Nobel 2011, supernowe i egzotyczne osobliwości we Wszechświecie. Seminarium IF, 09/11/2011 cz.1

Podobne dokumenty
Przyspieszona ekspansja Wszechświata i Nagroda Nobla 2011

INAUGURACJA ROKU AKADEMICKIEGO 2006/2007 WYDZIAŁ MATEMATYCZNO FIZYCZNY UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO

WCZORAJ, DZIŚ I JUTRO WSZECHŚWIATA. Prof. US dr hab. Mariusz P. Dąbrowski WYDZIAŁ MATEMATYCZNO FIZYCZNY UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO

PRZYSZŁOŚĆ WSZECHŚWIATA

Polecam - The Dark Universe by R. Kolb (Wykłady w CERN (2008))

Supernowa SN 2011fe. vs Nobel Andrzej Odrzywołek. Zakład Teorii Względności i Astrofizyki, Instytut Fizyki UJ

Oddziaływanie podstawowe rodzaj oddziaływania występującego w przyrodzie i nie dającego sprowadzić się do innych oddziaływań.

10.V Polecam - The Dark Universe by R. Kolb (Wykłady w CERN (2008))

Kosmologia. Elementy fizyki czastek elementarnych. Wykład IX. Prawo Hubbla

Helena Boguta, klasa 8W, rok szkolny 2018/2019

Liceum dla Dorosłych semestr 1 FIZYKA MAŁGORZATA OLĘDZKA

Dr Tomasz Płazak. CIEMNA ENERGIA DOMINUJĄCA WSZECHŚWIAT (Nagroda Nobla 2011)

Weronika Mysliwiec, klasa 8W, rok szkolny 2018/2019

Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition)

Wszechświat: spis inwentarza. Typy obiektów Rozmieszczenie w przestrzeni Symetrie

Odległość mierzy się zerami

Z czego i jak zbudowany jest Wszechświat? Jak powstał? Jak się zmienia?

Wczoraj, dziś i jutro Wszechświata. Tomasz Bulik

Kosmologia. Elementy fizyki czastek elementarnych. Wykład X. Prawo Hubbla

Elementy kosmologii. D. Kiełczewska, wykład 15

Kosmologia. Elementy fizyki czastek elementarnych. Wykład VIII. Prawo Hubbla

Ekspansja Wszechświata

oraz Początek i kres

- mity, teorie, eksperymenty

Teoria Wielkiego Wybuchu FIZYKA 3 MICHAŁ MARZANTOWICZ

Zakopane, plan miasta: Skala ok. 1: = City map (Polish Edition)

Zderzenie galaktyki Andromedy z Drogą Mleczną

Skąd wiemy, że Wszechświat się rozszerza? Zmierz sam stałą Hubble'a!!!

OpenPoland.net API Documentation

ERASMUS + : Trail of extinct and active volcanoes, earthquakes through Europe. SURVEY TO STUDENTS.

Podróż do początków Wszechświata: czyli czym zajmujemy się w laboratorium CERN

Wszechświat na wyciągnięcie ręki

Wszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Ciemna strona wszechświata

Wielkoskalowa struktura Wszechświata 2007 Agnieszka Pollo

Soczewkowanie grawitacyjne

The impact of the global gravity field models on the orbit determination of LAGEOS satellites

Poszukiwanie supernowych. Jarosław Grzegorzek

Ankiety Nowe funkcje! Pomoc Twoje konto Wyloguj. BIODIVERSITY OF RIVERS: Survey to students


Camspot 4.4 Camspot 4.5

Metody badania kosmosu

Ciemna materia i ciemna energia. Andrzej Oleś

Extraclass. Football Men. Season 2009/10 - Autumn round

Wielki Wybuch czyli podróż do początku wszechświata. Czy może się to zdarzyć na Ziemi?

Karpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama Karkonoszy, mapa szlakow turystycznych (Polish Edition)

Niektórzy twierdzą, że świat skończy się w lodzie Nagroda Nobla z fizyki 2011

10. Kosmos Wstęp. Wyobraznia10

Wielki Wybuch Autor tekstu: Paweł Dudek

ZASADA ANTROPICZNA I FILOZOFICZNE ASPEKTY KOSMOLOGII. WYKŁAD MONOGRAFICZNY Prof.US dr hab. Mariusz P. Dąbrowski Instytut Fizyki US (Wykłady VI X)

WOJSKOWE TRASY LOTÓW (MRT) NA MAŁYCH WYSOKOŚCIACH LOW FLYING MILITARY TRAINING ROUTES (MRT)

Convolution semigroups with linear Jacobi parameters

FORMULARZ REKLAMACJI Complaint Form

Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition)

Revenue Maximization. Sept. 25, 2018

[C [ Z.. 1 ]

Wczoraj, dziś i jutro Wszechświata. Michał Jaroszyński Obserwatorium Astronomiczne

Wszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Ciemna Strona Wszechświata

Dalszy rozwój świata.

