ZAK AD DIAGNOSTYKI OBRAZOWEJ Informacje dla Pacjenta Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. œw. Jana z Dukli Lublin, 2013
Przygotowanie do badañ RTG Badania RTG s¹ przeprowadzane przy u yciu promieniowania rentgenowskiego. Nie s¹ obojêtne dla zdrowia, dlatego s¹ wykonywane w uzasadnionych przypadkach i tylko na zlecenie lekarza (konieczne skierowanie). Kobiety w ci¹ y powinny bezwzglêdnie informowaæ personel o tym fakcie i jeœli to mo liwe, nie powinny mieæ badañ RTG. Istnieje niewielkie ryzyko, e promieniowanie rtg mo e powodowaæ zaburzenia rozwoju dziecka w ³onie matki. RTG odcinka lêdÿwiowo-krzy owego krêgos³upa i miednicy. Badania RTG krêgos³upa lêdÿwiowo-krzy owego i koœci miednicy jest jednym z nielicznych badañ radiologicznych wymagaj¹cych odpowiedniego przygotowania. Wynika to z faktu, e uzyskanie dok³adnego obrazu krêgos³upa lêdÿwiowego i koœci miednicy nale y poprzedziæ usuniêciem z przewodu pokarmowego gazów, a zw³aszcza mas ka³owych. W dniu poprzedzaj¹cym badanie nale y spo ywaæ jedynie pokarmy p³ynne i nie zawieraj¹ce b³onnika tzn. unikaæ œwie ych warzyw i owoców, otrêbów, kaszy, pieczywa. W pewnych przypadkach mo e zaistnieæ koniecznoœæ powtórzenia badania po przygotowaniu pacjenta œrodkiem odgazowuj¹cym. P o z o s t a ³ e b a d a n i a R T G n i e w y m a g a j ¹ przygotowania 2
Przygotowanie do MAMMOGRAFII Mammografia jest przeprowadzana przy u yciu promieniowania rentgenowskiego. Otrzymana dawka promieniowania w nowoczesnych aparatach mammograficznych jest niewielka. Nie jest jednak obojêtna dla zdrowia, dlatego mammografia powinna byæ wykonywana w uzasadnionych przypadkach i tylko na zlecenie lekarza ( konieczne skierowanie na badanie). Bez skierowania mo na wykonywaæ wy³¹cznie badania w zakresie badañ przesiewowych np. mammografia dla kobiet w wieku od 50 do 69 lat w ramach Programu Wczesnego Wykrywania Raka Piersi. Kobiety w ci¹ y powinny bezwzglêdnie informowaæ personel o tym fakcie i jeœli to mo liwe, nie powinny mieæ wykonywanych badañ mammograficznych. Istnieje niewielkie ryzyko, e promieniowanie rentgenowskie mo e powodowaæ zaburzenia rozwoju dziecka w ³onie matki. Przygotowanie do badania mammograficznego. Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania, najlepiej wykonywaæ je miêdzy 5 a 12 dniem cyklu miesi¹czkowego. W tym dniu nie powinno siê u ywaæ dezodorantu, talku, balsamu ani kremu w okolicy górnej po³owy cia³a. Nale y poinformowaæ technika wykonuj¹cego badanie o fakcie stosowania maœci leczniczych. 3
Przygotowanie do badañ USG Badania USG s¹ przeprowadzane z wykorzystaniem fal ultradÿwiêkowych i jak dot¹d nie wykazano ubocznych skutków ich dzia³ania. Ultrasonografia narz¹dów jamy brzusznej. Na badanie nale y zg³osiæ siê na czczo, to znaczy w dniu badania nic nie jeœæ ani nie piæ, nie paliæ papierosów, nie uæ gumy. Jeœli badanie ma odbyæ siê w godzinach popo³udniowych dopuszczalne jest spo ycie lekkiego œniadania, nie póÿniej jednak ni 6 godzin przed badaniem. Na dzieñ przed badaniem unikaæ produktów powoduj¹cych powstawanie nadmiernej iloœci gazów, takich jak: napoje gazowane, jab³ka, bita œmietana czy œwie e pieczywo. Nie przerywaæ przyjmowania leków (normalnie za ywamy leki ). Ultrasonografia narz¹du rodnego, przezpochwowa (endovaginalna): badanie jest wykonywane z pustym pêcherzem moczowym. P o z o s t a ³ e b a d a n i a U S G n i e w y m a g a j ¹ przygotowania. 4
