SPIS TREŚCI KODEKS TŁUMACZA PRZYSIĘGŁEGO 9 KOMENTARZ DO KODEKSU TŁUMACZA PRZYSIĘGŁEGO 29 Preambuła 32 Dział I. Zasady etyki zawodowej 34 1. Godność osoby zaufania publicznego 34 2. Obowiązek zachowania staranności i wierności tłumaczenia oraz osobista odpowiedzialność za wierność i rzetelność tłumaczenia 36 3. Obowiązek zachowania bezstronności w tłumaczeniu 38 4. Uzasadniona odmowa tłumaczenia 39 5. Obowiązek terminowego wykonania tłumaczenia oraz zawiadomienia o niemożności wykonania tłumaczenia 42 6. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej 44 7. Obowiązek doskonalenia kwalifikacji zawodowych 45 8. Obowiązek korzystania z pomocy warsztatowych i konsultacji znawcy przedmiotu 47 9. Prawo dostępu do materiałów pomocniczych 48 10. Obowiązek pomocy w wypadku losowym 49 11. Prawo do konsultacji z rodowitym znawcą obcego języka specjalistycznego 49 12. Wynagrodzenie tłumacza przysięgłego 50 13. Obowiązek dzielenia się wiedzą 52 14. Solidarność koleżeńska 53 15. Solidarność międzynarodowa 53 Dział II. Zasady praktyki zawodowej 54 Rozdział 1. Tłumaczenie pisemne 54 16. Przedmiot tłumaczenia poświadczonego 54 285
286 17. Definicje w rozumieniu Kodeksu tłumacza przysięgłego 55 18. Znamiona dokumentu urzędowego i firmowego 56 19. Definicja oryginału w rozumieniu Kodeksu tłumacza przysięgłego 56 20. Poświadczenie zgodności tłumaczenia z oryginałem dokumentu 57 21. Poświadczenie zgodności tłumaczenia z tekstem niesygnowanym 59 22. Układ graficzny tekstu tłumaczenia poświadczonego i jego postać materialna 60 23. Oznaczanie końca ustępu i niepełnego wiersza 60 24. Pełna treść tłumaczonego tekstu z opisem części pominiętych 68 25. Uwagi i wzmianki tłumacza wyróżnione kursywą w nawiasach kwadratowych 70 26. Wzmianka o kierunku tłumaczenia określająca język źródłowy 70 27. Wzmianki o zewnętrznych cechach dokumentu 71 28. Uwaga tłumacza o czytelności elementów tłumaczonego dokumentu lub tekstu 72 29. Wzmianka tłumacza o odcisku pieczęci lub nalepce z nadrukiem pieczęci 73 30. Wzmianka tłumacza o godle państwowym 73 31. Wzmianka tłumacza o logo i elementach blankietu firmowego 74 32. Wzmianka o poprawkach i zmianach 74 33. Wzmianka o powtarzających się elementach tekstu 75 34. Przytaczanie nazw własnych zapisanych w obcym języku źródłowym 75 35. Forma nazwisk i imion w tłumaczeniu z języka fleksyjnego na niefleksyjny oraz z języka niefleksyjnego na fleksyjny 78 36. Transkrypcja i transliteracja nazw własnych 79 36a. Przytaczanie nazw jednostek miar i wag 81 37. Znaki diakrytyczne i ich brak w nazwach własnych 81 38. Litery alfabetów niełacińskich w numerach identyfikacyjnych 82 39. Świadectwa i dyplomy 83 40. Priorytet daty faktu w nazwach geograficznych z wyjątkiem nazw geograficznych w aktach stanu cywilnego 85
41. Adres osoby lub instytucji w tłumaczeniu 87 42. Niewypełnione rubryki 88 43. Nieintegralne elementy dokumentu urzędowego lub firmowego 88 44. Niepoprawność ortograficzna lub gramatyczna 89 45. Błędy w ważnych elementach dokumentu 90 46. Elementy tekstu dokumentu wtrącone w języku innym niż język źródłowy 90 47. Tłumaczenie części dokumentu 92 48. Tłumaczenie dokumentów wieloczęściowych 93 49. Tłumaczenie dokumentu w rubrykach pionowych w razie braku możliwości technicznych 94 50. Sposób pisania dat w tłumaczeniu 95 51. Tłumaczenie skrótów i skrótowców. 95 52. Łączenie i pieczętowanie tłumaczenia wielostronicowego 97 53. Poświadczenie tłumaczenia dostarczonego 100 54. Formuła poświadczająca tłumaczenie 100 55. Pieczęć okrągła tłumacza przysięgłego 101 56. Pieczęcie podłużne i blankiet firmowy tłumacza przysięgłego 103 57. Specjalna ochrona pieczęci tłumacza przysięgłego i jego osobista odpowiedzialność za przechowywanie tej pieczęci 103 58. Repertorium tłumacza przysięgłego 104 Rozdział 2. Tłumaczenie ustne 105 59. Przyjęcie tłumaczenia i określenie tematyki 105 60. Ochrona danych tłumacza 106 61. Sprawdzenie możliwości porozumienia się z cudzoziemcem 106 62. Stanowisko pracy tłumacza ustnego 107 63. Dobra słyszalność tłumaczonych wypowiedzi 107 64. Ustalenie zakresu i technik tłumaczenia 108 65. Wydajność pracy tłumacza ustnego 109 66. Przerwa w tłumaczeniu 109 67. Prawo do wyjaśnienia 110 68. Wierność tłumaczenia 110 69. Użycie słownika podczas tłumaczenia ustnego 112 70. Dostosowanie tempa wypowiedzi i udostępnienie odczytywanego tekstu 112 287