Tychy, plan miasta: Skala 1: (Polish Edition)

FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych

Machine Learning for Data Science (CS4786) Lecture 11. Spectral Embedding + Clustering

Ewolucja Wszechświata

Katowice, plan miasta: Skala 1: = City map = Stadtplan (Polish Edition)

MODEL WIELKIEGO WYBUCHU

NIEPRZEWIDYWALNY WSZECHŚWIAT

ARNOLD. EDUKACJA KULTURYSTY (POLSKA WERSJA JEZYKOWA) BY DOUGLAS KENT HALL

Wszechświat czastek elementarnych

OPIS MODUŁ KSZTAŁCENIA (SYLABUS)

Wpływ wyników misji Planck na obraz Wszechświata

SSW1.1, HFW Fry #20, Zeno #25 Benchmark: Qtr.1. Fry #65, Zeno #67. like

OPIS MODUŁ KSZTAŁCENIA (SYLABUS)

SNP SNP Business Partner Data Checker. Prezentacja produktu

LIV Olimpiada Astronomiczna 2010 / 2011 Zawody III stopnia

deep learning for NLP (5 lectures)

General Certificate of Education Ordinary Level ADDITIONAL MATHEMATICS 4037/12

Historia Wszechświata w (dużym) skrócie. Agnieszka Pollo Instytut Problemów Jądrowych Warszawa Obserwatorium Astronomiczne UJ Kraków

Ciemna energia. Szkoła średnia Klasy I IV Doświadczenie konkursowe 3

GRAWITACJA I ELEMENTY ASTRONOMII

Ewolucja galaktyk. Agnieszka Pollo Instytut Problemów Jądrowych Warszawa Obserwatorium Astronomiczne UJ Kraków

Hard-Margin Support Vector Machines

Has the heat wave frequency or intensity changed in Poland since 1950?

Astronomia na egzaminie maturalnym. Część 2

Uniwersytet Mikołaja Kopernika Toruń 6 XII 2013 W POSZUKIWANIU ŚLADÓW NASZYCH PRAPOCZĄTKÓW

Steeple #3: Gödel s Silver Blaze Theorem. Selmer Bringsjord Are Humans Rational? Dec RPI Troy NY USA

PRZED STWORZENIEM WSZECHŚWIATA ROZWAŻANIA NA GRANICY TEOLOGII I FIZYKI

Soczewki grawitacyjne narzędziem Kosmologii

gdyby Kopernik żył w XXI w.

Egzamin maturalny z języka angielskiego na poziomie dwujęzycznym Rozmowa wstępna (wyłącznie dla egzaminującego)

Szczegółowe wymagania edukacyjne na poszczególne oceny śródroczne i roczne z przedmiotu: FIZYKA. Nauczyciel przedmiotu: Marzena Kozłowska

Domy inaczej pomyślane A different type of housing CEZARY SANKOWSKI

EGZOTYCZNE OSOBLIWOŚCI I GRANICE POZNANIA W KOSMOLOGII

Ewolucja Wszechświata

Zastosowanie supernowych Ia w kosmologii

- Cząstka Higgsa - droga do teorii wszystkiego

STAŁE TRASY LOTNICTWA WOJSKOWEGO (MRT) MILITARY ROUTES (MRT)

Machine Learning for Data Science (CS4786) Lecture11. Random Projections & Canonical Correlation Analysis

Jak zasada Pareto może pomóc Ci w nauce języków obcych?

Błędne wyobrażenia na temat Wielkiego Wybuchu. Ryszard Biernikowicz 9 kwietnia 2015r. PTMA Szczecin.

