Wykonywanie izolacji wodochronnych z materiałów bitumicznych w budynkach 713[08].Z2.02

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ Danuta Gąsiorowska Wykonywanie izolacji wodochronnych z materiałów bitumicznych w budynkach 713[08].Z2.02 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006

Recenzenci: mgr inż. Mirosława Popek mgr inż. Ryszard Janas Opracowanie redakcyjne: inż. Danuta Frankiewicz Konsultacja: inż. Danuta Frankiewicz mgr inż. Teresa Sagan Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[08].Z2.02 Wykonywanie izolacji wodochronnych z materiałów bitumicznych w budynkach zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu monter izolacji budowlanych. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut badawczy, Radom 2006 1

SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 4 2. Wymagania wstępne 6 3. Cele kształcenia 7 4. Materiał nauczania 8 4.1. Warunki wykonywania robót izolacyjnych w budynkach 8 4.1.1. Materiał nauczania 8 4.1.2. Pytania sprawdzające 10 4.1.3. Ćwiczenia 10 4.1.4. Sprawdzian postępów 11 4.2. Rodzaje podłoży pod izolacje 12 4.2.1. Materiał nauczania 12 4.2.2. Pytania sprawdzające 13 4.2.3. Ćwiczenia 13 4.2.4. Sprawdzian postępów 14 4.3. Rodzaje izolacji wodochronnych: przeciwwilgociowe i przeciwwodne 15 4.3.1. Materiał nauczania 15 4.3.2. Pytania sprawdzające 16 4.3.3. Ćwiczenia 16 4.3.4. Sprawdzian postępów 17 4.4. Poziome izolacje ścian fundamentowych 18 4.4.1. Materiał nauczania 18 4.4.2. Pytania sprawdzające 21 4.4.3. Ćwiczenia 21 4.4.4. Sprawdzian postępów 4.9. Izolacje przeciwwilgociowe i wodochronne części podziemnych budynków oraz warstwy ochronne izolacji 4.5.1. Materiał nauczania 4.5.2. Pytania sprawdzające 4.5.3. Ćwiczenia 4.5.4. Sprawdzian postępów 4.6. Izolacje tarasów i zielonych dachów oraz pomieszczeń mokrych 4.6.1. Materiał nauczania 4.6.2. Pytania sprawdzające 4.6.3. Ćwiczenia 4.6.4. Sprawdzian postępów 4.7. Izolacje szczelin dylatacyjnych oraz naprawy izolacji 4.7.1. Materiał nauczania 4.7.2. Pytania sprawdzające 4.7.3 Ćwiczenia 4.7.4. Sprawdzian postępów 4.8. Drenaż 4.8.1. Materiał nauczania 4.8.2. Pytania sprawdzające 4.8.3. Ćwiczenia 4.8.4. Sprawdzian postępów 22 23 23 26 26 29 30 30 33 34 36 37 37 38 38 39 40 40 41 42 42 2

4.9. Dokumentacja budowlana dotycząca wykonywania izolacji wodochronnych 4.9.1. Materiał nauczania 4.9.2. Pytania sprawdzające 4.9.3. Ćwiczenia 4.9.4. Sprawdzian postępów 4.10. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót 4.10.1. Materiał nauczania 4.10.2. Pytania sprawdzające 4.10.3. Ćwiczenia 4.10.4. Sprawdzian postępów 5. Sprawdzian osiągnięć 6. Literatura 43 43 44 44 45 46 46 47 47 48 49 54 3

1. WPROWADZENIE Zdobywając kwalifikacje zawodowe w zawodzie montera izolacji budowlanych będziesz przyswajać wiedzę i kształtować umiejętności zawodowe, korzystając z nowoczesnego modułowego programu nauczania. Do nauki otrzymujesz Poradnik dla ucznia, który zawiera: wymagania wstępne wykaz umiejętności, jakimi powinieneś dysponować przed przystąpieniem do nauki w tej jednostce modułowej, cele kształcenia (wykaz umiejętności) jakie ukształtujesz podczas pracy z tym poradnikiem, czyli czego nowego się nauczysz, materiał nauczania, czyli co powinieneś wiedzieć, aby samodzielnie wykonać ćwiczenia, pytania sprawdzające - zestawy pytań, które pomogą Ci sprawdzić, czy opanowałeś podane treści i możesz już rozpocząć realizację ćwiczeń, ćwiczenia, które mają na celu ukształtowanie Twoich umiejętności praktycznych, sprawdzian postępów zestaw pytań, na podstawie którego sam możesz sprawdzić, czy potrafisz samodzielnie poradzić sobie z problemami, jakie rozwiązywałeś wcześniej, wykaz literatury, z jakiej możesz korzystać podczas nauki. W rozdziale Pytania sprawdzające zapoznasz się z wymaganiami wynikającymi z potrzeb zawodu dekarza. Odpowiadając na te pytania, po przyswojeniu treści z Materiału nauczania, sprawdzisz swoje przygotowanie do realizacji Ćwiczeń, których celem jest uzupełnienie i utrwalenie wiedzy oraz ukształtowanie umiejętności intelektualnych i praktycznych. Po przeczytaniu każdego pytania ze Sprawdzianu postępów zaznacz w odpowiednim miejscu TAK albo NIE właściwą, Twoim zdaniem, odpowiedź. Odpowiedzi NIE wskazują na luki w Twojej wiedzy i nie w pełni opanowane umiejętności. W takich przypadkach jeszcze raz powróć do elementów Materiału nauczania lub ponownie wykonaj ćwiczenie (względnie jego elementy). Zastanów się, co spowodowało, że nie wszystkie odpowiedzi brzmiały TAK. Po opanowaniu programu jednostki modułowej nauczyciel sprawdzi poziom Twoich umiejętności i wiadomości. Otrzymasz do samodzielnego rozwiązania test pisemny oraz zadanie praktyczne. Nauczyciel oceni oba sprawdziany i na podstawie określonych kryteriów podejmie decyzję o tym, czy zaliczyłeś program jednostki modułowej. W każdej chwili, z wyjątkiem testów końcowych, możesz zwrócić się o pomoc do nauczyciela, który pomoże Ci zrozumieć tematy ćwiczeń i sprawdzi, czy dobrze wykonujesz daną czynność. Bezpieczeństwo i higiena pracy Podczas realizacji programu jednostki modułowej musisz przestrzegać zasad ujętych w regulaminach, instrukcjach przeciwpożarowych, przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska wynikających z charakteru wykonywanych prac. Z zasadami i przepisami zapoznasz się w czasie nauki. 4

