ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ 1) z dnia...2011 r. Projekt z dnia 21 lutego 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia Na podstawie art. 4a ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 214, poz. 1407, z późn. zm. 2) ) zarządza się, co następuje: 1. W rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (Dz. U. Nr 17, poz. 162 oraz z 2009 r. Nr 226, poz. 1829) w 2 ust. 1 wprowadza się następujące zmiany: 1) wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie: 2. 1. Do stanów chorobowych, które uzasadniają zaliczenie dziecka do osób niepełnosprawnych, należą: ; 2) pkt 8 otrzymuje brzmienie: 8) wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku powodujące ograniczenie jego sprawności, prowadzące do obniżenia ostrości wzroku w oku lepszym do 0,3 według Snellena po wyrównaniu wady wzroku szkłami korekcyjnymi lub ograniczenie pola widzenia do przestrzeni zawartej w granicach 30 stopni, ; 3) po pkt 9 dodaje się pkt 10 w brzmieniu: 10) głuchoślepota, stanowiąca równoczesne uszkodzenie narządu słuchu i narządu wzroku, w tym: a) obustronny ubytek słuchu od 50 db współwystępujący z chorobami narządu wzroku, w tym wrodzonymi lub nabytymi wadami narządu wzroku, powodującymi ograniczenie jego sprawności, prowadzące do obniżenia ostrości wzroku w oku lepszym do 0,3 według Snellena po wyrównaniu wady wzroku szkłami korekcyjnymi lub ograniczenie pola widzenia do przestrzeni zawartej w granicach 30 stopni, b) jednostronne upośledzenie słuchu od 80 db współwystępujące ze ślepotą jednego oka.. 2. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia. w porozumieniu: MINISTER ZDROWIA MINISTER PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ 1) Minister Pracy i Polityki Społecznej kieruje działem administracji rządowej zabezpieczenie społeczne, na podstawie 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Pracy i Polityki Społecznej (Dz. U. Nr 216, poz. 1598). 2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 217, poz. 1427, Nr 226, poz. 1475, Nr 238, poz. 1578, Nr 254, poz. 1700 i Nr 257, poz. 1726.
UZASADNIENIE Projekt rozporządzenia stanowi wykonanie delegacji ustawowej zawartej w art. 4a ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 214, poz. 1407, z późn. zm.). Wprowadza on zmianę do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (Dz. U. Nr 17, poz. 162, z późn. zm.). Celem regulacji jest: a) usunięcie wątpliwości interpretacyjnych w zakresie uzyskiwania przez dzieci w orzeczeniu o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia wskazania dotyczącego konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, b) ujednolicenie kryteriów orzekania o niepełnosprawności i o stopniu niepełnosprawności w przypadku naruszenia sprawności organizmu spowodowanego chorobami narządu wzroku, c) wprowadzenie głuchoślepoty jako oddzielnej klasy diagnostycznej przy kwalifikowaniu do osób niepełnosprawnych, jako rozpoznawalnego zespołu objawów, które wiążą się z naruszeniem sprawności organizmu oraz wpływem na funkcjonowanie człowieka na poziomie indywidualnym, grupowym i społecznym. Usunięcie wątpliwości interpretacyjnych w zakresie uzyskiwania przez dzieci wskazania dotyczącego konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji Wprowadzenie do wyliczenia zawarte w 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia stanowi, iż do stanów chorobowych, które uzasadniają konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku należą stany chorobowe wskazane w tym przepisie. Użycie sformułowania które uzasadniają konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku sugeruje, wbrew treści zapisu 1 pkt. 1 przedmiotowego rozporządzenia, że chodzi o stany chorobowe których wystąpienie powoduje konieczność zapewnienia dziecku opieki i pomocy i łączy się równocześnie z zamieszczeniem w orzeczeniu o niepełnosprawności pozytywnego wskazania konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, o którym mowa w art. 6b ust. 3 pkt 7 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, a nie że chodzi o stany chorobowe, które uzasadniają zaliczenie dzieci do osób niepełnosprawnych. Tymczasem umieszczenie wspomnianego wskazania w orzeczeniu o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, następuje dopiero po dokonaniu oceny, czy następstwem przedmiotowych stanów chorobowych jest konieczność udzielania stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Natomiast wystąpienie stanów chorobowych wskazanych w 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia warunkuje w ogóle możliwość ubiegania się o uzyskanie statusu osoby niepełnosprawnej w przypadku osób, które nie ukończyły 16 roku życia. Ujednolicenie kryteriów orzekania o niepełnosprawności i o stopniu niepełnosprawności Przepis 32 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. Nr 139, poz. 1328, z późn. zm.) stanowi, iż przy kwalifikowaniu do znacznego, umiarkowanego i lekkiego stopnia niepełnosprawności bierze się pod uwagę 2
