W dniach 21-27 sierpnia 2011 r. obchodzony jest,,światowy Tydzień Wody. Akcja organizowana jest od 1991 r. pod patronatem Stockholm International Water Institute (SIWI). Tegorocznym tematem przewodnim jest: W reakcji na globalne zmiany: woda w urbanizującym się świecie. Szczegółowe informacje o przebiegu akcji dostępne są na stronie Sztokholmskiego Międzynarodowego Instytutu Wody pod adresem: http://www.worldwaterweek.org/about. Powierzchnia globu ziemskiego w około 75% pokryta jest przez morza i oceany. Ogólną objętość wody na Ziemi szacuje się na około 2 10 18 m 3, z czego 1,37 10 18 m 3 to wody mórz i oceanów, a zaledwie 0,025%, to jest 500 000 km 3, to wody słodkie (podziemne i powierzchniowe). Woda stanowi jeden z podstawowych elementów kształtujących środowisko życia i warunkujących działalność człowieka. Jest ona zarówno artykułem pierwszej potrzeby, jak i środkiem utrzymania higieny, surowcem i środkiem produkcji przemysłowej oraz źródłem energii. Bez wody niemożliwa jest produkcja roślinna i zwierzęca. Woda jest substancją niezbędną do życia, a jej jakość z uwagi na wpływ na zdrowie ludzi należy do priorytetowych zagadnień Inspekcji Sanitarnej. W życiu człowieka pełni następujące funkcje:
a) jest prawie idealnym rozpuszczalnikiem dzięki czemu stanowi środowisko dla wszystkich procesów życiowych, które przebiegają w organizmie. b) jest niezbędna do procesów przemiany materii, bierze udział jako substrat lub katalizator, c ) reguluje ciepłotę ciała, d) usuwa z organizmu produkty toksyczne, e) jest czynnikiem zmniejszającym tarcie (na przykład w stawach, jelitach), f) pełni rolę środka transportu, rozprowadza składniki organiczne i nieorganiczne po całym organizmie. Inspekcja Sanitarna sprawuje nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Nadzór sanitarny prowadzony jest na podstawie ustawy z dnia 14 marca 1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tj. Dz. U. z 2006r. Nr 122, poz. 851 z późn. zm.) i ustawy z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2006r. Nr 123, poz. 858 z późn. zm.). Jakość wody przeznaczonej do spożycia powinna odpowiadać wymaganiom określonym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007r. Nr 61, poz. 417 z późn. zm.). Zadaniem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego jest ocena jakości wody i poinformowanie o niej władz gminy i konsumentów, ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń zdrowotnych wynikających z występujących w niej zanieczyszczeń oraz udzielanie ludności porad dotyczących zminimalizowania negatywnych skutków nieodpowiedniej jakości wody. Jakość wody do picia zależy w dużym stopniu od jakości wód ujmowanych.o jakości wody decydują wskaźniki mikrobiologiczne oraz fizykochemiczne. Wskaźniki mikrobiologiczne mówią o bezpieczeństwie sanitarnym. Woda jest bezpieczna dla zdrowia ludzkiego, jeżeli jest pozbawiona mikroorganizmów chorobotwórczych. Wymagania mikrobiologiczne, jakim powinna odpowiadać woda do spożycia mówią, że w 100 ml próbki wody nie może być j.t.k. bakterii coli, Escherichia coli, enterokoków, a ogólna liczba mikroorganizmów w 22±2 o C po 72h ma być bez nieprawidłowych zmian. W przypadku skażenia wody ściekami, występują w niej drobnoustroje chorobotwórcze, które są potencjalnym źródłem zakażenia ludzi. Bakteriologiczna analiza sanitarna
wody ma na celu głównie wykrycie bakterii, które wskazują na skażenie wody fekaliami. Nie bada się wszystkich potencjalnych drobnoustrojów chorobotwórczych, tylko wykrywa się tzw. bakterie wskaźnikowe. W powiecie wieruszowskim źródłem wody dla wszystkich wodociągów są wody podziemne. Wody podziemne charakteryzują się stałym składem fizyczno-chemicznym. Ich skład kształtują procesy hydrogeochemiczne oraz procesy fizyczne i biologiczne. Z jonów podstawowych obecnych w tych wodach w największych ilościach należy wymienić kationy: wapnia, magnezu, sodu, potasu, a spośród anionów głównie wodorowęglany oraz w niewielkich