713[08].Z2 Technologia wykonania izolacji wodochronnych 713[08].Z2.01 Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do wykonywania izolacji wodochronnych 713[08].Z2.02 Wykonanie izolacji wodochronnych z materiałów bitumicznych w budynkach 713[08].Z2.03 Wykonywanie izolacji wodochronnych z tworzyw sztucznych i zapraw wodoszczelnych w budynkach 713[08].Z2.04 Wykonywanie izolacji wodochronnych zbiorników Schemat układu jednostek modułowych 5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: posłużyć się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa, rozróżnić elementy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne budynku, określić rodzaje fundamentów, rozróżnić rodzaje ścian ze względu na konstrukcję i użyte materiały, odróżnić materiały i technologie wykończenia budynku, rozpoznać podstawowe materiały budowlane, określić zastosowanie poszczególnych materiałów budowlanych, określić rodzaje zapraw i betonów, określić właściwości poszczególnych zapraw, posłużyć się dokumentacją techniczną, rozpoznać oraz ocenić jakość i zastosowanie materiałów niezbędnych do wykonania izolacji wodochronnych, przygotować roztwory do gruntowania podłoża oraz materiały izolacyjne zgodnie z recepturą, przygotować materiały izolacyjne do wbudowania, określić szacunkowo ilość materiału do wykonania robót, sporządzić zapotrzebowanie i rozliczenie materiałowe, obliczyć wynagrodzenie za wykonaną pracę, dobrać narzędzia i sprzęt do wykonywania izolacji wodochronnych, magazynować, składować i transportować materiały budowlane, organizować stanowisko pracy do wykonywania robót izolacyjnych, określić zasady montażu rusztowań do wykonywania izolacji, przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, skorzystać z różnych źródeł informacji, ocenić własne możliwości w działaniach indywidualnych i zespołowych, zastosować zasady współpracy w grupie, uczestniczyć w dyskusji, prezentacji. 6

3. CELE KSZTAŁCENIA W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: zorganizować, użytkować i zlikwidować stanowisko pracy zgodnie z zasadami organizacji pracy, wymogami technologicznymi, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska oraz ergonomii, dobrać odpowiednią odzież ochronną i sprzęt ochrony osobistej, odczytać dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonania robót, dobrać przyrządy pomiarowe i prawidłowo posłużyć się nimi, dobrać materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania robót, przetransportować i dokonać składowania materiałów na stanowisku pracy, dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania prac, przygotować rusztowanie do wykonania izolacji wodochronnych w budynkach, przygotować podłoże pod izolację, wykonać poziomą i pionową izolację fundamentów, wykonać pionową izolację ścian fundamentowych i ścian piwnic, wykonać izolację pionową i poziomą pomieszczeń mokrych, wykonać izolację tarasów i dachów zielonych oraz podłogi na gruncie, wykonać warstwy ochronne izolacji z różnych materiałów, wykonać izolację dylatacji, ocenić jakość wykonanej pracy i usunąć usterki, wykonać drenaż w poziomie fundamentów, ocenić stopień zniszczenia i dokonać naprawy zniszczonych fragmentów powłoki izolacyjnej, zdemontować zniszczoną izolację, wykonać przedmiar i obmiar robót, określić szacunkowo ilość materiału do wykonania robót, sporządzić zapotrzebowanie materiałowe, zastosować racjonalnie materiał i zagospodarować odpady, obliczyć wynagrodzenie za wykonaną pracę, wykonać pracę z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska. 7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Warunki wykonywania robót izolacyjnych w budynkach 4.1.1. Materiał nauczania Każdy budynek wykonuje się z materiałów, które ze względu na swoją mniej lub bardziej porowatą strukturę, mogą chłonąć wilgoć. Zarówno materiały ścienne, jak np. pustaki i cegły ceramiczne, bloczki silikatowe i z betonu komórkowego, czy beton, z którego np. wykonuje się podkłady pod podłogi, wymagają izolacji przeciwwilgociowej. Powinna być wykonana starannie, w sposób trwały zabezpieczając obiekt przed przykrymi następstwami zawilgocenia budynku. Rysunek1. obrazuje w jaki sposób wilgoć przenika do budynku. Rys. 1. Rozkład wilgoci w gruncie i jej przenikanie do konstrukcji budynku [11, s.20] Podczas wykonywania robót izolacyjnych należy pamiętać o tym, że: + 20ºC jest najlepszą temperaturą dla prowadzenia prac, a poniżej +5ºC nie należy wykonywać robót, izolację powinno się układać podczas bezdeszczowej pogody, na czystym i suchym podłożu, źle przygotowane podłoże, z nierównościami, rysami lub pęknięciami, nie pozwoli na równomierne rozłożenie powłoki jednakowej grubości na całej powierzchni, materiały rolowe należy na kilka godzin przed użyciem rozwinąć, najlepiej w miejscu nasłonecznionym, a następnie pociąć na odpowiedniej długości odcinki, izolację poziomą fundamentów w domach niepodpiwniczonych układa się zawsze nad poziomem terenu, izolacja pozioma będzie skuteczna wtedy, gdy zapewni się jej ciągłość przez połączenie jej z izolacją podłogi na gruncie; a jeśli te dwie izolacje będą na jednym poziomie, to uniknie się zginania papy, izolację trzeba wykonać na ścianach zewnętrznych i wewnętrznych budynku, izolacja pionowa murów zewnętrznych musi być ciągła na całej wysokości, z wyprowadzeniem do minimum 30 cm powyżej poziomu terenu, izolacje pionowe należy układać odcinkami pap przyklejanych pionowo, papy należy przyklejać metodą lepik do lepiku, 8

Rys.2. Klejenie papy lepik do lepiku [7, s. 58] nie wolno wykonywać izolacji pionowych z lepików kładzionych bezpośrednio na powierzchnię cegieł czy kamieni, należy zachować szczególną ostrożność przy podgrzewaniu oraz przenoszeniu podgrzanych materiałów bitumicznych, pracownicy, którzy wykonują roboty izolacyjne, powinni być zaopatrzeni w odzież ochronną oraz środki ochrony indywidualnej (okulary, maski) z uwagi na występujące zagrożenie trującymi oparami rozpuszczalników. Materiały bitumiczne oraz narzędzia i sprzęt do wykonywania izolacji przeciwwilgociowych poznałeś w jednostce modułowej 713[08].Z2.01 Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do wykonywania izolacji wodochronnych. 9

