PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Transportu i Turystyki 18.6.2013 2013/0013(COD) ***I PROJEKT SPRAWOZDANIA w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 1192/69 w sprawie wspólnych zasad normalizujących rachunkowość przedsiębiorstw kolejowych (COM(2013)0026 C7-0026/2013 2013/0013(COD)) Komisja Transportu i Turystyki Sprawozdawca: Jaromír Kohlíček PR\939196.doc PE513.242v01-00 Zjednoczona w różnorodności
PR_COD_1amCom Objaśnienie używanych znaków * Procedura konsultacji *** Procedura zgody ***I Zwykła procedura ustawodawcza (pierwsze czytanie) ***II Zwykła procedura ustawodawcza (drugie czytanie) ***III Zwykła procedura ustawodawcza (trzecie czytanie) (Wskazana procedura opiera się na podstawie prawnej zaproponowanej w projekcie aktu.) Poprawki do projektu aktu W poprawkach Parlamentu zmiany do projektu aktu zaznacza się wytłuszczonym drukiem i kursywą. Oznakowanie zwykłą kursywą jest wskazówką dla służb technicznych dotyczącą propozycji korekty elementów projektu aktu w celu ustalenia tekstu końcowego (np. elementów w oczywisty sposób błędnych lub pominiętych w danej wersji językowej). Sugestie korekty wymagają zgody właściwych służb technicznych. W poprawkach do aktów istniejących trzecia i czwarta linijka w nagłówku poprawki w projekcie aktu zawiera, odpowiednio, odniesienie do istniejącego aktu i postanowienia tego aktu, które ulega zmianie. Fragmenty przepisu aktu istniejącego, do którego Parlament wprowadza zmiany, a który nie został zmieniony w projekcie aktu, zaznacza się wytłuszczonym drukiem. Ewentualne skreślenia w obrębie takich fragmentów zaznaczane są w sposób następujący: [...]. PE513.242v01-00 2/13 PR\939196.doc
SPIS TREŚCI Strona PROJEKT REZOLUCJI USTAWODAWCZEJ PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO...5 UZASADNIENIE...11 PR\939196.doc 3/13 PE513.242v01-00
PE513.242v01-00 4/13 PR\939196.doc
PROJEKT REZOLUCJI USTAWODAWCZEJ PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 1192/69 w sprawie wspólnych zasad normalizujących rachunkowość przedsiębiorstw kolejowych (COM(2013)0026 C7-0026/2013 2013/0013(COD)) (Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie) Parlament Europejski, uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony Parlamentowi i Radzie (COM(2013)0026), uwzględniając art. 294 ust. 2 oraz art. 91 i 109 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zgodnie z którymi wniosek został przedstawiony Parlamentowi przez Komisję (C7 0026/2013), uwzględniając art. 294 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia... 1, uwzględniając opinię Komitetu Regionów z dnia... 2, uwzględniając art. 55 Regulaminu, uwzględniając sprawozdanie Komisji Transportu i Turystyki oraz opinię Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych (A7-0000/2013), 1. przyjmuje poniższe stanowisko w pierwszym czytaniu; 2. zwraca się do Komisji o ponowne przekazanie mu sprawy, jeśli uzna ona za stosowne wprowadzić znaczące zmiany do swojego wniosku lub zastąpić go innym tekstem; 3. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji, a także parlamentom narodowym. 1 Motyw 2 (2) Na poziomie europejskim przyjęto szereg aktów prawnych, które otworzyły na konkurencję rynki kolejowych (2) Na poziomie europejskim przyjęto szereg aktów prawnych, które otworzyły na konkurencję rynki kolejowych 1 Dotychczas nieopublikowana w Dzienniku Urzędowym. 2 Dotychczas nieopublikowana w Dzienniku Urzędowym. PR\939196.doc 5/13 PE513.242v01-00
