Boskość Jezusa Chrystusa Dowód biblijny Opracował K. Salamon Tekst źródłowy: Bruce Milne Poznaj prawdę- Kompendium teologii chrześcijańskiej wyd. Areopag, Katowice 1992 Tyt. oryginału : Know the truth. A Handbook of Christian Belief, Inter Varsity Press, Leicester, England
Μὴ φοβοῦ ; ἐγώ εἰμι ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔσχατος
Bezpośrednie stwierdzenia Boskości Jezusa Chrystusa w Nowym Testamencie Chrystus według ciała, Ten jest ponad wszystkim Bóg błogosławiony na wieki! Rz. 9,5 lecz do Syna: Tron Twój o Boże na wieki wieków Hebr. 1,8 Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga i Bogiem było Słowo Jan 1,1 Boga nikt nigdy nie widział, lecz jednorodzony Bóg, który jest na łonie Ojca objawił Go J 1.18 oczekując błogosławionej nadziei i objawienia chwały wielkiego Boga i Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa Odpowiedział Tomasz i rzekł mu: Pan mój i Bóg mój J 20, 28 dzięki sprawiedliwości Boga naszego i Zbawiciela Jezusa Chrystusa 2 P 1,1
Utożsamianie Jezusa z Jahwe 7 zbieżności z przymiotami Boga Starego Testamentu 1. Imię Boże י וה וה,święte imię Boga zastąpiono w Septuagincie greckim słowem Kyrios -Pan-ok. 7 tys. miejsc gdzie zastosowano takie tłumaczenie. Jezus jest Panem- prawdopodobnie najwcześniejsze wyznanie wiary Odniesienia w NT- Rz. 10.9, 1 Kor 12,3; 2 Kor 4.5 Teksty ST mówiące o Jahwe w odniesieniu do Jezusa w NT- Dz. 2,34,Rz.8.34,Hbr 10,12, 1P 3,22 cytują Ps 110,1; Inne teksty: Rz.10,13 cytuje Jl. 2,32;
Imię Boże c.d. Flp. 2,9 cytuje Iz. 45,23; J 12,41 cytuje IZ. 6,10;Ef.4,8 cytuje Ps.68,18 -wszędzie wyraźne utożsamienie Jezusa z Jahwe. Samookreślenia Boga, których Jezus używał w stosunku do siebie samego lub je do Niego odnoszono: Ja Jestem 2M 3,14- NT- J 8.58 ; 6,35;8,12-24;11,25;14,6;18,5; Mk 14,62; Oblubieniec- Iz 62,5;Jr 2,2 ;Ez 16,18 NT- Mk 2,19; J 3,29; 2Kor 11,2; Obj.19,7; Pasterz Ps 23,1; 80,1; Iz 40,11; Ez 34,15- NT- J 10,11-16; Hbr 13.10; 1P 2,25; 5,4; Pierwszy i Ostatni Iz. 40,11, 48,12 NT- Obj.2,8; 22,13
2. Chwała Boża Widzialny przejaw majestatu Boga- 2M 24,15-18;40,34 ;3M 9,6-23; 2Kor.3,7-13; Iz 6,1-4 Ez 1,28. Jest nieprzekazywalna- Iz 42,8, 48,11, a NT mówi o IZ 6,1 jako objawieniu się chwały Boga - J 12,41;1Kor. 2,8 2Kor 4,4; Hbr 1,3 Jk 2,1; J 17,5
3. Cześć oddawana Bogu Oddawanie czci komukolwiek poza Bogiem Jahwe było dla Żyda najbardziej fundamentalnym wykroczeniem spośród wszystkich grzechów- 2M 20,3-6,;5M 6,4;13-15. Wszyscy pierwsi uczniowie, bez wyjątku Żydzi oddawali cześć Jezusowi. Wierzący modlą się do Chrystusa- Dz 7,59; 9,13;!Kor 16,22;Obj 22,20 Chrystus jest adresatem różnych doksologii (Rz 9,5;2Tm 4,18; 2P 3,18; Obj 1,5. Dwie z nich dotyczą jednocześnie Ojca i Syna Obj 5,13; 7,10 Reakcja uczniów na widok zmartwychwstałego Chrystusa: oddali mu pokłon Mt 28,17; Łk 24,52
Cześć oddawana Bogu c.d. Podobnie czynią w niebie aniołowie Godzien jest ten Baranek zabity wziąć moc i bogactwo, i mądrość i siłę i cześć i chwałę i błogosławieństwo - Obj. 5,12, zob. też Obj. 4,8-11. Powyższe fragmenty NT są jednoznacznym stwierdzeniem Boskości.
