SZKIC nr 3 Kale Lotnictwa Myśliw w ndarium 2 Pułku skiego "Kraków" latach 1944-1993
Dotychczas w ramach serii "Biblioteka wiedzy o Goleniów - Szkice" ukazały się: Szkic 1: Goleniów w marcu 1945 r. Szkic 2: Związki kombatanckie w Goleniowie. Szkic 3: Kalendarium II Pułku Lotnictwa Myśliwskiego "Kraków". Szkic 4: Udział mieszkańców Ziemi Goleniowskiej w bitwie pod Monte Cassino. Szkic 5: Profilaktyka to życie. Szkic 6: Goleniowianie - żołnierze Wojny Obronnej 1939 r. Szkic 7: Goleniowski samorząd w latach 1945-2009. Szkic 8: Spacerem po starych nekropoliach Gminy Goleniów. Szkic 9: Symbole Goleniowa. Szkic nr 10: Fabryka amunicji w Mostach. SZKICE MOŻNA BEZPŁATNIE OTRZYMAĆ W OŚRODKU DOKUMENTACJI DZIEJÓW ZIEMI GOLENIOWSKIEJ.
SZKIC nr 3 Kalendarium 2 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego "Kraków" w latach 1944-1993 Kwiecień, 2009 r.
Ośrodek Dokumentacji Dziejów Ziemi Goleniowskiej "Żółty Domek" uprzejmie prosi o zgłaszanie się byłych i obecnych mieszkańców Gminy Goleniów, którzy mają ciekawe wspomnienia, listy, pamiątki itp. i chcieliby je przekazać do zasobów Ośrodka. Serdecznie zapraszamy! Tel. 91 418 76 94 lub 91 418 77 12 72-100 Goleniów, ul. Pocztowa 2 www.historia.goleniow.pl e-mail: historia@goleniow.pl Opracowała: Ewa Aberbuch Na podstawie bibliografii: H. Czyżyk "Dzieje 4 Pomorskiej Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego", Poznań-Warszawa 2004 J. Koliński "Lotnictwo Polski Ludowej 1944-47", Warszawa 1987 Kroniki 2 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego "Kraków" w ODDZG ul. Pocztowa 2 Cz. Mikrut, H. Czyżyk "Materiały do historii 2 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego "Kraków" w latach 1944-1994", Warszawa 2003 L. Ratajczyk "Historia wojskowości", Warszawa 1980 J. Rybicki "Wspomnienia dowódcy 2 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego "Kraków" w latach 1965-1968", Poznań 2003 Wydanie II Wydawca: Urząd Gminy i Miasta w Goleniowie 72-100 Goleniów, Plac Lotników 1 Tel. 91 46 98 200 lub 91 46 98 206 www.goleniow.pl e-mail: promocja@goleniow.pl
Przedstawiamy Państwu, kolejną pozycję z serii szkiców "Biblioteki wiedzy o Goleniowie". Tym razem przybliżamy kalendarium powstania i dzieje funkcjonowania 2 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego "Kraków", którego losy wpisały się trwale w karty historii Goleniowa. W związku z podjęciem w marcu 1944 roku decyzji o przeformowaniu 1 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w armię, zaistniała potrzeba sformowania lotniczego związku taktycznego, w którego skład, poza istniejącym już 1 Pułkiem Lotnictwa Myśliwskiego Warszawa"- wchodziłyby pułki lotnictwa szturmowego oraz lekkich nocnych bombowców. W tym czasie kadry polskiego lotnictwa znajdowały się na Zachodzie, a przeprowadzona na wschodnich terenach mobilizacja nie doprowadziła do pozyskania przeszkolonych rezerw lotniczych. FORMOWANIE PUŁKU i DZIAŁANIA WOJENNE Tworzenie pułku rozpoczęto 1 kwietnia 1944 roku na lotnisku Grigoriewskoje (ZSRR). Na dowódcę pułku wyznaczono płk. Józefa Smagę radzieckiego oficera, a szefem sztabu został ppłk. Jan Korotkiewicz. Pułk miał liczyć 154 żołnierzy, w tym 35 pilotów i 34 nawigatorów, zorganizowanych w trzy eskadry bojowe. Na wyposażeniu posiadał 32 samoloty typu Po-2, tzw. kukuruźniki. Jednostka otrzymała nazwę Kraków", nawiązując do roli tego miasta w historii naszego kraju oraz do dziejów lotnictwa polskiego. W pierwszych dniach kwietnia 1944 roku do miejsca formowania pułku w miejscowości Grigoriewskoje przybyła 30- osobowa grupa kandydatów na pilotów. Jednocześnie władze radzieckie skierowały z własnych rezerw grupę pilotów, techników i nawiga- Il. 1. Samolot typu Po-2, jako symbol jednostki, rok 1970. Obok członkowie oficjalnej delegacji zarządu politycznego wojsk lotniczych Armii Radzieckiej. 3
