przedstaw sposoby ukazywania śmierci bohaterów. 27. Na wybranych przykładach porównaj sposoby prezentacji i funkcje opisów przyrody w literaturze sentymentalnej i romantycznej. 28. Analizując wybrane utwory różnych epok, przedstaw ujęcia motywu rozstania i określ jego funkcje w literaturze. 29. Analizując wybrane utwory literackie różnych epok, przedstaw sposoby kreacji świata natury. 30. Analizując wybrane utwory literackie, przedstaw, jaką rolę odgrywają w nich retrospekcje. 31. Na wybranych przykładach przedstaw różne postawy twórców wobec tradycji romantycznej w literaturze polskiej. 32. Analizując wybrane utwory literackie różnych epok, wykaż, jaką funkcję pełnią w nich wizje i proroctwa. 33. Wykaż, odwołując się do wybranych utworów, odmienność spojrzenia pisarzy na zjawisko sarmatyzmu. 6
34. Odwołując się do utworów wybranego pisarza, omów ich związki z koncepcjami filozoficznymi epoki. 35. Omów rolę motywu matki Polki, odwołując się do wybranych przykładów różnych epok. 36. Obecność bohaterów historycznych w utworach literackich, omów na wybranych przykładach różnych epok. 37. Literackie wizje młodości, jej dążeń i doświadczeń. Zaprezentuj ich literackie przedstawienia, wykorzystując teksty literackie z różnych epok. 38. Analizując wybrane utwory różnych epok, przedstaw i porównaj ujęcia motywu biblijnej Apokalipsy. 39. Na wybranych przykładach różnych epok omów i porównaj źródła i efekty przemiany wewnętrznej bohaterów literackich. 40. Zaprezentuj różne sposoby poszukiwania radości życia. Przywołaj wybrane utwory literackie. 41. Analizując wybrane przykłady, przestaw i porównaj różne koncepcje tragizmu w literaturze. 42. Konspirator, powstaniec, żołnierz. Na wybranych przykładach omów różne sposoby kreacji tych postaci w literaturze 43. Na wybranych przykładach różnych epok omów i porównaj ujęcia motywu buntu w literaturze. 44. Na podstawie wybranych utworów XX wieku dokonaj przeglądu różnych postaw człowieka wobec dekalogu. 45. Na wybranych przykładach literackich różnych epok przedstaw i porównaj ujęcia motywu wsi w literaturze. 46. Analizując wybrane utwory różnych epok, przedstaw i porównaj sposób funkcjonowania motywów horacjańskich w literaturze. 47. Omów problem heroizacji i deheroizacji bohaterów w utworach literackich różnych epok. 48. Motto i tytuł jako klucz do interpretacji utworu literackiego. Omów problem na wybranych przykładach z różnych epok. 49. Historia jako inspiracja dla literatury. Przedstaw problem, odwołując się do wybranych utworów z różnych epok. 50. Przedstaw portrety kobiet w świetle wybranych utworów różnych epok. 7
51. Oblicza miłości w polskiej powieści, omów na wybranych przykładach z różnych epok. 52. Postacie historyczne, które stały się bohaterami literackimi. Zaprezentuj sposób ich ukazania i funkcje w tekście, odwołując się do tekstów literackich różnych epok. 53. Zanalizuj konflikt serca i rozumu na przykładzie postaw bohaterów wybranych dzieł literackich różnych epok. 54. Różne sposoby przedstawiania (lub oceniania) w tekście literackim rzeczywistości otaczającej pisarza. Przedstaw je, odwołując się do wybranych utworów należących do tej samej epoki. 55. Samotność bohatera romantycznego i człowieka współczesnego. Scharakteryzuj i porównaj je, odwołując się do wybranych utworów literackich romantyzmu i współczesności. 56. Różnorodność gatunkowa Biblii. Rozważ zagadnienie na podstawie wybranych tekstów Pisma Świętego. 57. Dramat pokolenia Kolumbów wyrażony w literaturze. Określ jego istotę i wymiar, analizując wybrane utwory. 58. Obraz Rosji w polskiej literaturze okresu zaborów. Omów problem, odwołując się do wybranych utworów. 59. Odwołując się do wybranych utworów literatury dziewiętnastowiecznej, określ funkcje motywu psychomachii w kreowaniu bohatera literackiego. 60. Analizując wybrany utwór romantyczny, pozytywistyczny i współczesny, przedstaw skutki, jakie przynosi człowiekowi ograniczenie wolności osobistej. 61. Sposoby ukazywania miłości do ojczyzny w literaturze. Przedstaw na wybranych przykładach różnych epok. 62. Przeanalizuj różne modele miłości ukazywane w literaturze wybranych epok. 63. Ballada jako gatunek literacki. Przedstaw jej cechy i ewolucję, analizując wybrane utwory polskich pisarzy różnych epok. 64. Odwołując się do literatury wybranych epok, zaprezentuj różne ujęcia motywu snu. 65. Honor, godność, powinność wobec kraju. Przedstaw wyobrażenia Polaków o tych wartościach, odwołując się do wybranych utworów literackich różnych epok. 8
66. Manifesty i spory pokoleniowe jako zjawisko z pogranicza epok. Omów wybrane przykłady. 67. Swój i obcy w literaturze XIX i XX wieku. Omów zagadnienie na wybranych przykładach. 68. Różne sposoby osiągania komizmu w literaturze. Przedstaw je, odwołując się do wybranych tekstów literackich różnych epok. 69. Dokumentaryzm i paraboliczność jako dwa sposoby przedstawienia rzeczywistości w dziełach literackich. Przedstaw problem, odnosząc się do wybranych utworów różnych twórców. 70. Spojrzenia na obyczaje szlacheckie. Przedstaw je, wykorzystując wybrane utwory literackie różnych epok. 71. Literatura uczy, bawi, wychowuje. Omów jej funkcje na przykładzie wybranych tekstów epoki staropolskiej. 72. Pan Cogito Zbigniewa Herberta wobec najważniejszych zjawisk i problemów współczesności. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych utworów. 73. Rola tradycji w życiu zbiorowości i jednostki. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych utworów różnych epok. 74. Bohaterowie w habitach. Przedstaw sposób ich kreowania w wybranych utworach literackich różnych epok. 75. Bohater z książką w ręku. Ukaż znaczenie lektur w życiu postaci literackich. Odwołaj się do wybranych przykładów literatury polskiej i obcej. 76. W. Szekspir - genialny znawca ludzkiej duszy. Zaprezentuj portrety psychologiczne wybranych bohaterów jego dramatów. 77. Przedstaw sposoby wykorzystywania motywów ludowych w wybranych utworach literackich różnych epok. 9