4.1.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Dlaczego materiały budowlane chłoną wilgoć? 2. W jakim zakresie temperatur powietrza i w jakich warunkach atmosferycznych powinno się wykonywać prace izolacyjne? 3. W jaki sposób należy przygotować materiały rolowe przed ich układaniem? 4. Na co należy zwrócić uwagę wykonując izolację poziomą? 5. W jakim kierunku należy przyklejać pasy papy przy wykonywaniu izolacji pionowej? 6. Kiedy stosuje się metodę lepik do lepiku? 7. Czy izolację pionową z papy można wykonywać bezpośrednio na murze z cegieł? 8. Dlaczego pracownicy wykonujący roboty izolacyjne powinni być wyposażeni w środki ochrony indywidualnej? 4.1.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Wskaż, który z poniższych warunków wykonywania hydroizolacji jest nieprawdziwy. Uzasadnij swoją odpowiedź. Izolację poziomą fundamentów w domach niepodpiwniczonych układa się zawsze nad poziomem terenu. Izolacja pozioma będzie skuteczna wtedy, gdy zapewni się jej ciągłość przez połączenie jej z izolacją podłogi na gruncie. Papy należy przyklejać metodą papa do lepiku. Izolację trzeba wykonać na ścianach zewnętrznych i wewnętrznych budynku. Izolacja pionowa murów zewnętrznych musi być ciągła na całej wysokości, z wyprowadzeniem do minimum 30 cm powyżej poziomu terenu. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) przeczytać dokładnie podane warunki wykonywania robót hydroizolacyjnych, 5) wybrać nieprawdziwe stwierdzenie, 6) uzasadnić swój wybór, podając prawidłową odpowiedź, 7) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 8) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 9) zaprezentować efekty swojej pracy, 10) dokonać samooceny pracy, 11) uporządkować stanowisko pracy. Wyposażenie stanowiska pracy: plansze poglądowe dotyczące wykonywania robót hydroizolacyjnych z materiałów bitumicznych, katalogi wyrobów, literatura. 10

Ćwiczenie 2 Podaj kolejność czynności potrzebnych do przygotowania papy asfaltowej do wykonania izolacji w budynku. Wskaż potrzebne przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt. Dobierz odpowiednią odzież ochronną i środki ochrony indywidualnej do wykonania tego zadania. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) określić sposób transportu wybranych materiałów rolowych, 5) wymienić konieczne czynności do wykonania przed ułożeniem papy, 6) wskazać niezbędne przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt, 7) dobrać odzież ochronną i środki ochrony indywidualnej, 8) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 10) zaprezentować efekty swojej pracy, 11) dokonać samooceny pracy, 12) uporządkować stanowisko pracy. Wyposażenie stanowiska pracy: plansze poglądowe dotyczące materiałów bitumicznych rolowych, przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych, odzież ochronna i środki ochrony indywidualnej, plansze poglądowe dotyczące wykonywania robót hydroizolacyjnych z materiałów bitumicznych, literatura. 4.1.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) określić warunki wykonywania robót izolacyjnych w budynkach? 2) określić sposób przygotowania materiałów do wykonania izolacji? 3) określić przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do wykonania izolacji? 4) dobrać odzież ochronną i środki ochrony indywidualnej do wykonania określonego zadania? 11

4.2. Rodzaje podłoży pod izolacje 4.2.1. Materiał nauczania Zgodnie z Warunkami technicznymi wykonania i odbioru robót budowlanych część C [poz. 6 8] podłoża pod izolacje przeciwwilgociowe i wodochronne części podziemnych budynków powinny spełniać następujące wymagania: powinny przenosić wszystkie działające obciążenia i być nieodkształcalne, mogą być wykonane z: betonu, z cegły ceramicznej pełnej, klinkierowej i betonowej; a do części podziemnych budynków oraz cokołów do wysokości 0,5 m ponad poziom przylegającego terenu; nie zaleca się stosowania: cegieł kratówek i pustaków ceramicznych, cegły wapienno-piaskowej, pustaków betonowych, bloczków z autoklawizowanego betonu komórkowego, przy wykonywaniu izolacji z materiałów bitumicznych w celu zapewnienia prawidłowej współpracy izolacji z podłożem należy stosować klasę betonu minimum C8/10 (B10), cegła ceramiczna powinna mieć wytrzymałość nie niższą niż 15 MPa, a mur powinien być wykonany na zaprawie cementowej, powierzchnia podłoża powinna być równa (bez wgłębień, wypukłości i pęknięć) oraz czysta, odtłuszczona i odpylona, roboty hydroizolacyjne można rozpocząć, jeśli powłoka gruntująca jest równomiernie rozłożona i wykazuje dobrą przyczepność do podłoża, izolacje zarówno z papy, jak i lepiku powinny przylegać dokładnie na całej powierzchni do podłoża, na izolowanej powierzchni nie mogą się tworzyć pęcherze, naroża powierzchni izolowanych powinny być wyokrąglone łukiem o promieniu nie mniejszym niż 3 cm lub sfazowane pod kątem 45º na szerokości i wysokości co najmniej 5 cm od krawędzi, wysuszone podłoże do wilgotności nie przekraczającej 5%, przewidziane do wykonania izolacji wodochronnej metodą klejenia, należy zagruntować roztworem asfaltowym wodnym lub rozpuszczalnikowym. Podłoża pod zabezpieczenia wodochronne pomieszczeń mokrych i tarasów powinny spełniać następujące wymagania: powierzchnia podłoża powinna być równa, prześwit pomiędzy powierzchnią podłoża a łatą kontrolną o długości 2 m nie może być większy niż 5 mm, zalecany spadek posadzki w kierunku wpustów lub kanalików podłogowych: 1,5% (nie mniejszy od 1%), spadki tarasu nie powinny być mniejsze od 1,5% (zalecane 2,0%), wytrzymałość zaprawy na ściskanie nie powinna być niższa niż 10 MPa, powierzchnia z gładzi cementowej powinna być zatarta na ostro i podzielona na pola o boku do 5m w pomieszczeniach mokrych i o boku 2 3 m w przypadku tarasu; nie mogą występować na niej rysy skurczowe i spękania, impregnowane płyty gipsowo-kartonowe: mogą być stosowane jako podłoża w pomieszczeniach o okresowo (do 20 godzin) podwyższonej wilgotności względnej powietrza pod warunkiem wykonania izolacji wodochronnej na całej ich powierzchni i ułożenia warstwy wykończeniowej z materiału odpornego na działanie wilgoci, powierzchnia płyt powinna być gładka, bez uszkodzeń kartonu, narożników i krawędzi, wilgotność płyt nie powinna być większa niż 1,0%, a nasiąkliwość niż 10%, 12