torów celem osiągnięcia pełnego stanu formowanego pułku. Od czerwca 1944 roku po przebazowaniu pułku na lotnisko w Gostomlu, położono nacisk na szkolenia bojowe. W sierpniu 1944 roku pułk został ponownie przebazowany na wyzwolone tereny Polski do Woli Rowskiej. Do tego czasu większość z pilotów latała już samodzielnie, nie była jednak przygotowana do nocnych lotów w trudnych warunkach jesienno-zimowych. Wkrótce nowym dowódcą 2 Pułku Nocnych Bombowców Kraków" został kpt. Siemion Worobiow, a szefem sztabu ppłk. Grzegorz Makowoz. 30 sierpnia 1944 roku 2 Pułk Nocnych Bombowców Kraków" wszedł w skład 1 Polskiej Dywizji Lotniczej, a 31 października 1944 roku - 4 Polskiej Mieszanej Dywizji Lotniczej. 7 września 1944 roku 2 Pułk nocnych bombowców liczył 199 żołnierzy, w tym 32 pilotów. Jego zadaniem było wspieranie wojsk lądowych poprzez naloty i bombardowanie wojsk nieprzyjaciela nocą w strefie taktycznej (ok. 20 kilometrów od linii frontu). Jednostka mogła wykonywać także zadania rozpoznawcze. Po uchwyceniu przyczółków przez wojska radzieckie na lewym brzegu Wisły oraz wejściu na przedpola Warszawy, dowództwo 1 Frontu Białoruskiego postanowiło przeprowadzić ograniczoną zasięgiem operację wyzwolenia prawobrzeżnej stolicy. Początek operacji wyznaczono na 10 września 1944 r. W skład wojsk Il. 2. Szlak bojowy 2 Pułku Nocnych Bombowców "Kraków" w latach 1944-45. 4
biorących w niej udział miał wejść między innymi 2 Pułk Nocnych Bombowców Kraków". Jednak ze względu na złe warunki atmosferyczne pułk nie wykonał zadania. Dopiero w nocy z 11 na 12 września 1944 roku 15 załóg 2 pułku wykonało 50 lotów bojowych, zrzucając na wojska niemieckiej dywizji pancernej w rejonie Nowego Bródna 7 ton bomb. Działania bojowe pułku trwały od godziny 22.30 do 6.10 rano i wykonywano je sposobem potokowym (co 1-2 minuty pojedyncze samoloty nadlatywały nad obiekt ataku, a przerwa między eskadrami Il. 3. Rejony zrzutów wykonywanych przez pułk "Kraków". wynosiła 5-10 minut). Tak więc w nocy z 11 na 12 września 1944 roku Pułk Nocnych Bombowców Kraków" przeszedł chrzest bojowy. Od nocy z 13 na 14 września pułk uczestniczył w akcji pomocy walczącym w stolicy oddziałom powstańczym. O tych działaniach poinformowano powstańców poprzez specjalne ulotki. Artykuły żywnościowe opakowane w worki podwieszano na zamkach bombowych i zrzucano bez spadochronów z małej wysokości. Podobnie zrzucano broń i amunicję. Ogółem wykonano 183 loty, dostarczając około 18 ton żywności oraz 72 skrzynie z bronią i amunicją. Do 27 września załogi 2 pułku wykonywały zadania na rzecz powstańców i wojsk walczących na przyczółkach. Od 29 września do 3 listopada 1944 roku 2 Pułk Nocnych Bombowców wykonał 1204 loty bojowe na korzyść 1 Armii Wojska Polskiego i 47 Armii Radzieckiej. W listopadzie i grudniu jednostka miała przerwę w działaniach bojowych, w tym czasie szkolono młodych pilotów z eskadry rezerwowej, uzupełniano sprzęt, prowadzono przygotowania szkoleniowe do operacji wyzwolenia Warszawy. 2 pułk miał wspierać wojska 47 Armii Radzieckiej, nacierającej na północ od Warszawy. 13 stycznia 1945 r. załogi przygotowane do wykonania zadania zgodnie z rozkazem przebazowano na lotnisko polowe koło Radzymina bliżej linii frontu. 5
