Józef Pfaff Katedra Rachunkowości Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach SYSTEM ZAPEWNIENIA JAKOŚCI BADANIA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH OCENA PROPONOWANYCH ZMIAN W REGULACJACH UNII EUROPEJSKIEJ Streszczenie Badanie sprawozdań finansowych, jako usługa atestacyjna o bardzo wysokim poziomie ufności, zobowiązuje biegłego rewidenta do zachowania przy jej wykonywaniu określonych zasad i standardów, które gwarantują odpowiednią jakość świadczonych usług. Przestrzeganie tych zasad wymaga zorganizowania i funkcjonowania systemu kontroli w celu zapewnienia wysokiej jakości świadczonych usług rewizji finansowej. Odpowiednia organizacja tego systemu, w szczególności poprzez ustanowienie odpowiedniej polityki i procedur tak zewnętrznych, jak i wewnętrznych, powinna zapewniać najwyższą jakość, rzetelność i dokładność badania ustawowego sprawozdań finansowych. Problematyka systemu zapewnienia jakości, oprócz regulacji krajowych, jest również regulowana na szczeblu Unii Europejskiej (dyrektywy i rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE). Celem artykułu jest ocena ostatnich regulacji w tym zakresie wprowadzonych dyrektywami i rozporządzeniem Unii Europejskiej, które w Polsce zaczną obowiązywać od czerwca 2016 r. W artykule wykorzystano metodę analizy treści regulacji prawnych (krajowych i międzynarodowych) oraz literatury w zakresie rewizji finansowej, a także metody porównań i wnioskowania. Słowa kluczowe: badanie sprawozdań finansowych, jakość badania, 1. Wprowadzenie Usługi w zakresie badania sprawozdań finansowych wykonywane przez biegłych rewidentów podlegają zewnętrznej, publicznej ocenie. Odbiorcy wyników badania oczekują informacji o najwyższym poziomie jakości. Zawód biegłego
System zapewnienia jakości badania... 265 rewidenta określany jako zawód zaufania publicznego zobowiązuje do zachowania przy jego wykonywaniu określonych zasad i standardów, które gwarantują wysoką jakość świadczonych usług. Przestrzeganie tych zasad i standardów przez biegłych rewidentów oraz podmioty uprawnione do badania powinno podlegać kompleksowej kontroli. Zorganizowanie systemu kontroli zapewnienia jakości, jego wdrożenie i przestrzeganie w praktyce zostało określone zarówno w międzynarodowych, jak i krajowych standardach oraz regulacjach prawnych. Odpowiednia organizacja tego systemu, w szczególności poprzez ustanowienie odpowiednich rodzajów polityki i procedur tak zewnętrznych, jak i wewnętrznych, powinna zapewniać najwyższą jakość, rzetelność i dokładność badania ustawowego sprawozdań finansowych. Dla polskiej praktyki rewizji finansowej ważnymi regulacjami w tym zakresie są dyrektywy i rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE oraz regulacje krajowe. Celem niniejszego opracowania jest przybliżenie i ocena ostatnich regulacji w tym zakresie wprowadzonych dyrektywami i rozporządzeniem Unii Europejskiej, które w Polsce zaczną obowiązywać od czerwca 2016 r. Do rozwiązania przedstawionego problemu badawczego wykorzystano metodę analizy treści regulacji prawnych (krajowych i międzynarodowych) oraz literatury w zakresie rewizji finansowej, a także metody porównań i wnioskowania. 