Sopot, dnia 30 lipca 2015 r. Sygn.: W-0002033 ODPOWIEDŹ NA PYTANIE PRAWNE skierowane przez Zleceniodawcę w dniu 30 lipca 2015 r. o godzinie 18:28 w ramach abonamentu Lex Secure Twoja Opieka Prawna Przedmiot odpowiedzi: 1. W jakim terminie Zleceniodawca powinien odpowiedzieć na pismo kupującego? 2. Czy niepodpisane pismo o odstąpieniu od umowy jest ważne? 3. Czy kupujący może odstąpić od umowy w przedstawionym stanie faktycznym? Podstawy prawne: 1. Art. 60, art. 77 2, art. 78 1, art. 548, art. 556, art. 556 1, art. 559 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U.2014.121 ze zm.). Klauzula prawna: Przygotowując niniejszą Odpowiedź na pytanie prawne przeanalizowano i polegano wyłącznie na informacjach otrzymanych od Zleceniodawcy. Nie badano, ani nie weryfikowano prawdziwości przedstawionego stanu faktycznego. Sporządzający niniejszą Odpowiedź na pytanie prawne zastrzega sobie prawo weryfikacji niniejszego opracowania w przypadku ujawnienia faktów nieznanych mu w momencie jego sporządzenia. Niniejszą Odpowiedź na pytanie prawne wydaje się wyłącznie do wiadomości i do wyłącznego użytku Zleceniodawcy. Odpowiedź dotyczy wyłącznie kwestii w niej określonych i nie może być interpretowana, jako obejmująca, w tym przez domniemanie, inne, niewspomniane w niej kwestie.
W niniejszej Odpowiedzi na pytanie prawne zaprezentowano niezależną, subiektywną ocenę sporządzającego, dotyczącą prawnych aspektów przedmiotu analizy, w szczególności ocena prawna przedstawiona w Odpowiedzi nie daje gwarancji wyniku danej sprawy, w przypadku skierowania jej na drogę postępowania sądowego lub administracyjnego. Niniejsza odpowiedź na pytanie prawne nie ujawnia żadnych danych lub informacji objętych tajemnicą radcy prawnego lub adwokata, a przedstawiony stan faktyczny ma charakter przykładowy, przygotowany w celu publikacji na stronach internetowych lub serwisach Lex Secure Sp. z o.o. z siedzibą w Sopocie. Wszelkie podobieństwo do osób, zdarzeń lub sytuacji życia codziennego jest przypadkowe. Stan faktyczny: Zleceniodawca sprzedał samochód osobie fizycznej w dniu 19 lipca 2015 roku. Przed sfinalizowaniem transakcji Zleceniodawca wraz z kupującym udali się do autoryzowanego serwisu, wskazanego przez kupującego, wszelkie usterki wskazane przez pracownika serwisu zostały naprawione, czego koszty pokrył Zleceniodawca. Zleceniodawca z uwagi na stan samochodu zgodził się na obniżenie ceny pojazdu. Następnie transakcja została zrealizowana. Po upływie 5 dni użytkowania pojazdu, w czasie których nowy właściciel przejechał ok. 500 km, doszło do awarii, prawdopodobnie urwana została podpora wału napędowego. Kupujący nie dokonał jeszcze czynności przerejestrowania samochodu na siebie. Natomiast w formie wiadomości SMS złożył Zleceniodawcy oświadczenie woli o odstąpieniu od umowy sprzedaży. Od momentu awarii samochód znajduje się w warsztacie w stanie nienaruszonym, a kupujący nie ma zamiaru go naprawić. Następnie Zleceniodawca otrzymał od kupującego oświadczenie o odstąpieniu od umowy w formie pisemnej w dniu 29 lipca 2015 r., ale bez własnoręcznego podpisu kupującego. Zleceniodawca nie zamierza przyjmować reklamacji, gdyż uważa ją za bezzasadną. Stan prawny: Problematykę związaną z odpowiedzialnością sprzedawcy za wady rzeczy sprzedanej, a także kwestie dotyczące ważności oświadczeń woli reguluje Kodeks cywilny (dalej jako k.c.). Odpowiedzialność ta określana jest w prawie mianem rękojmi za wady.
