Wykres Herzsprunga-Russela (H-R) 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 1
Proto-gwiazdy na wykresie H-R 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 2
Masa-jasność, temperatura-jasność n=3.5 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 3
Ewolucja gwiazd: ciąg główny - olbrzymy Gwiazdy o różnych masach podlegają nieco innym etapom ewolucji 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 4
Ewolucja Słońca Po opuszczeniu ciągu głównego zamieni się w czerwonego olbrzyma, potem w mgławicę planetarną a na końcu w białego karła 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 5
Mgławice planetarne Mgławice są bardzo jasne (ze względu na rozmiary). W Galaktyce zaobserwowano ok. 1500 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 6
Inne mgławice planetarne 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 7
Ewolucja gwiazd cięższych od Słońca Gwiazdy ciągu głównego o masie < 8 M zachowują się tak jak Słońce M>8M uzyskują jako czerwone olbrzymy masę większą od 1.4 M ( masa Chandrasekhara ) i zamieniają się w Gwiazdę neutronową (M <3 M ) Czarną dziurę lub Supernową 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 8
Supernowe typu Ia Gdy biały karzeł jest blisko masywnej gwiazdy może pobierać od niej masę aż przekroczy masę Chandrasekhara gwałtowne zagęszczenie reakcje termojądrowe - eksplozja 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 9
Supernowe typu II Gwiazdy o masie większej od 9 mas Słońca (na ciągu głównym) stają się niestabilne jako czerwone olbrzymy. Masa żelaznego rdzenia przekracza masę Chandrasekhara implozja grawitacyjna reakcje jądrowe (odpychanie neutronów): rozbicie żelaza na neutrony i cz. alfa eksplozja (fala uderzeniowa) rozchodząca się na zewnątrz 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 10
Supernowa 1987A 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 11
Blask supernowej 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 12
Supernowa 1987A po 20 latach 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 13
Są słabo widoczne, Gwiazdy neutronowe 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 14
chyba, że są PULSARAMI 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 15
Pulsar w Mgławicy Kraba podświetla ją jak lampa 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 16
Pulsar w mgławicy Kraba c.d. Natężenie promieniowania w funkcji czasu 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 17
Czarne Dziury Olbrzymy o masie większej od 3 mas Słońca zamieniają się w czarne dziury Objawiające się przez efekty grawitacyjne lub świecenie dysku akrecyjnego gwiazdy blisko leżącej 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 18
Wnętrze gwiazdy (Słońca) 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 19
Spalanie wodoru cykl P-P Reakcje cyklu PPI 89% dla Słońca Reakcje cyklu PPII 10% dla Słońca Reakcje cyklu PPIII 0.02% dla Słońca 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 20
Cykl PP-I 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 21
Cykl C-N-O (1% dla Słońca) 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 22
Cykl C-N-O c.d. 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 23
Koniec spalania H w centrum gwiazdy Ustaje promieniowanie hamujące zapadanie się grawitacyjne gwiazdy Następuje zapadanie się rdzenia powodujące zagęszczenie rdzenia i podniesienie jego temperatury co ogrzewa zewnętrzne warstwy wodoru Pali się wodór w sferycznej powłoce dokoła rdzenia powodując gwałtowne powiększenie się gwiazdy (nawet 1000 razy) powiększenie gwiazdy ochładza zewnętrzną warstwę (staje się czerwona ) pojawia się CZERWONY OLBRZYM Ogrzewa się rdzeń helowy co potem powoduje zapalenie się helu 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 24
Spalanie H poza centrum gwiazdy 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 25
Spalanie He w centrum gwiazdy 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 26
Spalanie He poza centrum gwiazdy 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 27
Reakcje spalania He c.d. Ponieważ 8 Be jest niestabilny więc z poprzednimi reakcjami konkuruje reakcja 12 C + 4 He = 16 O+gamma 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 28
Reakcje spalania He Konkurencja rozpadu 8 Be na 2 4 He oraz rozpadu 12 C* na 8 Be+ 4 He z rozpadem 12 C* na 12 C+gamma (0.04%) 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 29
Czerwony olbrzym Głównym składnikiem czerwonego olbrzyma jest więc 4 He, 12 C i 16 O które mogą dalej łączyć się w Ne, Mg, Si aż do Fe (poniżej f oznacza część energii zabieranej przez neutrina) 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 30
Budowa rdzenia czerwonego olbrzyma 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 31
Produkcja jąder cięższych od Fe Procesy fuzji dla cięższych jąder są endoenergetyczne (Q<0) Bariera kulombowska jest coraz wyższa więc energie zderzających się cząstek także coraz wyższe Neutrony NIE czują bariery kulombowskiej więc przyłączenie neutronów do jąder jest głównym procesem produkcji cięższych jąder Problemy: Neutrony muszą powstać w reakcjach Jądra końcowe mogą się rozpadać 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 32
Rozpad beta To najważniejszy proces w gwiazdach konkurujący z fuzją jądrową wywołaną neutronami 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 33
Rozpady jąder atomowych 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 34
Zródła neutronów Reakcje jądrowe zachodzące powoli (s=slow) np. Reakcje zachodzące gwałtownie (r=rapid) jak w wybuchach supernowych duży strumień neutronów przy zapadaniu się rdzenia Fe z emisją cząstek alfa i neutronów 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 35
Jądra atomowe ścieżka stabilności Proces (p,gamma) Proces (gamma,n) Proces r Proces s 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 36
Procesy s i r 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 37
Jądra tworzone przez procesy s i r 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 38
Skład promieni kosmicznych Skład pierwiastkowy promieni kosmicznych i skład Układu Słonecznego jest różny np. efekt Li-Be-B spalacja jąder atomowych 2012-06-07 Reakcje termojądrowe - B.Kamys 39