przewozów towarowych i międzynarodowych przewozów pasażerskich i ustanowiły, dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/34/UE z dnia 21 listopada 2012 r. w sprawie utworzenia jednolitego europejskiego obszaru kolejowego (wersja przekształcona), pewne podstawowe zasady, które stanowią m.in., że przedsiębiorstwa kolejowe muszą być zarządzane zgodnie z zasadami obowiązującymi przedsiębiorstwa działające na zasadach komercyjnych, że podmioty odpowiedzialne za alokację zdolności przepustowej i pobieranie opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej muszą być niezależne od podmiotów, które świadczą usługi kolejowe (rozdzielenie funkcji podstawowych), oraz że muszą one prowadzić oddzielną księgowość (aby zapobiec subsydiowaniu krzyżowemu), że wszystkie przedsiębiorstwa kolejowe koncesjonowane zgodnie z kryteriami UE powinny mieć dostęp do infrastruktury kolejowej na uczciwych i niedyskryminacyjnych warunkach oraz że zarządcy infrastruktury mogą korzystać z finansowania ze środków państwowych. przewozów towarowych i międzynarodowych przewozów pasażerskich i ustanowiły, dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/34/UE z dnia 21 listopada 2012 r. w sprawie utworzenia jednolitego europejskiego obszaru kolejowego (wersja przekształcona) 1, pewne podstawowe zasady, które stanowią m.in., że przedsiębiorstwa kolejowe muszą być zarządzane zgodnie z zasadami obowiązującymi przedsiębiorstwa działające na zasadach komercyjnych, że podmioty odpowiedzialne za alokację zdolności przepustowej i pobieranie opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej muszą być niezależne od podmiotów, które świadczą usługi kolejowe (rozdzielenie funkcji podstawowych), oraz że muszą one prowadzić oddzielną księgowość (aby zapobiec subsydiowaniu krzyżowemu), że wszystkie przedsiębiorstwa kolejowe koncesjonowane zgodnie z kryteriami UE powinny mieć dostęp do infrastruktury kolejowej na uczciwych i niedyskryminacyjnych warunkach oraz że zarządcy infrastruktury mogą korzystać z finansowania ze środków państwowych. Termin transpozycji dyrektywy 2012/34/UE do prawa krajowego upływa dnia 16 czerwca 2015 r. 1 Dz.U. L 343 z 14.12.2012, s. 32. 2 Motyw 2 a (nowy) (2a) Przedsiębiorstwa kolejowe mogą w pewnych okolicznościach być zmuszone PE513.242v01-00 6/13 PR\939196.doc
do dokonywania płatności, których nie muszą dokonywać przedsiębiorstwa oferujące inny rodzaj transportu, takie jak obciążenia z tytułu specjalnych świadczeń rodzinnych, składek ubezpieczeniowych oraz składek emerytalnych i rentowych. W obecnej sytuacji gospodarczej, gdy w wielu państwach członkowskich koleje są niedofinansowane, należy utrzymać dodatkowe sposoby udzielania publicznego wsparcia finansowego przedsiębiorstwom kolejowym. Tam, gdzie państwo kompensuje takie płatności, powinno się to odbywać w niedyskryminujący sposób, a zatem prawo do wnioskowania o taką kompensację należy rozszerzyć na wszystkie przedsiębiorstwa kolejowe z siedzibą w Unii, które prowadzą działalność na podstawie ważnej licencji i certyfikatu bezpieczeństwa. 3 Motyw 2 b (nowy) (2b) Systemy ubezpieczeniowe i emerytalno-rentowe przedsiębiorstw kolejowych w państwach członkowskich różnią się od takich systemów istniejących w przypadku innych rodzajów transportu tym, że obejmują, przykładowo, ciążący na przedsiębiorstwach kolejowych obowiązek opłacania dodatkowych świadczeń socjalnych z tytułu szczególnej opieki medycznej lub dodatkowych dni odpoczynku lub systemów wcześniejszych emerytur dla pracowników wykonujących uciążliwą pracę w sektorze kolei. Wywiązywanie się z takich obowiązków wynikających z odnośnych ram PR\939196.doc 7/13 PE513.242v01-00