złącza płyt na powierzchni licowej powinny być zabezpieczone specjalnymi taśmami zapewniającymi równą płaszczyznę, podłoże powinno być zagruntowane powierzchniowo, do wypełnienia szczelin na stykach żelbetowych płyt tarasowych należy zatrzeć na ostro zaprawę cementową o wytrzymałości na ściskanie nie mniejszej niż 10 MPa; na stykach powinny być luźno ułożone paski z materiału hydroizolacyjnego, o szerokości co najmniej 20 cm, zabezpieczone przed zsuwaniem się. Papy termozgrzewalne mogą być układane na różnych podłożach: betonowym, stalowym, drewnianym oraz na termoizolacji. Podłoże betonowe musi być zdylatowane, a jego wilgotność względna powinna być mniejsza niż 6%. Podłoże z płyt z wełny mineralnej powinno mieć taką wytrzymałość i sztywność, aby pod wpływem nacisków zewnętrznych nie nastąpiło uszkodzenie pokrycia papowego. Gdy podłoże stanowi styropian dobrze jest stosować płyty laminowane papą; układanie płyt laminowanych skraca czas montażu pokrycia papowego. Podłoże drewniane powinno być pokryte dodatkową warstwą z papy podkładowej mocowanej mechanicznie. 4.2.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Z jakich materiałów mogą być wykonane podłoża pod izolacje bitumiczne? 2. Z jakich materiałów nie powinno się wykonywać podłoży w częściach podziemnych budynków? 3. Jakie wymagania powinna spełniać powierzchnia podłoża? 4. Jakie cechy powinna wykazywać powłoka z lepiku lub papy? 5. Jakiej wielkości promieniem należy wyokrąglić łuk lub pod jakim kątem sfazować naroża izolowanych powierzchni? 6. Jaką wilgotność powinno posiadać podłoże pod izolację wodochronną metodą klejenia? 7. Czym gruntuje się podłoże pod izolację wodochronną, która będzie wykonana metodą klejenia? 8. Jakie wymagania powinny spełniać podłoża w pomieszczeniach mokrych? 9. Jakie wymagania powinny spełniać podłoża na tarasach? 10. Czym powinny charakteryzować się podłoża pod papy termozgrzewalne? 4.2.3. Ćwiczenia Ćwiczenie Przygotuj podłoże z płyt żelbetowych pod izolację tarasu. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania robót, 5) dobrać materiały izolacyjne i pomocnicze do przygotowania podłoża, 6) dobrać przyrządy pomiarowe, 7) sprawdzić równość i gładkość podłoża, 8) sprawdzić wilgotność podłoża, 9) sprawdzić spadek tarasu, 13

10) sprawdzić wypełnienie spoin pomiędzy płytami, 11) zmierzyć i przyciąć do odpowiednich wymiarów paski materiału izolacyjnego, 12) ułożyć przycięte paski w odpowiednich miejscach na podłożu z płyt żelbetowych i zabezpieczyć przed przesuwaniem się po podłożu, 13) zagospodarować odpady, 14) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 15) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 16) zaprezentować efekty swojej pracy, 17) dokonać samooceny pracy, 18) uporządkować stanowisko pracy. Wyposażenie stanowiska pracy: przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych, materiały do przygotowania podłoża, plansze poglądowe dotyczące izolacji tarasów, literatura. 4.2.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) dobrać odpowiednią odzież ochronną? 2) sprawdzić podłoże pod izolację? 3) dobrać materiały izolacyjne i pomocnicze do przygotowania podłoża? 4) przygotować podłoże pod izolację? 5) ocenić jakość wykonanej pracy? 14

4.3. Rodzaje izolacji wodochronnych: przeciwwilgociowe i przeciwwodne 4.3.1. Materiał nauczania Izolacje wodochronne w zależności od spełnianej funkcji ochronnej można podzielić na: przeciwwilgociowe, stosowane jako ochrona przed działaniem wody nie wywierającej ciśnienia hydrostatycznego, np. wody z opadów atmosferycznych, wody podciąganej kapilarnie itp.; zabezpieczają fundamenty domów położonych powyżej poziomu wód gruntowych, w gruntach przepuszczalnych; stosuje się je także do ochrony ścian i stropów pomieszczeń mokrych, np. łazienek oraz balkonów, tarasów itp., Rys.3. Izolacje przeciwwodne w budynku posadowionym na terenie o niskim poziomie wód gruntowych [11, s.20] przeciwwodne, stosowane jako ochrona przed działaniem wody, która wywiera ciśnienie hydrostatyczne na części obiektu budowlanego zanurzone w niej ciągle lub czasowo, Rys.4. Izolacje przeciwwodne w budynku posadowionym na terenie o wysokim poziomie wód gruntowych [ 11, s.20] parochronne, stosowane jako ochrona przegród budowlanych przed działaniem pary wodnej, np. w stropodachach, tarasach itp. W zależności od odporności na różne obciążenia wodą można je podzielić na izolacje typu: przeciwwilgociową lekką są to zazwyczaj dwu- lub trzywarstwowe powłoki z różnego rodzaju mas bitumicznych, przeciwwodną średnią są to przede wszystkim izolacje bitumiczne z jedną lub dwoma warstwami wkładek z papy asfaltowej; wykonuje się ją najczęściej wtedy, gdy tuż poniżej fundamentów znajduje się grunt przepuszczalny, a wyżej znajduje się warstwa gruntu nieprzepuszczalnego, przeciwwodną ciężką są to zazwyczaj izolacje powłokowe bitumiczne z wkładkami w postaci pap, juty, folii lub laminatów z tworzyw sztucznych, oraz np. z ołowianych 15

blach metalowych; wykonuje się ją, gdy budynek posadowiony jest na gruntach spoistych, które powodują długotrwałe utrzymywanie się wody wokół fundamentów po ulewnych deszczach; a także, gdy woda gruntowa sięga wyżej poziomu fundamentów lub może ten poziom przekraczać okresowo. Rys. 5. Izolacje wodochronne: a) typu lekkiego, b) typu średniego, c) typu ciężkiego [10, s.41] 4.3.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. W jakich przypadkach stosuje się izolacje przeciwwilgociowe? 2. W jakich przypadkach stosuje się izolacje przeciwwodne? 3. W jakich przypadkach stosuje się izolacje parochronne? 4. Z jakich warstw składają się poszczególne rodzaje izolacji? 4.3.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Na podstawie krótkiej charakterystyki: - stosowana jako ochrona przed działaniem wody, która wywiera ciśnienie hydrostatyczne na części obiektu budowlanego zanurzone w niej ciągle lub czasowo, określ rodzaj izolacji w zależności od spełnianej funkcji ochronnej. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 16

