Od infrastruktury przemysłowej do przemysłów kreatywnych projekt SECOND CHANCE Grzegorz Grzybczyk, Bydgoszcz, 6 listopad 2012 r.
Kluczowe fakty Okres realizacji: styczeń 2010 wrzesień 2013 Lider projektu: Miasto Norymberga - 10 podmiotów tworzy partnerstwo, - projekt jest realizowany w pięciu miastach, - każde miasto reprezentuje dwóch partnerów, - każde miasto wybrało jeden postindustrialny obiekt do objęcia rewitalizacją w kierunku przemysłów kreatywnych.
Norymberga Miasto Norymberga MIB Fünfte Investitiongesellschaft mbh
Fabryka AEG w Norymberdze
Lipsk HALLE 14 e. V Aufbauwerk Region Leipzig GmbH
Przędzalnia bawełny w Lipsku
Wenecja Miasto Wenecja Arsenał w Wenecji
Wieża w Arsenale w Wenecji
Kraków Gmina Miejska Kraków Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie
Zajezdnia tramwajowo-autobusowa
Lublana Miasto Lublana Muzea i Galerie Lublany
ROG, fabryka rowerów w Lublanie
Każde z miast ma podobne problemy, jednak każde ma inne uwarunkowania. Miasta przystąpiły do projektu z obiektami o różnym stopniu zaawansowania prac zmierzających do ich rewitalizacji na potrzeby kultury. Dlatego projekt nie polega na prostym przekazaniu wiedzy przez partnerów, którzy mają doświadczenie do partnerów, którzy dopiero zaczynają projekt opiera się na rzeczywistej wspólnej pracy i wypracowaniu najlepszych rozwiązań.
W Krakowie obiektem do rewitalizacji został wybrany Kwartał Świętego Wawrzyńca Kwartał jest to wzniesiony w końcu XIX i na początku XX w. kompleks komunikacyjny (zajezdnie tramwajowe, garaże autobusowe, budynki administracyjne i zaplecze techniczne) przy ul. Św. Wawrzyńca 15 w Krakowie. Kompleks obejmuje 8 historycznych budynków i 2 metalowe wiaty o łącznej powierzchni użytkowej ponad 4.000 m2 oraz dziedziniec i place manewrowe o pow. 3.500 m2. Budynki wzniesione zostały w okresie 1882-1929 jako murowane i szkieletowe (drewniana konstrukcja słupoworyglowa z zastrzałami). Zabudowę projektowali wybitni belgijscy i polscy architekci (H. Géron, K. Knaus, F. Mączyński, T. Stryjeński, E. Ronka).
Obszar zajezdni oraz integralnie z nią związany ciąg ul. św. Wawrzyńca wpisany został w 1978 r., jako część Kazimierza, na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO oraz w 1995 uznany za Pomnik Historii Rozporządzeniem Prezydenta RP. Historyczna zabudowa wraz z dawnymi placami manewrowymi wpisana została w 1985 r. do rejestru zabytków (nr A 680) ze względu na swoje unikatowe walory historyczne i architektoniczne. Obecnie w Kwartale Świętego Wawrzyńca swoją siedzibę ma Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie. Obszarem działania Muzeum jest dziedzictwo przemysłowe i dziedzictwo kultury materialnej i niematerialnej związane z techniką i przemysłem Polski, w szczególności Małopolski, z XIX i XX wieku.
W latach 2007-2010 wykonano kompleksową konserwację i adaptację dla funkcji kulturowych poprzemysłowego kompleksu, traktowanego jako pilotaż rewitalizacji krakowskiego Kazimierza: 7 zabytkowych budynków (E, F, B, C, D, J, H) oraz zabytkowy dziedziniec i place manewrowe; 4 budynki poddane zostały działaniom budowlano konserwatorskim (E,F,B,C), przy 2 budynkach wykonano konserwację licowego muru elewacyjnego (J,H), konserwację budynku D ograniczono do piwnic. Rewaloryzacja placów i dziedzińca miała charakter kompleksowy. Wybudowano także trakcję tramwajową łączącą Muzeum (Hala F) z torowiskiem ul. św. Wawrzyńca, co umożliwia komunikację z wykorzystaniem historycznego taboru (wyjście Muzeum na zewnątrz) i ożywienie przestrzeni wokół Muzeum. Hala F wykorzystywana jest jako czynna zajezdnia zabytkowych wozów tramwajowych, odrestaurowanych w latach 1985-2008, a zarazem przestrzeń ekspozycyjna i przestrzeń dla realizacji innych projektów kulturalnych.