2. Organizacja systemu zapewnienia jakości badania sprawozdań finansowych Zawód biegłego rewidenta określany jako zawód zaufania publicznego zobowiązuje do zachowania przy jego wykonywaniu określonych zasad i standardów wydawanych i uznawanych przez międzynarodowe i krajowe organy regulacyjne, które gwarantują wysoką jakość świadczonych usług. Analiza regulacji w zakresie organizacji systemu zapewnienia jakości pozwala na wyróżnienie trzech poziomów, takich jak: publiczny system zapewnienia jakości realizowany na najwyższym szczeblu zarządzania w państwie w postaci tzw. systemu nadzoru publicznego, korporacyjny system zapewnienia jakości jego organizację i wdrożenie powierza się krajowym organizacjom zawodowym (korporacjom, samorządom) obejmującym biegłych rewidentów oraz firmy audytorskie, wewnętrzny system zapewnienia jakości najważniejsze ogniwo tego systemu powinno być realizowane przez każdą firmę; za jego organizację, wdrożenie i realizację odpowiedzialność ponosi kierownictwo firmy audytorskiej. Rosnąca rola audytu finansowego z jednej strony i ostatnie nadużycia finansowe z drugiej strony spowodowały, że Parlament Europejski zajął się bliżej
266 Józef Pfaff jakością świadczonych usług przez biegłych rewidentów i firmy audytorskie. Dyrektywa 2006/43/WE w sprawie badania ustawowego rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych zobowiązuje państwa członkowskie do zorganizowania skutecznego systemu nadzoru publicznego nad biegłymi rewidentami i firmami audytorskimi. System nadzoru publicznego powinien być zarządzany przez osoby niewykonujące zawodu (aby nie występował konflikt interesów), które dysponują jednak odpowiednią wiedzą w zakresie rewizji finansowej. Uregulowania dotyczące systemu nadzoru publicznego [Gut 2011] w poszczególnych państwach członkowskich powinny umożliwiać skuteczną współpracę tych systemów na poziomie Wspólnoty [Karel van Hulle 2003]. W tym celu państwa członkowskie powołują specjalną jednostkę odpowiedzialną za zapewnianie tej współpracy [Szarowicz 2007, s. 540]. Niezależnie od systemu nadzoru publicznego w dyrektywie 2006/43/WE przewidziano obowiązek zorganizowania przez organizacje zawodowe (samorządy, stowarzyszenia, izby) systemu zapewnienia jakości, który powinien obejmować wszystkich biegłych rewidentów i firmy audytorskie [Kuzior i in. 2014, s. 126]. Wymogi dotyczące zorganizowania i funkcjonowania tego sytemu wprowadzono dyrektywą 2006/43/WE. Po kilku latach funkcjonowania systemu zapewnienia jakości w poszczególnych krajach członkowskich i zdobytych doświadczeń kolejną Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustawowych badań sprawozdań finansowych (dyrektywa 2014/56/UE) wprowadzono zmiany (uzupełnienia) w tym systemie, które powinny przyczynić się do jego większej skuteczności. Tabela 1 prezentuje istotne regulacje korporacyjnego systemu kontroli zapewnienia jakości oraz zmiany w tym zakresie, które wejdą w życie w czerwcu 2016 r. W Polsce korporacyjny system kontroli jakości jest realizowany przez organ Krajowej Izby Biegłych Rewidentów, jakim jest Krajowa Komisja Nadzoru (Ustawa z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach ). Do zadań tej Komisji należy organizowanie oraz sprawowanie nadzoru i kontroli nad należytym wykonywaniem zawodu biegłego rewidenta oraz przestrzeganiem procedur badania sprawozdań finansowych przez firmy audytorskie [Kośmider 2006, s. 170 173]. W razie stwierdzenia nieprawidłowości Krajowa Komisja Nadzoru składa wnioski do Krajowego Rzecznika Dyscyplinarnego o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego przeciwko biegłym rewidentom lub do Krajowej Rady Biegłych Rewidentów o skreślenie z listy podmiotu uprawnionego do badania. Każdy podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych ma obowiązek opracować, wdrożyć i stosować wewnętrzny system kontroli jakości. System ten powinien być tak zaprojektowany, aby dostarczał wystarczającej pewności, że zarówno podmiot jak i jego pracownicy stosują standardy zawodowe oraz