Przygotowanie do TOMOGRAFII KOMPUTEROWEJ Tomografia Komputerowa jest przeprowadzana przy u yciu promieniowania rentgenowskiego. Nie jest obojêtna dla zdrowia, dlatego jest wykonywana w uzasadnionych przypadkach i tylko na zlecenie lekarza (konieczne skierowanie). Bez skierowania mo na wykonywaæ wy³¹cznie badania w zakresie badañ przesiewowych np. tomografia klatki piersiowej w ramach Programu Profilaktyki Raka P³uc. Kobiety w ci¹ y powinny bezwzglêdnie informowaæ personel o tym fakcie i jeœli to mo liwe, nie powinny mieæ badañ Tomografii Komputerowej. Istnieje ryzyko, e promieniowanie rentgenowskie mo e powodowaæ zaburzenia rozwoju dziecka w ³onie matki. Pacjentki karmi¹ce piersi¹ nie powinny karmiæ co najmniej przez nastêpne 24 godziny po badaniu. Do badania nale y zg³osiæ siê na czczo (oko³o 6 godzin od ostatniego posi³ku). Nie przerywaæ przyjmowania leków (normalnie za ywamy leki). W niektórych przypadkach dla uzyskania odpowiedniego diagnostycznie obrazu konieczne jest do ylne podanie œrodka kontrastowego, który mo e wywo³aæ reakcje alergiczn¹. Najczêstsze dzia³ania niepo ¹dane to nudnoœci, wymioty, uczucie gor¹ca, œwi¹d, zaczerwienienie skóry, pokrzywka, bóle naczyniowe, chrypka, kaszel, kichanie, niepokój, bóle brzucha lub klatki piersiowej, ko³atanie serca, obrzêk twarzy, potliwoœæ. Pacjenci leczeni z powodu chorób tarczycy musz¹ przedstawiæ aktualne wyniki badañ hormonów tarczycy. W przypadku nieprawid³owych wyników badañ hormonalnych konieczna jest konsultacja endokrynologiczna celem zakwalifikowania lub wykluczenia do badania tomografii komputerowej z u yciem jodowego œrodka cieniuj¹cego. 5
Przygotowanie do REZONANSU MAGNETYCZNEGO Na badanie pacjent powien zg³osiæ siê na czczo (min 5h bez jedzenia i 3h bez picia), leki przyjmowane na sta³e nale y przyj¹æ wed³ug zaleceñ lekarza. Badanie MRI jamy brzusznej i miednicy mniejszej pacjent powinien byæ bezwzglêdnie na czczo. Nie zaleca siê badania u pajentek w okresie ci¹ y zw³aszcza w I trymestrze. Badanie MRI piersi powinno byæ wykonane: pomiêdzy 5 a 12 dniem cyklu miesi¹czkowego, 4-6 tygodni po biopsji grub¹ ig³¹, 6 miesiêcy po naœwietlaniu, 4-6 miesiêcy po zabiegach, 2 miesi¹ce po hormonoterapii zastêpczej. Wykonanie badania u pacjentów nie wspó³pracuj¹cych (chorzy niespokojni lub pobudzeni) wymaga obecnoœci anastezologa. Badanie MRI nie mo e byæ wykonane (przeciwskazania bezwzglêdne)u chorych z: wszczepionym elektrostymulatorem serca, wszczepionymi neurostymulatorami, klipsami naczyniowymi po operacjach têtniaków mózgu, implantem œlimakowym, metalicznym cia³em obcym w obrêbie ga³ki ocznej, z okreœlonym rodzajem zastawek serca (wszystkie zastawki wymagaj¹ sprawdzenia) dokumentacja do wgl¹du, urz¹dzeniem aktywowanym magnetycznie, klaustrofobi¹. 6
Badania MRI mo na wykonaæ u pacjentów (przeciwskazania wzglêdne) z wszczepionymi: stentami w naczyniach wieñcowych i innych ni wieñcowe po up³ywie 8 tygodni od wszczepienia, klipsami hemostatycznymi po up³ywie 6 tygodni od operacji, implantami ortopedycznymi po up³ywie 6 tygodni od operacji, wymagane jest dostarczenie do pracowni dokumentacji leczenia szpitalnego z okreœlonym typem zastosowanego implantu, dat¹ jego produkcji oraz materia³u z jakiego zosta³ wykonany wk³adkami domacicznymi, implantami dentystycznymi, implantami soczewek. W przypadku chorych onkologicznych zaleca siê z wykonanie badania MR po up³ywie: minimum 6 miesiêcy - radioterapia, 4-6 miesiêcy - zabiegi operacyjne, 6 tygodni - biopsje, 3 miesi¹cy od zakoñczenia hormonoterapii. Ze wzglêdu na ewentualnoœæ podania kontrastu podczas badania nale y oznaczyæ poziom e-gfr musi byæ w normie (zgodnie z wytycznymi Komisji ds. Bezpieczeñstwa Stosowania Œrodków Kontrastowych ESUR z wrzeœnia 2010). Prosimy o dostarczenie w dniu badania historii choroby, poprzednich badañ na p³ycie CD z badanym zakresem oraz orygina³u skierowania. 7
Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. œw. Jana z Dukli ul. Dr K. Jaczewskiego 7, 20-090 Lublin www.cozl.pl, e-mail:cozl@cozl.pl Tel. 81 747 75 11, fax 81 747 89 11