ustawodawstwa krajowego powinny być objęte publicznym wsparciem finansowym udzielanym przedsiębiorstwom kolejowym. 4 Motyw 2 c (nowy) (2c) Przepisy dyrektywy 2012/34/UE muszą zostać przetransponowane przez państwa członkowskie do prawa krajowego do 2015 r. Dopiero wówczas możliwe będzie dokonanie oceny ich skutków dla sektora kolei. Zanim zostaną uchylone obowiązujące przepisy normalizujące rachunkowość przydatne byłoby przeprowadzenie bardziej szczegółowej oceny skutków takiej zmiany dla systemu kolei. 5 Motyw 3 (3) Rozporządzenie (EWG) nr 1192/69 jest niespójne oraz niezgodne z obecnie obowiązującymi środkami ustawodawczymi. W szczególności w kontekście zliberalizowanego rynku, na którym inne przedsiębiorstwa kolejowe konkurują bezpośrednio z wymienionymi w tym rozporządzeniu przedsiębiorstwami kolejowymi, nie jest już właściwe różne traktowanie tych dwóch grup (3) Rozporządzenie (EWG) nr 1192/69 w jego obecnym brzmieniu oferuje ograniczony dostęp do rekompensat, który obecnie przestaje być spójny oraz zgodny z nowymi środkami ustawodawczymi obecnie transponowanymi do prawa krajowego. W szczególności w kontekście zliberalizowanego rynku, na którym inne przedsiębiorstwa kolejowe konkurują bezpośrednio z wymienionymi w tym PE513.242v01-00 8/13 PR\939196.doc
przedsiębiorstw. rozporządzeniu przedsiębiorstwami kolejowymi, nie jest już właściwe różne traktowanie poszczególnych przedsiębiorstw. Należy zatem stworzyć takie same warunki dla wszystkich przedsiębiorstw kolejowych. 6 Motyw 4 (4) W związku z tym należy uchylić rozporządzenie (EWG) nr 1192/69 w celu wyeliminowania niespójności w porządku prawnym UE, co przyczyni się do uproszczenia poprzez uchylenie aktu prawnego, który jest już nieaktualny, (4) W związku z tym należy zbadać możliwość rozszerzenia tych samych praw na wszystkie przedsiębiorstwa kolejowe zgodnie z nowymi ramami prawnymi Unii dotyczącymi sektora kolei. 7 Motyw 4 a (nowy) (4a) W celu zagwarantowania spójnej oceny sytuacji Komisja powinna przedstawić sprawozdanie oceniające wdrożenie dyrektywy 2012/34/UE po co najmniej dwóch latach od upływu ostatecznego terminu jej transpozycji. W sprawozdaniu tym należy ocenić, czy wyżej wspomniane publiczne wsparcie finansowe jest nadal uzasadnione i niezbędne oraz czy to wsparcie udzielane na mocy rozporządzenia (EWG) nr 1192/69 jest wciąż jeszcze kierowane do PR\939196.doc 9/13 PE513.242v01-00
przedsiębiorstw kolejowych. Jeżeli w sprawozdaniu zostanie stwierdzona bieżąca potrzeba utrzymania konkretnych przepisów rozporządzenia (EWG) nr 1192/69 w mocy, Komisja powinna zbadać, czy konieczne jest dokonanie zmiany niniejszego rozporządzenia i ewentualnie rozporządzenia (EWG) nr 1192/69. 8 Artykuł 1 ustęp 1 Rozporządzenie (EWG) nr 1192/69 traci moc. Rozporządzenie (EWG) nr 1192/69 traci moc z dniem 31 grudnia 2019 r. Najpóźniej na dwa lata przed tym dniem Komisja przedłoży Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu i Komitetowi Regionów sprawozdanie oceniające rozwój sektora kolei. W razie potrzeby na podstawie tego sprawozdania Komisja zaproponuje odroczenie uchylenia tego rozporządzenia i jego zmianę w celu ustanowienia wspólnych zasad normalizujących rachunkowość wszystkich przedsiębiorstw kolejowych. PE513.242v01-00 10/13 PR\939196.doc