System zapewnienia jakości badania... 267 Regulacje w zakresie korporacyjnego systemu kontroli zapewnienia jakości Dotychczasowe wymogi określone w Dyrektywie 2006/43/WE System kontroli zapewnienia jakości musi spełniać następujące wymogi: musi być zorganizowany w sposób gwarantujący jego niezależność od kontrolowanych biegłych rewidentów i firm audytorskich oraz objęty nadzorem publicznym, finansowanie systemu zapewniania jakości musi być bezpieczne i nie może podlegać jakimkolwiek niepożądanym wpływom ze strony biegłych rewidentów lub firm audytorskich, osoby przeprowadzające kontrole muszą posiadać odpowiednie wykształcenie zawodowe i stosowne doświadczenie w zakresie badania ustawowego oraz sprawozdawczości finansowej, połączone ze szczegółowym szkoleniem w zakresie przeprowadzania kontroli z uwzględnieniem zapewniania jakości, wybór kontrolerów realizujących zlecenie kontroli musi przebiegać zgodnie z obiektywną procedurą zaprojektowaną tak, aby zapewnić, że między kontrolerami a kontrolowanym biegłym rewidentem lub firmą audytorską nie zachodzą konflikty interesów, zakres kontroli mającej na celu zapewnienie jakości, wspartej odpowiednim sprawdzeniem wybranych zestawów dokumentacji z badania, musi obejmować ocenę zgodności ze standardami rewizji finansowej i wymogami dotyczącymi niezależności, ilości i jakości użytych środków, stawek wynagrodzenia naliczonych za badanie oraz ocenę systemu wewnętrznej kontroli jakości firmy audytorskiej, kontrola zapewnienia jakości jest przedmiotem sprawozdania zawierającego główne wnioski z kontroli, kontrole muszą być przeprowadzane co najmniej raz na sześć lat, ogólne rezultaty funkcjonowania systemu zapewnienia jakości muszą być corocznie publikowane. Źródło: opracowanie własne. Tabela 1 Zmiany wprowadzone Dyrektywą 2014/56/UE Państwa członkowskie wymagają, by właściwe organy przy podejmowaniu kontroli zapewnienia jakości ustawowych badań rocznych lub skonsolidowanych sprawozdań finansowych średnich i małych jednostek brały pod uwagę fakt, że międzynarodowe standardy rewizji finansowej mają być stosowane w sposób, który jest proporcjonalny do skali i stopnia złożoności działalności badanej jednostki. Kontrole zapewnienia jakości są odpowiednie i proporcjonalne do skali i złożoności działalności kontrolowanej firmy audytorskiej. Do wyboru kontrolerów mają zastosowanie co najmniej następujące kryteria: kontrolerzy posiadają odpowiednie wykształcenie kierunkowe i stosowne doświadczenie w zakresie badań ustawowych i sprawozdawczości finansowej w połączeniu ze szczegółowym szkoleniem w zakresie kontroli zapewnienia jakości, dana osoba nie może pełnić funkcji kontrolera w ramach kontroli zapewnienia jakości przeprowadzanej w firmie audytorskiej przed upływem przynajmniej trzech lat od momentu, gdy osoba ta przestała być partnerem lub pracownikiem danej firmy audytorskiej, kontrolerzy składają oświadczenie o braku konfliktu interesów między nimi a firmą audytorską, która ma zostać poddana kontroli. Kontrole zapewnienia jakości odbywają się na podstawie analizy ryzyka co najmniej raz na sześć lat.