Analiza SWOT i warsztaty dla interesariuszy Aby określić i usystematyzować uwarunkowania Zajezdni i Muzeum, przeprowadzono w ramach Projektu Second Chance analizę SWOT, która określiła zarówno mocne i słabe strony Muzeum, jak i pokazała zewnętrzne szanse i zagrożenia dla jego działalności w Zajezdni. Aby analiza była pełniejsza, zaproszono do współpracy osoby potencjalnie zainteresowane rozwojem Kwartału w dwóch edycjach warsztatów wzięli udział przedstawiciele interesariuszy procesu rewitalizacji, w tym m.in. jednostki samorządu terytorialnego, instytucji kultury, organizacji pozarządowych z danego obszaru zajmujących się działalnością kulturalną, przedstawiciele biznesu, przedstawiciele nauki.
Koncepcja Użytkowania (Utilisation Concept) Opracowania w ramach projektu Second Chance Koncepcja Użytkowania pozwoliła m.in. wskazać listę planowanych imprez kulturalnych (część z nich odbywać się będzie na zewnątrz, na placu, a część wykorzystywać będzie salę konferencyjną*, zwłaszcza przy niesprzyjających warunkach pogodowych, część zaś może wykorzystywać obie te przestrzenie). *Sala konferencyjna w Muzeum Inżynierii Miejskiej powstaje właśnie jako inwestycja pilotażowa w ramach projektu Second Chance. Środki pochodzące z Projektu umożliwiają wymianę dachu na hali, termiczną izolację ścian, zakup umeblowania sali konferencyjnej oraz wyposażenia: tablicy LED, ekranów dotykowych, ekranu i rzutnika, audioprzewodników wraz z ładowarkami oraz komputera.
Festiwal Sacrum Profanum międzynarodowy festiwal dot. muzyki współczesnej; Lekcje muzealne dla uczniów szkół podstawowych bezpieczna droga do szkoły lekcja ma na celu przybliżyć dzieciom zasady bezpiecznego poruszania się pieszych w ruchu drogowym; Spotkania z historią techniki wykłady przeznaczone głównie dla osób starszych zamieszkałych w dzielnicy I; Konsultacje radnych ze społecznością dzielnicy I cykliczne spotkania mające na celu rozwiązywanie bieżących problemów dzielnicy, wdrażanie inicjatyw społecznych oraz aktywizacji lokalnej społeczności w życie dzielnicy I; Koncerty muzyki żydowskiej; Imprezy okolicznościowe dla rodzin z dziećmi; Plenerowe wystawy lokalnych artystów i dni otwarte galerii sztuki (na dziedzińcu); Pokazy makiet kolejowych dla dzieci i młodzieży prezentowane przez Krakowski Klub Modelarzy Kolejowych; Warsztaty edukacyjne: zajęcia z nauk ścisłych i przyrodniczych dla dzieci i uczniów z wykorzystaniem urządzeń multimedialnych; Kino letnie: plenerowe kino letnie prezentujące filmy edukacyjne, dot. techniki oraz projekty artystyczne (organizowane regularnie w miesiącach letnich).
Wizja rozwoju (Development Vision) Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie, dysponując zmodernizowaną infrastrukturą i poszerzoną ofertą, współpracując z innymi instytucjami kultury, stanie się ważnym czynnikiem mocnego oddziaływania przemysłu czasu wolnego oraz przemysłów kultury na ożywienie społeczno gospodarcze Krakowa i Małopolski. W perspektywie długofalowej Kwartał św. Wawrzyńca wspierał będzie następujące tendencje rozwojowe: - Rozwój gospodarczy Krakowa i regionu w oparciu o przemysły kultury i przemysły kreatywne; - Rozwój turystyki kulturowej w regionie; - Popularyzacja interdyscyplinarnych form prezentacji kultury; - Rozwój funkcji edukacyjnej instytucji kultury.
Od funkcji przemysłowej do przemysłów kreatywnych to więcej niż slogan. To konkretne, wspólne działania pięciu miast europejskich na rzecz rewitalizacji przestrzeni poprzemysłowych przez działalność kulturalną.
Dziękuję za uwagę.