#2WTOREK Wydawcą jest Pomorska Fundacja Filmowa w Gdyni 18 września 2018 producent festiwalu Gdynia Fot. Tomek Kamiński SCENARZYSTA BARDZO RZADKO DOSTAJE SWOJE PIĘĆ MINUT str. 4-5 REKORDOWY FESTIWAL! BŁYSKAWICZNIE WYPRZEDANE KARNETY, BILETY I AKREDYTACJE. str. 2 FILM PATRIOTYCZNY? Zależy, jak rozumieć patriotyzm. str. 2 SZANSĄ DLA WIELU TWÓRCÓW CZĘSTO TYCH MŁODYCH I POCZĄTKUJĄCYCH JEST KONKURS FILMÓW KRÓTKOMETRAŻOWYCH str. 6 UROCZYSTA GALA, a potem pokaz Kamerdynera i Masterclass". str. 2
Moim zdaniem... Jaki film patriotyczny zapadł ci w pamięć? SPALK Zuzia Krasucka, Igor Szyński Igor: Jestem w kropce, bo ostatnio te produkcje są słabe. Podobało mi się,,miasto 44 Janka Komasy, było w porządku. Zuzia: Wołyń najbardziej zapadł mi w pamięć. Był poruszający i mimo że idąc do kina, nie znałam tej historii, po seansie zaczęłam więcej o tym czytać. Igor: Konkretnie i skrupulatnie zrealizowany przez Smarzowskiego. Wiedział, co chce pokazać. Jarek Czębrowski Nie wiem, co to jest patriotyczny film, bo nie wiem, co to znaczy patriotyzm. Mateusz Słowik Film patriotyczny to ten, który definiuje przynależność do danego kraju czy narodu; budzi w mojej wyobraźni takie przestrzenie, które pozwalają mi się utożsamić z daną grupą albo kulturą. Takie tytuły to: Popiół i diament i Człowiek z marmuru. Marian Rys. Marek Sayan Skwarski, www.maskva.pl Zależy, co rozumiemy pod pojęciem patriotyzm i czy rozumiemy go w sposób tradycyjny, czy współczesny. Dla mnie to miłość do ojczyzny, czyli chęć czynienia dla niej dobra. Ojczyzna to też inni ludzie. Współczesnego filmu o patriotyzmie takim, o którym mówię nie widziałem. Celem współczesnej sztuki nie jest wyjaśnianie czegokolwiek, tylko wpływanie na ludzkie zachowania. Sztuka służy polityce, a celem polityki jest wpływ na zachowanie społeczeństw. Paweł Ogrodnik Miasto 44 zrobiło na mnie ogromne wrażenie. Myślę, że jest to realistyczne przedstawienie powstania, dzięki temu zapadło mi mocno w pamięć. Właściwie każdy film, który mówi o polskich sprawach, można nazwać patriotycznym. Nawet taki obyczajowy, poruszający tematy z życia codziennego. Bo patriotyzm to niekoniecznie coś wielkiego, ale to również codzienne życie. Łukasz Klawunn Najbardziej lubię Eroicę. Uważam, że ten film ukazuje patriotyzm w przewrotny i komiczny sposób, aczkolwiek pokrzepiający. Co istotne, nie zestarzał się, a postać Dzidziusia jest już kultowa tak naprawdę to bohater narodowy. Kacper Rogalewski Patriotyzm jest dla mnie dumą z rzeczy, które są nasze, polskie, między innymi z kina. Z tego powodu dla mnie film patriotyczny to Jak być kochaną, bo jest przepiękny. Może nie jest patriotyczny w klasycznym tego słowa znaczeniu, nie mówi o narodowych sprawach, które ludzie traktują jako patriotyczne, ale dzięki niemu czuję się dumny z kultury polskiej. Marta Pęcak, Zofia Wierzcholska, fot. Wojtek Rojek GALA, KAMERDYNER I MASTERCLASS GORĄCY POCZĄTEK Tradycyjnie karnety, których liczba jest ograniczona, kończyły się w połowie tygodnia festiwalowego, czyli w środę mówi Kinga Plicht, kierownik kin festiwalowych. Tym razem sprzedaż zamknęliśmy w niedzielę, tylu było chętnych. To zainteresowanie miało swój wpływ także na czas logowania się w systemie rezerwacji w poniedziałkowy poranek. Trzeba było uzbroić się w cierpliwość, za co chcieliśmy wszystkich przeprosić tłumaczy Kinga Plicht. Na poranne seanse wpuszczone zostały wszystkie osoby, które były uprawnione, a którym nie udało się na czas zarejestrować w systemie. mr 43. Festiwal Polskich Filmów Fabularnych uważamy za otwarty. W poniedziałek, 17 września, w Teatrze Muzycznym odbyła się uroczysta gala, a po niej pokazy dwóch filmów: Kamerdynera Filipa Bajona, w którym główne role grają Janusz