Uchwała Nr X/96/2011 Rady Miejskiej w Nałęczowie z dnia 25 listopada 2011 r.

Uchwała Nr X/96/2011 Rady Miejskiej w Nałęczowie z dnia 25 listopada 2011 r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Gminie Nałęczów na lata 2012 2015 Na podstawie art.18 ust.2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tj. Dz. u. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.), art. 110 ust 10 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.) oraz art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm) po uzyskaniu opinii Komisji Oświaty, Zdrowia, Kultury i Sportu Rada Miejska w Nałęczowie uchwala, co następuje: 1. Uchwala się Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Gminie Nałęczów na lata 2012 2015, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Nałęczowa oraz Kierownikowi Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Nałęczowie. 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. 1

Załącznik do Uchwały Nr X/96/2011 Rady Miejskiej w Nałęczowie z dnia 25 listopada 2011 roku GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE W GMINIE NAŁĘCZÓW NA LATA 2012-2015 2

WPROWADZENIE Jednym z nadrzędnych i długofalowych celów polityki prorodzinnej państwa jest tworzenie warunków do pełnego rozwoju i prawidłowego funkcjonowania rodziny oraz zapobieganie występowaniu postaw i zachowań aspołecznych, grożących patologiami, w tym przemocą domową. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, (Dz. U. z 2005 r. Nr 180, poz.1493 ze zm.) znowelizowana ustawą z dnia 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie nakłada na gminy obowiązek tworzenia lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie, prowadzenia poradnictwa i interwencji w przypadku jej zaistnienia, w szczególności poprzez działania edukacyjne, zapewnienie osobom dotkniętym przemocą miejsc w ośrodkach wsparcia oraz tworzenie zespołów interdyscyplinarnych. Konieczność podejmowania zdecydowanych działań zapobiegających przemocy w rodzinie wynika również z Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009r. Nr 175 poz. 1362 ze zm.) oraz Ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 ze zm.). CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA PRZEMOCY W RODZINIE Według definicji zawartej w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie przemoc to: Jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą. Przemoc w rodzinie jest problemem trudnym do badania. Istnieje wiele mitów i stereotypów, które przyczyniają się do pogłębiania tego problemu. Panuje pogląd, że przemoc dotyczy tylko rodzin z tzw. marginesu społecznego i jest związana wyłącznie z alkoholem. Drugim problemem jest stereotyp, że w sprawy rodzinne nie można się wtrącać. Natomiast skalę występowania zjawiska obrazują następujące liczby: 64 % Polaków zna w swoim otoczeniu takie rodziny, o których słyszeli lub wiedzą, że dochodzi w nich do różnych form przemocy, 52 % badanych osób twierdzi, że zna rodziny, w których dochodzi do przemocy psychicznej, 44 % badanych poznała rodziny, w których dochodziło do przemocy fizycznej, 26 % kojarzy rodziny, w której występuje przemoc ekonomiczna, 9 % badanych spotkała się z rodzinami, w których pojawia się przemoc seksualna, 11 % osób jest krzywdzonych wielokrotnie w rodzinie. 1 1 Źródło: Informator dla świadka przemocy w rodzinie, Warszawa 2010, opracowany przez Fundację Mederi 3

Przemoc domowa: jest intencjonalna, tzn. jest zamierzonym działaniem człowieka lub zaniechaniem działania i ma na celu kontrolę nad ofiarą; jest skutkiem nierównowagi sił pomiędzy sprawcą a ofiarą przemocy; narusza prawa i dobra osobiste ofiary sprawca wykorzystuje przewagę siły, narusza podstawowe prawa człowieka: prawo do nietykalności fizycznej, godności, szacunku; powoduje cierpienie i ból sprawca naraża zdrowie i życie ofiary na szkody osłabiając jej zdolność do samoobrony. Rodzaje przemocy: przemoc fizyczna, najbardziej widoczna i najtrudniejsza do ukrycia, obejmująca działania bezpośrednie, które wyrządzają ból i cierpienie fizyczne (np. szturchanie, popychanie, ciągnięcie za włosy, uszy, aż po zachowania powodujące ostre urazy fizyczne wymagające hospitalizacji itp.); przemoc psychiczna, najtrudniejsza do udowodnienia, często zaczyna się niepostrzeżenie, która jest bezpośrednim działaniem krzywdzącym, wykorzystującym mechanizm procesów psychologicznych (np. ignorowanie czyichś potrzeb, krytykowanie poglądów, zazdrość, ograniczanie kontaktów z bliskimi, oskarżanie, poniżanie, wyśmiewanie, upokarzanie, szantażowanie, groźby itp.); przemoc seksualna, przedmiotowe traktowanie drugiej osoby w celu zaspokajania własnych potrzeb seksualnych, zmuszanie do nieakceptowanych przez partnera praktyk i zachowań seksualnych, działającą w obszarze zachowań seksualnych, naruszającą intymność pożycia; przemoc ekonomiczna, dotycząca warunków materialnych, która opiera się na uzależnieniu ofiary od statusu materialnego sprawcy (np. poprzez uniemożliwienie podjęcia pracy, dostępu do wspólnych środków finansowych i dóbr materialnych, odbieranie zarobionych pieniędzy, niszczenie własności, niełożenie na utrzymanie rodziny itp.); zaniedbywanie niezaspokajanie podstawowych potrzeb fizycznych, medycznych i emocjonalnych osób zależnych, a także nie zapewnienie im podstawowych warunków bytowych. SKALA ZJAWISKA PRZEMOCY W GMINIE NAŁĘCZÓW Gmina Nałęczów liczy 9.282 mieszkańców, w tym miasto 3979. Na terenie Gminy Nałęczów dane liczbowe dotyczące przemocy gromadzone są przez MOPS i Policję. W roku 2009 funkcjonariusze Policji zarejestrowali 9 Niebieskie karty, a w roku 2010 3. Liczba interwencji policji związanych z przemocą w rodzinie wynosiła 25 w 2011 r.,. MOPS w 2009 r. sporządził 11 kart, natomiast w roku 2010-7. Z pomocy Punktu Konsultacyjnego w Nałęczowie skorzystało 2 osoby w 2009 r. a w roku 2010-5 osób z rodzin w których występowała przemoc. Nadzorem kuratorów Sądu Rodzinnego 4