zakres naruszenia sprawności organizmu spowodowany przez choroby narządu wzroku, w tym wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku powodujące ograniczenie jego sprawności, prowadzące do obniżenia ostrości wzroku w oku lepszym do 0,3 według Snellena po wyrównaniu wady wzroku szkłami korekcyjnymi lub ograniczenie pola widzenia do przestrzeni zawartej w granicach 30 stopni. Natomiast w świetle 2 ust. 1 pkt 8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia do stanów chorobowych, które uzasadniają konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku, należą wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku powodujące znaczne ograniczenie jego sprawności, prowadzące do obniżenia ostrości wzroku w oku lepszym do 5/25 lub 0,2 według Snellena po wyrównaniu wady wzroku szkłami korekcyjnymi, lub ograniczenie pola widzenia do przestrzeni zawartej w granicach 30 stopni. Oznacza to, że w przypadku ustalenia jako przyczyny niepełnosprawności chorób narządu wzroku występuje zróżnicowanie parametru diagnostycznego jakim jest ostrość wzroku. Zróżnicowanie to nie ma jednak medycznego uzasadnienia w sytuacji, gdy te same rodzajowo schorzenia stanowią przyczynę naruszenia sprawności organizmu uwzględnianą przy kwalifikowaniu do niepełnosprawności (osoby do 16 roku życia) i do stopnia niepełnosprawności (osoby powyżej 16 roku życia). Wprowadzenie głuchoślepoty jako oddzielnej klasy diagnostycznej Klasyfikacja dotycząca chorób i problemów zdrowia, powodujących naruszenie sprawności organizmu kwalifikujących do zaliczenia do osób niepełnosprawnych, zawarta została w 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia. Główne kategorie zaburzeń powodujące niepełnosprawność pogrupowane zostały według pokrewieństwa ich zasadniczej tematyki. System klasyfikacyjny spełnia dzięki powyższej zasadzie warunek rzetelności, a wyodrębnione klasy zaburzeń są wewnętrznie spójne. W celu oznaczenia w wydanym orzeczeniu kategorii diagnostycznej odzwierciedlającej rozpoznanie stanu chorobowego powodującego niepełnosprawność, w 32 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności wprowadzony został alfanumeryczny system oznaczania klasy zaburzeń powodujących niepełnosprawność. Każdy symbol przyczyny niepełnosprawności jest oznaczony dwiema cyframi oraz dużą literą alfabetu. Wprowadzenie głuchoślepoty jako oddzielnej kategorii naruszenia sprawności organizmu wynikającej z równoczesnego, poważnego uszkodzenia narządu słuchu i wzroku znajduje uzasadnienie zarówno w aspekcie medycznym i orzeczniczym jak również społeczno-moralnym. Głuchoślepota nie jest tylko połączeniem głuchoty i ślepoty, ponieważ skutki i potrzeby wynikające z głuchoślepoty nie są sumą skutków i potrzeb wynikających z głuchoty i ślepoty. W przypadku głuchoty i ślepoty występuje tzw. kompensacja (wzroku słuchem lub słuchu wzrokiem), która jest wykluczona lub znacznie ograniczona w przypadku łącznego występowania obydwu dysfunkcji. Przedmiotowa zmiana uwzględnia więc szczególne upośledzenie sprawności organizmu dotyczące dwóch podstawowych modalności zmysłowych, w sposób znaczny ograniczające funkcjonowanie człowieka. Ponieważ brak jest jakichkolwiek możliwości porównywania orzeczeń wydawanych przez zespoły orzekające w konkretnej sprawie indywidualnie orzeczonej osoby ustalenie minimalnego poziomu obniżenia ostrości wzroku, ograniczenia pola widzenia oraz ubytku słuchu pozostaje niezbędnym warunkiem dla zachowania jednolitości systemu orzecznictwa w przedmiotowym zakresie. Dostępne badania diagnostyczne zarówno w dziedzinie 3
okulistyki jak i laryngologii pozwalają w sposób jednoznaczny na wyznaczenie poziomu upośledzenia sprawności organizmu korelującego ze stopniem uszkodzenia jednego z narządów tj. narządu wzroku czy narządu słuchu. Nie bez znaczenia pozostaje również powszechność, jak i dostępność tych badań. Dlatego też określenie wartości obniżenia ostrości widzenia, ograniczenia pola widzenia oraz ubytku słuchu bez zaaparatowania, ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia prawidłowości i jednolitości stosowania zasad orzekania o niepełnosprawności (analogicznie również o stopniu niepełnosprawności), a tym samym wpływa na jakość orzecznictwa osób głuchoniewidomych. Równocześnie biorąc pod uwagę jednoczesne upośledzenie sprawności narządu wzroku i słuchu u osób do 16 