ROZWÓJ LAPTOPA Veronica Gorshchenko Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie Streszczenie Polskie przysłowie mówi: nie od razu Kraków zbudowano. Cóż, laptop jest zwyczajnym urządzeniem codziennego użytku. Towarzyszy nam niemal przez cały dzień pozwala na kontakt ze znajomymi, dla niektórych jest środkiem pracy, a dla innych źródłem rozrywki. Tworzony był przez dziesięciolecia, aby osiągnąć dzisiejszy kształt i funkcjonalność. W jakim celu zastanawiamy się nad jego historią? Inne przysłowie mówi: kto nie zna swojej historii, skazany jest na jej ponowne przeżycie. W tym przypadku możemy to skomentować inaczej... Możemy cieszyć się tym, co mamy i w tym trwać, a także możemy sami tworzyć nową historię realizując jeden wspólny projekt: ROZWÓJ KOMPUTERYZACJI. Aby to osiągnąć trzeba zadać sobie pytanie: co już zostało zrobione, co się nie przyjęło, a co jest szukane, badane i opracowywane. Wstęp Laptop (ang. lap kolana, top na wierzchu; nazywany również notebook) przenośny komputer osobisty. Inne zminiaturyzowane komputery (mniejsze od laptopów) to netbooki, palmtopy (np. Palm lub Pocket PC) czy smartfony. Ewolucja notebooków jest nierozłącznie związana z produkcją i rozwojem komputerów osobistych PC. Od samego początku w ich produkcji dążono do tego, by zmienić go z wielkiej nieporęcznej walizki w małe cienkie pudełko, które będzie można łatwo przenosić i z niego korzystać. Jednocześnie powinien on posiadać wszystkie główne cechy komputera osobistego PC (monitor, klawiatura, mysz, porty wejścia i wyjścia, napędy magnetyczne, optyczne, itd). Chciano wręcz by przenośny komputer osobisty można było włożyć do kieszeni marynarki. www.think.wsiz.rzeszow.pl, ISSN 2082-1107, Nr 1 (9) 2012, s. 36-45
1. Alan Key- ojciec laptopów Nowatorem w dziedzinie laptopów był Alan Kay, który na zawsze pozostanie w pamięci wdzięcznych potomków jako "ojciec" laptopa. Alan Key(urodził się 17 maja 1940 roku) po raz pierwszy zetknął się z komputerami w armii, w bazie treningowej Rendolf, gdzie miał okazję pracować na komputerze Burroughs 220. Maszyna ta funkcjonowała na lampach i była opracowaniem firmy Electrodata Corporation z 1957 roku. Po ukończeniu służby, Key rozpoczął studia na Uniwersytecie w kolorado, na kierunku Matematyka i biologia molekularna. Zafascynował się w dru- giej połowie lat 60-tych programowaniem w języku Simula. Wykorzystując swoją wiedzę z dziedziny biologii, Alan opisał komputer, jako żywy organizm, którego poszczególne elementy tak, jak w organizmie musza praaby osiągnąć wspólny cel, ale są też zdolne do tego, aby pracować pojedynczo. W życiu Kay a dwa wydarzenia stały się bardzo ważne: po pierwsze spotkanie z "ojcem programowania w języku LOGO Seymourem Papertem oraz cować wspólnie, praca w ośrodku badawczy firmy Xerox (ang. Palo Alto Research Center (PARC)),, gdzie powstało wiele ciekawych pomysłów i projektów dotyczących laptopów. 2. Przegląd pierwszych laptopów Wiele prac dotyczących historii laptopów zawiera szczegółowo opisane dane kolejnych laptopów. Naszym celem jest, w oparciu o te prace, zrobić krótki przegląd i zobaczyć kierunki zmian, jakie od lat siedemdziesiątych (bo tak datuje się powstanie pierwszego laptopa) zachodziły. Wszelkie dane i obrazki pochodzą ze stron internetowych zawartych w literaturze [2 9]. Ponieważ ilustracje się powielają w dalszej części nie będziemy ustalać autorstwa tych zdjęć, dlatego nie pisze- my odnośników do żadnej ze stron. 1975 - IBM 5100 firmy Altair WYGLĄD 37