i Nieletnich w Puławach, w latach 2009-2011 objętych zostało 29 rodzin, natomiast dozorem kuratorów Wydziału Karnego Sądu Rejonowego w Puławach objęte zostały 23 rodziny. GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE W GMINIE NAŁĘCZÓW 1. ADRESACI PROGRAMU 1. Rodziny i osoby dotknięte bezpośrednio zjawiskiem przemocy. 2. Rodziny i osoby zagrożone zjawiskiem przemocy. 3. Przedstawiciele instytucji i służb pracujący z osobami i rodzinami zagrożonymi bądź dotkniętymi przemocą. 2. CEL GŁÓWNY PROGRAMU Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie poprzez spójne działanie wszystkich służb i zminimalizowanie prawdopodobieństwa wystąpienia aktów przemocy poprzez stworzenie jednolitego, profesjonalnego systemu interwencji i wsparcia dla osób zagrożonych bądź uwikłanych w przemoc oraz podniesienie świadomości społecznej. 3. GŁÓWNE ZAŁOŻENIA PROGRAMU 1. Najważniejsze jest bezpieczeństwo ofiary. 2. Za przemoc zawsze odpowiedzialny jest sprawca przemocy, bez względu na to, co zrobiła ofiara. 3. Nikt nie ma prawa stosować przemocy wobec drugiego człowieka. 4. Nie ma żadnego uzasadnienia ani usprawiedliwienia przemocy domowej. 5. Podstawowym zadaniem jest zatrzymanie przemocy, bez tego pomoc jest nieskuteczna. 5

4. CELE SZCZEGÓŁOWE I ZADANIA PROGRAMU 1. Zwiększenie skuteczności i dostępności pomocy (psychologicznej, prawnej, terapeutycznej, socjalnej) dla ofiar przemocy w rodzinie, 2. Zwiększenie skuteczności działań wobec sprawców przemocy, 3. Podniesienie poziomu wiedzy, świadomości lokalnej dotyczącej przemocy domowej oraz zmiana nastawienia świadków przemocy do występowania o pomoc dla osób pokrzywdzonych, 4. Podniesienie poziomu wiedzy i umiejętności osób realizujących zadania związane z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie, poprawa skuteczności podejmowanych działań. 5. Działania profilaktyczne promujące styl wychowania dzieci bez przemocy. I. KOORDYNACJA DZIAŁAŃ POMOCOWYCH LOKALNYCH PODMIOTÓW Zadanie 1: Koordynacja działań Zespołu Interdyscyplinarnego do spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. Cel powołania zespołu: Szybkie i skuteczne podejmowanie działań zmierzających do zapewnienia bezpieczeństwa oraz zatrzymania przemocy w rodzinie, a także planowanie i realizacja działań pomocowych w oparciu o diagnozę potrzeb. Zadania zespołu: kompleksowa pomoc rodzinom dotkniętym zjawiskiem przemocy, przyjmowanie zgłoszeń dotyczących przemocy domowej i uruchamianie procedur mających na celu powstrzymanie przemocy, wypracowanie procedur interwencji kryzysowej wobec ofiar i sprawców przemocy oraz opracowanie adekwatnej strategii postępowania, kierowanie ofiar i sprawców przemocy do odpowiednich specjalistów, monitorowanie sytuacji w rodzinach, w których dochodzi do przemocy, a w szczególności uruchamianie współpracy między różnymi instytucjami pomocowymi, zbieranie materiałów dowodowych zgodnie z procedurą Niebieskiej Karty, gromadzenie informacji na temat instytucji udzielających pomocy rodzinom, w których występuje zjawisko przemocy domowej, analiza wniosków o wszczęcie postępowania w sprawie zastosowania obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu, składanych do Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, pod kątem związku między nadużywaniem alkoholu a stosowaniem przemocy, występowanie z zawiadomieniami do prokuratury o podejrzeniu popełnienia czynów określonych w art. 2 2 Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz wszczęcie postępowania przygotowawczego w sprawie o znęcanie się nad rodziną, stała współpraca z Punktem Konsultacyjnym w Nałęczowie dla osób uzależnionych, współuzależnionych oraz doświadczających przemocy domowej, występowanie do odpowiednich jednostek organizacyjnych i służb z wnioskami o podjęcie działań interwencyjnych lub prewencyjnych w sprawach, gdzie ujawniono zagrożenie przemocą w rodzinie, 6

