PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Petycji 30.4.2014 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Przedmiot: Petycja 1065/2007, którą złożył Alessandro Nucci (Włochy), w sprawie stopnia zanieczyszczenia atmosfery w miastach 1. Streszczenie petycji Składający petycję zwracał się do władz miejskich o udzielenie informacji w zakresie jakości powietrza w miastach oraz poziomu zagrożenia hałasem powodowanym przez transport publiczny. Składający petycję, który jest lekarzem, wyraża zaniepokojenie wysokim poziomem zanieczyszczenia powietrza cząstkami stałymi PM10 w jego rodzinnym mieście Viareggio (Toskania). Niepokoi go sposób, w jaki lokalne władze odnotowują dane pomiarowe. 2. Dopuszczalność Petycja uznana została za dopuszczalną dnia 11 marca 2008 r. Zwrócono się do Komisji o przekazanie informacji (art. 192 ust. 4 Regulaminu). 3. Odpowiedź Komisji otrzymana dnia 26 września 2008 r. Składający petycję, lekarz medycyny pracy, zwrócił się do Rady Miasta Viareggio, aby: przekazała społeczeństwu informacje dotyczące tego, ile razy przekroczone zostały wartości dopuszczalne dla PM10 w latach 2006 (około 220 razy) i 2007, zgodnie z pomiarem przeprowadzonym przez dwie stacje monitorowania jakości powietrza w Largo Risorgimento i Via Maronecelli; CM\1029187.doc PE414.232v04-00 Zjednoczona w różnorodności
udzieliła społeczeństwu wyjaśnień dotyczących umiejscowienia stacji monitorowania, gdyż nie przedstawiono żadnych danych (w tym również tych dotyczących poziomu hałasu) dla głównej drogi (Via Mazzini), którą codziennie przejeżdża około 300 autobusów i dla której nie przeprowadzono żadnej oceny oddziaływania na środowisko naturalne. W przypadku obszarów podlegających obowiązkowi przeprowadzania pomiarów kryteria dotyczące umiejscowienia i liczby stacji monitorowania mierzących zgodność z wartościami dopuszczalnymi dla PM10 zostały ustanowione w dyrektywie 1999/30/WE odnoszącej się do wartości dopuszczalnych dla dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i tlenków azotu oraz cząstek stałych i ołowiu w otaczającym powietrzu 1, a dokładniej w art. 7 w związku z załącznikami VI i VII. Przepisy te mają zostać zastąpione nową dyrektywą 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy najpóźniej do dnia 11 czerwca 2010 r. 2. Właściwe przepisy nowej dyrektywy, a konkretnie art. 7 w związku z załącznikami III i V, nie przewidują żadnych poważnych zmian treści przepisów w porównaniu z dyrektywą 1999/30/WE. Umiejscowienie punktów pobierania próbek powinno zapewniać reprezentatywne informacje na temat narażenia ludności na stężenia oraz na temat tego, gdzie występują największe stężenia, na które może być narażona ludność w okresie istotnym w stosunku do okresu uśrednienia wartości dopuszczalnych. Liczba punktów pobierania próbek zależy od wielkości populacji danej aglomeracji lub strefy oraz od poziomu stężeń. W Viareggio działają dwie stacje monitorujące prowadzące pomiar PM10: Largo Risorgimento (stacja komunikacyjna); Via Maroncelli (stacja pomiaru tła miejskiego). Miasto Viareggio nie jest aglomeracją, lecz należy do strefy IT 0902 zamieszkałej przez około 160 000 ludzi. W świetle wielkości strefy i miasta Viareggio liczba stacji spełnia kryteria określone w dyrektywie 1999/30/WE. Na podstawie dostępnych informacji Komisja Europejska nie może stwierdzić żadnego złamania przepisów dotyczących umiejscowienia obydwu stacji. Przedstawione dane dotyczące strefy IT 0902 ujawniają przekroczenie rocznych i dziennych wartości dopuszczalnych dla PM10, wyraźnie wskazując na potrzebę podjęcia działań zmierzających do ograniczenia zanieczyszczenia w tej strefie. W 2006 r. maksymalna liczba dni, wktórych w Viareggio doszło do przekroczenia dziennej wartości dopuszczalnej, przekazana oficjalnie Komisji Europejskiej przez organy włoskie, wyniosła 79. Według informacji, jakimi dysponuje Komisja Europejska, właściwe władze już w 2002 r. rozpoczęły stosowanie środków ograniczania zanieczyszczenia powietrza w tej strefie. Środki te nie doprowadziły jednak do osiągnięcia zgodności z wartościami dopuszczalnymi dla PM10 przed wyznaczonym terminem w 2005 r. Nie jest to we Włoszech przypadek odosobniony, wobec czego w październiku ubiegłego roku Komisja Europejska zwróciła się 1 Dz.U. L 163 z 29.6.1999, s. 41. 2 Dz.U. L 152 z 11.6.2008, s. 1. PE414.232v04-00 2/5 CM\1029187.doc