268 Józef Pfaff Regulacje dotyczące wewnętrznego systemu kontroli jakości Tabela 2 Wymogi według uchwały nr 1378/32/2009 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów 1. Każdy podmiot uprawniony do badania jest obowiązany opracować, wprowadzić do stosowania i zapewnić skuteczne działanie systemu kontroli jakości odpowiedniego do zakresu i skali prowadzonej działalności. 2. System kontroli jakości powinien określać podstawowe zasady i procedury kontroli jakości, dostosowane do zakresu i specyfiki działalności, wiedzy, umiejętności i doświadczenia pracowników firmy audytorskiej przy zachowaniu zasad gospodarności (bilansu korzyści i kosztów). 3. Forma i zawartość podstawowych zasad i procedur systemu kontroli jakości, niezbędnych do spełnienia przez firmę audytorską wymogów zasad kontroli jakości, jest wynikiem oceny przez kierownictwo wymaganego poziomu szczegółowości, stosownie do uwarunkowań działalności. 4. Firma audytorska jest zobowiązana do opracowania oraz wprowadzenia zasad i procedur promujących wewnętrzną kulturę zachowań ukierunkowanych na jakość wykonywanych czynności rewizji finansowej. 5. Ostateczną odpowiedzialność za system kontroli jakości ponosi kierownik podmiotu uprawnionego do badania. 6. Opracowanie zasad i procedur systemu kontroli jakości oraz odpowiedzialność za jego skuteczne działanie powinny być powierzone osobie lub osobom gwarantującym realizację celu standardu. 7. Wszyscy partnerzy, pracownicy i współpracownicy firmy audytorskiej są zobowiązani stosować się do zasad i procedur przyjętego systemu kontroli jakości. Samokontrola nie jest wystarczająca do spełnienia wymogów systemu kontroli jakości. Źródło: opracowanie własne. Nowe regulacje wprowadzone Dyrektywą 2014/56/UE Państwa członkowskie zapewniają, aby firma audytorska spełniała następujące wymogi organizacyjne: posiadała solidne procedury administracyjne, mechanizmy wewnętrznej kontroli jakości, skuteczne procedury oceny ryzyka oraz skuteczne rozwiązania w zakresie kontroli i zabezpieczeń na potrzeby systemów przetwarzania informacji; ustanowiła odpowiednią politykę i procedury w celu zapewnienia, aby ich pracownicy, którzy biorą bezpośredni udział w czynnościach w zakresie badania ustawowego, posiadali odpowiednią wiedzę i doświadczenie w zakresie przydzielonych im obowiązków; ustanowiła odpowiednią politykę i procedury w celu zapewnienia, by zlecanie ważnych funkcji badania w ramach outsourcingu nie odbywało się w sposób pogarszający skuteczność wewnętrznej kontroli jakości oraz ograniczający możliwość sprawowania przez właściwe organy nadzoru swoich obowiązków; ustanowiła odpowiednie i skuteczne rozwiązania organizacyjne i administracyjne w celu zapobiegania wszelkim zagrożeniom niezależności; ustanowiła system wewnętrznej kontroli jakości w celu zapewnienia jakości badań ustawowych. W firmie audytorskiej odpowiedzialność za system wewnętrznej kontroli jakości spoczywa na osobie mającej uprawnienia biegłego rewidenta; posiadała odpowiednią politykę wynagrodzeń, w tym politykę udziału w zyskach, określającą dostateczne zachęty do osiągania lepszych wyników celem zapewnienia jakości badania; monitorowała i oceniała adekwatność i skuteczność swoich systemów i mechanizmów wewnętrznej kontroli jakości, a także podejmowała odpowiednie środki reagowania na ewentualne uchybienia.