W nocy z 15 na 6 stycznia, z powodu gęstej mgły, jedynie 20 załóg w jednym wylocie mogło wziąć udział w akcji. Mimo trudnych warunków atmosferycznych piloci pułku zniszczyli około 30 samochodów nieprzyjaciela i 10 budynków zajętych przez sztaby niemieckich jednostek wojskowych. Podczas walk o Warszawę 2 pułk wykonał na korzyść 47 Armii Radzieckiej i 2 Dywizji Piechoty Wojska Polskiego 107 lotów bojowych. Pod koniec stycznia pułk przebazowano na lotnisko w Sannikach, a 9 lutego do Bydgoszczy. Z 13 na 14 lutego pułk uderzył na niemieckie zgrupowanie piechoty i środki transportu w okolicach Czarnego, a 18 lutego koło Wierzchowa na oddziały zmechanizowanej piechoty wroga. 11 marca został przebazowany do Mirosławca i jeszcze tej samej nocy 20 załóg wystartowało do uderzeń na port w Kołobrzegu. W końcu marca 1945 roku 2 pułk miał już swoją bazę w okolicach miasta Płoty, a 14 kwietnia stacjonował na lotnisku Barnówko, skąd w składzie 4 Mieszanej Dywizji Lotniczej uczestniczył w operacji berlińskiej. W nocy z 17 na 18 kwietnia 1945 roku zbombardował wojska niemieckie w rejonie Bad Freinwalde. Po przebazowaniu za Odrę, bliżej linii frontu w nocy z 28 na 29 kwietnia bombardując wojska niemieckie w rejonie Fehrbellin i Friesack, wykonał 22 loty, uszkadzając 15 samochodów, 4 pojazdy konne, 4 wagony kolejowe. Obezwładnił baterię artylerii oraz zniszczył 18 punktów oporu. Ostatnie zadanie bojowe wykonał w nocy z 1 na 2 maja 1945 roku. W 84 lotach zbombardował nieprzyjaciela na drogach i w rejonie Rhibow oraz Spaatz. W ciągu 8 miesięcy walk pułk wykonał 2121 lotów bojowych. Z tego 1938 przypadło na wsparcie działań wojsk lądowych, 138 lotów wiązało się z niesieniem pomocy powstańczej Warszawie. Wyniki działań pułku przedstawiały się następująco: zniszczono 266 dział i moździerzy, 238 samochodów, zburzono 320 budynków i punktów oporu, 45 składów paliwa i amunicji, zabito i raniono 1200 żołnierzy przeciwnika. Za zasługi bojowe 2 Pułk Nocnych Bombowców Kraków" został odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy, a także wyróżniony kilkakrotnie w rozkazach Dowództwa Armii Radzieckiej i Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego. Jednostka wniosła niekwestionowany wkład w przygotowanie kadr lotnictwa, szkoląc pilotów, nawigatorów, mechaników lotniczych. 6 OKRES BYDGOSKI Po zakończeniu działań wojennych 2 pułk został przebazowany na lotnisko w Bydgoszczy, gdzie została zgrupowana 4 Mieszana Dywizja Lotnicza.
Od 22 maja wznowiono w pułku szkolenia lotnicze. Reorganizacja pułku wiązała się ze zmianą jego charakteru. W styczniu 1946 roku dokonano generalnej reorganizacji lotnictwa Wojska Polskiego. Rozkazem naczelnego dowódcy WP z 22 stycznia 1946 roku dotychczasowy 2 Pułk Lotnictwa Szturmowego Kraków" został przemianowany na Il. 4. Budynek koszar 2 pułku w Bydgoszczy. 4 Pułk Lotnictwa Szturmowego i otrzymał lotnisko bazowania w Bydgoszczy. 10 lutego pozbawiono pułk wyróżniającej go nazwy Kraków" zgodnie z rozkazem dowódcy lotnictwa Wojska Polskiego. Od tego też miesiąca 4 Pułk Lotnictwa Szturmowego wchodził w skład 2 Pomorskiej Dywizji Lotnictwa Szturmowego, a od października 1946 roku otrzymał uprawnienia samodzielnego Pułku Lotnictwa Szturmowego. Jego charakter nie zmienił się do lat pięćdziesiątych. W maju 1946 roku 9 załóg z pułku uczestniczyło w defiladzie lotniczej w Warszawie zorganizowanej z okazji Dnia Zwycięstwa. Pod koniec roku rozwiązano bataliony obsługi lotniska, a następnie jako bataliony zaopatrzenia włączono je w skład jednostki. W ten sposób etat pułku zwiększył się do 617 żołnierzy i 24 pracowników cywilnych. W 1947 roku żołnierze brali udział w usuwaniu zatorów lodowych na Wiśle. Uczestniczyli też w pokazach lotniczych z okazji Święta Lotnictwa w Warszawie i Bydgoszczy. W 1947 roku wśród oddziałów Wojsk Lotniczych 4 pułk zajął II miejsce za działalność i całokształt rocznego szkolenia. W 1949 roku rozpoczęto przezbrajanie 4 pułku w samoloty Ił-10 oraz szkolenia personelu latającego i technicznego w zakresie eksplo- Il. 5. Jesienne manewry w Radzyniu, wrzesień 1948 r. 7