4. Boże stworzenie Podstawowy element wiary ST-wszystko, co istnieje stworzył Jahwe co oznacza, że Jahwe jest Panem 1M 1,1 ; Ps 33,6-9; 148,5; Iz 42,5; 48,13 ; 51,9-16. NT przypisuje ten akt stwórczy Jezusowi. Dzieło stworzenia ma 4 aspekty 1. Na początku Bóg stworzył świat 2. Bóg podtrzymuje i zachowuje istnienie wszystkiego 3. Wszechświat jest środkiem do realizacji przedwiecznego celu Boga 4. Bóg dokona nowego stworzenia
Boże stworzenie c.d. Każdy z wymienionych aspektów został odniesiony do Jezusa 1. Przez Niego wszystko się stało- J 1,1; Hbr 1,3; por. Kol 1,16 i 1J 1,1 2. On jest tym,który podtrzymuje i zachowuje istnienie wszystkiego- Mt 28,18; 1Kor 8,6; Kol 1,17; Hbr 1,3 3. W Nim wszechświat ma zostać doprowadzony do końca swych dziejów - Rz 11,36;Ef 1,9-10 4. Nowe stworzenie jest realizacją zamiarów Bożych w Chrystusie Jezusie-Iz 65,17; 66,22- Fil. 3,20; Kol 3,10-11; 2P 3-1-10; Obj 21,1-5;także 2Kor 5,17, J3,5; 20,22
5. Boże zbawienie Jahwe jest Bogiem Zbawicielem- jedynie On ma moc zbawić- Iz 43,11- także 45,21; Jer 3,23;11,12. Boże wybawienie często nadchodziło przez ludzkiego wybawiciela- Joz 10,6; Sdz2,16-18;6,14-ale odpuszczenie grzechów i wskrzeszenie z martwych do życia wiecznego są jedynie przywilejem Boga. NT przypisuje możliwość czynienia tych rzeczy Jezusowi. Po narodzinach został On nazwany tym, który zbawi swój lud od grzechów jego - Mt1,21. Oznajmiał, że jest w mocy udzielać Bożego przebaczenia Mk 2,5-10; Łk 7,48. Przedstawiony jako Zbawiciel grzeszników- J 3,17; Dz 4,12; 5,31; 15,11; Ga 1,4; Ef 5,23; Hbr. 7,25; Obj 1,5
Boże zbawienie c.d. Wskrzeszał umarłych- Mk 5,35-43; Łk 7,11-17,22; J 11 Udziela życia wiecznego tym, którzy w Niego uwierzą- Mk 10,21; J 3,16; 5;24; 1J 5,11 i będzie ono w pełni doświadczane przez nich w przyszłości- Mk 10,30; 1Kor 15,22-54; 1Tes 1,10; 2Tes 1,10
6. Boży sąd W ST tylko Jahwe jest sędzią. Świętość i majestat Boga znajdują odzwierciedlenie w Jego sprawiedliwych wyrokach - 5 M 32,4; Ps 99; Iz 5,16. Niektóre formy sądu Bóg realizował używając człowieka jako narzędzia w Jego ręku-5 M 1,16; Iz 10,5; 45,1-jednak ostatecznie sąd należy do Boga Dn 7,9; Kzn 12,14; Jl 2,31. Jezus twierdzi, że posiada wymienione przywileje Mt 25,31-46; Mk8,38; J 5,22-30; Dz 17,31; 2Kor 5,10; 2Tes 1,7-10; Obj 14,14-20. W dniu ostatecznym Jezus odda ukryte sprawy ludzkie pod ostateczny Boży sąd Rzym 2,16.