System zapewnienia jakości badania... 269 przestrzegają wymogów regulacyjnych i prawnych, a wydawane sprawozdania są odpowiednie do okoliczności. Dotychczasowe przepisy dyrektywy 2006/43/WE nie regulowały tego poziomu sytemu kontroli jakości. Firmy audytorskie projektują i wdrażają system wewnętrznej kontroli jakości na podstawie uchwały Krajowej Rady Biegłych Rewidentów w sprawie zasad wewnętrznej kontroli jakości podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych (uchwała nr 1378/32/2009), a także posiłkując się regulacjami zawartymi w Międzynarodowym standardzie kontroli jakości 1 [2009] 1. Wewnętrzny system kontroli jakości powinien obejmować zasady i procedury dotyczące [Pfaff 2006, s. 221 223]: odpowiedzialności kierownictwa za zapewnienie jakości, wymogów etycznych, przyjmowania zleceń, zasobów ludzkich, przebiegu realizacji zlecenia, przeglądu kontroli jakości zlecenia, nadzoru. W tabeli 2 zestawiono wymogi wewnętrznego systemu kontroli jakości oraz proponowane zmiany w tym zakresie wprowadzone Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/56/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. Wprowadzone dyrektywą 2014/56/UE dodatkowe regulacje wyraźnie akcentują konieczność wdrożenia w firmie audytorskiej wewnętrznego systemu kontroli jakości wykonywanych zleceń. Zaletą ujęcia tych regulacji w formie dyrektywy jest ich ujednolicenie w regulacjach wewnętrznych wszystkich państw członkowskich począwszy od czerwca 2016 r. 3. Szczególne wymogi systemu zapewnienia jakości badania sprawozdań finansowych w jednostkach zainteresowania publicznego Przez jednostki zainteresowania publicznego rozumie się jednostki, których zbywalne papiery wartościowe zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym któregokolwiek z państw członkowskich UE, instytucje kredytowe, zakłady ubezpieczeń i inne uznane przez państwo członkowskie jako jednostki o istotnym znaczeniu publicznym ze względu na charakter prowadzonej przez nie działalności, ich wielkość lub liczbę zatrudnionych pracowników (dyrektywa 2014/56/UE). Szczegółowy wykaz tych jednostek w rozumieniu polskiego prawa finansowego zawiera ustawa z dnia 5 maja 2009 r. o biegłych rewidentach. Jednostki zainteresowania publicznego są to instytucje o doniosłym znaczeniu publicznym wynikającym ze skali, złożoności i charakteru ich działalności gospodarczej. Stąd ważnym problemem stało się określenie szczegółowych regu- 1 Warto w tym miejscu dodać, że począwszy od 1 stycznia 2017 r. (a firmy audytorskie badające sprawozdania finansowe jednostek zainteresowania publicznego od 1 stycznia 2016 r.) zacznie obowiązywać nowa uchwała KRBR (uchwała 2784/52/2015) wprowadzająca Międzynarodowy standard kontroli jakości 1 jako obowiązujący w zakresie wewnętrznej kontroli jakości.
270 Józef Pfaff lacji w zakresie zapewnienia jakości badania ustawowego sprawozdań finansowych tych jednostek. W celu zapewnienia wysokiego poziomu zaufania inwestorów i konsumentów do rynku wewnętrznego biegli rewidenci i firmy audytorskie powinni podlegać właściwemu nadzorowi ze strony organów niezależnych od środowiska zawodowego biegłych rewidentów i dysponujących odpowiednimi możliwościami, wiedzą fachową i zasobami. Regulacje w tym zakresie wprowadza Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 537/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących badania sprawozdań finansowych jednostek zainteresowania publicznego, wyodrębniając: zewnętrzną kontrolę systemu zapewnienia jakości, wewnętrzną kontrolę jakości wykonania zlecenia. Zewnętrzne zapewnianie jakości w przypadku badania ustawowego ma zasadnicze znaczenie dla wysokiej jakości badań ustawowych. Zwiększa ono wiarygodność publikowanych informacji finansowych i zapewnia lepszą ochronę wspólników, inwestorów, wierzycieli i innych zainteresowanych stron. Kontrole zapewnienia jakości należy organizować w taki sposób, aby każdy biegły rewident lub każda firma audytorska prowadzące badania jednostek zainteresowania publicznego byli poddawani kontroli zapewnienia jakości na podstawie analizy ryzyka przy czym: w przypadku firm audytorskich prowadzących badania jednostek zainteresowania publicznego przynajmniej raz na trzy lata, w pozostałych przypadkach przynajmniej raz na sześć lat. Wewnętrzna kontrola jakości wykonania zlecenia (rozporządzenie 537/2014) musi się odbyć przed wydaniem sprawozdania z badania, aby ocenić, czy kluczowy biegły rewident mógł w sposób racjonalny dojść do opinii i wniosków wyrażonych w projekcie sprawozdania z badania. Kontrolę przeprowadza kontroler jakości wykonania zlecenia badania, którym jest biegły rewident niebiorący udziału w przeprowadzaniu kontrolowanego badania sprawozdania finansowego. Regulacje w zakresie systemów kontroli zapewnienia jakości badania jednostek zainteresowania publicznego wprowadzone omawianym rozporządzeniem prezentuje tabela 3. Kontroler omawia wyniki kontroli z biegłym rewidentem lub kluczowym partnerem firmy audytorskiej. Firma audytorska ustanawia procedury w celu określenia trybu rozstrzygania ewentualnych sporów między kluczowym partnerem firmy audytorskiej a kontrolerem. Firma audytorska i kontroler przechowują dokumentację wyników kontroli wraz z ustaleniami leżącymi u podstaw jej wyników.