4) przeczytać dokładnie charakterystykę, 5) określić rodzaj izolacji, 6) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 7) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 8) zaprezentować efekty swojej pracy, 9) dokonać samooceny pracy, 10) uporządkować stanowisko pracy. Wyposażenie stanowiska pracy: plansze poglądowe dotyczące rodzajów izolacji wodochronnych, literatura. Ćwiczenie 2 Podaj różnice występujące w izolacjach przeciwwodnych w budynkach posadowionych na terenach o niskim i wysokim poziomie wód gruntowych. Skorzystaj z zamieszczonych w poradniku rysunków 3 i 4. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) obejrzeć dokładnie rysunki, 5) określić ilość i rodzaj warstw izolacji w obydwu przypadkach, 6) wyjaśnić wpływ poziomu wód gruntowych na ilość i rodzaj warstw izolacji, 7) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 8) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 9) zaprezentować efekty swojej pracy, 10) dokonać samooceny pracy, 11) uporządkować stanowisko pracy. Wyposażenie stanowiska pracy: rysunki nr 3 i 4 poradnika, plansze poglądowe dotyczące rodzajów izolacji wodochronnych, literatura. 4.3.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) określić rodzaj izolacji przeciwwodnych w zależności od spełnianej funkcji ochronnej? 2) określić rodzaj izolacji przeciwwodnych w zależności od odporności na różne obciążenia wodą? 17

4.4. Poziome izolacje ścian fundamentowych 4.4.1. Materiał nauczania Izolacje poziome w budynkach powinny być ułożone: w ścianach zewnętrznych i wewnętrznych na wysokości ław fundamentowych oraz w dolnej powierzchni stropu nad piwnicami, pod posadzką piwnic. Rys. 6. Jak się układa izolację poziomą ścian [rys. Wawrzyniec Święcicki, 1, s.18] 18

Ściany fundamentowe z bloczków betonowych lub z betonu o nierównej powierzchni trzeba wyrównać cienką warstwą zaprawy cementowej, do której można dodać preparatu uszczelniającego. Wyrównanie podłoża zabezpieczy papę przed uszkodzeniami, a także zmniejszy zużycie lepiku lub emulsji. Nakładanie lepiku lub emulsji powinno się stosować w temperaturze powyżej 10ºC. Najpierw nakłada się warstwę gruntującą, którą zazwyczaj jest rozcieńczony preparat izolacyjny, następnie nanosi się właściwą warstwę izolacji. Papę powinno się przyklejać na świeżo nałożony lepik. Należy pamiętać, żeby papę układać równomiernie na całym podłożu, a wszelkie ewentualne uszkodzenia usuwać albo naprawiać na bieżąco. W miejscach, w których izolacja została uszkodzona, przykleja się łaty z wąskich pasków papy podkładowej. Górną powierzchnię fundamentu z kamienia przykrywa się warstwą wyrównawczą z zaprawy cementowej 1:3, o grubości 20 25 mm. Po stwardnieniu i związaniu gruntuje się ją metodą jednokrotnego smarowania rzadkim roztworem asfaltowym. Po wyschnięciu powłoki gruntującej należy przykleić kolejno dwie warstwy papy asfaltowej na lepiku asfaltowym. W przypadku wykonywania budynków drewnianych, podwaliny impregnuje się preparatem olejowym, a ich dolną powierzchnię smaruje 3-krotnie rzadkim roztworem asfaltowym. Po całkowitym wyschnięciu tej powłoki, w miejscach oparcia drewna na fundamencie, przykleja się do zagruntowanego podłoża z drewna dwie warstwy pasków z papy asfaltowej o szerokości podwaliny lub nieco mniejszej i łączy ze sobą lepikiem asfaltowym. Aby paski papy dobrze się przykleiły, należy podwalinę odwrócić i obciążyć izolację od góry (np. cegłami ułożonymi na płask) przez okres 48 godzin. Górną powierzchnię fundamentu przykrywa się cienką warstwą wyrównawczą z zaprawy cementowej 1:3. Po stwardnieniu i związaniu gruntuje się ją rzadkim roztworem asfaltowym na zimno, metodą 1-krotnego smarowania. Po wyschnięciu powłoki gruntującej wykonuje się właściwą izolację przeciwwilgociową - poziomą, z jednej lub dwóch warstw papy asfaltowej. Do sklejania pap asfaltowych i przytwierdzania ich do zagruntowanego podłoża można stosować lepik asfaltowy na zimno lub na gorąco. Jeżeli grubość ściany fundamentowej jest mniejsza niż 40 cm, można wykonać wtedy izolację z jednego pasa papy. Składa się go w taki sposób, aby jeden jego koniec wystawał 20 cm poza krawędź ściany w kierunku wnętrza domu. W ten sposób powstaje zakład umożliwiający późniejsze połączenie izolacji ściany z izolacją pod podłogą. Rys.7. Izolacja pozioma fundamentów i podłóg na ścianach o różnej grubości [rys. Krzysztof Rodak, 1, s.19] Jeżeli ściana fundamentowa jest grubsza niż 40 cm lub gdy trzeba wywinąć także drugi koniec papy, wykonuje się izolację z dwóch pasów papy. Takie rozwiązanie stosuje się w ścianach trójwarstwowych, ocieplonych wełną mineralną; wywinięcie zabezpiecza ścianę nośną przed wilgocią, która może zbierać się na dole szczeliny wentylacyjnej. Jeden koniec papy łączy się na zakład z izolacją ściany fundamentowej, drugi natomiast wyprowadza na długość około 35 cm na zewnętrzną ścianę nośną. 19

Rys.8. Izolacja pozioma fundamentów i podłóg na styku ścian i podłóg [rys. Krzysztof Rodak, 1, s.19] Aby dom był zabezpieczony właściwie przed wilgocią gruntową, należy jeszcze ułożyć izolację pod podłogą na gruncie i szczelnie połączyć ją z izolacją ścian. Jeżeli te dwie izolacje są na jednym poziomie, to takie rozwiązanie nie wymaga zginania papy (które jest częstym powodem nieszczelności izolacji) ani kłopotliwego wykonywania faset (zaokrągleń) na załamaniach. Izolację przeciwwilgociową pod podłogą układa się na warstwie podsypki z piasku lub żwiru, na niej układa się papę podkładową lub folię polietylenową grubości przynajmniej 0,3 mm, z 20-centymetrowym zakładem. W budynkach niepodpiwniczonych warstwę izolacji układa się albo pod albo nad ociepleniem podłogi na gruncie: Rys. 9. Izolacja pozioma fundamentów i podłóg pod podłogą [rys. Krzysztof Rodak, 1, s.19] pod ociepleniem korzystne jest układanie izolacji podpodłogowej równocześnie z izolacją ścian fundamentowych, a następnie przykrycie kolejnymi warstwami podłogowymi, chroniącymi przed uszkodzeniami, na ociepleniu izolację przeciwwilgociową układa się po ułożeniu instalacji w podłodze; podczas układania jastrychu izolacja ta zabezpiecza przed wnikaniem mieszanki betonowej między płyty ocieplenia. 20

