Fryderyk Chopin (1810-1849) najpopularniejszy bodaj i najbardziej tajemniczy kompozytor doby romantycznej, którego sposobu wyrażania uczuć muzyką nikt nie zdołał naśladować. KACPER MIKLASZEWSKI, JOANNA JUNG-MIKLASZEWSKA Cho2ulotkaPL.indd 1 17-03-09 10:28:49
Choć można wskazać czyja twórczość posłużyła mu w latach szkolnych za wzór, w ciągu trzech lat studiów u Józefa Elsnera w Szkole Głównej Muzyki w Warszawie wykształcił styl niepowtarzalny, a wszystkie kompozycje, jakie powstały po ukończeniu nauk, zadziwiają oryginalnością i dojrzałością. Pisał niewiele, pozostawił arcydzieła. Był bardzo inteligentny, bardzo dowcipny i bardzo wobec siebie-artysty wymagający. Mazowsze znał znakomicie. Tu się urodził w Żelazowej Woli, 1 marca 1810 roku, i mieszkał w Warszawie, od września 1810 do listopada 1830 roku, tu spędzał wakacje u Skarbków w Żelazowej Woli (wiele razy) i u Pruszaków w Sannikach w pow. Sochaczewskim (1828), zatrzymywał się w drodze do Gdańska u Zboińskich w Kowalewie w pow. Płockim (1827), oglądał z okien powozu jadąc na wakacje do Szafarni w Ziemi Dobrzyńskiej (1824, 1825), podróżując dla poprawy zdrowia do Dusznik na Śląsku (1826), na zjazd przyrodników do Berlina (1828), do Wiednia (1829 i 1830). Żelazowa Wola Cho2ulotkaPL.indd 2 17-03-09 10:28:50
Kochany Jasiu! Nigdy byś nie zgadł, skąd ten list wychodzi!... Pomyślisz, że z drugich drzwi pawilonu pałacu Kazimirowskiego?... Nie. No, to może, może z, z... Nie myśl skąd, bo nadaremnie, oto z Żelazowej Woli. Już jedna kwestia rozwiązana, dlatego muszę Ci powiedzieć, iż piszę wysiadłszy z bryczki, siadając w Wilii. Los chciał, a chociaż Mama bardzo nie chciała pozwolić, żebym jechał, jednakże wszystko nic nie pomogło, i ja, i Ludwika jesteśmy w Żelazowej Woli. Nadchodzi Nowy Rok, trzeba by więc Ci powinszowanie... [z listu do Jana Białobłockiego pisanego z Żelazowej Woli 24 grudnia 1825] Cho2ulotkaPL.indd 3 17-03-09 10:28:52
Mazurki najbardziej charakterystyczne kompozycje to przemienione w arcydzieła muzyki oświeconej chłopskie tańce z Mazowsza, Kujaw i Wielkopolski: mazury, kujawiaki, oberki. Mazowsze: Kościół w Brochowie, miejsce chrztu Chopina Cho2ulotkaPL.indd 4 17-03-09 10:28:53
Cho2ulotkaPL.indd 5 17-03-09 10:28:54
Warszawa, Pałac Kazimierzowski Warszawa mimo zniszczeń i znacznej przebudowy w XX wieku pozostaje miastem kompozytora. Chopinowie mieszkali w Pałacu Saskim (przebudowanym w połowie XIX wieku, zburzonym w czasie drugiej wojny światowej), w Pałacu Kazimierzowskim (dziś Uniwersytet), w Pałacu Czapskich-Krasińskich (dziś Akademia Sztuk Pięknych). W Warszawie Fryderyk chodził do Liceum, na wykłady Szkoły Głównej (Uniwersytetu) i Szkoły Głównej Muzyki (Konserwatorium, w nieistniejącym dziś domu sióstr Bernardynek na placu Zamkowym), występował w Pałacu Namiestnikowskim (dziś siedziba Prezydenta RP), w gmachu Towarzystwa Dobroczynności przy Krakowskim Przedmieściu, w Belwederze, w siedzibie resursy Kupieckiej pałacu Morsztynów przy Miodowej, w Pałacu Brühla obok Pałacu Saskiego (nie odbudowany po zniszczeniach wojennych), w Pałacu Błękitnym przy Senatorskiej, w nie Cho2ulotkaPL.indd 6 17-03-09 10:28:55
