Analiza sytuacji osób niesamodzielnych w woj. świętokrzyskim 21.05.2018r. Kielce Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego
SYTUACJA DEMOGRAFICZNA WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO
Liczba mieszkańców województwa świętokrzyskiego prognoza rok 976938 2050 rok 2016 rok 2015 rok 2014 1252900 1257179 1263176
Liczba mieszkańców województwa świętokrzyskiego w latach 2013-2017 wraz z prognozą do 2050r. 1 400 000 1 200 000 1 000 000 800 000 600 000 400 000 200 000 0 2013 2014 2015 2016 2017 2050 ŚWIĘTOKRZYSKIE 1 268 239 1 263 176 1 257 179 1 252 900 1 247 732 976 938
Struktura ludności województwa świętokrzyskiego w latach 2013-2017 wraz z prognozą do 2050r. 120 100 80 20 20 21 22 22 32 60 40 63 63 62 62 61 55 20 0 17 17 17 17 17 13 2013 2014 2015 2016 2017 2050 w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym w wieku poprodukcyjnym
Trend demograficzny 900 000 800 000 700 000 600 000 500 000 400 000 300 000 200 000 100 000 0 2013 2014 2015 2016 2017 2050 w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym w wieku poprodukcyjnym
Udział osób w wieku poprodukcyjnym w poszczególnych powiatach województwa w latach 2013-2017 (%) 30 25 20 15 23 21 22 20 23 21 17 15 23 22 21 20 24 24 21 21 23 20 25 24 22 21 21 22 20 18 25 22 10 5 0 2013 2017
Mieszkańcy Województwa Świętokrzyskiego po 65 roku życia w podziale na kobiety i mężczyzn w 2017 roku (w %) 33% 67% Kobiety Mężczyźni
Niepełnosprawność
Natężenie zjawiska niepełnosprawności wśród osób dorosłych w województwie świętokrzyskim w 2016 roku
Liczba osób niepełnosprawnych w poszczególnych kategoriach wiekowych w 2016 roku 20000 18000 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 19104 16061 4421 3188 16-25 26-40 41-59 60+
Osoby z niepełnosprawnościami do 16 roku życia Ogółem w województwie świętokrzyskim 5 172 osoby Największy odsetek dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami zamieszkuje: m. Kielce 20,77% powiat kielecki 13,21%, Najniższy odsetek osób niepełnosprawnych obserwujemy w: powiecie kazimierskim 1,39% powiecie włoszczowskim 2,49% ogółu dzieci i młodzieży
Opieka nad osobami niesamodzielnymi
Opieka nad osobami niesamodzielnymi - Instytucjonalna - usługi nie są świadczone w sposób zindywidualizowany (dostosowany do potrzeb i możliwości danej osoby); - wymagania organizacyjne mają pierwszeństwo przed indywidualnymi potrzebami mieszkańców; - mieszkańcy nie mają wpływu na decyzje, które ich dotyczą w zakresie funkcjonowania placówki; - mieszkańcy nie mają możliwości uczestniczenia w życiu środowiska lokalnego. Środowiskowa -usługi społeczne świadczone w sposób zindywidualizowany, umożliwiające osobom, na rzecz których są świadczone niezależne życie w środowisku lokalnym, bez konieczności korzystania z opieki instytucjonalnej, a gdy to nie jest możliwe, gwarantujące tym osobom warunki życia jak najbardziej zbliżone do warunków domowych i rodzinnych oraz umożliwiające podtrzymywanie więzi rodzinnych i sąsiedzkich.
