Paweł Taranczewski. pejzaż miniony

Paweł Taranczewski pejzaż miniony

Paweł Taranczewski pejzaż miniony 30 X - 13 XI 2014

PAWEŁ TARANCZEWSKI urodził się w roku 1940 w Krakowie. Studiował malarstwo sztalugowe w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, którą ukończył w roku 1963. W latach 1967 1971 studiował filozofię na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie doktoryzował się w roku 1988 pracą O płaszczyźnie obrazu. W latach 1977 i 1978 przebywał na stypendium w Kolonii w Archiwum Husserla oraz w Düsseldorfie w Katedrze Filozofii i Estetyki tamtejszej Akademii Sztuki. W latach 1982 1999 pracował w Zakładzie Rysunku Malarstwa i Rzeźby Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej. W latach 1985 1990 wykładał estetykę i filozofię kultury w Kolegium Filozoficzno-Teologicznym (Studium Generale) oo. Dominikanów w Krakowie. Tytuł profesora otrzymał w 1997, a w roku następnym krakowska ASP powołała go na Katedrę Historii i Teorii Sztuki. Od roku 2000 wykładał estetykę na Wydziale Filozoficznym Papieskiej Akademii Teologicznej, a w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego przez kilka semestrów prowadził wykład monograficzny o malarstwie Rembrandta. Od roku 2006 jest członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności. Od 2009 wykłada Estetykę w Akademii Ignatianum w Krakowie. Jest autorem klicznych tekstów poświęconych polskim malarzom, m.in.: Janowi Cybisowi, Hannie Rudzkiej- Cybisowej, Janinie Kraupe-Świderskiej, Wacławowi Taranczewskiemu. Teksty, recenzje książek i wystaw oraz tłumaczenia z kilku języków publikuje w Kwartalniku Filozoficznym, Estetyce i Krytyce, Znaku, Twórczości, Tygodniku Powszechnym, Dekadzie Literackiej i Dzienniku Polskim, a także w pracach zbiorowych wydawanych we Francji i w Niemczech. Jest autorem książki O płaszczyźnie obrazu (1992). Brał udział w konferencjach filozoficznych w kraju i za granicą. Miał liczne indywidualne wystawy malarstwa w Krakowie i w innych miastach Polski, uczestniczył w kilku wystawach zbiorowych w kraju i za granicą. Jego obrazy i rysunki znajdują się w krakowskim Muzeum narodowym oraz u osób prywatnych w kraju i za granicą.

Józef Marek Utwory miejsc Planty jesienią Od Starego Kleparza do pierwszych drzew krakowskich Plant oddziela nas ruchliwa ulica Basztowa. Jest rok 1990. Spojrzenie artysty malarza wybiera spomiędzy drzew jedno, pozwala mu się rozwinąć, jak w dążeniu tęsknoty do słońca, wybierając za scenę fragment zabytkowej architektury z wieżyczką kościoła. Dziesięć lat później powstają duże płótna, w których kilka drzew tworzy na pierwszym planie prawie dekoracyjny ornament, nie przesłaniając jednak części wspaniałego parawanu wiekowej architektury. Takie są Planty Jesienią. W Plantach zimą malarski chłód śnieżnych szarości spowija pnie i gałęzie bezlistnych drzew, tworząc niezrównane malarskie piękno panoramy Starego Miasta. Przy czym malarz, jak wyrafinowany choreograf, tworzy z rysunku i koloru tych drzew nieznany, pełen ruchu tajemniczy taniec. Drzewa w krajobrazach z lat 2010 i 2012 także na pierwszym planie zaczynają malowanie obrazów. Przedwiośnie jeszcze nagie otwierają spojrzenie na podzielone przestrzenią i kolorem pól fragmenty kompozycji wsi z budyneczkami, a nawet maleńkimi postaciami z Orki z roku 2010. Tutaj pole, orane w poziomych skibach, warstwami prześwietlonymi impresyjnym światłem i kolorem, jest jakby nasycone obietnicą urodzaju, sięgając ponad połowę obrazu do prostych zabudowań, do sylwetek oraczy z ciągnącymi pług zwierzętami i kilkoma drzewami w zanikającej perspektywie krajobrazu. W latach 2011 do 2014 powstaje wspaniały Stary folwark tynieckiego opactwa. Nasycony ciepłym kolorem światła, które dotyka każdego elementu kompozycji od pierwszego planu, przez środek dzieła z planem drobnych zabudowań kunsztownie ustawionych w obrazie formą i kolorem do częściowo zadrzewionego wzgórza, w którym tajemniczy duch tynieckiego kościoła daje o sobie znać, lekko świecąc w oddali. Mistrzowski obraz malarza krajobrazu. Wyjątkowo płodny jest rok 2014. Zacisze to dzieło wyjątkowe, zarówno pod względem kompozycji, jak i niezwykłego koloru. Jego wnętrze budowane jest z różnej wielkości elementów drobiazgowo wiązanych z sobą kolorem i formą, tworzących aurę niespotykanego utworu miejsca w jakimś mieście. Klawiatura tych szarości i wręcz muzycznych sekwencji budzi zdziwienie malarskimi decyzjami w kompozycji planów obrazu. W przeciwieństwie do Zacisza, w mniejszej weducie Kościół i klasztor Felicjanek możemy mówić o malarskim niepokoju. Ciepły koloryt jest zaniepokojony czerniejącymi, poziomymi śladami pociągnięć pędzla i wznoszącymi się w górę obłymi formami zachmurzenia. Klocki architektury i dachów są jeszcze widoczne. W obrazie Wiśniowa dalej ten sam rok 2014 autentycznie 3