atacji i obsługi tych maszyn. 1 września 1950 roku pułk podporządkowano 8 Dywizji Lotnictwa Szturmowego. Nowy etat ustalał 298 żołnierzy i jednego pracownika cywilnego. Jednocześnie pułk otrzymał zadanie zorganizowania klucza kierowania ogniem artylerii, który w następnym roku przekształcony został w eskadrę. Zimą i wiosną pułk szkolił się w Bydgoszczy, potem w Latkowie koło Inowrocławia, w listopadzie został przebazowany do Modlina. Zadania pułku w 1951 roku nie uległy zasadniczym zmianom i można uznać ten rok za pomyślny dla jednostki, ponieważ nie było żadnej katastrofy lotniczej. W związku z porządkowaniem tradycji bojowych jednostek Wojska Polskiego w grudniu 1953 roku 4 Pułkowi Lotnictwa Szturmowego przywrócona została wyróżniająca go nazwa Kraków". 12 października potwierdzono także nadany w 1945 roku Order Virtuti Militari. W 1954 roku pułk uczestniczył w szkoleniach Wojsk Lotniczych, w tym w defiladzie lotniczej w Lublinie. Po podsumowaniu wyników rocznego szkolenia jednostka zajęła I miejsce wśród pułków lotnictwa szturmowego. Do roku 1956 pułk przebywał w Bydgoszczy, w tym też roku rozpoczęto szkolenia personelu na samolotach odrzutowych. Rozkazami Ministra Obrony Narodowej z 6 lipca 1957 roku oraz Dowódcy Wojsk Lotniczych z 24 lipca 1957 roku 4 Pułk Lotnictwa Szturmowego został przemianowany na 4 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego Kraków" i przebazowany w lipcu z Bydgoszczy do Goleniowa. OKRES GOLENIOWSKI Wraz ze zmianą nazwy, przeznaczenia i zadań został podporządkowany 11 Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego ze Świdwina. 1 maja 1964 roku z powodu remontu lotniska w Goleniowie, pułk został przebazowany na lotnisko zapasowe w Pieniężnicy, by powrócić na miejsce pierwotnej dyslokacji 31 października. Przebazowanie odbywało się z wykonaniem zadania na poligonie. W szkoleniu lotniczym w 1964 roku pułk uzyskał dobre wyniki zwłaszcza w zdobywaniu wyższych klas pilota wojskowego. W tym czasie w jednostce 19 pilotów posiadało I klasę, 13-11 klasę, i 14-111 klasę. Wśród tych ostatnich 12 pilotów przybyło z licencją z Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie. W roku 1965 następuje przezbrajanie w samoloty MiG-21 oraz szkolenie personelu latającego i technicznego. 8
W styczniu tego roku 11 pilotów z 4 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego Kraków" skierowano do Centrum Szkolenia Lotniczego w Modlinie na przeszkolenie. Równocześnie 14 oficerów i 12 podoficerów personelu inżynieryjnolotniczego wysłano do tego samego centrum oraz do Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych w Oleśnicy, aby zdobyli odpowiednie kwalifikacje niezbędne do obsługi i eksploatacji nowych samolotów. Personel był przygotowany, a pierwsze samoloty MiG-21 wylądowały na lotnisku w Goleniowie 30 października 1965 roku. Podczas lotów nocnych z 8 na 9 marca 1965 roku miała miejsce katastrofa lotnicza na samolocie Lim-5, w której zginął por. pil. Maurycy Musidłowski. W maju 1965 roku zorganizowano pokazowe loty z odcinka autostrady. Ich przygotowaniem i zabezpieczeniem zajmował się 4 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego Kraków", aż do momentu rozwiązania jednostki w 1994 roku. Wykorzystanie odcinków dróg publicznych do celów wojskowych, jako lotnisk operacyjnych znane było w polskim lotnictwie już od 1937 roku. W powojennej Polsce dopiero w 1966 roku opracowano założenia wykorzystania i budowy obiektów lotniskowych jako elementów dróg publicznych i nadano im nazwę Drogowy Odcinek Lotniskowy (DOL). Pierwszy Drogowy Odcinek Lotniskowy Kliniska" przygotowano do lotów w 1968 roku, wykorzystując doświadczenia ze Szwecji. Sprawdzianem pilotażowego przygotowania personelu lotniczego był udział w pokazach powietrznych zorganizowanych nad polem bitwy pod Grunwaldem i w Gnieźnie z okazji 1000-lecia Państwa Polskiego. 