do właściwych włoskich organów, aby dostarczyły dalszych i bardziej szczegółowych informacji na temat środków podejmowanych w celu osiągnięcia zgodności ze wspomnianymi wartościami dopuszczalnymi na całym swoim terytorium. Obecnie trwa techniczna ocena odpowiedzi otrzymanej dnia 3 stycznia 2008 r. W odnośnej strefie, która ma bezpośredni związek z obawami składającego petycję, regionalny plan ochrony powietrza zaktualizowany w 2007 r. przewiduje odnowę parku transportu publicznego poprzez zaopatrzenie go w czystsze pojazdy i wprowadzenie wymogu wyposażenia autobusów w filtry cząstek stałych. Komisja Europejska nie posiada informacji na temat tego, w jakim stopniu wspomniane środki zostały już wdrożone w mieście Viareggio. Na podstawie zakończonej technicznej analizy odpowiedzi udzielonej przez włoskie organy Komisja Europejska podejmie decyzję dotyczącą dalszych niezbędnych działań. W decyzji tej zostanie również uwzględniona możliwość, jaką dysponują państwa członkowskie na mocy nowej dyrektywy 2008/50/WE, dotycząca warunkowego przedłużenia czasu na osiągnięcie zgodności z wartościami dopuszczalnymi dla PM10. Zgodnie z art. 8 dyrektywy 1999/30/WE codziennie aktualizowane informacje na temat stężeń PM10 w otaczającym powietrzu mają być rutynowo udostępniane społeczeństwu. Nowa dyrektywa o jakości powietrza 2008/50/WE ustanawia podobne obowiązki w art. 26 w związku z załącznikiem XVI. W regionie Toskanii roczne raporty w sprawie jakości powietrza oraz codzienne raporty w sprawie pomiarów przeprowadzonych przez wszystkie stacje monitorujące w regionie, w tym również te w Viareggio, są udostępniane społeczeństwu na stronie internetowej ARPAT (lokalna agencja ochrony środowiska naturalnego): http://www.arpat.toscana.it/aria/ar_monitoraggio.html. Dodatkowe informacje są również dostępne na stronie internetowej regionu Toskanii: http://www.regione.toscana.it/regione/export/rt/sito- RT/MenuPrincipale/sezioni/ambiente_territorio/inquinamento_qualita_aria/index.html. Na podstawie dostępnych informacji nie można stwierdzić złamania obowiązujących przepisów w sprawie informowania społeczeństwa, ustanowionych w dyrektywie 1999/30/WE. Ponieważ droga, o której mówi składający petycję, już istnieje, nie ma obowiązku przeprowadzania oceny oddziaływania na środowisko naturalne zgodnie z dyrektywą Rady 85/337/EWG 1 w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne. Miasto Viareggio ma poniżej 100 000 mieszkańców i dlatego nie podlega przepisom dyrektywy 2002/49/WE odnoszącej się do oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku 2, które dotyczą obowiązku sporządzania map hałasu i planów działania. Monitorowanie poziomów hałasu w tym mieście i zarządzanie nimi leży zatem wyłącznie w gestii władz krajowych. Wnioski 1 Dz.U. L 175 z 5.7.1985, s. 40 48 2 Dz.U. L 189 z 18.7.2002, s. 12. CM\1029187.doc 3/5 PE414.232v04-00
Na podstawie dostępnych informacji można stwierdzić, że umiejscowienie i liczba stacji monitorujących w mieście Viareggio oraz informacje udostępniane społeczeństwu pozostają w zgodzie z wymogami dyrektywy 1999/30/WE. Komisja Europejska odnotowała, że w 2006 r. dochodziło w tej strefie do przekroczenia dziennych i rocznych wartości dopuszczalnych dla PM10 oraz że dla tego obszaru opracowano plan jakości powietrza oraz środki dotyczące komunikacji miejskiej. Obecnie Komisja Europejska ocenia informacje dostarczone przez Włochy w związku z przekraczaniem wartości dopuszczalnych dla PM10. Na podstawie tej oceny i w oparciu o przepisy nowej dyrektywy w sprawie jakości powietrza Komisja podejmie właściwe działania. Dyrektywy 85/337/EWG i 2002/49/WE nie mają zastosowania w sytuacjach, do których odwołał się składający petycję. 