System zapewnienia jakości badania... 271 Tabela 3 Zewnętrzna i wewnętrzna kontrola zapewnienia jakości w zakresie badania jednostek zainteresowania publicznego Zewnętrzny system zapewnienia jakości Zakres kontroli zapewnienia jakości obejmuje co najmniej: ocenę struktury systemu wewnętrznej kontroli jakości firmy audytorskiej, badanie zgodności procedur i przegląd zbiorów dokumentacji z badania jednostek interesu publicznego w celu zweryfikowania skuteczności systemu wewnętrznej kontroli jakości, ocenę zawartości aktualnego rocznego sprawozdania z przejrzystości opublikowanego przez firmę audytorską. Ocenie poddaje się przynajmniej następujące rodzaje polityki i procedury wewnętrznej kontroli jakości firmy audytorskiej: przestrzeganie przez biegłego rewidenta lub firmę audytorską standardów badania i kontroli jakości, jak również wymogów w zakresie etyki i niezależności, ilość i jakość wykorzystywanych zasobów, w tym przestrzeganie wymogów kształcenia ustawicznego, zgodność wynagrodzenia pobieranego z tytułu badania z wymogami niniejszego rozporządzenia. Do celów badania zgodności wybiera się zbiory dokumentacji z badania na podstawie analizy ryzyka. Źródło: opracowanie własne. Wewnętrzna kontrola jakości wykonania zlecenia W ramach kontroli ocenia się przynajmniej następujące elementy: niezależność biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej od badanej jednostki, rodzaje ryzyka istotne dla badania ustawowego, zidentyfikowane przez biegłego rewidenta w trakcie wykonywania badania ustawowego, oraz środki podjęte w celu odpowiedniego zarządzania tymi rodzajami ryzyka, uzasadnienie biegłego rewidenta w odniesieniu do poziomu istotności oraz znaczących rodzajów ryzyka, ewentualne prośby do zewnętrznych ekspertów o poradę oraz zastosowanie się do otrzymanych porad, charakter i zakres skorygowanych i nieskorygowanych zniekształceń w sprawozdaniach finansowych, zidentyfikowanych w trakcie przeprowadzania badania, tematy omawiane z komitetem ds. audytu oraz organami zarządzającymi lub nadzorczymi badanej jednostki, tematy omawiane z właściwymi organami jednostki, czy dokumenty i informacje wybrane przez kontrolera z dokumentacji badania potwierdzają opinię biegłego rewidenta wyrażoną w projekcie sprawozdania z badania. Omawiane rozporządzenie reguluje jednolicie we wszystkich krajach członkowskich zasady zorganizowania i funkcjonowania zewnętrznej i wewnętrznej kontroli jakości w jednostkach zainteresowania publicznego. 4. Podsumowanie Nowe regulacje dotyczące organizacji i funkcjonowania systemu zapewnienia jakości badań ustawowych wprowadzone Dyrektywą 2014/56/UE oraz Rozporzą-
272 Józef Pfaff dzeniem 537/2014 w znacznym stopniu przyczynią się, z jednej strony do harmonizacji stosowanych rozwiązań w zakresie zapewnienia jakości prac rewizyjnych, a z drugiej strony do skutecznego i efektywnego działania systemu jakości we wszystkich krajach członkowskich UE. Porównując obecnie funkcjonujący w Polsce system zapewnienia jakości z nowymi regulacjami UE w tym zakresie, należy stwierdzić, że system ten będzie wymagał jedynie uzupełnienia niektórych procedur, w tym w szczególności w jednostkach zainteresowania publicznego. Literatura Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/56/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. zmieniająca dyrektywę 2006/43/WE w sprawie ustawowych badań sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych, Dz.Urz. UE, nr L 158/196. Dyrektywa 2006/43/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych, Dz.Urz. UE, nr L 157/87. Gut P. [2011], Publiczny nadzór nad badaniem sprawozdań finansowych w Polsce