Warszawa, Krakowskie Przedmieście istniejącym dziś Teatrze Narodowym na placu Krasińskich. Tu biegał do teatru i słuchał występów gościnnych artystów. W kościele panien wizytek Przy Krakowskiem Przedmieściu co niedzielę jako organista licejski grał na organach w czasie porannej mszy dla młodzieży. W ewangelicko-augsburskim kościele Świętej Trójcy na placu Małachowskiego prezentował carowi Aleksandrowi I w roku 1825 nowy instrument eolomelodikon, a z latarni kopuły tego kościoła obserwował we wrześniu 1828 roku rewią przy Woli odbywającą się wielkie manewry wojskowe. Był częstym gościem księgarni Brzeziny przy Długiej, gdzie przegrywał na fortepianie nadchodzące zza granicy nowości muzyczne. Cho2ulotkaPL.indd 7 17-03-09 10:28:56
Cho2ulotkaPL.indd 8 17-03-09 10:28:57
Warszawa mimo zniszczeń i znacznej przebudowy w XX wieku pozostaje miastem kompozytora. Warszawa, Krakowskie Przedmieście i kościół Świętego Krzyża Cho2ulotkaPL.indd 9 17-03-09 10:28:58
Rodzina Chopina (rodzice i siostra Emilka) Lata spędzone w Warszawie były szczęśliwe, nie ma żadnych świadectw rodzinnych niesnasek; wielką tragedią bliskich była przedwczesna śmierć Emilki, najmłodszej siostry Fryderyka (1827). Koledzy szkolni i pensjonariusze bursy pp. Chopinów traktowani przez rodzinę jak domownicy stali się najbliższymi przyjaciółmi kompozytora. Gościnny, otwarty dom zetknął utalentowanego młodzieńca z elitą kulturalną miasta, nowoczesna pedagogika uprawiana w Liceum, na Uniwersytecie i w Konserwatorium pozwoliła mu dzielić się poglądami z dorosłymi jak równy z równymi. Chopin nigdy nie zapomniał Warszawy i Mazowsza. Smutny pisał jesienią 1848 roku ze Szkocji do Wojciecha Grzymały w Paryżu: Niedługo i po polsku zapomnę po francusku z angielska mówić będę a po angielsku nauczę się ze szkocka i wyjdę na starego Jaworka, co 5-cioma językami mówił na raz. A Czech Józef Jawurek pianista i kapelmistrz warszawianin z wyboru, był przyjacielem rodziny Chopinów. Cho2ulotkaPL.indd 10 17-03-09 10:28:59
W kościele panien wizytek przy Krakowskiem Przedmieściu co niedzielę jako organista licejski grał na organach w czasie porannej mszy dla młodzieży. Warszawa, fasada kościoła Wizytek przy Krakowskim Przedmieściu Cho2ulotkaPL.indd 11 17-03-09 10:29:02
W roku 1830 tuż przed wybuchem Powstania Listopadowego Chopin wyjechał z Warszawy. Miał ją opuścić na krótko, nie wrócił jednak nigdy. Walcząc z chorobą, w Paryżu, wyraził życzenie by serce wyjęte z ciała przewieziono do kraju. Spoczywa ono w kościele św. Krzyża w Warszawie z tablicy przykrywającej kryptę w kolumnie oddzielającej nawy mówi do Fryderyka św. Mateusz ewangelista Gdzie skarb twój, tam serce twoje. Cho2ulotkaPL.indd 12 17-03-09 10:29:04