7. Świadectwo Boga Kolejny czynnik utożsamiający Jezusa z Jahwe to starotestamentowe stwierdzenie Boga o jego ludzie izraelskim Wy jesteście moimi świadkami-mówi Pan - Iz 43,10. W Dz 1.8 Jezus przemawia do apostołów identycznymi słowami: Będziecie moimi świadkami. Pomimo bezpośrednich stwierdzeń autorów NT o boskości Jezusa, należy zauważyć,że w ich żydowskiej mentalności prawda ta przybiera częściej formę oświadczeń, że Jezus posiada absolutnie nieprzekazywalne atrybuty i przywileje, właściwe jedynie Bogu. Dla nas oznacza to, że Jezus, człowiek który chodził ulicami Nazaretu, spływał krwawym potem w Getsemane i który umarł na krzyżu Golgoty, jest tożsamy z Jahwe- Bogiem Stwórcą i Odkupicielem.
Teksty trynitarne Boskość Jezusa jest potwierdzona również w Biblii przez fragmenty, które umieszczają Go w jednym rzędzie wraz z Ojcem i Duchem- Mt 28,19; J 14-15- 23; 1Kor 12,4-6; 2Kor 13,13 ;Ef 1,3-14 ;2,18-22;3,14-17;4,4-6;Obj 1,4
Boskość Jezusa
Zmartwychwstanie W ST widzimy,że obdarzanie życiem jest jedynie przywilejem Boga 1M 2,7; 1 Sam 2,6. Jezus twierdził, że sam daje życie- J 5,21; 11,25 i udowodnił to powstając z martwych- 1Kor 15,45. Zmartwychwstanie bez biblijnego kontekstu mogłoby nie stanowić bezpośredniego dowodu boskości Chrystusa, wziąwszy jednak pod uwagę twierdzenie Jezusa jak i Jego posługę, trudno jest interpretować je inaczej niż dowód prawdziwości Jego słów, gdy mówił, że jest Bogiem. Spontaniczna reakcja uczniów w postaci adoracji i czci dowodzi, że oglądali oni coś więcej w osobie zmartwychwstałego Pana niż zwykłe, wzbudzone z martwych ciało fizyczne. Widzieli oni Zwycięzcę nad śmiercią.
Wniebowstąpienie Wniebowstąpienie Jezusa Mt 28,16;Łk 24,50;Dz1,1-11- może być właściwie pojęte tylko w pełnym kontekście odkupieńczej misji Chrystusa. Po zmartwychwstaniu ukazywał się On swoim uczniom w ciągu 40 dni, aby dopełnić swego nauczania, wzbudzić w apostołach pewność swego zwycięstwa nad śmiercią oraz rychłego nadejścia Królestwa Bożego. Gdy uświadomimy sobie jakie znaczenie miał obłok w ST-(2M 40,34;1Krl 10,8- por. Łk 9,34 manifestacja Bożej chwały i obecności)-zobaczymy,że wystarcza to, aby wyjaśnić fakt wniebowstąpienia jako prawdziwego wydarzenia mającego miejsce w czasie i przestrzeni.
Wniebowstąpienie c.d. Apostołowie widzieli w jaki sposób Jezus zniknął im z oczu zakryty przez obłok. Jak zostało podkreślone wielokrotnie w listach Nowego Testamentu, wniebowstąpienie Jezusa stanowi niebywale istotny przyczynek do stwierdzenia Jego Boskiej natury, znaczy bowiem, że ma On udział w chwale Boga i sprawowaniu Jego władzy na niebie i na ziemi.
Samoświadomość Jezusa i Jego wypowiedzi o sobie samym Szczególnie widoczna jest w Jego relacji z Ojcem. W wieku 12 lat wykazywał niezwykłe poczucie jedności z Ojcem. Do Boga zwraca się w wyjątkowy sposób- Abba- słowem tym dzieci zwracały się do ojca : mój drogi ojcze, a nawet tatusiu. Ten zwyczaj Jezusa nie ma odniesienia do żadnego miejsca w całym ST ani żadnej z modlitw i liturgii żydowskich z I wieku. Jezus miał świadomość swej przedwiecznej egzystencji wraz z Ojcem- J 17,5; J 8,58, przyjmował też cześć od ludzi- Łk 5,8; J 20,28. Widział siebie jako spełnienie oczekiwania ludu starotestamentowego na odkupienie. Wynika to z tytułów przyznawanych Jezusowi w ewangeliach. Oto 4 z nich: 1. Mesjasz(gr. Christos, hebr Mashiah). Jezus uznawał ten tytuł np. podczas wjazdu do Jerozolimy Mk 11,1-10, czy też w czasie procesu Mk 14,61-62. Pozwalał swoim uczniom tytułować się w ten sposób.