UZASADNIENIE Wniosek Komisji W ramach czwartego pakietu kolejowego Komisja zaproponowała uchylenie rozporządzenia Rady 1192/69 w sprawie wspólnych zasad normalizujących rachunkowość przedsiębiorstw kolejowych. Rozporządzenie to pozwala państwom członkowskim na rekompensowanie przedsiębiorstwom kolejowym ponoszonych przez nie obciążeń, których z różnych powodów nie muszą ponosić przedsiębiorstwa oferujące inny rodzaj transportu. Te obowiązki mogą dotyczyć, przykładowo, wypłaty specjalnych świadczeń w razie wypadku przy pracy, które przedsiębiorstwo kolejowe jest zobowiązane wypłacać, zaś w przypadku innych rodzajów transportu są one wypłacane przez państwo, wypłaty świadczeń emerytalnych dla pracowników kolei, którzy zazwyczaj przechodzą na emeryturę wcześniej w przypadku niektórych uciążliwych rodzajów pracy, bądź regulowania kosztów przejazdów kolejowych. Rodzaje rekompensaty za wywiązywanie się z takich obowiązków są podzielone na 15 kategorii, które określają szczegółowy zakres i zasady obliczania wysokości rekompensat, zgodnie z treścią poszczególnych załączników do rozporządzenia 1192/69. Rozporządzenie 1192/69 zostało przyjęte przed liberalizacją rynku kolejowego, kiedy to transport kolejowy w Europie rozwijał się głównie na poziomie krajowym, przy czym zintegrowane przedsiębiorstwa kolejowe jednocześnie świadczyły usługi kolejowe i zarządzały infrastrukturą kolejową. W tamtym czasie celem rozporządzenia było zapewnienie równych warunków konkurencji przedsiębiorstwom kolejowym i przedsiębiorstwom oferującym inny rodzaj transportu. Ponadto stosunki między rządami a przedsiębiorstwami kolejowymi w większości należącymi do skarbu państwa nie były jeszcze wówczas regulowane umową, a poza tym istniały o wiele bardziej bezpośrednie powiązania własnościowe między tymi dwoma podmiotami. Z racji pierwotnego zamysłu rozporządzenie zawiera wykaz wymienionych z nazwy przedsiębiorstw kolejowych dawniej należących do skarbu państwa. Wykaz ten był dostosowywany wraz z każdym kolejnym rozszerzeniem UE, po raz ostatni w 2007 r., i obecnie obejmuje 36 przedsiębiorstw. Komisja stwierdza, że od 2007 r. państwa członkowskie, które skorzystały z przepisów tego rozporządzenia, to Belgia, Niemcy, Irlandia i Polska. Płatności dokonano jedynie w ramach 3 spośród 15 kategorii. Komisja uważa, że od czasu przyjęcia kilku pakietów kolejowych, które odmieniły sektor kolei, rozporządzenie nie jest już zgodne z obowiązującym obecnie otoczeniem prawnym i dyskryminuje przedsiębiorstwa kolejowe nieobecne w wykazie w porównaniu z tymi, które w nim figurują (i tym samym kwalifikują się do otrzymywania rekompensat). Stanowisko sprawozdawcy Omawiany wniosek ma na celu uchylenie rozporządzenia 1192/69, w związku z czym wykluczona jest zmiana brzemienia samego rozporządzenia. O ile wszystkie poprzednie PR\939196.doc 11/13 PE513.242v01-00
pakiety kolejowe, zaproponowane przez Komisję Europejską, a następnie przyjęte i przetransponowane przez państwa członkowskie, miały za cel rozszerzenie praw i obowiązków na wszystkie nowe przedsiębiorstwa w sektorze kolei, a tym samym otwarcie rynku kolei, o tyle w obecnym wniosku Komisja proponuje rozwiązanie problemu potencjalnej dyskryminacji niektórych przedsiębiorstw kolejowych nie za pomocą odpowiedniego przekształcenia, jak to ma miejsce w przypadku innych tekstów ustawodawczych, lecz przez bezpośrednie zniesienie aktu tj. poprzez uchylenie rozporządzenia. Zatem przed ustawodawcą są zasadniczo trzy warianty: 1. przystanie na zamysł Komisji i zatwierdzenie uchylenia; 2. odroczenie decyzji o uchyleniu i zwrócenie się do Komisji o zmianę obowiązującego rozporządzenia i dostosowanie go do obowiązujących ram prawnych po dokonaniu przez nią bardziej szczegółowej analizy; 3. odrzucenie uchylenia i utrzymanie rozporządzenia w mocy. Sprawozdawca przychyla się ku wariantowi 2. Jego zdaniem, zanim zostanie podjęta decyzja o uchyleniu rozporządzenia, konieczne jest uprzednie dokonanie oceny skutków przepisów nowej dyrektywy 2012/34, która weszła w życie w listopadzie 2013 r., dla sektora