Po panowaniu Bolesława Chrobrego nastał w Polsce czas pełen najazdów i osłabienia. Zniszczone Gniezno przestało być stolicą i jej funkcję przejął Kraków. Zamek na Wawelu stał się siedzibą władców Polski. Pierwszym królem koronowanym w Krakowie w 1320r został Władysław Łokietek który poddał się próbie przywrócenia Polsce dawnej świetności. Podobną politykę prowadził jego syn Kazimierz Wielki. Budował bardzo dużo zamków a niektóre miasta otaczał murami. Finansował on budowę zamków, wspierał rozwój osadnictwa i wprowadził wspólną dla całego państwa monetę grosze. W 1364r założył on Akademię Krakowską oraz w tym samym roku odbyła się uczta u Wierzynka. Kazimierz Wielki panował od 1333 do 1370r.
Średniowieczne szkoły do których mogli uczęszczać tylko chłopcy prowadzone mogły być tylko i wyłącznie przez duchownych. Uczyli się w szkołach parafialnych gdzie uczyli się tam czytać i pisać oraz podstaw łaciny a także modlitw i wiedzy o kalendarzu. Po ukończeniu tej szkoły mogli kontynuować naukę w szkole katedralnej gdzie pogłębiali swoją wiedzę. W tamtych czasach zazwyczaj tylko nauczyciel miał książkę, a uczniowie uczyli się czytanego tekstu na pamięć.
Wykładowcy podczas uroczystości zakładali tradycyjne stroje zwane togami. Toga rektora wyróżniała się od innych gronostajowym przybraniem. Hymnem studentów nadal jest Gaudeamus. Wykładowcy po uznanym dorobku naukowym otrzymują tytuł profesora.
Zamki budowano w trudno dostępnych miejscach np. na wzgórzach, wyspach, nad jeziorami lub rzekami. Dostępu do zamku broniły: mury obronne, wieże, most zwodzony, brama zabezpieczona kratą a niekiedy też fosa. Wewnątrz murów obronnych, często podwójnych znajdowały się różne budynki mieszkalne, zbrojownia, stajnie a także magazyny żywności. W niektórych zamkach znajdowały się podziemne korytarze prowadzące poza mury obronne w ten sposób mieszkańcy zamku gdy najeźdźcy go przejmowali mogli uciec. Zamki nie służyły tylko do obrony były one również siedzibami rycerzy. Mieszkali tam z rodziną i służbą która spełniała ich zachcianki. Największą rozrywką rycerzy była walka konno czyli turnieje rycerskie. Rycerze kierowali się kodeksem rycerskim i nie mogli opuszczać miejsca walki. Od rycerza wymagano umiejętności władania bronią, wierności władcy, obrony słabszych, dotrzymywania danego słowa, uprzejmości wobec kobiet oraz bronienia wiary chrześcijańskiej. Najsłynniejszym polskim rycerzem był Zawisza Czarny. Rycerz nosił na polu walki hełm z opuszczaną na głowę przyłbicą, tarcze, pas, miecz oraz ostrogi.
STAJNIE- mieszkały tam konie WARSZTATY RZEMIEŚLNIKÓWwytwarzane były tam niezbędne towary KOŚCIÓŁ- odprawiane były tam msze święte oraz ważne uroczystości STUDNIA ZAMKOWA- dostarczała wody pitnej DZIEDZINIEC ZAMKOWYodbywały się tam turnieje rycerskie OGRÓD WARZYWNY- sadzenie warzyw POMIESZCZENIA MIESZKALNEspali tam ludzie mieszkający w zamku BRAMA WJAZDOWA- była zabezpieczona kratą
Chłopiec rozpoczynał naukę i służbę na dworze jako paź. W wieku 7 lat odbierano go matce. Musiał uczyć się wielu rzeczy. Wymagano od niego uprzejmości wobec kobiet i dobrego zachowywania się przy stole. Uczyli się grać na instrumentach a także śpiewać różne piosenki. Z czasem chłopiec zostawał giermkiem i miał obowiązek czyścić zbroje rycerza a czasem wyruszał z nim na wojnę. Gdy giermek wsławił się odwagą i oddaniem swemu panu mógł zostać pasowany na rycerza. Otrzymywał on od władcy pas, ostrogi i miecz.