1976 NoteTaker 1979 GRiD Compass 1101 1981 Osborne 1 1981 Epson HX-20
Rozwój laptopa 1981 Compaq Portable 386 1983 Tandy TRS-80 Model 100 Micro Executive Workstation 1984 IBM Portable PC 1986 Compaq Portable II 1986 IBM PC 5140 Convertible
Rozwój laptopa 1991 Thinkpad 700 1994 DEC HiNote Ultra 1994 Apple PowerBook 520 1995 Toshiba Portege T3400 40
1999 Apple ibook 2005 WidowPC Sting 917X2 2006 Apple MacBook Pro PORÓWNANIE PARAMETRÓW Procesor, Rok Interfejs Firma Waga Cena pamięć IBM 5100 Altair 8975 1975 Brak firmy Altair (projektu SCAMP) 1 20 kg 16 64 KB 19975$ NoteTaker 1976 Tak PARC 2 22 kg 1 Mhz, 128 KB 50000$ GRiD Compass 1101 poration 3 340 KB 8150$ Grid Systems Cor- 5-10 1979 Tak (kolor) kg 1 Special Computer, APL Machine Portable 2 Ośrodek badawczy 3 Na zamówienie NASA 41
Osborne 1 1981 Tak Compaq Portable 386 Tandy TRS-80 Model 100 IBM Portable Personal Computer 5155 Model 68 Ampere Ws-1 Compaq Portable II IBM PC 5140 Convertible IBM PC Convertible - Model 2 Toshiba T1000 PowerBook 100 IBM ThinkPad /model 200 Grid Systems Convertible 2260 DEC HiNote Ultra 1982 Tak (640x400 CGA) Osborne Computer Corporation Compaq Computer Corporation 10.7 kg 11 kg 1983 Tak Kyocera 1.5 kg 1984 Tak IBM 15 kg 1985 Apple Nippon-shingo 4 3.6 kg 1986 Tak Compaq Computer Corporation 13 kg 1986 Tak IBM 7 kg 1987 Tak Tak IBM 5.5 kg Toshiba Corporation 3 kg 1991 Tak Apple 4 kg 1991/ 1992 1992 Tak, Matryca: Monochromatyczna lub kolorowa Tak (monochromatyczny ekran dotykowy z matrycą LCD) 1994 Tak Apple Grid Systems Corporation Digital HiNote 3.7 kg 1.5 kg 4 Mhz, 64 KB 20 MHz, 2 10 MB RAM 2.4 MHz, 8-32 KB 4.77MHz, 256 640 KB 8 MHz, 128 KB, 64 512 KB RAM 8 MHz, 10 20 MB RAM 4,77 MHz, 256-512 KB 4,77 MHz, 64 KB, 256 KB RAM 4.77 MHz, 256, 512 KB RAM 16 MHz, 2-8 MB 25MHz (możliwość zmiany do 50MHz), 120MB (lub160mb), 4 MB (RAM do 16MB) 340MB, 4MB RAM 1 795$ 12 000-14 000$ 11 000-14 000$ 4 225$ 1 995-2 995 $ 3 499-4 999$ 1 995$ 1 995$ 1 199 $ 2 300 $ 4 350$ 1 795$ 4 Nie był stworzony z myślą o rynku USA, choć i tam się znalazł 42
3. Zachodzące zmiany Wygląd i działanie dawnych laptopów odbiegały od tego, co dziś uważamy za laptop. Ale już w IBM 5100 można byłoby uruchomić język programowania (IBM APL), choć dane przechowywało się na ćwierćcalowych napędach taśmowych. Zmieniały się także systemy operacyjne, np.: NoteTaker (który nie trafił do seryjnej produkcji) miał Smalltalk, Compass 1101 GriD system, Compaq Portable 386 - MS-DOS 3.3, Toshiba T1000 - MS- DOS 2.11, zaś PowerBook 520 - Mac OS 7.1.1. Pierwszy tablet Grida pracował na systemie operacyjnym Windows for Pen, zaś DEC HiNote Ultra na Windows for Workgroups 3.11. Wielkość monitora (ilość linii tekstu), waga oraz wygląd miały nie tylko znaczenie estetyczne, ale zmieniały, rozwijały rynek i tworzyły nowe zapotrzebowania. Przykładowo GRiD Compass 1101 towarzyszył astronautom (lata 80-te) podczas podróży promami kosmicznymi; w tym czasie Tandy TRS-80 Model 100 Micro Executive Workstation stał się standardowym narzędziem wielu dziennikarzy. Intensywnie zmieniały się