VADEMECUM TŁUMACZA PRZYSIĘGŁEGO 115 Rozdział 1. Kwalifikacje tłumacza przysięgłego 115 1.1. Specjalności translatorskie 115 1.2. Kwalifikacje idealnego tłumacza przysięgłego 116 1.3. Stałe doskonalenie zawodowe 117 Rozdział 2. Warsztat tłumacza przysięgłego 120 2.1. Podstawy tłumaczenia prawniczego 120 2.1.1. Zasada jednego języka docelowego 120 2.1.2. Zasada właściwego rejestru języka docelowego 121 2.1.3. Zasada jednego ekwiwalentu dla tego samego pojęcia 123 2.1.4. Zasada różnych ekwiwalentów dla różnych pojęć 125 2.1.5. Zasada priorytetu terminologii zalecanej 125 2.1.6. Zasada maksymalnego podobieństwa wybranych ekwiwalentów 127 2.1.7. Zasady tworzenia ekwiwalentów językowych w systemach nieprzystawalnych 127 2.1.8. Zasada stałego związku z kulturą języka źródłowego 129 2.1.9. Zalecenie zachowania cech języka typowych dla epoki 130 2.1.10. Tłumaczenie dosłowne, literalne i transpozycyjne 131 2.2. Organizacja pracy tłumacza przysięgłego 134 2.3. Współpraca ze zleceniodawcą 135 2.3.1. Przyjmowanie i wydawanie tłumaczenia 136 2.3.2. Przechowywanie dokumentów 137 2.3.3. Wygląd tekstu tłumaczenia 138 2.4. Dobre rady dla adeptów zawodu 140 Rozdział 3. Historia zawodu 142 3.1. Tłumacze tekstów pragmatycznych 142 3.2. Status społeczny tłumaczy 143 3.3. Organizacje zawodowe tłumaczy 145 3.4. Rozwój praktyki i teorii przekładoznawstwa 146 3.5. Szkoły tłumaczy na świecie i w Polsce 149 3.6. Międzynarodowa Federacja Tłumaczy 151 3.7. Powojenne starania o stworzenie organizacji tłumaczy polskich 154 3.8. Stowarzyszenie Tłumaczy Polskich 155 3.9. Polskie Towarzystwo Tłumaczy TEPIS 157 3.10. Historia statusu polskiego tłumacza przysięgłego 161 288
SUPLEMENT 169 Karta Tłumacza FIT 171 Zalecenia UNESCO 177 Karta Tłumacza Polskiego 183 Zielona Księga Rękojmie proceduralne dla podejrzanych i oskarżonych w postępowaniu karnym w Unii Europejskiej 185 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/64/UE 193 Ustawa o zawodzie tłumacza przysięgłego 203 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie szczegółowego sposobu przeprowadzania egzaminu na tłumacza przysięgłego 213 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości ws. Państwowej Komisji Egzaminacyjnej do przeprowadzania egzaminu na tłumacza przysięgłego 216 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości ws. wysokości opłaty egzaminacyjnej ponoszonej przez kandydata na tłumacza przysięgłego 218 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości ws. wzoru świadectwa potwierdzającego uprawnienia do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego 218 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości ws. wynagrodzenia za czynności tłumacza przysięgłego 220 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości ws. Komisji Odpowiedzialności Zawodowej 222 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości ws. stażu adaptacyjnego i testu umiejętności w toku postępowania o uznanie kwalifikacji do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego 223 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie sposobu transliteracji imion i nazwisk osób należących do mniejszości narodowych i etnicznych zapisanych w alfabecie innym niż alfabet łaciński 233 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji ws. szczegółowych zasad sporządzania aktów stanu cywilnego ( ), wyciąg 249 Lista definicji polskiego szkolnictwa wyższego 250 Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wyciąg 257 289
Pismo Światowej Organizacji Własności Intelektualnej z 18 lutego 1993 r. 259 Prawa autorskie tłumaczy tekstów prawnych i prawniczych 260 Akty prawne stanowiące o statusie tłumacza przysięgłego 265 Akty prawne stanowiące o udziale tłumacza przysięgłego w postępowaniu sądowym i administracyjnym 266 Umowy międzynarodowe 274 290