7 inicjowanie podejmowania natychmiastowych interwencji powstrzymujących przemoc, monitorowanie prowadzonych działań w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, prowadzenie całości dokumentacji w sprawach przemocy domowej, powoływanie i rozwiązywanie grup roboczych w celu rozwiązywania problemów związanych z wystąpieniem przemocy w rodzinie w indywidualnych przypadkach, w składzie ustalanym w zależności od potrzeb. Zadanie 2: Kontynuacja działalności Punktu Konsultacyjnego dla osób uzależnionych, współuzależnionych oraz doświadczających przemocy domowej. Udzielanie pomocy ofiarom przemocy w rodzinie w Punkcie Konsultacyjnym (tj. działania interwencyjne mające na celu zatrzymanie przemocy oraz działania terapeutyczne wobec osób, które w przeszłości doświadczały przemocy, a obecnie cierpią na zaburzenia będące skutkiem doświadczania przemocy). Cel realizacji zadania: 1. wsparcie psychologiczne ofiar przemocy, 2. działania edukacyjne na rzecz osób uzależnionych, współuzależnionych oraz doświadczających przemocy. Proponowane dyżury specjalistów: psycholog dwa razy w tygodniu. Zadania Punktu: 1) udzielanie wsparcia emocjonalnego, 2) udzielanie wsparcia psychologicznego, 3) udostępnianie informacji o instytucjach i organizacjach udzielających pomocy osobom dotkniętym zjawiskiem przemocy (Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, Al. Królewska 19 oraz PCPR, Al. Królewska 3 w Puławach itp.), 4) współpraca z instytucjami (np. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, Al. Królewska 19 oraz PCPR, Al. Królewska 3 w Puławach itp.) udzielającymi pomocy rodzinom, w których występuje zjawisko przemocy domowej, 5) udostępnianie informacji o instytucjach i organizacjach realizujących programy terapeutyczno-korekcyjne wobec sprawców przemocy oraz kierowanie sprawców przemocy do udziału w programach korekcyjno-edukacyjnych, 6) ochrona osób w podeszłym wieku oraz osób niepełnosprawnych przed przemocą domową poprzez zapewnienie im pomocy psychologicznej. Wskaźniki osiągnięcia celu: a) liczba porad udzielonych ofiarom przemocy, b) liczba sprawców przemocy objętych działaniami terapeutycznymi, c) liczba rodzin objętych działaniami pomocowymi. II. SYSTEMATYCZNA EDUKACJA ŚRODOWISKA LOKALNEGO Systematyczna edukacja społeczności gminy Nałęczów poprzez lokalne środki przekazu, która ma na celu przede wszystkim zwalczanie stereotypów utrudniających pomaganie, a także uwrażliwienie na sytuację ofiar przemocy. Zadanie 1: Przygotowanie i udostępnianie materiałów o charakterze informacyjnym i edukacyjnym

