19 lipca 2010 r. Zakres opodatkowania podatkiem od nieruchomości Radosław Żuk, prawnik, redaktor portalu TaxFin.pl
Regulacja prawna Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych z dnia 12 stycznia 1991 r. (Dz.U. Nr 9, poz. 31) Art. 1. Ustawa normuje: - podatek od nieruchomości; - podatek od środków transportowych; - opłatę targową; - opłatę miejscową; - opłatę uzdrowiskową; - opłatę od posiadania psów.
Organy podatkowe Art. 1c Organem podatkowym właściwym w sprawach podatków i opłat unormowanych w niniejszej ustawie jest wójt (burmistrz, prezydent miasta). Ordynacja podatkowa: art 13 1. Organem podatkowym, stosownie do swojej właściwości, jest: 1) naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celnego, wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta albo marszałek województwa - jako organ pierwszej instancji; 2) dyrektor izby skarbowej, dyrektor izby celnej - jako: a) organ odwoławczy odpowiednio od decyzji naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celnego, b) organ pierwszej instancji, na podstawie odrêbnych przepisów, c) organ odwoławczy od decyzji wydanej przez ten organ w pierwszej instancji; 3) samorządowe kolegium odwoławcze - jako organ odwoławczy od decyzji wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty albo marszałka województwa. 3
Przedmiot opodatkowania Art. 2. 1. Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają następujące nieruchomości lub obiekty budowlane: 1) grunty; 2) budynki lub ich części; 3) budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. 4
Nieruchomość Kodeks cywilny Art. 46 1. Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. Wyrok NSA z 27.2.1992 r. (SA/Po 1346/91 - niepubl.), w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych pojęcie nieruchomości nie zostało zdefiniowane, co nie nasuwa wątpliwości, iż ustawodawca miał na uwadze już istniejącą definicję tego pojęcia, którą zawiera część ogólna KC - zwłaszcza art. 46 stanowiący, że nieruchomością są części powierzchni ziemskiej będące odrębnym przedmiotem własności (grunty), jak też budynki trwale z gruntem związane lub części tych budynków, jeśli na mocy tych przepisów stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. 5
Obiekt budowlany Prawo budowlane: Art. 3 pkt 1 obiektem budowlanym jest budynek wraz z instalacjami urządzeniami technicznymi, budowla stanowiąca całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi oraz obiekt małej architektury. Art. 3 pkt 4 obiekt małej architektury - należy przez to rozumieć niewielkie obiekty, a w szczególności: - kultu religijnego, jak: kapliczki, krzyże przydrożne, figury, - posągi, wodotryski i inne obiekty architektury ogrodowej, - użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku, jak: piaskownice, huśtawki, drabinki, śmietniki; 6
Budynek Art. 1a pkt 1 budynek - obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach Każdy rodzaj fundamentów pod budynkiem dopuszczony przez prawo budowlane należy uznać za mieszczący się w przytoczonej definicji. W razie jakichkolwiek wątpliwości dotyczących tego czy dany budynek ma fundament czy też jest go pozbawiony należy, zgodnie z art. 197 OrdPU, skorzystać z opinii biegłego. Rozstrzyganie tych kwestii wymaga wiadomości specjalnych z zakresu prawa budowlanego, których nie posiada organ podatkowy 7
Trwały związek z gruntem Kodeks cywilny Art. 47. 1. Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych. 2. Częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego. 3. Przedmioty połączone z rzeczą tylko dla przemijającego użytku nie stanowią jej części składowych. Art. 48. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do części składowych gruntu należą w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania. 8
Trwały związek z gruntem Za trwale z gruntem związany budynek można uznać tylko taki, który spełnia dwa warunki: - nie można go od gruntu oderwać bez jego uszkodzenia, - nie jest to obiekt wzniesiony do tzw. przemijającego użytku Budynki nie związane trwale z gruntem nie odpowiadają definicji budynku z ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Różnego rodzaju garaże - blaszaki, domy letniskowe bez fundamentów, wiaty, budynki wzniesione na podstawie okresowego pozwolenia na budowę, szopki, domki kempingowe, działkowe itp. obiekty nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od nie ruchomości 9