Formy opieki nad osobami niesamodzielnymi Instytucjonalne Dom pomocy społecznej Zakład opiekuńczo - leczniczy Zakład pielęgnacyjno - opiekuńczy Hospicjum stacjonarne Szpitalne Oddziały Opieki paliatywnej Środowiskowe Dzienne Domy Pomocy Rodzinne Domy Pomocy Usługi opiekuńcze Usługi asystenckie Usługi sąsiedzkie Mieszkania chronione Mieszkania wspomagane Gospodarstwa Opiekuńcze Hospicja domowe Pielęgniarska opieka długoterminowa Dzienne Domy Opieki Medycznej
Deinstytucjonalizacja usług społecznych Proces przejścia od opieki instytucjonalnej do usług świadczonych w środowisku lokalnym (lokalnej społeczności), realizowany w oparciu o Ogólnoeuropejskie wytyczne dotyczące przejścia od opieki instytucjonalnej do opieki świadczonej na poziomie lokalnych społeczności i wymagający z jednej strony rozwoju usług świadczonych w środowisku lokalnym (lokalnej społeczności), a z drugiej stopniowego ograniczania usług instytucjonalnych.
NIK o opiece nad osobami starszymi Gminy objęte kontrolą zapewniły osobom starszym dostęp do usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania. Prawie wszystkie osoby starsze ubiegające się o to świadczenie uzyskały je. Samorządy nie tworzyły własnych systemów pomocy, alternatywnych wobec DPS, chociaż ustawa o pomocy społecznej przewiduje możliwość tworzenia dla tych celów zróżnicowanych form organizacyjnych: środowiskowych domów samopomocy, mieszkań chronionych, rodzinnych domów pomocy, domów dziennego pobytu. Wyjątek: Miasto Kielce! W 2014 r. wydatki w objętych kontrolą OPS wyniosły przeciętnie 16,3 tys. zł na jedną osobę umieszczoną w DPS. Dla korzystających z usług opiekuńczych, wyniosły one natomiast 4,2 tys. zł, były więc czterokrotnie niższe. Konsekwencją niewielkiego korzystania przez gminy z form opieki innych niż usługi opiekuńcze, są rosnące w szybkim tempie wydatki związane z pobytem w DPS osób tam skierowanych. W latach 2011 2014 wydatki gmin z tego tytułu wzrosły w Polsce z 680 mln zł do ponad 1.035 mln zł, czyli
NIK o opiece nad osobami starszymi Powiaty, odpowiedzialne za utrzymanie i rozwój infrastruktury DPS o zasięgu ponadgminnym, nie rozwijają sieci tych placówek, co może skutkować, przy słabości sytemu usług środowiskowych, wzrostem liczby osób oczekujących na miejsca w placówkach opieki całodobowej. Systemy wsparcia osób starszych powinny być budowane na podstawie diagnozy lokalnej sytuacji, a narzędziem do kształtowania polityki gmin wobec tej grupy osób są strategie rozwiązywania problemów społecznych. Narzędzie to nie było jednak dobrze wykorzystywane w praktyce.
Osoby starsze korzystające z pomocy i wsparcia OPS 2016r. -9 608 osób po 65 roku życia Miasto Kielce ostrowiecki staszowski kielecki konecki buski starachowicki skarżyski sandomierski jędrzejowski opatowski pińczowski włoszczowski kazimierski 463 512 766 674 456 579 467 481 472 409 410 350 249 347 423 243 316 241 181 208 235 178 203 1448 1147 1156 2016 2015 2207 2537 0 500 1000 1500 2000 2500 3000
Realizacja usług społecznych nad osobami niesamodzielnymi województwo świętokrzyskie Domy Pomocy Społecznej Liczba DPS -38 Liczba mieszkańców -3 600 Koszt utrzymania 118 292 134 zł. Typy Domów Pomocy Społecznej dla osób przewlekle somatycznie chorych 7 dla osób w podeszłym wieku 10 dla osób niepełnosprawnych fizycznie 1 dla osób przewlekle psychicznie chorych 12 dla osób niepełnosprawnych intelektualnie 8
Środowiskowe Domy Samopomocy Liczba ŚDS -37 Liczba osób korzystających -1 065 Koszt utrzymania 16 479 314 zł. Ośrodki Wsparcia Liczba - 86 Liczba osób korzystających 3 958 Koszt utrzymania - 26 505 519 zł.