Gajos, Sebastian Fabijański i Marianna Zydek (na naszej okładce), oraz animowany Masterclass. Po czerwonym dywanie przeszli m.in. Filip Bajon, Sebastian Fabijański oraz Małgorzata Pieczyńska. Błyskawicznie wyprzedane karnety, bilety i akredytacje wiele wskazuje na to, że tegoroczny Festiwal Filmów Fabularnych w Gdyni będzie rekordowy. Konfrontacje na konferencjach Każdy film z Konkursu Głównego ma swój pokaz prasowy. Po projekcji dziennikarze pytają, a twórcy opowiadają o pracy nad filmem. HISTORIA NA GRANICY Piotrek przykuł naszą uwagę scenariuszem: odmiennym, nieczęstym w porównaniu z tym, co mamy okazję czytać mówi Lambros Ziotas, producent filmu Dziura w głowie. Dziura w głowie nie jest obrazem Polski B czy C. To po prostu Polska. Nie bez powodu zdjęcia realizowaliśmy na Podlasiu, tuż przy granicy z Białorusią, gdzie wciąż istnieją miejsca, w których czas płynie wolniej, a rzeczywistość wymyka się jasnym podziałom dodaje Piotr Subbotko, reżyser i scenarzysta filmu Dziura w głowie. mad NIE ROZMIENIAJMY WOLNOŚCI NA DROBNE Dwa lata temu poczułem silną potrzebę zrobienia filmu, który bazuje na moich doświadczeniach. Przyznaję, że chciałem je wymazać, jednocześnie mając ogromne pragnienie opowiedzenia o tym. Dla dzisiejszego pokolenia lata osiemdziesiąte to czas mitologiczny i niezrozumiały. Z tego powodu bardzo łatwo jest manipulować historią. I przecież to się właśnie dzieje powiedział Adam Sikora, reżyser i autor scenariusza Autsajdera. To jest film o tym, jak trudno zdobyć wolność, a jak łatwo ją utracić. Musimy uważać, żeby jej nie rozmieniać na drobne reżyser przytoczył słowa Władysława Frasyniuka. km HISTORIA WALKI O REALIZACJĘ FILMU Historia powstania tego filmu ma trzynaście lat. W programie Ktokolwiek widział, ktokolwiek wie zobaczyłam kobietę, która straciła pamięć w wyniku fugi dysocjacyjnej. Twarz kobiety, która nie wie, kim jest, była dla mnie jak rażenie piorunem mówiła Gabriela Muskała, scenarzystka i aktorka Fugi. Pracowałyśmy nad filmem jeszcze przed moim debiutem. Formę narzuciła bohaterka, Alicja. Ten film był tekstem psychologicznym, bardzo wyciszonym, ale z poczuciem humoru dodała Agnieszka Smoczyńska, reżyserka Fugi. ks LITERACKIE PORTRETY ARTYSTÓW Festiwal Polskich Filmów Fabularnych nie polega wyłącznie na celebracji X Muzy, lecz także na współpracy z pisarzami, którzy za obiekt swojego zainteresowania obrali kino i ludzi z nim związanych. W tym roku odbywają się spotkania z autorami książek poświęconych kontekstom kinematografii i portretom artystów. Drugiego dnia festiwalu we wtorek, 18 września odbędą się trzy spotkania z twórcami dzieł przybliżających czytelnikom życie znanych na całym świecie ikon polskiego filmu i kultury. Jako pierwsze, o godz. 15:00 w Galerii Gdyńskiego Centrum Filmowego, odbędzie się spotkanie z Magdaleną Grzebałkowską. Autorka takich bestsellerów, jak Ksiądz Paradoks. Biografia Jana Twardowskiego czy Beksińscy. Portret podwójny, w swej najnowszej książce skupiła się na życiu legendarnego muzyka i kompozytora Krzysztofa Komedy. Tworząc Komedę. Osobiste życie jazzu, pisarka odwiedziła Stany Zjednoczone, Rosję i Skandynawię, zbierając świadectwa ludzi, których ścieżki skrzyżowały się z artystą, a którego koleje losu pozostają do dziś dużą tajemnicą. Drugie spotkanie, poświęcone książce Kieślowski. Zbliżenie autorstwa Katarzyny Surmiak-Domańskiej, rozpocznie się o godz. 17:00 w sali nr 8 gdyńskiego Multikina. Autorka znana z takich tytułów jak Mokradełko czy Ku Klux Klan. Tu mieszka miłość, odtwarza biografię reżysera Przypadku, wykorzystując swoje doświadczenia w pisaniu reportaży do uchwycenia skomplikowanego portretu twórcy, jakim był Krzysztof Kieślowski. Ostatnie środowe spotkanie, odbywające się o godz. 18:00 w Galerii Gdyńskiego Centrum Filmowego, poświęcone będzie książce Witolda Beresia i Krzysztofa Burnetko o działalności artystycznej Andrzeja Wajdy i Krystyny Zachwatowicz. Andrzej i Krystyna. Późne obowiązki opisują współpracę małżeństwa nie tylko na planach filmów, ale także stworzenie szkoły filmowej w Warszawie i licznych budynków na terenie Krakowa. bt 2 3