procesory, np.: Compass 1101: Intel 8086, Epson HX-20: Hitachi 6301, Tandy TRS-80 Model 100: Intel 80C85, Apple PowerBook 520: procesor 68LC040, IBM Portable PC: mikroprcesor Inter 8088. Zwiększenie rozdzielczości pozwalało na wprowadzanie coraz to nowych usług. Przykładowo laptopy miały rozdzielczości (w pikselach): Compass 1101: 300 200; Epson HX-20 120 32; Tandy TRS-80 Model 100: 240 64; WidowPC Sting 917X2: 1900 1200. Dodawano nowe dyski, np.: Osborne 1: dwa napędy dyskietek (3,5 cala); Compaq Portable 386: napęd dyskietek (3,5 cala); IBM PC 5140 Convertible: napęd dyskietek (3,5 cala); Ampere WS-1: 3-calowadyskietka albo twardy dysk. Zgodnie z ideą przenośności pracowano nad jakością zasilania, przykładowo: Epson HX-20: niklowo-kadmowy akumulator; Tandy TRS-80 Model 100: cztery bateriach AA5; Toshiba T1000: niklowo-kadmowy akumulator; ThinkPad IBM: bateria niklowo-metalowo-wodorowa; Toshiba Portege T3400 - bateria litowo-jonowa6. Równolegle z technicznymi rozwiązaniami pojawiały się nowe programy: Tandy TRS-80 edytor tekstu lub książka adresowa/telefoniczna; PC Convertible - Model 2: drukarka dedykowana do tego modelu; DEC HiNote Ultra - program do obsługi Internetu; 5 wystarczały na 18 godzin pracy. 6 Użyta po raz pierwszy 43
Pierwszy tablet Grida umożliwiał na dotykowym wyświetlaczu pisanie przy użyciu specjalnego rysika dołączonego do laptopa; WidowPC Sting 917X2: tuner TV oraz nagrywarkę DVD. Proponowano też różne sposoby eliminacji myszki: PowerBook 100 (Apple): trackball (klawiaturę bardziej z tyłu, a trackball z przodu); laptopy IBM: pomiędzy klawiszami klawiatury umieszczono TrackPoint; PowerBook 520: pierwsze pojawienie się touchpada. Wnioski Nieustannie trwa miniaturyzacja sprzętu, przez co wyodrębniły się różne gałęzie jego rozwoju: subnotebooki, palmtopy, tablety, w tym również telefony komórkowe. Poza gabarytami (i jakością obudowy: plastik, aluminium, a nawet skóra) zmieniają się także ich parametry i sposoby obsługi, tj.: posiadają wydajniejsze procesory, lepsze zarządzanie energią (lepsze baterie) oraz lepszej jakości matryce. Co również istotne, ceny laptopów są porównywalne z cenami PC o podobnych osiągach to także powoduje częściowe wypieranie tych drugich z rynku. Czym nas jeszcze zaskoczą producenci? Przede wszystkim myślę, że zmianie musi ulec sposób przechowywania danych zamiast na dyskach twardych powinny być przechowywane na szybkich pamięciach typu flash; matryce poprawienie trwałości i wytrzymałości na uszkodzenia oraz sposobu ich użytkowania. Ponadto niezbędne wydaje się być wprowadzenie sieci bezprzewodowych w każdym miejscu na Ziemi. Właściwie powoli wszystko staje się realne, być może za 5-10 lat każdy z nas będzie posiadał swój własny minipc w kieszeni. Ponadto, marzenie Kay a: Dynabook laptop przyjazny dzieciom stało się rzeczywistością nie tylko przez zmianę oprogramowania, interfejsów graficznych, ale także przez zachodzące w społeczeństwie zmiany kulturowe. 44
Bibliografia 1. Scott Mueller, Upgrading and Repairing Laptops, Que Corporation 2005. 2. http://www.inotebook.pl ; 3. http://www.promanski.info ; 4. http://ddriver.ru ; 5. http://pcterra.org ; 6. http://www.promanski.info/?page_id=71 7. http://www.inotebook.pl/artykuly/10-najwazniejszych-notebookow-w-historii.html 45