Samoświadomość Jezusa i Jego wypowiedzi o sobie samym c.d. 2. Syn Człowieczy tak Jezus określał siebie najczęściej. To miano pochodzi z Dn 7.13 gdzie Syn Człowieczy, postać niebiańska przychodzi pod koniec historii świata jako Pan i Sędzia wszystkich i dziedziczy Królestwo. Nader ważny jest fragment z Mk 14,62 gdzie Jezus wykracza poza zarzucany mu tytuł mesjański i twierdzi, że spełnia rolę Syna człowieczego z Dn 7. Dla Jezusa określenie Syn Człowieczy jest szczególnie blisko związane z sądem Mt 25,31; J 5,27. 3. Syn Boży- w ST nazwani są w ten sposób Izraelici-2M 4,22, raz królowie 2 Sam 7,14, a raz Mesjasz w Psalmach Królewskich Ps 2,7. NT łączy ten tytuł z tytułem Mesjasza- Mt.16,16; Mk 14,61. Elementem wspólnym tych ujęć jest wybranie oraz posłuszeństwo jakie się z tym wiążą. Tytuł ten implikuje jedność z Bogiem. Wszelkie do niego pretensje były przez Żydów rozumiane jako bluźniercze roszczenia Boskości ( J 10, 33-36).
Samoświadomość Jezusa i Jego wypowiedzi o sobie samym c.d. W pierwotnym kościele często określano Jezusa tym mianem- Dz 9,20; Rz 1,4; Hbr 1,1 ; 1 J 4,15 wyrażającym Jego życie w posłuszeństwie, niepowtarzalny związek z Ojcem, a także w sposób szczególny podkreślającym Boskość Jezusa jako odwiecznego Syna Bożego. 4. Pan (gr. Kyrios) - w czasach nowotestamentowych tytuł ten występował w ogólnym znaczeniu pana lub właściciela, jest to także określenie bogów ( 1Kor 8,5). Użyte w stosunku do cesarza wyrażało zarówno władzę polityczną jak i jego boskość. Zasadnicze zastosowanie słowa Pan ( hebr. Adon) polegało na zastępowaniu nim imienia Boga, które uważano za zbyt święte, aby mogło być wymawiane. W Septuagincie grecki odpowiednik tytułu Pan (Kyrios)zastąpił hebrajskie Jahwe. Po zmartwychwstaniu tytuł ten był przyznawany wywyższonemu i panującemu Chrystusowi Dz 2,34-36. Jezus jest Panem Panów -1 Tym 6,15, w tym ujęciu tytuł ten jest podobny do tytułu królewskiego. W NT często występuje fragment z Ps 110,1 odnoszony do Pana Dz 2, 34; Kol 3,1; Rz 8,34; Hbr 1,13; 1 P 3,22 tutaj jest to potężny i wzniosły tytuł stwierdzający Boskość Chrystusa.
Cuda Podczas swego życia na ziemi nasz Pan przejawiał niezwykłą moc nad chorobami,przyrodą, a nawet śmiercią. NT nie zachęca jednak do wiary opartej jedynie na cudownych znakach Mt 16,1-4; J 6, 30. Cuda mogą być użyte jako dodatkowy materiał dowodowy przemawiający za Boskością Jezusa, (J 10,24-25), ale należy je rozumieć raczej jako znaki mówiące o nadejściu Królestwa Bożego i jego charakterze. Mt.11,4-6; Łk 4,17-19; 11,20.