na tle rozwiązań amerykańskich i niemieckich [w:] Dylematy współczesnej rachunkowości, red. W. Gabrusewicz, J. Samelak, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, nr 174. Karel van Hulle [2003], Zmiany w dziedzinie sprawozdawczości i rewizji finansowej w UE, Biuletyn Krajowej Rady Firm Audytorskich nr 9. Kośmider M. [2006], Jakość badania sprawozdań finansowych w świetle działalności Krajowej Komisji Nadzoru [w:] Standaryzacja rachunkowości i rewizji finansowej według MSSF i MSRF, Materiały pokonferencyjne VI Dorocznej Konferencji Audytingu KIBR, Warszawa. Kuzior A., Pfaff J., Poniatowska L., Rówińska M. [2014], Kierunki transformacji sprawozdawczości małych i średnich przedsiębiorstw na tle regulacji międzynarodowych, CeDeWu.PL, Warszawa. Międzynarodowy standard kontroli jakości 1 Kontrola jakości w firmach świadczących usługi badania i przeglądu historycznych informacji finansowych oraz inne usługi atestacyjne i pokrewne [2009] [w:] Międzynarodowe standardy rewizji finansowej i kontroli jakości, IFAC, SKwP, KIBR, Warszawa. Pfaff J. [2006], System kontroli jakości pracy firm audytorskich i biegłych rewidentów, [w:] Standardy rachunkowości wobec wyzwań współczesnej gospodarki, t. III, red. Z. Messner, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 537/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego, uchylające decyzję Komisji 2005/909/WE), Dz.Urz. UE L 158/770. Szarowicz E. [2007], System kontroli jakości badania sprawozdań finansowych na przykładzie Wielkiej Brytanii [w:] Sprawozdawczość i rewizja finansowa w kształ-
System zapewnienia jakości badania... 273 towaniu wiarygodności informacji ekonomicznej, red. B. Micherda, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków. Uchwała nr 2784/52/2015 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 10 lutego 2015 r. w sprawie zasad wewnętrznej kontroli jakości w podmiocie uprawnionym do badania sprawozdań finansowych, www.kibr.org.pl. Uchwała z dnia 13 października 2009 r. nr 1378/32/2009 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów. Zasady wewnętrznej kontroli jakości podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych, www.kibr.org.pl. Ustawa z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym, Dz.U. nr 77, poz. 649. Quality Assurance System for Financial Statement Auditing An Evaluation of the Proposed Changes in EU Regulations (Abstract) Financial statement auditing, as a certification service with a very high level of confidence, obliges the expert auditor performing it to maintain certain principles and standards which ensure the proper quality of the services provided. Observing those principles requires establishing and maintaining a control system in order to ensure the high quality of financial auditing services. Organising such a system, specifically through establishing appropriate policies and procedures, both external and internal, should guarantee the highest quality, reliability and accuracy of statutory financial statement auditing. Quality assurance is regulated not only on the national level, but also by the directives and regulations of the European Parliament and European Council. The purpose of this article is to evaluate the latest provisions concerning this issue introduced by directives and regulations of the European Union, which will enter force in Poland in June 2016. The methods implemented in the article include an analysis of the content of legal acts (domestic and international) and the literature on financial auditing, as well as comparative and inference methods. Keywords: financial statement auditing, audit quality.