Ogólna zasada związana z rękojmią sprzedawcy wyrażona została w art. 556 k.c. Zgodnie z niniejszym przepisem sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną (rękojmia). Jak wynika natomiast z art. 556 1 1 k.c. wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. Jednakże należy podkreślić fakt, że zgodnie z art. 559 k.c. sprzedawca jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za wady fizyczne, które istniały w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego lub wynikły z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej w tej samej chwili. Jak stanowi art. 548 1 k.c. chwilą przejścia niebezpieczeństwa na kupującego jest moment wydania rzeczy. Od tego momentu ryzyko przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy spoczywa na kupującym. Istotne jest jednak, iż sprzedawca ponosi również odpowiedzialność za tego rodzaju wady, które ujawniają się dopiero po przejściu niebezpieczeństwa na kupującego, jednakże wynikają z przyczyny, która istniała w chwili przejścia tego niebezpieczeństwa. Nie chodzi w tym przypadku o wady ukryte (tj. niewidoczne, ale istniejące), lecz o wady, które nie istniały przed wydaniem rzeczy kupującemu, aczkolwiek przed tą chwilą istniała przyczyna, z powodu której wady te pojawiły się w okresie późniejszym (tj. po wydaniu rzeczy kupującemu). Należy wskazać, że kupujący korzystając z uprawnień z tytułu rękojmi może: a) dokonać wyboru pomiędzy naprawą (usunięciem wady) a wymianą rzeczy. W tym przypadku sprzedawca ma możliwość odmowy wykonania wybranego żądania, jeżeli byłoby dla niego niemożliwe do zrealizowania albo w porównaniu z drugim z możliwych żądań wymagałoby nadmiernych kosztów. b) dokonać wyboru pomiędzy odstąpieniem od umowy a obniżeniem ceny. Jednakże należy pamiętać, że nie można odstąpić od umowy, jeżeli wada ma charakter nieistotny. Natomiast przy składaniu oświadczenia o obniżeniu ceny, powinno się określić kwotę, o którą cena ma zostać obniżona. Ważne, by obniżka była proporcjonalna do spadku wartości towaru w związku ze stwierdzoną wadą. W przytoczonym stanie faktycznym kupujący skorzystał z prawa do odstąpienia od umowy. Kupujący najpierw poinformował Zleceniodawcę o swoim zamiarze wiadomością tekstową SMS. Ogólna zasada związana z faktem składania oświadczeń woli została uregulowana w art. 60 k.c., który stanowi, że z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli). Wynika z tego jasno, że aby czynność prawna była ważna, oświadczenia woli można składać również w formie elektronicznej. W polskim prawie mamy do czynienia z sytuacją pozwalającą na swobodny wybór formy
oświadczenia woli. Strona może wyrazić swoją wolę przez dowolnie wybrane zachowanie byle tylko to zachowanie ujawniło ją w sposób dostatecznie zrozumiały dla adresata. Można przyjąć, że istnieją trzy konstytutywne przesłanki uznania danego zachowania za oświadczenie woli. Powinno ono być zrozumiałe, swobodne i stanowić rzeczywisty wyraz woli danej osoby. W sytuacji gdy wiadomość tekstowa w formie wiadomości SMS spełnia w/w przesłanki można ją potraktować, jako ważne oświadczenie woli złożone przez stronę. Pamiętać jednakże należy, że zgodnie z art. 77 2 k.c., jeżeli umowa została zawarta w formie pisemnej, jej rozwiązanie za zgodą obu stron, jak również odstąpienie od niej albo jej wypowiedzenie powinno być stwierdzone pismem. Jak widać, ustawodawca nie przewidział tutaj sankcji nieważności na wypadek niezachowania formy pisemnej wskazanych czynności prawnych prowadzących do zakończenia umowy. Tym samym złożenie oświadczenia woli o odstąpieniu od umowy sprzedaży zawartej na piśmie w formie wiadomości tekstowej SMS jest skuteczne i wywołuje skutki prawne, które mogą zostać podważone jedynie przez sąd. Sformułowania stwierdzone pismem użytego w art. 77 k.c. nie można utożsamiać z koniecznością złożenia oświadczenia woli na piśmie przez obie strony, gdyż chodzi tu o potwierdzenie na piśmie dla celów dowodowych samej zmiany kontraktu, która mogła zostać dokonana w dowolnej formie. Stwierdzenie pismem, o jakim mowa w art. 77 k.c., może pochodzić tylko od jednej ze stron. Wskazać ponadto należy, iż odstąpienie