Narodzenie z Dziewicy Narodzenie z dziewicy wskazuje na wyjątkowy charakter dziecka, które ma się narodzić. W Biblii często jest tak,że wyjątkowe dzieci przychodzą na świat w wyjątkowy sposób. Wykazuje ono działanie czynnika nadprzyrodzonego w procesie wcielenia. Jeśli przyjmujemy istnienie Wszechmogącego Boga dziewicze poczecie staje się całkowicie możliwe. Zstąpienie Ducha Bożego na Marię było deklaracją,że w osobie Chrystusa Bóg bez reszty stał się uczestnikiem naszego ludzkiego doświadczenia już od momentu poczęcia. Narodzenie z dziewicy jest zgodne z faktem preegzystencji naszego Pana. W przypadku człowieka akt poczęcia jest początkiem istoty ludzkiej. W przypadku Jezusa Odwieczne Słowo istniało przed początkiem egzystencji istoty ludzkiej, widać to wyraźnie w słowach iż Duch święty zstąpi i zacieni Marię (Łk 1,35)
Narodzenie z Dziewicy c.d. Stanowi ono analogię odkupienia opisanego w innym miejscu jako nowe narodziny J 1,12; 3,3; 1P 2,2; Tt 3,3. Wyeliminowanie Józefa z całego tego procesu w obrazowy sposób ukazuje bezradność człowieka i w ten sposób osądza jego stan w perspektywie Bożego dzieła odkupienia.
Chrystus transcedentny W okresie bezpośrednio następującym po śmierci i zmartwychwstaniu autorzy NT -szczególnie Paweł- mówią o Jezusie nie tylko jako o osobie. Chrześcijanie są w Chrystusie Rz 8.1, 16,7 1Kor 15,22 ; 2Kor 5,17. Kościół jest Ciałem Chrystusa Rz 12,4; 1Kr 12,12;Ef 3,6 oraz świątynią Chrystusa, śmierć Chrystusa jest dla jego ludu Rz. 8,32; 1P 2,21; 1 J 3,16 i za ich grzechy Ga 1,4 ; 1P 3,18). Ci najwcześniejsi świadkowie Zbawiciela wiedzieli oczywiście, że Jezus żył pośród nich w ziemi Izraela jako odrębna indywidualna istota ludzka. A jednak te zbiorowe określenia odzwierciedlają chrześcijańskie doświadczenie Chrystusa, z którego wynikają przymioty, jakie każdy teista przypisałby samemu Bogu.
Ludzkie debaty w świetle prawdy biblijnej
Baczcie, aby was kto nie sprowadził na manowce filozofią i czczym urojeniem opartym na żywiołach świata, a nie na Chrystusie. List św. Pawła do Kolosan 2.8
Ebionizm Ten nurt judaistycznego chrześcijaństwa rozwiązał problem obecności w Chrystusie natury Boskiej i poprzez odrzucenie Jego Boskości. Wyznawcy tego nurtu twierdzili, że Jezus był jedynie człowiekiem, choć ustanowionym przez Boga Mesjaszem, który ma powrócić przy końcu tego wieku, aby panować na ziemi suwerenną mocą Boga. W istocie ebionizm pozostawiał nieprzebytą przepaść między Bogiem, a człowiekiem.
Doketyzm W przeciwieństwie do ebionizmu rozwiązał on problem podwójnej natury Jezusa, odrzucając Jego człowieczeństwo. Jezus jedynie wydawał się być człowiekiem ( gr. dokeo- wydawać się ). Ruch ten wywodzi się z czasów apostolskich. U źródeł tego poglądu stoją hellenistyczno- orientalne filozofie wg których materia jest zła i Bóg nie może doświadczać uczuć, ani też innych ludzkich doznań. Pogląd ów burzył most pomiędzy Bogiem, a człowiekiem niejako z drugiej strony. Znaczyłoby to, że Bóg nie przyszedł do nas, a więc nie byłaby możliwa ofiara za grzechy.
Gnostycyzm Dokładne ustalenie daty powstania gnostycyzmu jest ciągle sprawą otwartą. Świat gnostycyzmu pełen rozmaitych spekulacji nie pozwala stwierdzić w jakim zakresie system ten był jednolity. Chrystus widziany jest przez niektórych gnostyków jako osoba, która zstąpiła z niebiańskiej stratosfery lub pełni. Zjednoczył się on na pewien czas z historyczną osobą Jezusem, którego ciało zostało utworzone z substancji psychicznej. Te dwa elementy pozostawały w nim luźno powiązane. Pogląd ten wykazywał wyraźnie doketyckie tendencje, podkopując z obu stron most nad przepaścią dzielącą Boga i człowieka. Chrystus nie będąc prawdziwym Bogiem ani prawdziwym człowiekiem nie może być pośrednikiem.