kolei. Jest to bez wątpienia właściwe, skoro Komisja stwierdza, że obecne brzmienie rozporządzenia jest dyskryminujące, gdyż oferuje możliwość wypłaty rekompensat tylko 36 konkretnym przedsiębiorstwom. Jeśli wziąć pod uwagę liczbę wydanych licencji kolejowych, w UE istnieje ponad 1000 aktywnych przedsiębiorstw kolejowych. Utrzymanie niezmienionego rozporządzenia w mocy nie jest zatem odpowiednim wyjściem, gdyż umożliwi to wnioskowanie o takie rekompensaty (na podstawie przepisów krajowych i zgodnie z ramami prawnymi w zakresie systemów emerytalnych lub systemów ubezpieczeń) tylko ograniczonej liczbie przedsiębiorstw kolejowych. To, co należałoby zrobić zamiast tego, to udostępnienie takich rekompensat wszystkim przedsiębiorstwom kolejowym. Większość przepisów dyrektywy 2012/34 powinna zostać przetransponowana do prawa krajowego do dnia 16 czerwca 2015 r., w tym m.in. obowiązek opracowania i należytego wykonania obowiązującej co najmniej przez 5 lat umowy dotyczącej inwestycji w infrastrukturę kolejową. Takie umowy nie weszły jeszcze w życie we wszystkich państwach członkowskich lub czas ich obowiązywania i warunki są inne niż w dyrektywie. Bezpośrednie uchylenie rozporządzenia 1192/69 byłoby przedwczesne. W obecnym klimacie gospodarczym i w obliczu niedofinansowania systemów kolei w wielu państwach członkowskich konieczne może się okazać utrzymanie możliwości kompensowania przedsiębiorstwom kolejowym niektórych płatności, które są wymagane na mocy prawa krajowego i których nie muszą dokonywać przedsiębiorstwa oferujące inny rodzaj transportu. Aby skutki nowych przepisów mogły się stać widoczne, byłoby bardziej wskazane poczekać przez jakiś czas, i dopiero wtedy należycie ocenić skutki nowo obowiązującego ustawodawstwa. Art. 15 dyrektywy 2012/34 nakłada na Komisję obowiązek składania co dwa lata PE513.242v01-00 12/13 PR\939196.doc
sprawozdania z monitorowania dotyczącego stanu sektora kolei i stanu inwestycji wraz z ogólną oceną wdrożenia dyrektywy dobrze by było, gdyby podobne sprawozdanie zostało przedstawione Radzie i Parlamentowi Europejskiemu po dwóch latach od upływu terminu transpozycji tej dyrektywy. Dzięki tej ocenie ustawodawcy mogliby wówczas dysponować informacjami, czy w międzyczasie miały miejsce wypłaty rekompensat na podstawie rozporządzenia 1192/69. Sprawozdawcę interesuje sytuacja w tych państwach członkowskich, gdzie systemy bezpieczeństwa socjalnego dla pracowników kolei oraz ich nabyte prawa do wcześniejszych emerytur nadal są finansowane z budżetów państw członkowskich na mocy przepisów prawa krajowego. Te przepisy prawa w pełni szanują niezależność przedsiębiorstw kolejowych, które funkcjonują już na zasadach komercyjnych, a także są spójne z postanowieniami art. 93 traktatu uznającymi specyfikę sektora transportu. Dlatego też sprawozdawca proponuje: 1. odroczyć ostateczną decyzję o uchyleniu rozporządzenia 1192/69 do dnia 31 grudnia 2019 r.; 2. zwrócić się do Komisji o dokonanie oceny w formie sprawozdania, który będzie należało przedstawić najpóźniej do dnia 31 grudnia 2017 r., w związku z tym, że termin transpozycji dyrektywy 2012/34 do prawa krajowego upłynie dnia 16 czerwca 2015 r.; 3. zwrócić się do Komisji, w zależności od wyników wdrożenia przetransponowanej dyrektywy 2012/34, do przedłożenia w razie potrzeby nowego wniosku ustawodawczego, który zagwarantuje wszystkim przedsiębiorstwom kolejowym takie same prawa, o jakich mowa obecnie w rozporządzeniu 1192/69, lub do potwierdzenia jego uchylenia. Poprawki zaproponowane w niniejszym projekcie sprawozdania odzwierciedlają tę logikę. PR\939196.doc 13/13 PE513.242v01-00