Rys.10. Zaizolowane fundamenty przygotowane pod ściany podziemia [fot. Rafał Polak-Kuchta, 1, s.19] 4.4.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. W których miejscach powinny być ułożone izolacje poziome w budynkach? 2. Na czym polega przygotowanie podłoża pod izolacje poziome? 3. W jaki sposób przygotowuje się górną powierzchnię fundamentu z kamienia? 4. W jaki sposób wykonuje się izolację podwaliny w ścianach drewnianych? 5. Czym różni się izolacja pozioma ścian fundamentowych w zależności od ich grubości? 6. W jaki sposób wykonuje się izolację pod podłogą na gruncie? 4.4.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Wykonaj izolację poziomą z papy asfaltowej na betonowej ścianie fundamentowej. Ściana ma szerokość 38 cm, została wcześniej przykryta warstwą wyrównawczą z zaprawy cementowej oraz zagruntowana jedną warstwą lepiku asfaltowego. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania robót, 5) dobrać materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji, 6) sprawdzić równość i gładkość podłoża oraz jakość wykonanej powłoki gruntującej, 7) zmierzyć i przyciąć do odpowiednich wymiarów materiał izolacyjny, 8) ułożyć odpowiednią ilość warstw materiału izolacyjnego, 9) uzasadnić przyjęty sposób wykonania robót, 10) sprawdzić i ocenić jakość wykonanej pracy, usunąć ewentualne usterki, 11) zastosować racjonalnie materiał oraz określić sposób zagospodarowania odpadów powstałych podczas wykonywania izolacji, 12) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 13) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 14) zaprezentować efekty swojej pracy, 15) dokonać samooceny pracy, 16) uporządkować stanowisko pracy. 21

Wyposażenie stanowiska pracy: przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych, materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji, plansze poglądowe dotyczące izolacji ścian fundamentowych, literatura. Ćwiczenie 2 Wykonaj izolację podłogi na gruncie, na podstawie dokumentacji otrzymanej od nauczyciela. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) dokonać analizy dokumentacji, 5) dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania robót, 6) dobrać materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji, 7) przetransportować materiały i dokonać ich składowania na stanowisku pracy, 8) ułożyć warstwę podsypki z piasku lub żwiru, 9) ułożyć odpowiednią ilość warstw materiału izolacyjnego, 10) sprawdzić i ocenić jakość wykonanej pracy, usunąć ewentualne usterki, 11) zastosować racjonalnie materiał oraz określić sposób zagospodarowania odpadów powstałych podczas wykonywania izolacji, 12) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 13) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 14) zaprezentować efekty swojej pracy, 15) dokonać samooceny pracy, 16) uporządkować stanowisko pracy. Wyposażenie stanowiska pracy: dokumentacja budowlana, przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych, materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji, plansze poglądowe dotyczące izolacji podłóg na gruncie, literatura. 4.4.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) dobrać materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania robót, 2) przetransportować i dokonać składowania materiałów na stanowisku pracy? 3) dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania prac? 4) ocenić jakość wykonanej pracy i usunąć usterki? 5) zastosować racjonalnie materiał oraz określić sposób zagospodarowania odpadów powstałych w czasie wykonywania robót izolacyjnych? 22

4.5. Izolacje przeciwwilgociowe i wodochronne części podziemnych budynków oraz warstwy ochronne izolacji 4.5.1. Materiał nauczania Izolacja pionowa ścian podziemnych Jeżeli woda gruntowa znajduje się poniżej poziomu spodu fundamentu to potrzebna jest tylko izolacja przeciwwilgociowa. Jeżeli powierzchnie ścian są nierówne, należy je wyrapować czyli wyrównać zaprawą cementową. Jeżeli woda gruntowa sięga powyżej poziomu podłogi piwnicy to trzeba wykonać izolację wodochronną (przeciwwodną). Poziom wody gruntowej powinien być obniżony na czas budowy. Izolacja przeciwwilgociowa budynku podpiwniczonego, posadowionego na gruncie suchym lub wilgotnym, o poziomie wody gruntowej znajdującej się poniżej poziomu ław fundamentowych: pionowa (powłokowa), pozioma (papowa). Fazy wykonania izolacji przeciwwilgociowej muru fundamentowego: 1. Po wykonaniu betonowej ławy fundamentowej - podłoże betonowe należy zagruntować rzadkim roztworem asfaltowym, a po jego wyschnięciu (po około 24 godzinach) beton izoluje się dwiema warstwami papy asfaltowej na lepiku asfaltowym na zimno. 2. Po wykonaniu muru fundamentowego z cegły lub kamienia - na górnej powierzchni muru nakłada się warstwę wyrównawczą z zaprawy cementowej 1:3, o grubości 2 cm. Po jej związaniu, stwardnieniu i wyschnięciu gruntuje się ją jedną warstwą rzadkiego roztworu asfaltowego, a po wyschnięciu zagruntowanego podłoża należy przykleić izolację przeciwwilgociową poziomą z dwóch warstw papy asfaltowej. 3. Po wykonaniu izolacji przeciwwilgociowej poziomej (górnej) - na zewnętrznej stronie muru fundamentowego należy ułożyć izolację przeciwwilgociową pionową (powłokową), zabezpieczającą przed nasiąkaniem wilgoci z gruntu. Najpierw na zewnętrznej powierzchni fundamentu wykonuje się co najmniej w dwóch warstwach tzw. szczelny tynk grubości minimum 20 mm. Wierzchnią warstwę wykonuje się na jeszcze wilgotnej warstwie dolnej, z zaprawy cementowej 1:2. Należy pamiętać, że ścian nowo postawionych fundamentów nie można tynkować wcześniej niż po upływie 3 miesięcy od zakończenia ich wznoszenia, z uwagi na osiadanie budynku. Po związaniu i wyschnięciu tynku gruntuje się go jedną warstwą rzadkiego roztworu asfaltowego. Na tak zagruntowanej powierzchni należy wykonać izolację pionową powłokową. 4. Izolację pionową powłokową wykonuje się smarując podłoże 3-krotnie lepikiem asfaltowym na zimno lub półgęstym roztworem asfaltowym na zimno. Każdą kolejną warstwę nanosi się w 48-godzinnych odstępach, lecz nie wcześniej jak po wyschnięciu warstwy poprzedniej. Po wykonaniu izolacji powłokowej należy ostrożnie zasypać wykop piaskiem, uważając, aby jej nie uszkodzić. Izolacje papowe powinny składać się z dwóch warstw papy asfaltowej lub, sklejonych ze sobą lepikiem asfaltowym na całej powierzchni i przyklejonych całą powierzchnią do podłoża. Grubość warstwy lepiku powinna wynosić 1,0 1,5 mm. Szerokość zakładów podłużnych i poprzecznych poszczególnych warstw papy należy wykonać o szerokości co najmniej 10 cm. 23