jest zagrożenie : ciepły koloryt krajobrazu pól i zabudowań zostaje przytłumiony wałtownymi w kolorze i równie emocjonalnymi w formie ciągami niepokojących utworów, jakby chmur śmiało malowanych w górę prawie przez dwie trzecie płótna. Paweł Taranczewski jako artysta malarz żyjący tu i teraz zaczyna poddawać krajobrazy ostrzejszemu naciskowi koloru i zdobywanych wcześniej, krańcowych określeń formy, aż do scenicznie dramatycznego niepokoju w nastroju zagrożenia w obrazie, który nie jest przecież bezbronny wobec twórczej pasji artysty. Taką pasją, takim klimatem w kolorze i kompozycji są również inne dzieła tego cyklu, np. fragment ulicy Świętego Filipa, z zabytkiem zanurzonym w zielonkawym mroku i chmurą kłębiącego się dymu nieznanego pochodzenia, albo Wypalanie traw w Tyńcu, gdzie ze środka obrazu prawie czarne formy dymu rozwijają się nad tynieckim krajobrazem, czy w pejzażu Wiśniowa, z niespokojnym krajobrazem malowanym kontrastowo różami i zieleniami, z długimi zabudowaniami jakiejś hodowli, nie uginającymi się jednak pod rozpędzonymi obłymi kształtami szarej, idącej znad horyzontu chmury. Wspomnę jeszcze trzy kompozycje: Paryja V z roku 1993 obraz przepojony poetyckim nastrojem od zieleni do różu, rozwijającym się radośnie ku górze przedstawienia; Zagroda IV wersja II z roku 2005 płótno realistyczne, zdecydowanie budowane i malowane; Lektura postać kobiety pod ogromną jabłonią pełną drobiazgowo przedstawionej zieleni. W malarstwie Pawła Taranczewskiego nie szukamy malarstwa Wacława Taranczewskiego jego Ojca. Paweł to artysta zupełnie inny, idący przez obrazy krajobrazów własną drogą, nie szlakiem naszych historycznych mistrzów krajobrazów, którzy odpoczywają i budzą zachwyty odwiedzających muzea. prof. Józef Marek 4

Katalog

6 Przedwiośnie II, 2013-2014

Wzgórze, 2014 7

8 Przedwiośnie I, 2012

Wiśniowa Zagrożenie, 2014 9

10 Stary folwark tynieckiego opactwa, 2011-2014

Planty zimą, 2010 11

12 Zacisze, 2014

Kasztanowiec na Plantach, 2010 13

14 Z ulicy Św. Filipa, 2014

Wiśniowa, 2014 15

16 Paryja V, 1995

Tyniec. Wypalanie traw, 2014 17

18 Stara jabłoń, 2014

Spis prac prezentowanych w ramach wystawy Paryja V, 1995; olej, płótno; 130 x 120 cm (il. str. 16) Planty jesienią, 2002; olej, płótno; 160 x 200 cm (il. str. 3) Planty zimą, 2010; olej, płótno; 140 x 180 cm (il. str. 11) Kasztanowiec na Plantach, 2010; olej, płótno; 180 x 120 cm (il. str. 13) Przedwiośnie, 2010; olej, płótno; 80 x 100 cm Przedwiośnie I, 2012; tempera, płótno; 130 x 180 cm (il. str. 8) Stary folwark tynieckiego opactwa, 2011-2014; olej, płótno; 140 x 180 cm (il. str. 10) Przedwiośnie II, 2013-2014; olej, płótno; 140 x 180 cm (il. str. 6) Wzgórze, 2014; olej, płótno; 140 x 180 cm (il. str. 7) Zacisze, 2014; olej, płótno; 100 x 130 cm (il. str. 12) Kościół i klasztor Felicjanek, 2014; olej, płótno; 100 x 130 cm Stara jabłoń, 2014; olej, płótno; 130 x 100 cm (il. str. 18) Wiśniowa Zagrożenie, 2014; olej, płótno; 100 x 130 cm (il. str. 9) Wiśniowa, 2014; olej, płótno; 97 x 146 cm (il. str. 15) Z ulicy Św. Filipa, 2014; olej, płótno; 100 x 120 cm (il. str. 14) Tyniec. Wypalanie traw, 2014; olej, płótno; 110 x 140 cm (il. str 17) 19

NAUTILUS Galeria i Dom Aukcyjny sp. z o.o. spółka komandytowa ul. Świętego Jana 12, 31-018 Kraków tel.: + 48 12 422 91 60 fax: + 48 12 432 94 40 kom.: 0048 695899895 e-mail: nautilus@antique.com.pl www.artlist.pl; www.nautilus-art.pl OPRACOWANIE KATALOGU: Agnieszka Mazoń, Michał Maksymiuk, Roman Marcinek, Maciej Żywolewski SKŁAD, ZDJĘCIA: Agnieszka Mazoń, Maciej Żywolewski TEKST DO KATALOGU: Józef Marek DRUK: Drukarnia Skleniarz Pierwsza strona okładki: Przedwiośnie II [fragment] Czwarta strona okładki: Wiśniowa Zagrożenie [fragment] COPYRIGHT: Nautilus Galeria i Dom Aukcyjny 2014

KRAKÓW 2014