4 (66) 2009 UNIWERSYTET WARSZAWSKI
WYDAWCA: Centrum Studiów Latynoamerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego ADRES REDAKCJI: ul. Smyczkowa 14, 02-678 Warszawa tel. (48-22) 553.42.14 tel./fax (48-22) 553.42.09 e-mail: cesla@uw.edu.pl http://www.cesla.uw.edu.pl RADA CZASOPISMA: prof. dr hab. Michał Chmara prof. dr hab. Wiesław Dobrzycki prof. dr hab. Adam Elbanowski prof. dr hab. Eugeniusz Górski prof. dr hab. Marcin Kula prof. dr hab. Barbara Liberska prof. dr hab. Aleksander Posern-Zieliński prof. dr hab. Zdzisław Jan Ryn prof. dr hab. Maria Skoczek prof. dr hab. Mariusz Ziółkowski REDAGUJE ZESPÓŁ W SKŁADZIE: Francisco Rodríguez Abraham (red. naczelny), Beata Bereza (sekretarz red.), Andrzej Dembicz Katarzyna Dembicz, Joanna Gocłowska-Bolek, Mariusz Malinowski, Danuta Rycerz Korekta: Joanna Bereza Projekt graficzny: Jerzy Burski Skład komputerowy: Beata Bereza WARUNKI PRENUMERATY: Wpłaty na konto CESLA: Uniwersytet Warszawski, 69 1160 2202 0000 0000 6084 9796 (z dopiskiem: CESLA). Prenumerata roczna (dwa numery pojedyncze, jeden podwójny) - 40 zł; Cena pojedynczego egzemplarza numer pojedynczy 15 zł; numer podwójny 25 zł; Dla studentów CESLA numer pojedynczy 12 zł; numer podwójny 20 zł; Redakcja zezwala na dokonywanie przedruków pod warunkiem podania źródła. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treść artykułów autorskich i nie zawsze podziela wyrażane w nich opinie. Copyright CESLA UW, Warszawa, 2009 ISSN 1506-8900 Druk i oprawa: Zakład Graficzny Uniwersytetu Warszawskiego Zam. Nr 1370/2009
AMERYKA ŁACIŃSKA NR 4 (66) 2009 Spis treści... 3 Od Redakcji... 4 Pożegnanie Prof. Andrzej Dembicz (1939-2009)... 5 Jan Kieniewicz Andrzej Dembicz in memoriam... 17 Francisco Rodríguez Abraham Wyzwania, czyli o inspirującej sile spuścizny profesora Andrzeja Dembicza... 19 Studia Eseje Marcin Kula, Krzysztof Smolana Echa meksykańskiego konfliktu religijnego lat 1926-1929 w Polsce... 21 Adam Elbanowski Przypadki Francisca Martina konkwistadora, który został Indianinem... 34 Magdalena Śniadecka-Kotarska Partie etniczne Ameryki Łacińskiej. Casus Ekwadoru i Boliwii... 43 Kraje Regiony Edyta Chwiej Stosunki między państwami Ameryki Łacińskiej, a Chińską Republiką Ludową u progu XXI w.... 53 Grzegorz Nycz Dylematy interwencjonizmu: USA wobec kryzysu politycznego na Haiti w latach 1990-2000... 67 Społeczeństwo Magdalena Śniadecka-Kotarska I Kontynentalne Spotkanie na Szczycie Kobiet Indiańskich (Puno, maj 2009 r.). Rozwój tożsamości politycznej wśród kobiet indiańskich... 73 Nauka Krzysztof Smolana Profesor Tadeusz Łepkowski (1927-1989)... 80 * Kronika CESLA... 82 * Nabytki Biblioteki CESLA... 84 Polska Ameryka Stanisław Pawliszewski Polska Brazylia. Stan obecny stosunków, perspektywy i wyzwania w XXI wieku (Sympozjum z okazji 80-lecia Towarzystwa Polsko-Brazylijskiego, 24.11.2009 r. w Warszawie)... 86 Ryszard Ginalski Przygoda z brazylijską ziemią obiecaną... 89 * Wzajemne kontakty Polska świat iberoamerykański... 93 Kultura * Kultura iberoamerykańska w świecie... 97 Gospodarka * Wydarzenia gospodarcze rok 2009... 99 Kronika * Kronika wydarzeń... 102 Miscellanea... 108