Cel realizacji zadania: Ułatwienie dostępu do podstawowych informacji z zakresu przeciwdziałania przemocy oraz podniesienie poziomu wiedzy mieszkańców Gminy na temat przemocy domowej. Realizacja zadania: 1) utworzenie gablot informacyjnych, 2) rozpowszechnianie broszur i ulotek dotyczących zjawiska przemocy, 3) publikowanie w prasie informacji o lokalnym systemie pomocy i wsparcia dla osób uwikłanych w zjawisko przemocy domowej, 4) rozpowszechnianie w lokalnym środowisku programów profilaktycznych, 5) udział w ogólnopolskich kampaniach przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Zadanie 2: Promowanie efektywnych sposobów rozwiązywania konfliktów w rodzinie oraz sposobów radzenia sobie z agresją i złością. Cel realizacji zadania: Nabycie umiejętności rozwiązywania konfliktów oraz radzenia sobie z agresją. Realizacja zadania wobec wybranych grup: 1) dzieci i młodzież: a) prowadzenie zajęć edukacyjno wychowawczych w szkołach i świetlicach środowiskowych, b) realizacja szkolnych programów profilaktyki przemocy, c) wspieranie aktywnych form spędzania czasu wolnego promujących zachowania bez agresji, 2) dorośli: a) konsultacje z psychologiem, b) terapia dla osób uzależnionych i współuzależnionych, c) uczestnictwo w spotkaniach grupy AA. Wskaźniki osiągnięcia celu: a) ilość utworzonych tablic informacyjnych, b) ilość rozpowszechnionych materiałów o charakterze informacyjno-edukacyjnym, c) liczba publikacji w prasie lokalnej, d) liczba zrealizowanych programów profilaktycznych, e) liczba zrealizowanych form aktywnego spędzania czasu wolnego, f) liczba udzielonych porad psychologicznych, g) ilość przeprowadzonych terapii. III. SYSTEMATYCZNA EDUKACJA PRZEDSTAWICIELI RÓŻNYCH GRUP ZAWODOWYCH STYKAJĄCYCH SIĘ Z PROBLEMATYKĄ PRZEMOCY W RODZINIE. Zadanie 1: Udział osób i grup zawodowych w specjalistycznych szkoleniach z zakresu przeciwdziałania przemocy Cel realizacji zadania: podniesienie poziomu wiedzy różnych grup zawodowych stykających się z problematyką przemocy, 8

9 profesjonalne przygotowanie poszczególnych grup zawodowych m.in. pracowników socjalnych, pracowników służby zdrowia, nauczycieli i pedagogów, członków gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, funkcjonariuszy policji, straży miejskiej oraz członków Zespołu Interdyscyplinarnego w zakresie świadczenia pomocy ofiarom przemocy domowej oraz realizacji działań pomocowych. Realizacja zadania: 1) gromadzenie informacji dotyczących potrzeb szkoleniowych dotyczących zjawiska przemocy domowej, 2) pozyskiwanie różnych specjalistycznych ofert szkoleniowych z zakresu przeciwdziałania przemocy, 3) finansowanie udziału w szkoleniach i konferencjach organizowanych dla osób i grup zawodowych bezpośrednio związanych z problematyką przemocy domowej. Wskaźniki realizacji celu: a) liczba przeszkolonych osób, b) ilość sfinansowanych szkoleń. IV. REALIZATORZY PROGRAMU Realizatorem Programu jest Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Nałęczowie we współpracy z : - Samorządem lokalnym, - Gminną Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Nałęczowie, - Zespołem Interdyscyplinarnym, - Szkołami, - Przedszkolem, - Służbą Zdrowia, - Nałęczowskim Ośrodkiem Kultury w Nałęczowie, - Miejsko Gminną Biblioteką Publiczną, - Punktem Konsultacyjnym - Policją, - Strażą Miejską, - Prokuraturą, - Sądami, - Sołtysami, - Organizacjami pozarządowymi, - Kościołem Katolickim, - Świetlicą dla Dzieci i Młodzieży w Nałęczowie, - Klubami sportowymi. V. OCZEKIWANE EFEKTY PROGRAMU 1. systematyczna diagnoza ilościowa i jakościowa zjawiska przemocy w rodzinie w Gminie Nałęczów, 2. zwiększenie wrażliwości społecznej wobec aktów przemocy w rodzinie, 3. podwyższenie kompetencji służb zajmujących się problematyką przemocy w rodzinie, 4. zwiększenie dostępności profesjonalnej pomocy dla ofiar przemocy w rodzinie, 5. zwiększenie skuteczności oddziaływania na sprawców przemocy w rodzinie, 6. zmniejszenie skutków psychologicznych wynikających z przemocy, 7. zwiększenie poczucia bezpieczeństwa członków rodzin doświadczających przemocy,

8. nabycie umiejętności asertywnych zachowań przez osoby i rodziny dotknięte bądź zagrożone zjawiskiem przemocy domowej. VI. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA Głównym źródłem finansowania zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie na lata 2012 2015 będą środki własne gminy. Niektóre działania z zakresu przeciwdziałania przemocy, podejmowane na rzecz osób i rodzin z problemami alkoholowymi oraz dotkniętymi narkomanią będą finansowane w ramach środków przeznaczonych na realizację Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz środków pochodzących z budżetu państwa w ramach programu Wspieranie Jednostek Samorządu Lokalnego w Tworzeniu Systemu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie a także z innych środków finansowych pozyskanych z funduszy unijnych. 10