Izolacja wodochronna budynku podpiwniczonego, posadowionego na gruncie wilgotnym, o poziomie wody gruntowej znajdującej się okresowo powyżej dolnego poziomu ław fundamentowych powinna być układana od strony parcia wody na przegrodę. Wykonywana jest najczęściej z papy asfaltowej, a liczba warstw papy powinna być określona w dokumentacji i dostosowana do występującego parcia wody oraz do zawartości masy asfaltowej w papie. Rys.11. Zasady ochrony piwnic przed wodą gruntową sięgającą powyżej poziomu ich podłogi. Izolacje wykonane jako szczelna wanna [rys. Krzysztof Rodak, 1, s.21] Fazy wykonania izolacji wodochronnej (przeciwwodnej): 1. Po wykonaniu betonowej ławy fundamentowej - suche podłoże betonowe należy zagruntować jednokrotnie smarując rzadkim roztworem asfaltowym na zimno. Następnie należy ułożyć izolację przeciwwodną: poziomą z trzech warstw papy asfaltowej, sklejonych i przyklejonych do zagruntowanego podłoża gęstym lepikiem asfaltowym na zimno. Na niej wykonuje się ścianę fundamentową z cegły do wysokości 30 cm ponad przyległy teren i wykańcza mur od góry warstwą wyrównawczą z zaprawy cementowej 1:3. 2. Po wykonaniu ściany murowanej fundamentu - zewnętrzną powierzchnię muru tynkuje się mocną zaprawą cementową 1:2 i zaciera na ostro. Suchy tynk gruntuje się jedną warstwą rzadkiego roztworu asfaltowego na zimno. Na zagruntowanym podłożu układa się izolację przeciwwodną pionową z trzech warstw papy asfaltowej łączonych gęstym lepikiem asfaltowego na zimno. Należy pamiętać, aby izolację ściany połączyć (skleić) z pozostawionymi zakładami poziomej izolacji ławy fundamentowej. 3. Po wykonaniu pionowej izolacji ściany układa się izolację przeciwwodną poziomą z trzech warstw papy asfaltowej połączonej z zakładami istniejącej izolacji pionowej. Po wykonaniu całej izolacji, na zewnątrz muru, należy zbudować ściankę ochronną. Papy termozgrzewalne układa się bez użycia gorącego lepiku, prace dekarskie przy ich użyciu można prowadzić w temperaturze niższej niż w wypadku pap tradycyjnych, bo do 0 C. Powierzchnia podłoża powinna być równa, bez jakichkolwiek wgłębień i zgrubień. W celu zagruntowania podłoża można zastosować roztwór asfaltowy o ciekłej konsystencji, który nakłada się za pomocą szczotki lub natrysku w ilości 0,1 do 0,2 l/m 2. Na podłożu z płyt z wełny mineralnej, która jest materiałem niepalnym i nie wchodzi w żadną reakcję chemiczną z bitumami, można układać bezpośrednio papy termozgrzewalne. Pierwszą, podkładową warstwę papy mocuje się mechanicznie lub przykleja. Gdy podłoże stanowią płyty styropianowe laminowane papą, można zrezygnować z warstwy pośredniej mocowanej 24

mechanicznie, która jest niezbędna do zgrzewania kolejnych warstw papy w pozostałych przypadkach. Papy asfaltowe zgrzewalne na osnowie aluminiowej lub miedzianej stosuje się głównie wtedy, gdy od izolacji jest wymagana większa sztywność, beż możliwości zapewnienia właściwego docisku do podłoża. Z grubowarstwowych bitumicznych powłok hydroizolacyjnych (KMB) wykonuje się izolacje pionowe ścian piwnic. Tworzą one grubowarstwowe hydroizolacje, które skutecznie chronią budynki przed działaniem wody opadowej i gruntowej, spełniają również warunki stawiane izolacji ciężkiej. Ze względu na ich ciągłość bez połączeń, stanowią bezszwową izolację; można je układać na wilgotnych podłożach, przenoszą rysy i pęknięcia do 5 mm, całkowicie uniemożliwiają podsiąkanie wody. Układane są bezpośrednio na ścianie, stosowane są na zimno. Nanosi się w dwóch procesach roboczych: pierwszy to nanoszenie świeże na świeże, którego celem jest zamknięcie wszelkich pustek w podłożu, na przykład raków w betonie, czy niedokładnie wypełnionych spoin w ścianach murowanych. Grubość warstwy po wyschnięciu nie może być mniejsza niż 3 mm, w pachwinach i na krawędziach należy stosować tkaninowe wkładki wzmacniające (aby zapewnić minimalną grubość warstwy wzmocnienie takie powinno się stosować także na powierzchniach poziomych). Po całkowitym wyschnięciu pierwszej warstwy izolacyjnej nanosi się drugą warstwę ochronną. Na fragmentach powierzchni, gdzie prace są bardziej skomplikowane, np. przejście ścianaposadzka, przepusty do rur, naroża wewnętrzne i zewnętrzne, wykonanie izolacji z użyciem KMB jest łatwiejsze niż innych rodzajów izolacji bezszwowej. Warstwy ochronne izolacji Nałożoną powłokę bitumiczną do momentu związania i wyschnięcia należy chronić przed działaniem warunków atmosferycznych (nasłonecznienie, deszcz, mróz) oraz wodą gruntową. Działaniu niskiej temperatury można zapobiec stosując nagrzewnice lub namioty ochronne; w pozostałych przypadkach: folie lub maty. Izolacje bitumiczne (oraz izolacje z tworzyw sztucznych lub blach stalowych) należy chronić przed uszkodzeniem mechanicznymi za pomocą warstw: z betonu zbrojonego siatką drucianą oraz z drugiej warstwy: z zaprawy o grubości 2,5 cm dokładnie wygładzonej, z płyt betonowych, klinkieru lub cegły dobrze wypalonej i odpornej na wilgoć, które układa się na zaprawie cementowej 1:3 o grubości co najmniej 2 cm (zaprawa chroni przed wgniataniem płyt lub cegieł w izolację), z asfaltu lanego warstwa ochronna składa się z dwóch warstw papy bez posypki nakładanych na gotową izolację w kierunkach do siebie prostopadłych i warstwy asfaltu o grubości 2,5 cm. Tej warstwy ochronnej nie można stosować na powierzchniach o większych pochyleniach. 25