Arianizm Ariusz ( 256-336) prezbiter z Aleksandrii, doszedł do wniosku, że Syn został stworzony. Przyjął on wyznawany przez Platona podział na materialny świat doświadczenia zmysłowego i niematerialny świat idei. Bóg, nie mające początku źródło wszechrzeczy należał do drugiego z tych światów. Przyjąwszy te założenia Ariusz napotkał trudności w określeniu pozycji Syna Bożego ( Logos, Słowo, J 1,1). Doszedł do wniosku, że Logos musi należeć do świata istot stworzonych. Opozycjonistą Ariusza był Atanazy ( 296-373). Z niebywałą dalekowzrocznością rozumował on, że jedynie Zbawiciel, który jest w pełni Bogiem może wystarczająco zaspokoić nasze potrzeby dlatego stał na stanowisku, że Jezus jest współistotny Ojcu i które zostało przyjęte przez sobór w Nicei i Konstantynopolu. Chrystologie tego typu występują obecnie m. in. w doktrynach chrystadelfian i Świadków Jehowy.
Apolinarianizm Apolinary ( 310-390) - twierdził, że w Jezusie odwieczne Słowo ( Logos) zajęło miejsce ludzkiej duszy. Dokonując aktu wcielenia Bóg Syn zamieszkał w ludzkim ciele, a więc Chrystus nie posiadał w pełni natury ludzkiej. Stanowisko to, mocno zabarwione doketyzmem zostało odrzucone, ponieważ w istocie rzeczy zaprzeczało ono temu iż Jezus prawdziwie stał się człowiekiem.
Nestorianizm Nestoriusz- arcybiskup Konstantynopola, powołany na ten urząd w roku 423. Pragnąc zachować pełne człowieczeństwo pośrednika w swym nauczaniu uwydatniał odrębność dwóch natur Chrystusa do tego stopnia, że aż podawało w wątpliwość Jego autentyczną jedność osobową. To uniemożliwiał wcielenie i stanowiło zagrożenie dla zbawienia. Uważa się, ż e sam Nestoriusz nie wyznawał wszystkich tych poglądów, które przypisywali mu jego prawowierni przeciwnicy. Zdjęty z urzędu w roku 431 spędził pozostałą część życia na aktywnej pracy misyjnej.
Eutychianizm Eutyches- elokwentny przeciwnik nestorianizmu, przywódca nurtu głoszącego jedność osoby Chrystusa. Twierdził, że choć przed wcieleniem Chrystus posiadał dwie natury, to po wcieleniu istniała tylko połączona w jedno natura. Można było wywnioskować, że Jezus jest istotą jakiegoś trzeciego rodzaju, nie jest ani prawdziwym człowiekiem, ani prawdziwym Bogiem, a więc nie może spełniać roli pośrednika. Eutyches został potępiony na synodzie w Konstantynopolu w roku 448, a następnie w nieco podejrzany sposób zrehabilitowany w Efezie w roku 449.
Zakończenie Aby zakończyć ogólny zamęt doktrynalny, zwołano sobór w Chalcedonie w roku 451. Najważniejsze orzeczenie soborowe brzmiało: Idąc za Świętymi Ojcami wszyscy jednogłośnie uczymy wyznawać, że jest jeden i ten sam Syn, Pan nasz Jezus Chrystus doskonały w Bóstwie i doskonały w człowieczeństwie, prawdziwy Bóg i prawdziwy człowiek, złożony z rozumnej duszy i ciała, współistotny Ojcu co do Bóstwa, współistotny nam co do człowieczeństwa. * Przedstawiony krótki wykład nie obejmuje pozostałych, znaczących koncepcji wyjaśniających jedność osoby Jezusa Chrystusa. Osoby zainteresowane odsyłam do dzieła stanowiącego tekst źródłowy lub innych pozycji literackich z dziedziny teologii systematycznej. * cytat-breviarium fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, oprac. S. Głowa SI, I. Bieda SI, Księgarnia Św. Wojciecha, Poznań 1988, s. 226
Dziękuję za uwagę