Dzienne Domy Pomocy Liczba DDS -6 (w tym 5 samorządowych) Liczba miejsc -170 Mieszkania chronione Liczba - 26 (w tym 21 samorządowe) Liczba miejsc 141 Lokale aktywizujące Liczba - 92 Liczba miejsc 171
Zakłady Aktywności Zawodowej Liczba ZAZ -4 Liczba zatrudnionych osób niepełnosprawnych -190 Koszt utrzymania 7 011 669 zł. Warsztaty Terapii Zajęciowej Liczba - 27 Liczba osób korzystających 1 679 Koszt utrzymania 27 110 264 zł.
Świetlice i kluby seniora
Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze 2016r. -usługi opiekuńcze - 3 066 osób po 65 r.ż specj. usługi opiekuńcze -429 osób po 65 r.ż. buski jędrzejowski kazimierski kielecki Miasto Kielce konecki opatowski ostrowiecki pińczowski sandomierski skarżyski starachowicki staszowski włoszczowski 3 86 16 0 28 10 18 11 35 26 0 93 4 63 0 0 3 95 11 42 164 204 173 195 188 290 327 1410 0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 specjalistyczne usługi opiekuńcze usługi opiekuńcze
Specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi 7 911 835 5 965 172 6 616 532 4 717 640 177 925 228 745 250 212 263 806 881 959 1 007 1 031 2014r. 2015r. 2016r. Prognoza rok po ocenie Liczba osób Liczba świadczeń Kwota świadczeń w złotych
WNIOSKI I REKOMENDACJE
Aktywizacja seniorów poprzez tworzenie klubów dla seniorów, Dziennych Domów Pomocy Społecznej, Uniwersytetów III Wieku Wyrównywania szans dostępu do usług dla wszystkich mieszkańców województwa, wymagających podobnego wsparcia m.in. tworzenie ŚDS w każdej gminie Tworzenie mieszkalnictwa wspomaganego dla osób niesamodzielnych, w tym osób starszych Rozwijanie sytemu opieki wytchnieniowej dla osób i rodzin sprawujących opiekę nad osobami zależnymi Rozwój sieci placówek całodobowych, okresowego pobytu zapewniających możliwość czasowej opieki w przypadku choroby osoby zależnej lub okresowego braku możliwości jej zapewnienia ze strony rodziny/opiekunów Większe wykorzystanie takich instrumentów jak trener pracy, asystent osoby z niepełnosprawnością
Rozwój usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania Umożliwienie tworzenia podmiotów reintegracyjnych, w tym Zakładów Aktywności Zawodowej w ramach konkursów RPO WŚ na lata 2014-2020 Wspieranie organizacji pozarządowych, grup samopomocowych, wolontariatu ludzi starszych; Wspieranie wdrożenia systemu teleopieki Promowanie w środowisku seniorów aktywnego spędzania wolnego czasu oraz zdrowego stylu życia Rozwój ekonomii społecznej, w tym przedsiębiorczości społecznej, jako elementu spójnego systemu usług społecznych
Spójny system usług społecznych Dostarczający wysokiej jakości usług społecznych, Posiadający stabilne źródła finansowania, Oparty na lokalnych zasobach, Dający miejsca pracy osobom zagrożonym marginalizacją.
Realizacja usług społecznych użyteczności publicznej Podmiot publiczny samodzielna realizacja Podmioty prywatne, w tym niekomercyjne Zlecanie zadań w trybie określonym ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie Zakup usługi zgodnie z ustawą Prawo Zamówień Publicznych możliwość zastosowania klauzul i aspektów społecznych Partnerstwo
Dziękuję za uwagę Świętokrzyska Ekonomia Społeczna Biuro Projektu Al. IX Wieków Kielc 3 25-516 Kielce www.es.umws.pl