4. Dodatkowa odpowiedź Komisji otrzymana dnia 20 listopada 2009 r. W styczniu 2009 r. władze włoskie przedłożyły Komisji wniosek dotyczący wyłączenia z obowiązku stosowania wartości dopuszczalnych dla PM10 w sześćdziesięciu siedmiu strefach jakości powietrza, w tym w strefie IT0902, do której należy miasto Viareggio. Zgodnie z art. 22 ust. 2 dyrektywy 2008/50/WE 1 państwo członkowskie może zostać wyłączone z obowiązku stosowania wartości dopuszczalnych dla PM10, o ile podjęto wszelkie środki ograniczania zanieczyszczenia na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym w celu osiągnięcia zgodności przed upływem terminu wyznaczonego na 2005 r., a główna przyczyna tego przekroczenia wiąże się ze szczególnymi lokalnymi warunkami rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń, niekorzystnymi warunkami klimatycznymi lub transgranicznym charakterem zanieczyszczenia oraz opracowany został plan w zakresie jakości powietrza wykazujący, że przed upływem nowego terminu zostanie osiągnięta zgodność w zakresie wartości dopuszczalnych. Komisja dokonała oceny powiadomienia skierowanego przez Włochy i przyjęła w dniu 28 września 2009 r. ostateczną decyzję C(2009)7390, w której zgłoszone zostały zastrzeżenia co do wyłączenia z obowiązku stosowania dziennych i rocznych wartości dopuszczalnych dla PM10 w strefie IT0902 z następujących względów: nie wykazano w pełni, że niekorzystne warunki klimatyczne oraz transgraniczny charakter zanieczyszczenia mogą być uznane za główne przyczyny przekroczenia wartości dopuszczalnych; nie wykazano w pełni, że możliwe jest osiągnięcie zgodności z wartościami dopuszczalnymi przed upływem okresu wyłączenia w 2011 r. W konsekwencji wartości dopuszczalne dla PM10 będą dalej stosowane bez marginesu tolerancji w strefach będących przedmiotem zastrzeżeń. Najbardziej aktualne informacje oficjalnie zgłoszone Komisji przez władze włoskie potwierdzają, że w strefie jakości powietrza IT0902 w 2007 r. nadal dochodziło do przekraczania dziennej wartości dopuszczalnej dla PM10. 1 Dz.U. L 152 z 11.6.2008, s. 1. PE414.232v04-00 4/5 CM\1029187.doc
Komisja będzie monitorować poziomy PM10 w tej oraz w innych strefach jakości powietrza we Włoszech. Jeżeli oficjalne zatwierdzone dane za 2008 r. wykażą, że wartości dopuszczalne są nadal przekraczane, Komisja podejmie dalsze kroki w tej sprawie w ramach wszczętego w styczniu 2009 r. postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przeciwko Włochom w związku z naruszeniem wartości dopuszczalnych dla PM10 w szeregu stref i aglomeracji. 5. Dodatkowa odpowiedź Komisji otrzymana dnia 13 stycznia 2011 r. Dnia 8 października 2010 r. włoskie władze przekazały oficjalne dane dotyczące jakości powietrza w Toskanii za rok 2009. Dane te potwierdzają, że w strefie IT0902 poziom PM10 nadal przekraczał dzienną wartość dopuszczalną. Zatem dnia 24 listopada 2010 r. Komisja zdecydowała o wszczęciu przeciwko Włochom postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej w związku z nieprzestrzeganiem wartości dopuszczalnych dla PM10, określonych w dyrektywie 1999/30/WE 1 i zastępującej ją dyrektywie 2008/50/WE 2, w szeregu stref i aglomeracji. 6. Dodatkowa odpowiedź Komisji (III) otrzymana dnia 30 kwietnia 2014 r. W wyroku z dnia 19 grudnia 2012 r. 3 TSUE uznał, że Republika Włoska uchybiła ciążącym na niej zobowiązaniom, nie zapewniając zgodności z dopuszczalnymi poziomami stężenia PM10 w wielu strefach jakości powietrza i aglomeracjach, w tym w strefie, o której mówi składający petycję (IT0902). W następstwie tego wyroku w kwietniu 2013 r. Komisja zażądała od władz włoskich wskazania, jakie środki są podejmowane, aby osiągnąć zgodność z przepisami w przedmiotowych strefach jakości powietrza. We wrześniu 2013 r. władze włoskie przekazały oficjalne dane dotyczące jakości powietrza za rok 2012. Według tych danych w strefie IT0902 osiągnięto w końcu zgodność z przepisami i poziomy PM10 były poniżej dopuszczalnych wartości ustalonych w dyrektywie 2008/50/WE 4. 1 Dz.U. L 163 z 29.6.1999, s. 41. 2 Dz.U. L 152 z 11.6.2008, s. 1. 3 Sprawa C-68/11. 4 Dz.U. L 152 z 11.6.2008, s. 1. CM\1029187.doc 5/5 PE414.232v04-00