od umowy jest czynnością jednostronną. Dla ważności tego oświadczenia woli nie jest więc konieczna zgoda sprzedawcy. Zleceniodawca może udzielić na piśmie odpowiedzi na złożoną przez kupującego reklamację, jednakże będzie ona przedstawiała jedynie stanowisko sprzedawcy. Przy udzielaniu takiej odpowiedzi Zleceniodawca nie jest związany żadnym terminem. Natomiast kupujący może dochodzić swoich ewentualnych roszczeń przed sądem. Wysłanie przez kupującego oświadczenia o odstąpieniu od umowy w formie pisma nieopatrzonego podpisem osoby uprawnionej powoduje, że dane oświadczenie nie spełnia wymogu koniecznego dla zachowania pisemnej formy danej czynności prawnej. Zgodnie z art. 78 1 k. c. dla zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. Jednakże należy wskazać, że przepisy o rękojmi nie wymagają od kupującego określonej formy przy składaniu oświadczenia. Tym samym oświadczenie wysłane przez kupującego jest ważne i wywołuje skutki prawne. Jednakże należy ponownie powołać się na treść art. 77 2
k.c., który stanowi, że odstąpienie od umowy zawartej w formie pisemnej powinno być stwierdzone pismem. W ocenie sporządzającego niniejszą odpowiedź oświadczenie kupującego w przedmiocie odstąpienia od zawartej umowy sprzedaży uznać należy za bezzasadne. Wszelkie usterki wskazane przez pracownika serwisu (który został wybrany przez kupującego) zostały naprawione na koszt Zleceniodawcy (co potwierdza faktura wystawiona przez serwis). Ponadto na fakturze w formie uwag wymienione są usterki w pojeździe, zatem kupujący wiedział o nich w chwili zawarcia umowy. Wskazuje to, z dużym prawdopodobieństwem, że wada którą zgłosił nabywca powstała już po przejściu niebezpieczeństwa na kupującego. Dodatkowo niezwykle istotny jest fakt, że sprzedawany pojazd jest rzeczą używaną, a zatem Zleceniodawca może również powoływać się na fakt, że zaistniała awaria jest następstwem normalnego zużycia pojazdu. Wnioski: Podsumowując powyższe rozważania należy stwierdzić, że odstąpienie przez kupującego od umowy jest czynnością jednostronną i nie wymaga zgody sprzedawcy. Zatem odpowiedź na reklamację będzie jedynie wyrażała stanowisko sprzedawcy, co do danej kwestii. W takim przypadku Zleceniodawca nie jest związany żadnym terminem na udzielenie odpowiedzi. Należy wskazać, że w przytoczonym stanie faktycznym kupujący dwukrotnie złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy w formie wiadomości tekstowej SMS, a także wysyłając pismo bez podpisu do Zleceniodawcy. Oba oświadczenia woli złożone przez kupującego są ważne, ponieważ ujawniają wolę kupującego w sposób dostateczny, a przepisy o rękojmi nie wymagają zachowania szczególnej formy czynności prawnej dla jej ważności. Należy pamiętać, że forma pisemna zastrzeżona jest, co do zasady, dla tych czynności wyłącznie dla celów dowodowych. Jednakże umowa sprzedaży pomiędzy Zleceniodawcą a kupującym została zawarta w formie pisemnej, w takim przypadku oświadczenie o odstąpieniu od umowy powinno być stwierdzone pismem. Oświadczenia złożone przez kupującego nie spełniają wymogów koniecznych do uznania, że forma pisemna czynności prawnej została zachowana, ale nadal wywołują skutki prawne, które mogą zostać podważone jedynie w toku postępowania sądowego. Uwzględniając okoliczności faktyczne sprawy w ocenie sporządzającego niniejszą odpowiedź na pytanie prawne Zleceniodawca jest w stanie udowodnić, że wada pojazdu powstała już po
przejściu niebezpieczeństwa na kupującego. W tym celu może przedstawić fakturę wystawioną przez autoryzowany serwis, wybrany przez kupującego, który wskazał jakie usterki znajdują się w pojeździe. Ponadto Zleceniodawca może wykazywać, iż powstała awaria jest następstwem normalnego zużycia pojazdu, a kupujący powinien wziąć pod uwagę możliwość zaistnienia takiej awarii, decydując się na zakup samochodu używanego. W przypadku chęci skorzystania przez Zleceniodawcę z pomocy radców prawnych i adwokatów, współpracujących z w ramach Ogólnopolskiej Sieci Opieki Prawnej - należy skontaktować się bezpośrednio z Infolinią prawną pod numerem telefonu lub poprzez stronę internetową oraz www.opiekaprawna.pl Z poważaniem,