Wydanie II poprawione SERIA: ZESZYTY DLA ELEKTRYKÓW NR 7 Fryderyk Łasak WYKONYWANIE ODBIORCZYCH I OKRESOWYCH SPRAWDZAŃ INSTALACJI NISKIEGO NAPIĘCIA ORAZ WYKONYWANIE INNYCH POMIARÓW
W naszej księgarni znajdziecie Państwo książki z dziedziny: projektowania instalacji elektrycznych ochrony odgromowej doboru kabli i przewodów jakości energii elektrycznej zasilania urządzeń pożarowych ochrony przeciwporażeniowej oraz programy, słowniki, poradniki Mirosław Giera Mirosław Giera Wzajemne sytuowanie Wzajemne sytuowanie obiektów budowlanych obiektów budowlanych i sieci elektroenergetycznych i sieci elektroenergetycznych Stan prawny na 31 stycznia 2014 r. Stan prawny na 31 stycznia 2014 r. Vademecum Vademecum Księgarnia Techniczna Grupa MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. ul. Karczewska 18 04-112 Warszawa tel.: 22 810 21 24 faks 22 810 27 42 e-mail: eib@ksiegarniatechniczna.com.pl www.ksiegarniatechniczna.com.pl
Niewyczerpane źródło fachowej wiedzy na temat zagadnień związanych z elektrotechniką i elektroenergetyką gromadzimy tworzymy dostarczamy RZETELNE INFORMACJE Wydawca: GRUPA MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. ul. Karczewska 18, 04-112 Warszawa tel. 22 810 65 61, faks 22 810 27 42
AGREGATY PRĄDOTWÓRCZE DO ZASILANIA REZERWOWEGO I PRACY CIĄGŁEJ Stacjonarne, przewoźne, również wyciszone, sterowanie ręczne lub automatyczne, SZR Zakres mocy od 10 do 2000 kva Przygotowywanie dokumentacji, uzgodnienia, instalacja, serwis Szwedzkie Biuro Techniczne Sp. z o.o. 04-664 Warszawa ul. Floriana 3/5 tel. 22 613 00 12 fax 22 815 31 16 81-340 Gdynia ul. Hryniewickiego 12 tel. 58 627 63 01 fax 58 627 63 76 e-mail: agregaty@sbt.com.pl www.sbt.com.pl
SERIA: ZESZYTY DLA ELEKTRYKÓW NR 7 Fryderyk Łasak WYKONYWANIE ODBIORCZYCH I OKRESOWYCH SPRAWDZAŃ INSTALACJI NISKIEGO NAPIĘCIA ORAZ WYKONYWANIE INNYCH POMIARÓW
Recenzenci Leszek Bożek Julian Wiatr redaktor naczelny miesięcznika elektro.info Kierownik projektu Michał Grodzki Korekta Anna Kuziemska Wszelkie prawa zastrzeżone Copyright by Grupa MEDIUM ISBN 978-83-64094-24-8 Wydawca i rozpowszechnianie Grupa MEDIUM 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18, tel. 22 512 60 60 Sprzedaż: księgarnia wysyłkowa www.ksiegarniatechniczna.com.pl Skład i łamanie Studio Warszawa 2014 Książka wydana pod patronatem miesięcznika
SPIS TREŚCI 1. Wstęp............................................................................. 7 1.1. Akty prawne związane z wykonywaniem sprawdzań odbiorczych i okresowych w instalacjach elektrycznych niskiego napięcia......................................... 9 1.2. Zasada obowiązująca w ochronie przeciwporażeniowej.................................. 11 1.3. Najczęściej popełniane błędy przy podłączaniu urządzeń w układzie sieci TN-C.............. 13 2. Wymagania dotyczące sprawdzań w instalacjach elektrycznych niskiego napięcia................. 14 2.1. Efekty pomiarów............................................................... 14 2.2. Rodzaje wykonywanych pomiarów podział.......................................... 14 2.3. Prawna kontrola metrologiczna.................................................... 15 3. Dokładność wykonywania pomiarów.................................................... 17 3.1. Klasa dokładności przyrządu pomiarowego........................................... 18 3.2. Dobór właściwej metody pomiarów................................................. 18 3.3. Wymagania co do dokładności pomiarów............................................ 18 3.4. Zasady wykonywania pomiarów................................................... 19 3.5. Okresowe sprawdzanie przyrządów pomiarowych..................................... 19 4. Zakres wykonywania okresowych sprawdzań instalacji..................................... 20 4.1. Dwie części pomiarów ochronnych................................................. 20 4.2. Oględziny..................................................................... 22 4.2.1. Przykłady elementów wyposażenia, na które należy zwrócić uwagę podczas oględzin i sprawdzenia instalacji....................................... 