4.5.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. W jaki sposób należy wyrównać nierówne powierzchnie ścian pod izolację? 2. Czy w budynku podpiwniczonym, który jest posadowiony na suchym gruncie, a poziom wody gruntowej znajduje się poniżej poziomu ław fundamentowych należy wykonać izolację pionową i poziomą? 3. Jakie są fazy wykonania izolacji przeciwwilgociowej muru fundamentowego? 4. Jaka powinna być grubość warstwy lepiku pomiędzy dwoma warstwami papy? 5. Z której strony ścian fundamentowych powinna być układana izolacja wodochronna? 6. Jakie są fazy wykonania izolacji wodochronnej? 7. W jaki sposób układa się izolację z pap termozgrzewalnych w zależności od rodzaju podłoża? 8. Kiedy stosuje się papy asfaltowe zgrzewalne na osnowie aluminiowej lub miedzianej? 9. W jaki sposób wykonuje się izolacje z grubowarstwowych powłok bitumicznych? 10. Przed jakimi czynnikami należy chronić wykonaną izolację? 11. W jaki sposób wykonuje się warstwy ochronne izolacji bitumicznych? 4.5.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Dobierz narzędzia i sprzęt do wykonania izolacji przeciwwilgociowej ściany piwnicy, zgodnie z dokumentacją budowlaną otrzymaną od nauczyciela. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) zapoznać się z dokumentacją, 5) dobrać odpowiednią odzież ochronną, 6) dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania określonych w dokumentacji robót, 7) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 8) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 9) zaprezentować efekty swojej pracy, 10) dokonać samooceny pracy, 11) uporządkować stanowisko pracy. Wyposażenie stanowiska pracy: dokumentacja budowlana, przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych, plansze poglądowe dotyczące izolacji części podziemnych budynków, literatura. Ćwiczenie 2 Przygotuj podłoże ściany piwnicy pod pionową izolację przeciwwilgociową, zgodnie z dokumentacją budowlaną otrzymaną od nauczyciela. 26

Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) zapoznać się z dokumentacją, 5) dobrać materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji, 6) dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania robót, 7) przetransportować materiały i dokonać ich składowania na stanowisku pracy, 8) sprawdzić jakość podłoża, 9) przygotować podłoże zgodnie z dokumentacją, 10) sprawdzić i ocenić jakość wykonanej pracy, usunąć ewentualne usterki, 11) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 12) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 13) zaprezentować efekty swojej pracy, 14) dokonać samooceny pracy, 15) uporządkować stanowisko pracy. Wyposażenie stanowiska pracy: dokumentacja budowlana, przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych, materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji, plansze poglądowe dotyczące izolacji części podziemnych budynków, literatura. Ćwiczenie 3 Wykonaj pionową izolację przeciwwilgociową ściany piwnicy z określonego w dokumentacji materiału. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) zapoznać się z dokumentacją, 5) dobrać materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji, 6) dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania robót, 7) przetransportować materiały i dokonać ich składowania na stanowisku pracy, 8) sprawdzić jakość podłoża, 9) przygotować podłoże pod izolację pionową ściany piwnicy, 10) wykonać izolację według dokumentacji, 11) sprawdzić i ocenić jakość wykonanej pracy, usunąć ewentualne usterki, 12) zastosować racjonalnie materiał oraz określić sposób zagospodarowania odpadów powstałych podczas wykonywania izolacji, 13) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 14) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 15) zaprezentować efekty swojej pracy, 16) dokonać samooceny pracy, 17) uporządkować stanowisko pracy. 27

Wyposażenie stanowiska pracy: dokumentacja budowlana, przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych, materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji, plansze poglądowe dotyczące izolacji części podziemnych budynków, literatura. Ćwiczenie 4 Wykonaj pionową izolację przeciwwilgociową ściany fundamentowej z określonego w dokumentacji materiału. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) dobrać materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji, 5) dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania robót, 6) przetransportować materiały i dokonać ich składowania na stanowisku pracy, 7) sprawdzić jakość podłoża, 8) przygotować podłoże pod izolację pionową ściany fundamentowej, 9) wykonać izolację według dokumentacji, 10) sprawdzić i ocenić jakość wykonanej pracy, usunąć ewentualne usterki, 11) zastosować racjonalnie materiał oraz określić sposób zagospodarowania odpadów powstałych podczas wykonywania izolacji, 12) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 13) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 14) zaprezentować efekty swojej pracy, 15) dokonać samooceny pracy, 16) uporządkować stanowisko pracy. Wyposażenie stanowiska pracy: dokumentacja budowlana, przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych, materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji, plansze poglądowe dotyczące izolacji części podziemnych budynków, literatura. Ćwiczenie 5 Wykonaj warstwę ochronną izolacji ścian piwnic zgodnie z dokumentacją otrzymaną od nauczyciela. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) zapoznać się z dokumentacją, 28

5) dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania robót, 6) dobrać materiały do wykonania warstwy ochronnej izolacji, 7) przetransportować materiały i dokonać ich składowania na stanowisku pracy, 8) sprawdzić jakość wykonanej wcześniej izolacji, 9) wykonać warstwę ochronną izolacji, 10) sprawdzić i ocenić jakość wykonanej pracy, usunąć ewentualne usterki, 11) określić sposób zagospodarowania odpadów powstałych podczas wykonywania izolacji, 12) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 13) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 14) zaprezentować efekty swojej pracy, 15) dokonać samooceny pracy, 16) uporządkować stanowisko pracy. Wyposażenie stanowiska pracy: dokumentacja budowlana, przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych, materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji, plansze poglądowe dotyczące izolacji części podziemnych budynków, literatura. 4.5.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania odpowiednich robót izolacyjnych? 2) przygotować podłoże pod pionową izolację przeciwwilgociową? 3) wykonać pionową izolację ścian piwnic? 4) wykonać pionową izolację ścian fundamentowych? 5) wykonać warstwy ochronne izolacji z różnych materiałów? 6) zastosować racjonalnie materiał oraz określić sposób zagospodarowania odpadów powstałych podczas wykonywania izolacji wodochronnych? 29