Uroczystość pasowania na rycerza kończyła się zazwyczaj turniejem rycerskim. Największą atrakcją turniejów były pojedynki na kopie. Rycerze starali się przewrócić przeciwnika z konia. Zwycięzca dostawał bardzo dużą sumę pieniężną i mógł zabrać konia i zbroję przeciwnika.
Miasta w średniowieczu powstawały z połączenia grodów z podgrodziami lub były zakładane zupełnie od nowa. Mieszkańcy zazwyczaj organizowali sposób rządzenia miastem i wybierali radę miejską. Na czele miasta stał burmistrz. Członkowie rady nazywali się rajcami, ustanawiali i pobierali podatki, decydowali o handlu i innych sprawach mieszkańców. Ważniejsze miasta były ogrodzone murami obronnymi a dostępu do nich broniła fosa. Bramy miejskie dodatkowo zabezpieczone były kratą. O zmierzchu bramę zamykano przede wszystkim dla bezpieczeństwa. Centrum średniowiecznego miasta stanowił rynek. Znajdowały się tam najważniejsze budowle takie jak ratusz i budynek wagi miejskiej. Przy rynku znajdował się kościół. Na targ przyjeżdżali różni kupcy z bardzo rzadkimi towarami.
Mieszkańcy średniowiecznego miasta różnili się miedzy sobą posiadaniem pieniędzy. Niektórzy mieli własne domy, warsztaty lub kramy. Inni utrzymywali się z pracy dorywczej i mieszkali w wynajmowanych mieszkaniach. Miasta chętnie nawiedzali włóczędzy i żebracy miejący nadzieję na łatwy zarobek. Najbogatszą grupę mieszkańców stanowili kupcy a najliczniejszą rzemieślnicy. Kupcy i rzemieślnicy byli pełnoprawnymi mieszkańcami miasta, czyli mieszczanami. Rzemieślnicy wytwarzający ten sam towar należeli do związku zwanego cechem. Jego zadaniem była wzajemna pomoc i ochrona interesów. Rodzaj pracy oraz ocena jej wykonania należał do mistrzów cechowych. Zanim rzemieślnik mógł przystąpić do wykonania pracy mistrzowskiej, przez wiele lat musiał pracować jako uczeń a potem jako czeladnik pod okiem doświadczonego rzemieślnika. Przerwy mieszkańców miast stanowiły różne święta kościelne.
Ruch w mieście rozpoczyna się o świcie. W warsztatach rzemieślniczych wszyscy zabierają się do pracy. Na rynku handlarze rozkładają swój towar. Farbiarze rozpalają ogień pod kotłami, by we wrzącej, zabarwionej wodzie moczyć tkaniny. Miasta pilnują strażnicy. Do miasta przyjeżdżają cyrkowcy a na ulicach roznosi się zapach pieczywa, to znak, że piekarze zaczynają piec chleb. Żacy biegną na wykłady a zakonnicy po porannych modlitwach zaczynają pracę w klasztorze. Przez rynek przechodzili rajcy spieszący na obrady do ratusza.
W średniowieczu większość mieszkańców Polski żyła na wsi. Ludzi tych nazywano chłopami lub kmieciami. Zajmowali się uprawą roli i hodowlą zwierząt- kóz, świń, owiec, krów, kur i gęsi. Na polu uprawiali zboża: żyto, owies, pszenicę, jęczmień i proso. W przydomowych ogrodach uprawiali m.in.: marchew, rzepę, cebulę, bób, groch i soczewice. Chłopi polowali na drobną zwierzynę, ponieważ tylko władca i możni mogli sobie pozwolić na polowanie na grubego zwierza. Kmiecie przy okazji wyprowadzali ze sobą świnie które w lesie jadły tylko żołędzie. Odpoczynkiem mieszkańców wsi były święta kościelne i ważne uroczystości. W zależności od pory roku chłopi wykonywali inne zadania. Osady wiejskie powstawały blisko rzek i lasów. W jednoizbowych chatach mieszkały całe liczne rodziny. W chacie znajdowały się łóżka drewniane ławki i stół. W rogach chaty magazynowano zboże. Wszystkie ziemie należały do władcy i rycerzy więc kmiecie musieli płacić im pieniądze a także oddawać połowę tego, co uzyskali w gospodarstwie.