22 4.3. Próby........................................................................ 26 4.4. Zakres wykonywania pomiarów okresowych......................................... 27 5. Częstość wykonywania pomiarów i badań okresowych...................................... 28 5.1. Wymagania określające częstość wykonywania pomiarów............................... 28 5.2. Częstość wykonywania badań okresowych na terenach budowy.......................... 29 6. Dokumentowanie wykonywanych prac kontrolno-pomiarowych............................... 30 6.1. Sposób dokumentowania pomiarów................................................. 30 6.2. Błędy w dokumentowaniu pomiarów................................................ 31 7. Wykonywanie poszczególnych rodzajów badań............................................ 31 7.1. Ciągłość przewodów ochronnych i połączeń wyrównawczych oraz pomiar rezystancji przewodów ochronnych....................................... 31 www.elektro.info.pl 3
wykonywanie odbiorczych i okresowych sprawdzań instalacji niskiego napięcia oraz wykonywanie innych pomiarów 7.2. Błędy przy wykonywaniu pomiarów małych rezystancji................................. 33 7.3. Pomiar rezystancji izolacji........................................................ 34 7.3.1. Wykonywanie pomiarów rezystancji izolacji instalacji............................. 35 7.3.2. Pomiar rezystancji izolacji obwodów oświetleniowych............................. 36 7.3.3. Pomiar rezystancji izolacji uzwojeń transformatorów.............................. 37 7.3.4. Pomiar rezystancji izolacji kabli.............................................. 37 7.3.5. Przyrządy do pomiaru rezystancji izolacji....................................... 38 7.3.6. Błędy popełniane przy pomiarze rezystancji izolacji............................... 39 7.4. Sprawdzenie ochrony przez oddzielenie obwodów..................................... 40 7.5. Próba wytrzymałości elektrycznej.................................................. 40 7.6. Rezystancja podłóg i ścian........................................................ 40 8. Samoczynne wyłączenie zasilania w sieci TN............................................. 42 8.1. Warunek skuteczności ochrony w sieci TN........................................... 42 8.2. Pomiar metodą techniczną....................................................... 44 8.3. Pomiar impedancji pętli zwarciowej metodą spadku napięcia............................. 44 8.4. Skuteczność ochrony przeciwporażeniowej w układzie TT............................... 45 8.5. Skuteczność ochrony w układzie IT................................................. 46 8.6. Stan ochrony przeciwporażeniowej w obwodach z elementami energoelektronicznymi......... 47 8.6.1. Ochrona przez zastosowanie samoczynnego wyłączenia zasilania................... 47 8.6.2. Ochrona przy użyciu połączeń wyrównawczych................................. 48 8.6.3. Sprawdzanie skuteczności ochrony przeciwporażeniowej........................... 49 8.7. Mierniki do sprawdzania zabezpieczeń nadmiarowoprądowych........................... 50 8.8. Błędy popełniane przy pomiarze impedancji pętli zwarcia............................... 50 9. Wykonywanie pomiarów w instalacjach z wyłącznikami różnicowoprądowymi................... 51 9.1. Wyłączniki różnicowoprądowe w instalacjach........................................ 51 9.2. Metody sprawdzania skuteczności ochrony przeciwporażeniowej w obwodach z wyłącznikami różnicowoprądowymi.................................... 53 9.3. Zakres sprawdzania wyłączników ochronnych różnicowoprądowych....................... 55 9.4. Sprawdzanie wyłączników ochronnych różnicowoprądowych testerem..................... 56 9.5. Sprawdzanie wyłączników ochronnych różnicowoprądowych przyrządami mikroprocesorowymi... 56 9.6. Budowa wyłącznika różnicowoprądowego............................................ 57 9.6.1. Okresowe sprawdzanie wyłącznika różnicowoprądowego przyciskiem TEST............ 58 9.7. Przyczyny błędnych wyłączeń wyłączników różnicowoprądowych......................... 