ilościach chlorki i siarczany. Typowymi domieszkami wód podziemnych pochodzenia naturalnego są sole żelaza i manganu. Obecność związków żelaza w wodach podziemnych jest powszechna i jest skutkiem wietrzenia zasadowych skał magmowych i osadowych posiadających minerały zawierające żelazo oraz utleniania i hydrolizy skał siarczkowych. Razem z żelazem zazwyczaj występuje także mangan, ale w znacznie mniejszych ilościach. Mangan występuje w wodzach podziemnych od ilości śladowych do kilku gmn/m 3, a jego stężenie wzrasta wraz z mineralizacją wody. Oba te metale są niepożądane w wodzie do picia i na cele gospodarcze. Powodują one zarastanie sieci wodociągowej i instalacji domowych oraz armatur, powodują także barwne plamy na urządzeniach sanitarnych i pranych ubraniach. Pogarszają także właściwości organoleptyczne wody, gdyż podwyższają barwę i mętność, a przy wyższych stężeniach zmieniają także smak. Przy podwyższonych stężeniach jonom żelaza i manganu towarzyszy niekiedy azot amonowy od kilku do kilkunastu mgn/dm 3. Azot amonowy w płytkich wodach pochodzi z procesów biochemicznych, a w wodach głębinowych z procesów geochemicznych. Azot amonowy jest niepożądany, gdyż komplikuje procesy odżelaziania i odmanganiania wody oraz utrudnia dezynfekcję. Dominującą formą azotu występującego w wodach są azotany. Są one obecne w wodach podziemnych w wyniku zachodzących procesów mineralizacji materii organicznej oraz procesów nitryfikacji. W warunkach beztlenowych są substratem procesu denitryfikacji. Azotyny zwykle występują razem z azotanami, ale w śladowych ilościach. Występowanie azotu w ilościach większych jest sygnałem zanieczyszczenia wody. Obecne w wodach substancje organiczne są pochodzenia naturalnego oraz coraz częściej antropogenicznego. Spośród naturalnych najczęściej występują związki humusowe,
produkty przemiany materii organizmów żywych oraz związki pochodzące z rozkładu obumarłych organizmów. Do grupy związków pochodzenia antropogenicznego należą: fenole, chlorowane związki organiczne (ChZO), wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), oraz substancje powierzchniowo czynne (SPC). Osobnym problemem jest legionella pneumophila. Występuje w wodzie ciepłej. Obecnie uważa się bakterię Legionella za potencjalnie jedno z najgroźniejszych źródeł zakażeń chorobotwórczych ze strony systemów zaopatrzenia w wodę. Stąd tak ważne przeciwdziałanie ich nadmiernemu rozwojowi i namnażaniu w instalacjach. Źródłem zakażenia bakterią Legionella jest zakażony aerozol, wdychany do płuc, względnie zachłyśnięcie się zakażoną wodą. Bakterie wnikają do pęcherzyków płucnych, powodując rozwój choroby. Bardzo ważna w zapobieganiu rozwoju bakterii Legionella, ale nie tylko, jest eksploatacja, w tym przestrzeganie następujących zaleceń: utrzymanie temperatury wody zimnej poniżej 20 st. C, a w instalacji wody gorącej powyżej 55 st. C, izolowanie rur wody ciepłej i zimnej od siebie!!!, co nie zawsze jest respektowane przy projektowaniu instalacji, a jednocześnie może powodować podgrzewanie wody zimnej i prowadzić do rozwoju bakterii, unikanie tworzenia zastoin wody, likwidacja ślepych odcinków instalacji zasilających, zapobieganie procesom korozji i tworzenia złogów w instalacjach, zapobieganie powstawaniu mikroaerozoli o średnicy kropel 2,0 5,0 mm, utrzymanie instalacji w czystości. Obecnie na terenie powiatu wieruszowskiego pracuje 27 wodociągów, które zaopatrywane są w wodę z 25 Stacji Uzdatniania Wody i 2 hydrofornii. Wszystkie funkcjonujące na terenie powiatu wieruszowskiego stacje wodociągowe były objęte konsekwentnym nadzorem sanitarnym (ogółem w 2010 roku przeprowadzono w nich 64 kontrole wodne). Stan sanitarno-techniczny pomieszczeń większości Stacji Uzdatniania Wody i hydroforni na poszczególnych wodociągach utrzymywał się na stałym poziomie i nie budził zastrzeżeń.
Opracowanie: Powiatowa Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna w Wieruszowie Higiena Komunalna