DODATKOWE ĆWICZENIA EGZAMINACYJNE

No matter how much you have, it matters how much you need

Transkrypt:

Nobel 2011, supernowe i egzotyczne osobliwości we Wszechświecie Seminarium IF, 09/11/2011 cz.1

Reminiscencje: 04-07.10.2011 Konferencja Heidelberg na temat ciemnej energii (E. Kolb, Ch. Wetterich, B. Leibundgut...) 04.10.2011-1 dzień R. Caldwell C. de Rham M. Pietroni A. Heavens g. 11.30-12.00 J. Lesgourgues w trakcie wykładu ktoś z sali ogłasza informację o nagrodzie Nobla w roku 2011

Nobliści 2011: Saul Perlmutter, Adam G. Riess, Brian P. Schmidt The Nobel Prize in Physics 2011 was divided, one half awarded to Saul Perlmutter, the other half jointly to Brian P. Schmidt and Adam G. Riess "for the discovery of the accelerating expansion of the Universe through observations of distant supernovae".

Ich odkrycie przyspieszonej ekspansji Wszechświata poprzez obserwacje odległych gwiazd supernowych zrewolucjonizowało nasz pogląd na naturę materii we Wszechświecie Pojawiło się pojęcie Ciemnej energii choć z wielkimi oporami bowiem ciemna energia jest równoznaczna z występowaniem ujemnego ciśnienia (antygrawitacji) we Wszechświecie Teraz po kolei

Edwin Hubble (adwokat, który porzucił zawód dla astronomii!!!).

Wykorzystując zjawisko analogiczne do wzrostu lub spadku wysokości dźwięku zbliżającej się do nas lub oddalającej karetki pogotowia (tzw. efekt Dopplera)...

...zaobserwował, że wszystkie bliskie galaktyki oddalają się od Ziemi z określoną prędkością, którą zmierzył (parametr Hubble'a, 1928). H 0 =cz / D

Przełomowe Noble z kosmologii: Mikrofalowe promieniowanie tła koronny dowód istnienia gęstej zupy protonów, elektronów i fal elektromagnetycznych 300.000 lat po Wielkim Wybuchu. Protony i elektrony utworzyły atomy, a promieniowanie to odłączyło się i wypełnia prawie jednorodnie Wszechświat.

A.Penzias i R.Wilson 1965 (Nobel 1978) udowodnili istnienie promieniowania J.Mather i G.Smoot '92-'03 (Nobel 2006) udowodnili, że w to promieniowanie wdrukowane są zaburzenia z ery tuż po Wielkim Wybuchu, które pozwoliły na powstanie skupisk materii - galaktyk

Antena Penziasa i Wilsona oraz satelity COBE i WMAP

Jasność obserwowana (pozorna) formuła Mattiga (1958) uogólnia prawo Hubble'a m_b (z) = M_B + 5 log_10 (cz) 5 log_10 (H_0) + 25 + 1,086 (1 q_0) z M_B jasność absolutna H_0 parametr Hubble'a z przesunięcie ku czerwieni q_0 parametr spowolnienia (przyspieszenia)

Problem świec standardowych do pomiaru odległości Lata 60-te do 90-tych debata między zespołami A. Sandage i G. Tammana oraz G. de Vaucouleursa ( chmura punktów dla z ~ 1) Dwa skrajnie różne pomiary parametru Hubble'a H 0=50 km / smpc(st ) H 0=100 km/ smpc(dv ) Stąd stare podręczniki używały notacji H 0=h100 km/ smpc ; 0,5< h< 1,0

Jednak zarówno teoretycy jak i obserwatorzy sugerowali możliwość dominacji materii z ujemnym ciśnieniem p = - 1/3 ρ (struny kosmiczne) p = - 2/3 ρ (ściany domen) p = - ρ = - Λ (stała kosmologiczna) Zeldovich, Okun (1974); Kibble (1976); Vilenkin (1985) Starobinsky (1980), Einasto (1990) MPD, Stelmach AJ (1989) m(z) dla strun

Calan/Tololo Project (Chile) od 1989 kierowany przez Mario Hamuy (Cerro Tololo Inter-American Observatory) Pierwsi znaleźli 29 supernowych typu Ia i zmierzyli krzywe jasności kamerą CCD To dało dokładny pomiar H_0 (kalibracja dla małych z ) oraz, jak piszą, połowę próbki do pomiaru q_0 (duże z ) i przetarło drogę noblistom

Główny błysk w maksimum o jasności -19,3 magnitudo z reakcji jądrowych

56 28 56 27. N i+ e=. Co+ v e Czas połowicznego rozpadu 6,6 dnia 56 27 56 26. Co+ e=. Fe+ v e 56 56.27 Co=.26 Fe + e+ v e 2 kanały rozpadu (81% i 19%) czas połowicznego rozpadu 77 dni

Saul Perlmutter (Shaw Prize 2006) lider Supernovae Cosmology Project Adam G. Riess i Brian P. Schmid liderzy High-z SN Search Team

Przełomowe publikacje: Perlmutter S. et al. 1999, Measurement of Omega and Lambda from 42 High-Redshift Supernovae, Astrophysical Journal 517, 565 5761 cytowań Riess A. et al. 1998, Observational Evidence from Supernovae for an Accelerating Universe and a Cosmological Constant, Astronomical Journal 116, 1009 5597 cytowań

Obserwacje tych gwiazd w dalekich galaktykach pozwoliły na stwierdzenie, że dzisiejsza prędkość oddalania się galaktyk od siebie rośnie (przyspieszenie), podobnie jak rośnie prędkość samochodu wyścigowego tuż po wyjściu z zakrętu.