58 9.7.1. Połączenie przewodu neutralnego z ochronnym.................................. 58 9.7.2. Połączenie równoległe przewodów neutralnych dwóch odbiorników.................. 59 9.7.3. Zamiana przewodów neutralnych sąsiednich obwodów............................ 60 9.7.4. Przeciwstawne połączenie przewodów fazowego i neutralnego w wyłączniku........... 60 10. Dodatkowe sprawdzenia wymagane przez normę PN-HD 60364-6........................... 61 10.1. Ochrona uzupełniająca......................................................... 61 10.2. Sprawdzenie biegunowości..................................................... 61 10.3. Sprawdzenie kolejności faz...................................................... 61 10.4. Próby funkcjonalne............................................................ 61 4 www.elektro.info.pl
10.5. Spadek napięcia.............................................................. 62 11. Pomiar rezystancji uziomu........................................................... 62 11.1. Metody pomiaru rezystancji uziomów............................................. 62 11.2. Rezystancja uziomów pomocniczych.............................................. 67 11.3. Czynniki wpływające na jakość uziomu........................................... 68 11.4. Metoda B3 pomiaru rezystancji pętli uziemienia z użyciem zacisków prądowych.......... 70 11.5. Wymagania dotyczące wartości rezystancji uziemień odgromowych..................... 71 11.5.1. Zasada ochrony zastanej................................................. 71 11.6. Nowa norma dotycząca ochrony odgromowej....................................... 72 11.7. Pomiar rezystywności gruntu................................................... 72 11.8. Pomiar rezystancji uziemień piorunochronnych miernikiem udarowym.................. 73 11.8.1. Parametry impulsu pomiarowego.......................................... 74 11.8.2. Właściwości udarowe uziemień........................................... 75 11.9. Badania techniczne i pomiary kontrolne urządzenia piorunochronnego................... 76 11.9.1. Wykonywanie pomiarów instalacji piorunochronnej budynku.................... 76 11.9.2. Metoda czteroprzewodowa............................................... 77 11.9.3. Wykonywanie pomiarów rezystancji uziemień................................ 77 11.9.4. Metoda techniczna z użyciem dodatkowych cęgów............................. 77 11.10. Metryka urządzenia piorunochronnego............................................ 78 11.11. Protokół badań urządzenia piorunochronnego...................................... 79 11.12. Błędy podczas wykonywania pomiarów rezystancji uziemień.......................... 80 12. Pomiary natężenia oświetlenia....................................................... 80 12.1. Program badań. Ogólne warunki wykonywania pomiarów............................. 80 12.2. Sprawdzanie natężenia i rodzaju oświetlenia w pomieszczeniach....................... 81 13. Pomiar prądów upływu............................................................. 82 13.1. Sposób wykonania pomiaru prądu upływu......................................... 82 13.2. Przygotowanie instalacji w układzie TN-S......................................... 82 13.3. Przygotowanie instalacji w układzie TN-C......................................... 83 14. Kontrola elektronarzędzi............................................................ 83 14.1. Częstość badań elektronarzędzi................................................. 83 14.2. Zakres prób elektronarzędzi.................................................... 83 15. Badania spawarek................................................................. 83 16. Badania zgrzewarek................................................................ 84 17. Badania sprzętu ochronnego......................................................... 85 17.1. Wymagania dla izolacyjnego sprzętu ochronnego................................... 85 17.2. Terminy okresowych badań sprzętu ochronnego.................................... 85 17.3. Czynności przy bieżącym użytkowaniu sprzętu ochronnego........................... 85 www.elektro.info.pl 5