Problem stosunków polsko-niemieckich po traktacie z 1991 roku z perspektywy regionalnej Das Problem der deutsch-polnischen Beziehungen nach dem Vertrag von 1991 aus der regionalen Perspektive The Problem of Polish-German Relations after the Treaty of 1991 from a Regional Perspective Redaktor Editor Krzysztof Gładkowski Olsztyn 2014
SPIS TREŚCI Wprowadzenie - Krzysztof Gładkowski................. 9 Przemówienia Józef Górniewicz, Rektor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie... 19 Annette Klein, Konsul Generalna Niemiec w Gdańsku... 23 Jarosław Słoma, Wicemarszałek Województwa Warmińsko-Mazurskiego... 27 Artykuły Część I Traktat w kontekście geopolitycznym, praw człowieka i dziedzictwa kulturowego Kazimierz Wóycicki, Przełom w stosunkach polsko-niemieckich i traktat z roku 1991. Uwagi o geopolitycznym kontekście... 33 Teresa Astramowicz-Leyk, Prawa człowieka jako system wartości w TI-aktacie między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy........... 45 Krzysztof Gładkowski, TI-aktat a dziedzictwo kulturowe dawnych Prus Wschodnich... 63 Część II Mniejszość niemiecka Alfred Czesla, Mniejszość niemiecka w północnych regionach Polski w latach 1991-2011... 75 Henryk Roch, Działalność Związku Stowarzyszeń Niemieckich Warmii i Mazur... 87 Wolfgang Thiine, Edyta Gładkowska, Landsmannschaft Ostpreuf3en e. V. - Ziomkostwo Prus Wschodnich........... 93 Piotr Biliński, TI-aktat a mniejszość niemiecka w Szczytnie... 97
6 Spis treści Część III Współpraca międzynarodowa Joanna Wańkowska-Sobiesiak, Dwadzieścia lat współpracy polsko-niemieckiej w województwie warmińsko-mazurskim... 109 Piotr Burczyk, Współpraca na szczeblu regionalnym województwa warmińsko-mazurskiego i Urzędu Marszałkowskiego Województwa Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie z partnerami niemieckimi... 119 Barbara Tuńska, Współpraca Olsztyna z niemieckimi miastami partnerskimi... 125 Arkadiusz Żukowski, Badania i współpraca Instytutu Nauk Politycznych UWM w Olsztynie z Kaliningradem. Wybrane zagadnienia... 131 Część IV Kultura pamięci - społeczności narodowe i etniczne Oskar Gottlieb Blarr, Droga z Prus Wschodnich na Warmię i Mazury. Osobiste spostrzeżenia na temat polskiej i niemieckiej kultury..... 139 Edward Cyfus, Niemieccy Warmiacy... 155 Eliza Gładkowska, Milczenie o gwałtach na Niemkach na Warmii i Mazurach w 1945 roku a współczesna niemiecka tożsamość kulturowa tego regionu... 171 Jakub Knyżewski, Reaktywacja czy kreacja? O współczesnej roli pamięci byłych społeczności Warmii i Mazur..................... 183 Joanna Maria Garbula, Pogranicze z perspektywy różnych historii osobistych..... 191 Jerzy Necio, Ukraińcy na Warmii i Mazurach w latach 1947-2012. Wokół przełomowych momentów i wewnętrznych trendów......... 207 Katarzyna Nowak, Adaptacja społeczności ukraińskiej w gminie Banie Mazurskie................. 243 Małgorzata Pocałujko, Realizacja rządowego "Programu na rzecz społeczności romskiej" w Olsztynie... 263 Andrzej Jurkun, Aktywność społeczno-kulturalna społeczności litewskiej w Polsce...... 271 Ewa Romanowska, Mniejszości narodowe i etniczne w działalności i publikacjach Wspólnoty Kulturowej i Fundacji "Borussia" w Olsztynie... 277 Noty o autorach... 287 About the Authors : 292
TABLE OF CONTENTS Introduction - Krzysztof Gładkowski........ 9 Speeches Józef Górniewicz, Rector of the University of Warmia and Mazury in Olsztyn... 19 Annette Klein, Consul of Germany in Gdańsk... 23 Jarosław Słoma, Deputy Marshal of the Warmia and Mazury... 27 Articles Part I Treaty in the Context of Geopolitical, Human Rights and Cultural Heritage Kazimierz Wóycicki, Breakthrough in the Polish-German Relations and the Treaty of 1991.Remarks on the Geopolitical Context........................ 33 TeresaAstramowicz-Leyk, Human Rights as a System ofvalues in the Treaty between the Republic of Poland and the Federal Republic of Germany on Good Neighbourliness and Friendly Cooperation......... 45 Krzysztof Gładkowski, Treaty and Cultural Heritage of Farmer East Prussia... 63 Part II The German Minority Alfred Czesla, The German Minority in the Polish North Regions in the years 1991-2011 75 Henryk Roch, The Activity of the Union of German Associations of Warmia and Mazury... 87 Wolfgang Thiine, Edyta Gładkowska, Landsmannschaft Ostpreuf3en... 93 Piotr Biliński, The Treaty and the German Minority in Szczytno...... 97
8 Table of contents Part III International cooperation Joanna Wańkowska-Sobiesiak, Twenty Years of Polish-German Cooperation in Warmia-Mazury Region................................ 109 Piotr Burczyk, Cooperation at the Regional Leuel of the Warmia and Mazury and the Marshal's Office of Warmia and Mazury in Olsztyn with German Partners................... 119 Barbara Tuńska, Olsztyn Cooperation with the German Partner Cities........ 125 Arkadiusz Żukowski, Research and Cooperation of the Institute of Political Science, Uniuersity of Warmia and Mazury in Olsztyn, with Kaliningrad: Selected Problems............................ 131 Part IV Memory Culture - Community, National and Ethnic Oskar Gottlieb Blarr, The Road from East Prussia to Warmia and Masuria. Personal Remarks on the Relationship between Polish and German Culture.. 139 Edward Cyfus, German Warmians............................ 155 Eliza Gładkowska, The Silence of the Rape of German Women in the Warmia and Mazury in 1945 and the modern German Cultural Identity of the Region.. 171 Jakub Knyżewski, Reactiuation or Creation? Modern Role of the Memory of the Farmer Inhabitants of Warmia and Mazury................... 183 Joanna Maria Garbula, Borderland Issues from the Perspectiue of Personal Stories.................................. 191 Jerzy Necio, Ukrainians in Warmia and Mazuria in the years 1947-2012. Crucial Moments and Interna[ Tendencies.................... 207 Katarzyna Nowak, Adaptation of the Ukrainian Community in the Municipality of Banie Mazurskie....................... 243 Małgorzata Pocałujko, Measures for the Roma Community in Olsztyn...... 263 Andrzej Jur kun, Socio-cultural Actiuity of the Lithuanian Community in Poland 271 Ewa Romanowska, National and Ethnic Minorities in the Actiuities and Publications of the Community Cultural Foundation and the Borussia" in Olsztyn............................. 277 Noty o autorach........................................... 287 About the Authors............................ 292