Wniosek: we Wszechświecie dominują cząstki dające ujemne ciśnienie, czyli antygrawitację Einsteina (tzw. ciemna energia), choć sam Wszechświat nie jest statyczny.

Czy byliśmy na bieżąco w Szczecinie?

THE ASTROPHYSICAL JOURNAL, 498:67È76, 1998 May 1 (1998. The American Astronomical Society. All rights reserved. Printed in U.S.A. THE HUBBLE DIAGRAM OF TYPE Ia SUPERNOVAE IN NONÈUNIFORM PRESSURE UNIVERSES MARIUSZ P. DÃBROWSKI Astronomy Centre, University of Sussex, Falmer, Brighton BN1 9QH, UK, and Institute of Physics, University of Szczecin, Wielkopolska 15, 70-451 Szczecin, Poland AND MARTIN A. HENDRY Astronomy Centre, University of Sussex, Falmer, Brighton BN1 9QH, UK, and Department of Physics and Astronomy, University of Glasgow, Glasgow G12 8QQ, UK Received 1997 August 18; accepted 1997 December 11 ABSTRACT We use the redshift-magnitude relation, as derived by D browski, for the two exact nonèuniform pressure spherically symmetric Stephani universes with the observer positioned at the center of symmetry in order to test the agreement of these models with recent observations of high-redshift Type Ia supernovae (SN IaÏs). By a particular choice of model parameters, we show that these models can give an excellent Ðt to the observed redshifts and (corrected) B-band apparent magnitudes of the data, but for an age of the universe that is typically about 2 GyrÈand may be more than 3 GyrÈgreater than in the corresponding Friedmann model, for which nonnegative values of the deceleration parameter appear to be favored by the data. We show that this age increase is obtained for a wide range of the nonèuniform pressure parameters of the Stephani models. We claim that this paper is the Ðrst attempt to compare inhomogeneous models of the universe with real astronomical data. Several recent calibrations of the Hubble parameter from the Hubble diagram of SN IaÏs and other distance indicators indicate a value of H0^65 and a Hubble time of D15 Gyr. Based on this value for H0 and assuming "º0, the data would imply a Friedmann age of at most 13 Gyr and in fact a best-ðt (for q0\0.5) age of only 10 Gyr. Our Stephani models, on the other hand, can give a good Ðt to the data with an age of up to 15 Gyr. The Stephani models considered here could, therefore, signiðcantly alleviate the conñict between recent cosmological and astrophysical age predictions. The choice of model parameters is quite robust : in order to obtain a good Ðt to the current data, one requires only that the nonèuniform pressure parameter a in one of the models be negative and satisfy o a o[3 km2 s~2 Mpc~1. This limit gives a value for the acceleration scalar u5 of order o u5 o[0.66]10~10r Mpc~1, where r is the radial coordinate in the model. Thus, although the pressure is not zero at the center of symmetry, r\0, the e ect of acceleration is nondetectable at the center, since the acceleration scalar vanishes there. However, the e ect of the nonuniform pressure on the redshift-magnitude relation is clearly seen, since neighboring galaxies are not situated at the center, and they necessarily experience acceleration. By allowing slightly larger negative values of a one may Ðne-tune the model to give an even better Ðt to the data. Subject headings : cosmology: theory È galaxies : distances and redshifts È supernovae: general

Nowe wątki: Robert Caldwell (1999) antygrawitacja jest większa niż sądzono (dominują cząstki określane jako fantom ) i prowadzi do nagłego i całkowitego rozerwania Wszechświata (obserwator na Ziemi zorientuje się o tym fakcie zbyt późno, jeśli nie będzie obserwował tego, co dzieje się daleko w kosmosie).

Wielkie Rozerwanie (Big-Rip)

Satelita SNAP Supernovae Acceleration Probe (ok. 2020)

SNAP w akcji

Thank you for your attention!