4.05.1967 roku nadano pułkowi nowy numer i nazwę - 2 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego "Kraków", przywracając numer, nazwę i tradycje wojenne. Z tej okazji odbyła się uroczysta zbiórka jednostki, na której odczytano rozkaz. W 1967 roku pułk wizytował Minister Obrony Narodowej Rumunii gen. Jon Jonity. Podczas pokazów zorganizowanych nad lotniskiem obserwował on możliwości bojowe i poziom wyszkolenia pułku. W nocy z 8 na 9 marca 1967 roku w katastrofie samolotu zginął por. pil. Paweł Kacprzak. W sierpniu tego roku pułk uczestniczył w ćwiczeniach zorganizowanych przez dowództwo Układu Warszawskiego pod kryptonimem "Zenit-67". Zarządzeniem szefa Sztabu Generalnego WP z 12 września 1968 roku w 2 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego została utworzona 10 Bateria Artylerii Przeciwlotniczej, wyposażona w 6 armat przeciwlotniczych kalibru 37 milimetrów. W wydarzeniach w Czechosłowacji 2 pułk bezpośrednio nie uczestniczył. Podobnie jak inne jednostki pozostał w kraju w podwyższonej 9
Kalendarium 2 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego "Kraków" w latach 1944-1993 Il. 6. Przysięga wojskowa w roku 1965. Przemawia ówczesny przewodniczący PRN Wiesław Szymański. Il. 7, 8. Uroczyste parady ulicami Goleniowa po przysiędze wojskowej (1966 r.) Il. 9. Pochód 1-Majowy w 1968 r., w którym uczestniczą wraz z mieszkańcami Goleniowa żołnierze 2 plm "Kraków". Il. 10. Przedstawiciele Państw Układu Warszawskiego uczestniczący w wizytacji podczas manewrów, w któil. 11. Kompania honorowa pułku wzięła udział w uro- rych brali udział żołnierze 2 plm "Kraków" na terenie czystej odprawie wart przed Grobem Nieznanego byłego NRD (1977 r.) Żołnierza w Warszawie (1978 r.) 10
gotowości bojowej. Wzmożono jedynie patrolowanie strefy nadmorskiej. W 1970 roku uroczyście obchodzono w Szczecinie Święto Lotnictwa, które uświetniano pokazami lotniczymi. Umiejętności wyższego pilotażu na samolocie MiG-21 zademonstrował kpt. pil. Tadeusz Tybura, a na samolocie Lim-5 - por. pil. Andrzej Dulęba, późniejszy dowódca Wojsk Lotniczych 1 Obrony Powietrznej. Po podsumowaniu szkolenia i działalności za rok 1970 okazało się, że 2 pułk zajął I miejsce wśród pułków lotnictwa myśliwskiego Wojsk Lotniczych. Rozkazem dowódcy Wojsk Lotniczych z 6 marca 1971 roku dywizje lotnicze przechodziły ze struktur dwu pułkowych na trzy pułkowe. W związku z tym dowódca 4 Pomorskiej Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego z Malborka przyjął w swoje podporządkowanie, które odbyło się bardzo uroczyście, 2 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego Kraków". Od kwietnia 1971 roku 2 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego Kraków" był w pełni wyposażony w samoloty naddźwiękowe MiG-21. Samoloty te były jednostką o dużych możliwościach bojowych. Rok 1973 rozpoczął się niezbyt pomyślnie. Z samolotu MiG-21 katapultował się por. pil. Janusz Rybołowicz. Wkrótce potem nastąpiła katastrofa transportowego samolotu An-24 z pułku rządowego. Oblodzony samolot po wypuszczeniu klap podskrzydłowych w położenie lądowanie" stał się niesterowny i zderzył się z ziemią. Trudne warunki atmosferyczne były przyczyną katastrofy, w której zginęło 18 osób w pobliżu lotniska, w tym delegacja Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Czechosłowacji z ministrem Radko Koszko oraz polskim Ministrem Spraw Wewnętrznych Józefem Ociepką. 