Obiekt tymczasowy Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2006-03-01, II FSK 227/05 sporny obiekt handlowy ma charakter przenośny (tj. nie posiada żadnych elementów służących do przymocowanie go w ziemi lub na ziemi)". Skoro tak - to nie spełnia on jednego z elementów enumeratywnie wymienionych w ust. 4 pozwalających uznać go za budynek - w rozumieniu ustawy. Przywołane w uzasadnieniu wyroku "poglądy doktryny" nie zwalniają od konieczności oceny zastosowania przepisu w odniesieniu do niespornych okoliczności faktycznych sprawy. Pogląd, że opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają obiekty niezwiązane trwale z gruntem, w tym będące przedmiotem sporu obiekty handlowe typu szczęki sformułowany jako zasada, w oderwaniu od realiów rozpatrywanej sprawy nie jest uprawniony 10
Budowla Budowla: art. 1a ust. 1 pkt 2 obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego nie będący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem. 11
Budowla prawo budowlane Art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego budowla - należy przez to rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: lotniska, drogi, linie kolejowe, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni wiatrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową 12
Przedmiot opodatkowania Budowla Art. 3 pkt 9 Prawa budowlanego Urządzenia budowlane to urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietnik 13
Przedmiot opodatkowania Budowla Wyrok WSA w Bydgoszczy z 11 marca 2008r. sygnatura ISA/Bd836/07. nie jest możliwe zaaprobowanie /.../, że budowlą są jedynie części budowlane elektrowni watowej, jej fundamenty, albowiem ww. elementy tworzą jedynie całość techniczną, a nie techniczno użytkową, jak wymaga art. 3 pkt 1b Prawa budowlanego. 14
Przedmiot opodatkowania Budowla W praktyce można spotkać również odrębne stanowiska, gdzie organy wyraźnie podkreślają, iż opodatkowaniu podlegają jedynie części budowlane maszyn. Takie stanowisko zaprezentowało Ministerstwo Finansów (pismo z 17 maja 2007 r. Ministerstwa Finansów Departament Podatków i Opłat Lokalnych sygn.: PL- 833/35/07/IP/346, opubl. Biuletyn Skarbowy nr 3 z 2007 r., s. 21) w sprawie opodatkowania podatkiem od nieruchomości elektrowni wiatrowych. Wskazano w nim, iż opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają jedynie części budowlane elektrowni wiatrowych jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową. 15
Przedmiot opodatkowania Budowla Wypowiedź ministerstwa była poprzedzona konsultacjami z Ministrem Infrastruktury, który wypowiedział się w kwestii definicji budowli. W piśmie z 29 lipca 2005 r., oraz z 19 września 2005 r. wskazał, że za budowlę nie można uznać całej elektrowni wiatrowej, a jedynie jej części budowlane (takie jak fundamenty, maszty, słupy), jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową. Natomiast urządzenia i instalacje technologiczne, przekształcające energię wiatru w energię mechaniczną przekazywaną do generatora, takie jak: wirniki z łopatkami, generator, skrzynia biegów, komputer sterujący, transformator, rozdzielnia elektryczna, instalacja alarmowa, instalacja zdalnego sterowania - nie są obiektami budowlanymi (tu: budowlą) ani urządzeniami budowlanymi w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, a jedynie stanowią wyposażenie techniczno - technologiczne elektrowni. 16
Pojęcie budowli Wyrok NSA z 07.10.2009 r. sygn. akt II FSK 635/08 Budowlami w rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 2 u.o.p.l. są te wszystkie obiekty budowlane, które zostały przykładowo wymienione w art. 3 pkt 3 prawa budowlanego oraz te obiekty budowlane, które są podobne do nich. Opodatkowanie rzeczy, które nie są objęte wyliczeniem zawartym w art. 3 pkt 3 prawa budowlanego, a ich konstrukcja, charakter i przeznaczenie różni się od wymienionych przez ustawodawcę, narusza zasadę określoności i zasadę ustawowego określania przedmiotu danin publicznoprawnych, wynikające z art. 2 i 217 Konstytucji