r. życia, zasadnym jest ustalenie odrębnych parametrów uszkodzenia narządów zmysłu, odmiennych od kryteriów dotyczący osób, które ukończyły 16 r. życia. Szczególny charakter traktowania tej grupy wiekowej w zakresie wyznaczanych wartości parametrów uszkodzenia słuchu wynika z dynamiki procesów poznawczych w wieku rozwojowym, w tym w szczególności rozwoju mowy w stopniu umożliwiającym pełne uczestnictwo w życiu społecznym. Projekt rozporządzenia zakłada, iż wejdzie ono w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia. Podyktowane jest to koniecznością dokonania odpowiednich zmian w Elektronicznym Krajowym Systemie Monitoringu Orzekania o Niepełnosprawności, w którym zgodnie z art. 6d ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych przetwarza się dane w celu usprawnienia i podniesienia jakości orzekania o niepełnosprawności oraz przeprowadzeniem szkoleń dla członków składów orzekających zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności Projekt rozporządzenia nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej. Projekt rozporządzenia nie podlega procedurze notyfikacji w rozumieniu przepisów dotyczących sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych. Stosownie do art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.) projekt niniejszego rozporządzenia został udostępniony na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Ocena skutków regulacji I. Podmioty, na które będzie oddziaływało rozporządzenie: - osoby niepełnosprawne, - powiatowe i wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności. II. Konsultacje społeczne: Projekt rozporządzenia został przesłany do uzgodnień z partnerami społecznymi reprezentatywnymi w rozumieniu ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego (Dz. U. Nr 100, poz. 1080, z późn. zm.), tj.: 1. Ogólnopolskim Porozumieniem Związków Zawodowych, 4
2. Komisją Krajową NSZZ Solidarność, 3. Forum Związków Zawodowych, 4. Pracodawcami Rzeczypospolitej Polskiej, 5. Polską Konfederacją Pracodawców Prywatnych - Lewiatan, 6. Związkiem Rzemiosła Polskiego, 7. Business Centre Club. Projekt rozporządzenia zostanie również skierowany do Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz został skierowany do Krajowej Rady Konsultacyjnej ds. Osób Niepełnosprawnych. Ponadto projekt rozporządzenia został zamieszczony na stronie www.mpips.gov.pl/bip/. III. Skutki wprowadzenia regulacji: wpływ regulacji na sektor finansów publicznych w tym na budżet państwa i budżety jednostek samorządu terytorialnego Wejście w życie rozporządzenia może spowodować skutki finansowe dla budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Rozporządzenie nie rozszerza kręgu schorzeń, a w konsekwencji stanów chorobowych pozwalających na orzeczenie niepełnosprawności, jednakże w przypadku ustalenia jako przyczyny niepełnosprawności chorób narządu wzroku łagodzi jeden z parametrów diagnostycznych jakim jest ostrość wzroku Brak jest przy tym jakichkolwiek danych pozwalających na określenie o ile może wzrosnąć z tego tytułu liczba dzieci niepełnosprawnych orzekanych ze względu na dysfunkcję narządu wzroku, ponieważ nie ma danych pozwalających ustalić różnicę w liczbie osób do 16 roku życia, u których ostrość wzroku w oku lepszym wynosi 0,2 według Snellena i osób w tym wieku z ostrością wzroku na poziomie 0,3 w tej skali. Z danych zawartych w Elektronicznym Krajowym Systemie Monitoringu Orzekania o Niepełnosprawności wynika, iż w roku 2009 wydano 7236 orzeczeń o niepełnosprawności ze względu na choroby narządu wzroku na ogólna liczbę 98486 orzeczeń. Natomiast w przypadku wprowadzenia głuchoślepoty istotę propozycji stanowi wprowadzenie jej jako oddzielnej (od chorób narządu wzroku oraz zaburzeń głosu, mowy i chorób słuchu) a nie nowej klasy diagnostycznej i wyodrębnienie jej w ramach przyczyn niepełnosprawności, co ma służyć przede wszystkim bardziej skutecznemu zindywidualizowaniu pomocy i wsparcia, udzielanym tej grupie osób niepełnosprawnych. Wejście w życie rozporządzenia nie zwiększy zatem w tym zakresie liczby beneficjentów pomocy udzielanej z budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego w sposób bezpośredni. Może natomiast w sposób pośredni wpłynąć na większe zróżnicowanie adresatów tej pomocy. wpływ regulacji na rynek pracy Wejście w życie rozporządzenia nie wpłynie na rynek pracy. wpływ regulacji na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw Wejście w życie rozporządzenia nie wywrze wpływu na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw. wpływ regulacji na sytuację i rozwój regionalny Wejście w życie rozporządzenia nie będzie miało bezpośredniego wpływu na sytuację i rozwój regionalny. 5