24 sierpnia 1973 roku zginął w katastrofie lotniczej por. pil. Jan Turowski. W roku 1974 najważniejszymi wydarzeniami w pułku były ćwiczenia, które potwierdziły dobre przygotowanie operacyjno-taktyczne. Przez pół roku jednostka intensywnie przygotowywała się do wrześniowej inspekcji Układu Warszawskiego, której podlegała cała 4 Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego. 23 września podczas działań w systemie powietrznej obrony kraju w Goleniowie przebywał gen. broni Wojciech Jaruzelski i gen. broni Florian Siwicki. W 1974 roku pułk zajął I miejsce wśródjednostek Wojsk Lotniczych. W 1975 roku 2 pułk został odznaczony Krzyżem Komandorskim Odrodzenia Polski. 10 maja na uroczystej zbiórce dekoracji w imieniu Rady Państwa dokonał dowódca Wojsk Lotniczych gen.dyw.pil. Henryk Michałowski. W 1976 roku pułk uczestniczył w ćwiczeniach Edredon-76" oraz ćwiczeniach Układu 11
Warszawskiego Tarcza -76". W 1976 roku w Wojskach Lotniczych rozwijało się zainicjowane w 2 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego Kraków" współzawodnictwo o tytuł Pilota Roku". Kandydatów oceniały dwie niezależne komisje, które przyznały ten tytuł następującym pilotom: Ryszard Krzeszewski-1976, Szymon Krupa-1977, Romuald Podgórski-1977, Jerzy Grzegorek-1979, Jerzy Bachta-1980, Tadeusz Skarżyński-1981, Antoni Jeliński-1982, Adam Hoderny-1983, Jerzy Grzegorek-1984, Marian Harbacewicz-1985, Jerzy Woźniak-1987, Andrzej Dziąbowski-1988, Piotr Podgórski-1989, Eugeniusz Gardas-1990, Włodzimierz Kałkus-1991. Ponadto tytułem "Zasłużony Pilot Wojskowy PRL" zostali wyróżnieni: Zbigniew Biedrzycki i Władysław Puczko. W 1977 roku szkolenie bojowe rozpoczęto w lutym ćwiczeniami w trakcie których 1 Eskadra Lotnictwa Myśliwskiego pod dowództwem mjr.pil. Władysława Puczko wykonywała loty z autostrady. W lipcu odbywały się szkolenia Układu Warszawskiego pod kryptonimem "Orzeł-77", którymi kierował dowódca Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego, marszałek ZSRR Wiktor Kulikow. W związku z 20-leciem pobytu pułku w Goleniowie, w sierpniu zorganizowano dla krajowych dziennikarzy konferencję prasową z udziałem dowódcy Wojsk Lotniczych, gen. dyw. pil. Tadeusza Krępskiego. Wydarzeniem szczególnym było przyznanie pierwszym pilotom pułku klasy mistrzowskiej pilota wojskowego. Otrzymali je m.in. mjr. pil. Tadeusz Tybura, kpt. pil. Władysław Gadowski, oraz kpt. pil. Jerzy Grzeszczuk. W lutym 1978 roku pomimo trudnych warunków atmosferycznych pułk brał udział w ćwiczeniach dywizyjnych połączonych z dwukrotnym przebazowaniem. W maju zorganizowano dla młodych pilotów loty z autostrady. W czerwcu piloci pułku, m.in. mjr pil. Tadeusz Kryński i kpt. pil. Edmund Szeliga, udali się na poligon do Astrachania w ZSRR, gdzie wyróżnili się w strzelaniach rakietowych. W pułku szkolono młodych pilotów do lotów na UTMiG-21, a starsi piloci złożyli rewizytę lotnikom radzieckim w Rydze. Ważnym wydarzeniem dla całego lotnictwa polskiego był lot w kosmos mjr. pil. Mirosława Hermaszewskiego. W 1979 roku grupa pilotów, m.in. mjr pil. Ryszard Krzeszewski, kpt. pil.wenancjusz Rolka i kpt. pil. Leon Czopek, odlecieli do ZSRR na strzelanie rakietowe, za które otrzymali bardzo dobre oceny. W czerwcu dla młodych pilotów zorganizowano loty z autostrady. W lipcu pułk wystawił kompanię wartowniczą pod dowództwem por. inż. Jana Szerela w celu pełnienia warty 12
honorowej przy Grobie Nieznanego Żołnierza i udziału w uroczystej odprawie wart na Placu Zwycięstwa w Warszawie. Siedmiu pilotów pułku za uzyskanie 2000 godzin nalotu otrzymało statuetkę Ikara". W 1980 roku do pułku przybyła Komisja Inspekcyjna Ministerstwa Obrony Narodowej, aby badać przebieg szkoleń i stan gotowości bojowej. W maju przeprowadzono sprawdzian ogniowy na poligonie a potem wykonywano loty z autostrady, we wrześniu jednostka uczestniczyła w ćwiczeniach pod kryptonimem "Braterstwo Broni- 80" w Niemieckiej Republice Demokratycznej. 