Przedmiot opodatkowania GRUNTY Art. 1a ust. 1 pkt 3 Grunty, budynki i budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej to grunty, budynki i budowle będące w posiadaniu przedsiębiorcy lub innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, z wyjątkiem budynków mieszkalnych oraz gruntów związanych z tymi budynkami, a także gruntów, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. b, chyba że przedmiot opodatkowania nie jest i nie może być wykorzystywany do prowadzenia tej działalności ze względów technicznych; 18
Przedmiot opodatkowania Działalność gospodarcza Art. 1a ust. 1 pkt 4 Działalność gospodarcza to działalność, o której mowa w przepisach Prawa działalności gospodarczej(1), z zastrzeżeniem ust. 2; Art. 1a ust. 2 Za działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy nie uważa się: 1) działalności rolniczej lub leśnej; 2) wynajmu turystom pokoi gościnnych w budynkach mieszkalnych znajdujących się na obszarach wiejskich przez osoby ze stałym miejscem pobytu w gminie położonej na tym terenie, jeżeli liczba pokoi przeznaczonych do wynajęcia nie przekracza 5. 19
Przedmiot opodatkowania Działalność gospodarcza Art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. 20
Przedmiot opodatkowania Uchwała składu pięciu sędziów NSA z dnia 2 kwietnia 2001 r. FPK 3/2000 (ONSA 2001/4 poz. 150) W stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 1997 r. grunty będące w posiadaniu przedsiębiorcy, podlegające podatkowi od nieruchomości, są z mocy prawa związane z działalnością gospodarczą i podlegają opodatkowaniu stawkami podatkowymi określonymi w art. 5 ust. 1 pkt 6 PodLokU, za czym przemawia zarówno wykładnia językowa, historyczna, celowościowa, jak i systemowa. 21
Przedmiot opodatkowania Wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 18 kwietnia 2007 r. (sygn. I SA/Wr 1406/2006), Zasadniczym kryterium decydującym o uznaniu przedmiotów opodatkowania podatkiem od nieruchomości jako związanych z działalnością gospodarczą, jest ich posiadanie przez przedsiębiorcę. Jest to zatem związek o charakterze formalnym, albowiem co do zasady nie jest istotne czy przedsiębiorca grunty, budynki i budowle faktycznie wykorzystuje dla celów działalności gospodarczej. Jeżeli zatem przedsiębiorca nie wykorzystuje gospodarczo posiadanych gruntów, budynków i budowli, ale z przyczyn innych niż techniczne, to stan ten nie powoduje, że przedmioty te przestały być związane z działalnością gospodarczą. 22
Przedmiot opodatkowania Wyrok WSA w Białymstoku z dnia 30 maja 2006 r. (sygn. I SA/Bk 95/2006) Sam fakt posiadania lokalu przez przedsiębiorcę skutkuje tym, że budynek, budowla lub grunt jest związany z prowadzeniem działalności gospodarczej. Oznacza to, że nawet budynki niewykorzystywane przez przedsiębiorcę w danym momencie lub też wykorzystywane na inną działalność niż gospodarcza (za wyjątkiem budynków mieszkalnych) należy uznać za związane z działalnością gospodarczą. 23
Przedmiot opodatkowania Wyrok WSA w Gdańsku z 28 kwietnia 2004 r. (I SA/Gd 78/2001) Sąd wskazał, iż nieruchomości są związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, jeżeli pozostają we władaniu podmiotu gospodarczego i to bez względu na to w jaki sposób są wykorzystywane i w jakim celu. /.../ Ustawodawca od 1 stycznia 1997r. poszerzył zakres pojęcia gruntów związanych z działalnością gospodarczą, obejmując wyższymi stawkami podatku od nieruchomości nawet te grunty, które nie służą do prowadzenia działalności gospodarczej. 24
Lokale w posiadaniu przedsiębiorcy Wyrok NSA z 22.07.2009 r. sygn. akt II FSK 460/08 I. Opodatkowanie podatkiem od nieruchomości znajdującego się w posiadaniu przedsiębiorcy budynku mieszkalnego lub części takiego budynku z zastosowaniem stawki właściwej dla budynków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej dotyczy tylko takiego budynku mieszkalnego lub jego części, które są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej (art. 1a ust. 1 pkt 3 i art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b) ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych, Dz. U. z 2006 r., Nr 121, poz. 844 ze zm.). II. Znajdujące się w takim budynku garaże i lokale użytkowe nie zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej podlegają opodatkowaniu z zastosowaniem stawki właściwej dla budynków mieszkalnych.
Dziękuję za uwagę Pytania i wątpliwości: Radosław Żuk 605-167-290 radoslaw.zuk@taxfin.pl www.taxfin.pl