AMERYKA ŁACIŃSKA 4 (66) 2009 Szanowni Czytelnicy Rok 2009 mógłby w zasadzie zostać uznany przez członków naszego zespołu za okres intensywnej pracy: wiele zadań doprowadziliśmy do szczęśliwego zakończenia, a innych właśnie się podjęliśmy. Szczególnie ważnym wydarzeniem, które co prawda miało miejsce jeszcze w maju 2008 r., ale którego pozytywne skutki odczuwaliśmy przez cały 2009 rok, było dwudziestolecie powstania CESLA. Również ważnym dla wzmocnienia ducha zespołu i podwyższenia jego intelektualnego kapitału były prace w ramach grantu instytucjonalnego "Ameryka Łacińska w XXI wieku", któremu poświęciliśmy znakomitą większość naszych wewnętrznych zebrań naukowych przez cały 2009 rok. Wśród sesji naukowych natomiast, szczególnie miejsce zajął panel dyskusyjny z okazji prezentacji książki "Cuba 2009" (materiały zawarliśmy w poprzednim numerze naszego kwartalnika). We wszystkich tych wydarzeniach i pracach, jak i w wielu innych działaniach, zespół, jak zawsze mógł liczyć na obecność i inspirację ze strony założyciela i dyrektora Centrum profesora Andrzeja Dembicza. Aż do końca września nic nie zapowiadało, że jesteśmy świadkami ostatnich dni aktywnej pracy naszego Szefa. Wiedzieliśmy, że już kilka razy wyszedł zwycięsko ze starcia ze śmiercią i choć nieraz żartował, że właściwie to już korzysta z czasu dodatkowego ("los descuentos" mawiał, używając terminologii piłkarskiej), jednak nie dopuszczaliśmy myśli o nieuchronności jego odejścia. Październik, a szczególnie listopad 2009 roku pozostanie w pamięci członków naszego zespołu jako ten smutny i trudny czas, w którym świadomość tego, co nieuniknione, powracała z coraz większą częstotliwością. Staraliśmy się funkcjonować "normalnie", tym niemniej tempo niektórych spraw z pewnością zwolniło. Aż nadszedł dzień 29 listopada... Pomocne słowa i oznaki solidarności i współczucia ze strony władz uczelnianych i wspólnoty akademickiej, studentów i współpracowników oraz wielu przyjaciół spoza CESLA były dla nas dodatkowym wsparciem, za które z głębi serca i w imieniu całego zespołu chciałbym w tym miejscu podziękować. Życie toczy się dalej. Dzieło rozpoczęte przez profesora Andrzeja Dembicza kontynuowane jest przez zespół CESLA. Realizacja zadań określonych jeszcze za życia naszego mistrza i przyjaciela, będzie sprawdzianem dla naszej instytucji. Oby pomyślnie zdanym. Pierwsze kroki w tym kierunku mamy już za sobą. Odpowiednie zmiany organizacyjno-sprawozdawcze w ramach grantu zostały już dokonane. Biblioteka CESLA intensywnie opracowuje tysiące nabytków, otrzymanych niedawno w darze od niemieckich kolegów. Rada Instytutu zaakceptowała ostatnie zmiany programu studiów magisterskich, dopasowując je do najnowszych wymagań ministerialnych. Grudzień stał się poza tym miesiącem, w którym zespół przygotował pełny raport dla Państwowej Komisji Akredytacyjnej, która rozpoczęła proces akredytacyjny na kierunku kulturoznawstwo na uczelniach kraju. Pierwsze strony niniejszego wydania zawierają materiały poświęcone pamięci profesora Andrzeja Dembicza notę biograficzną wraz z bibliografią, a także wspomnienia o nim (nota bene, Centrum przygotowuje osobne publikacje, upamiętniające dzieło profesora Andrzeja Dembicza. Mamy nadzieję, że wkrótce będziemy mogli Państwa o tym szerzej poinformować). Do działu Studia-Eseje wybraliśmy trzy eseje. Autorzy pierwszego z nich, Marcin Kula i Krzysztof Smolana przybliżają nam niepowtarzalny czas Polski międzywojennej w kontekście jej stosunku do konfliktu religijnego w Meksyku. Dalej, Adam Elbanowski, w swoim artykule o Francisco Martinie, prezentuje nietypowy przypadek akulturacji, który wbrew panującym tendencjom, był jednak możliwy w czasach epoki konkwisty. A w kolejnym materiale, Magdalena Śniadecka- Kotarska prezentuje wpływ kwestii etnicznej na kształtowanie się sceny politycznej m.in. Boliwii i Ekwadoru. W imieniu Redakcji oraz zespołu CESLA, składam naszym Czytelnikom najserdeczniejsze życzenia Szczęśliwego i Do Siego Nowego Roku 2010! Féliz y próspero Año Nuevo 2010! Francisco Rodríguez 4
5