12 grudnia w czasie nocnych lotów uległ katastrofie samolot MiG-21, w którym zginął dowódca pułku ppłk pil. dr Henryk Hałka. W 1981 roku jednostka niezależnie od wydarzeń w kraju i warunków atmosferycznych realizowała program szkolenia lotniczego. W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku wprowadzono na terenie całego kraju stan wojenny. W 1982 roku organizowano szkolenia lotnicze i kontynuowano nadzorowanie obiektów i wyznaczonych rejonów. W terenie działali żołnierze oddelegowani do Wojskowych Grup Operacyjnych. W maju siedmiu pilotów skierowano na strzelania rakietowe do ZSRR. 12 lipca podczas lotu szkoleniowego TS-11 "Iskra" z mjr pil. Władysławem Gadowskim i ppłk pil. Ryszardem Krzeszewskim na skutek uszkodzenia silnika, awaryjnie lądowała na polu z rzepakiem, piloci nie odnieśli obrażeń. W 1983 roku nastąpił znaczny postęp w szkoleniu młodych pilotów. Doprowadzono ich do II klasy pilota wojskowego. Przygotowano też kolejną grupę młodych pilotów do strzelania rakietowego na poligonie w ZSRR. Wykonywano loty z autostrady, gdzie po raz pierwszy lądował tam na MiG-21 US mjr pil. Władysław Gadowski i ppłk pil. Ryszard Krzeszewski. W maju na skutek rozwarcia się dyszy silnika samolotu MiG-21 został rozbity, a pilot por. Wiesław Kalicki katapultował się bez większych obrażeń. W czerwcu 10 pilotów uczestniczyło w nocnych strzelaninach rakietowych na poligonie morskim, 3 wyjechało na podobne ćwiczenia do ZSRR. W 1984 roku pułk posiadał na uzbrojeniu samoloty myśliwskie MiG-21 z najnowszymi modyfikacjami oraz samoloty szkolno-bojowe TS-11 "Iskra". W kwietniu wizytował oddział nowy minister obrony narodowej, gen. armii Florian Siwicki. We wrześniu przybyła komisja ze Sztabu Generalnego, która kontrolowała szkolenie ogólnowojskowe. W 1985 roku powołana została pułkowa komisja wynalazczości i nowatorstwa, oddano także do użytku stację radiolokacyjną 13
typu Awia" do wykrywania celów niskolecących. 12 lutego zderzyły się w powietrzu 2 samoloty MiG-21 pilotowane przez Jerzego Woźniaka i Krzysztofa Sikorę. Mimo uszkodzonych maszyn piloci wylądowali na własnym lotnisku nie odnosząc obrażeń. W maju delegacja 2 pułku była na rekonesansie lotniska w Astrachaniu, a we wrześniu 14 pilotów na etatowych samolotach wyleciało tam na ćwiczenia. Tak więc we wrześniu eskadry 2 pułku przebywały na lotniskach w trzech krajach: w Polsce,w Astrachaniu - ZSRR, w Markswalde- NRD. W tym czasie w Goleniowie gościła eskadra z Markswalde. Pułk zajął w tym roku 1 miejsce wśród wszystkich jednostek Wojsk Lotniczych i zdobył przechodni proporzec dowódcy Lotnictwa Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej w Polsce dla najlepszej jednostki Wojsk Lotniczych. W kwietniu 1986 pułk uczestniczył w ćwiczeniach Układu Warszawskiego pod kryptonimem Granit-86". Również w tym roku pod nadzorem szefa sztabu pułku, kpt. inż. Henryka Czyżyka wdrożono wniosek racjonalizatorski pn. "Instalacja alarmowa" zgłoszony przez mjr. Józefa Bednarza i chor. Zbigniewa Januszkiewicza, który zapewniał natychmiastowe uruchomienie alarmów we wszystkich obiektach sieci powiadamiania. Najważniejszymi zadaniami w 1987 roku były m.in.: doskonalenie personelu latającego, udział w ćwiczeniach, praktyczna realizacja "Regulaminu wykonywania lotów-86", doprowadzenie 15 pilotów do klasy mistrzowskiej. W marcu komisja ze Sztabu Generalnego WP kontrolowała gotowość bojową i mobilizacyjną, za którą pułk otrzymał najwyższą ocenę wśród jednostek 4 Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego. 10 i 11 czerwca 1987 roku pułk zabezpieczał w Goleniowie wizytę papieża Jana Pawła II. Operacja nosiła kryptonim Zorza - II". 11 czerwca po wylądowaniu na goleniowskim lotnisku oraz powitaniu przez władze świeckie i kościelne, Ojciec Święty odleciał śmigłowcem do Szczecina.Tutaj na Jasnych Błoniach dla tysięcy wiernych odprawił Mszę Świętą. Odwiedził katedrę i seminarium duchowne. Przed wizytą Papieża rekonesansu lotniska dokonali przedstawiciele ministerstw Spraw Wewnętrznych i Obrony Narodowej z generałami Czesławem Kiszczakiem i Józefem Baryłą. 10 czerwca między godzinami 18.00 i 20.00 otoczono lotnisko dwoma pierścieniami ludzi. Wewnętrzny tworzyli żołnierze 2 pułku, zewnętrzny-milicjanci. Pułk do ochrony lotniska wystawił około 400 osób, w tym 270 ze służby zasadniczej. W lipcu 14
tego roku pułk liczył: 164 oficerów, w tym 49 pilotów, 158 chorążych, 164 podoficerów zawodowych, 28 podchorążych SPR, 839 żołnierzy służby zasadniczej. W 1988 roku pułk zabezpieczał akcję pod kryptonimem "Wizyta" - lądowanie sekretarza generalnego Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego Michaiła Gorbaczowa. Zabezpieczenie i ochrona odbywały się podobnie jak w czasie wizyty Ojca Świętego. Do końca swego istnienia pułk realizował zadania i wykonywał loty szkoleniowe, loty z autostrady, przebywał na poligonach w kraju, a w 1989 także w Astrachaniu. W 1990 po rozformowaniu 4 Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego, 2 pułk podporządkowano 2 Korpusowi Obrony Powietrznej. W 1993 roku zarządzeniem dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej z 23 września i rozkazem z 12 października 2 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego Kraków" z dniem 31 grudnia 1993 roku został rozformowany. 10 stycznia na uroczystej zbiórce rozformowano 2 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego Kraków". W miejscu pozostała Komenda Obsługi Lotniska Goleniów, ale i ta jednostka została rozformowana w 1998 roku. Obiekty koszarowe przejęła jednostka z Mostów, a lotnisko Polskie Linie Lotnicze LOT. Od początku lat dziewięćdziesiątych 2 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego dziedziczył tradycje: - 113 i 114 eskadry myśliwskiej, III/2 dywizjonu myśliwskiego 11 Pułku Myśliwskiego, który powstał 31 maja 1925 r. w Lidzie; - 121 i 122 eskadry myśliwskiej, III/2 dywizjonu myśliwskiego 2 Pułku Lotniczego w Krakowie (1928-1939); - 308 Krakowskiego Dywizjonu Myśliwskiego, sformowanego we wrześniu 1940 roku w Wielkiej Brytanii (1940-1945); - 2 Dywizjonu Krakowsko-Poznańskiego", sformowanego w 1940 roku we Francji; - 2 Pułku Nocnych Bombowców Kraków", powstałego w kwietniu 1944 roku w Związku Radzieckim. We wrześniu 1993 roku odleciały z pułku ostatnie samoloty bojowe, dlatego też dla uczczenia dziesiątej rocznicy tego historycznego wydarzenia 26 i 27 września 2003 roku zorganizowano zbiórkę byłej kadry zawodowej jednostki i odsłonięto przy terminalu portu lotniczego w Goleniowie pamiątkową tablicę. 15
Il. 12. Ćwiczenia 2 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego "Kraków" na drogowym odcinku lotniskowym "Kliniska". Il. 14. Tablica upamiętniająca istnienie 2 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego "Kraków" na Ziemi Goleniowskiej przy pomniku-samolocie postawionym na Placu Lotników przed Urzędem Gminy i Miasta w Goleniowie w 2008 r. Il. 13. Tablica na goleniowskim lotnisku. 16
PILOCI z 2 PUŁKU LOTNICTWA MYŚLIWSKIEGO KRAKÓW", KTÓRZY ZGINĘLI W KATASTROFACH LOTNICZYCH Stefan Latosiński - 1946 r. Stanisław Baranowski - 1947 r. Bolesław Szmania - 1947 r. Henryk Kiciński - 1948 r. Stanisław Skopiński - 1948 r. Henryk Krzyszkowski - 1948 r. Edward Biedrzycki - 1949 r. Waldemar Klemens Boniewski - 1958 r. Józef Szewczyk - 1959 r. Zdzisław Starosz - 1959 r. Henryk Breksa - 1961 r. Maurycy Musidłowski - 1965 r. Paweł Kacprzak - 1967 r. Jan Turowski - 1973 r. Henryk Hałka - 1980 r. Roman Jóżwik - 1983 r.
Kwiecień, 2009 r.