NIE INTERESUJE MNIE OPISYWANIE ZDARZEŃ ZAMIERZCHŁYCH Myślę, że każda historia, niezależnie od realiów danej epoki czy formalnego kostiumu, musi posiadać pewien współczesny rys. Nie interesuje mnie opisywanie zdarzeń zamierzchłych mówi Maciej Karpiński, autor scenariuszy m.in. Kobiety samotnej Agnieszki Holland oraz Różyczki Jana Kidawy-Błońskiego, założyciel i prezes Gildii Polskich Scenarzystów Filmowych. Jest członkiem zarządu Europejskiej Federacji Scenarzystów. Mateusz Demski: W 2015 roku został pan członkiem zarządu Europejskiej Federacji Scenarzystów. W takim razie jak ocenia pan pozycję polskiego scenarzysty na tle sąsiadów? Maciej Karpiński: Może pana zaskoczę, ale im więcej słyszę o warunkach pracy, płacy, a co za tym idzie pozycji europejskich scenarzystów, tym bardziej przekonuję się, że różnice są mniejsze, niż mogłoby się wydawać. W każdym spotkaniu naszej federacji niezależnie od miejsca problemy czy zażalenia są podobne. Właściwie wszyscy uskarżają się na relacje z producentami, nieuczciwe umowy, opóźnianie wypłat. W skrócie: materialne i pieniężne nieścisłości, które sprowadzają się do zapomnienia i niedowartościowania zawodu scenarzysty. MD: A wydawać by się mogło, że scenarzyści zajmują szczególne miejsce w procesie twórczym. MK: To złudzenie. Z punktu widzenia logiki wynikającej z procesu twórczego, może to tak wyglądać. W końcu scenariusz jest fundamentem, bez którego trudno mówić o przedsięwzięciu, jakim jest tworzenie filmu. Ale zawsze powtarzam moim studentom nie spodziewajcie się, że będziecie traktowani jak centralne postaci tego przemysłu. Proszę zauważyć, że na czerwonym dywanie zawsze pojawia się reżyser, aktorzy, producenci. Natomiast bardzo rzadko swoje pięć minut otrzymuje osoba, która zapoczątkowała cały ten proces scenarzysta. MD: Chyba że łapie za kamerę. Takie przypadki były dość powszechne w polskim kinie nasuwa się przykład Jerzego Stefana Stawińskiego. MK: Zgadza się. Często w historii dochodziło do tak zwanego buntu scenarzystów. Wtedy osoby odpowiedzialne za opowiadanie historii chwytały za kamery. Szczególnie widoczne było to u nas w latach sześćdziesiątych. Filmy te jednak rzadko odnosiły sukces. Zwróć- Fot. Wojtek Rojek my uwagę, że sama chęć zrobienia filmu rodząca się z frustracji, którą niesie ten zawód, bardzo rzadko kończy się dobrze. To samo dotyczy sytuacji odwrotnej, to znaczy kiedy reżyser zaczyna pisać. Do dzisiaj w Polsce pokutuje przewaga scenariuszy tworzonych przez reżyserów. Nie twierdzę, że jest to reguła, ale nie każdy jest do tego stworzony. Ośmielę się powiedzieć, że jestem chyba tego najlepszym przykładem. Też otrzymywałem propozycje, aby zająć się reżyserią filmową i zawsze odmawiałem. MD: Pan zaczynał w momencie, kiedy zawód scenarzysty nie cieszył się taką popularnością. MK: Moja kariera jest dość nietypowa. To mieszanka przypadku i szczęścia. Nie wszyscy będą szczęśliwi, że to powiem, ale życie niestety nigdy nie będzie sprawiedliwe. Niektórzy latami zaciskają zęby, robią wszystko, co w ich mocy, i ostatecznie im nie wychodzi. Natomiast w moim przypadku szczęśliwe zbiegi okoliczności sprawiły, że szybko rozpocząłem zawodową działalność. Byłem początkującym pisarzem tworzyłem opowiadania, uprawiałem publicystykę, publikowałem prozę. A tutaj nagle, jak grom z jasnego nieba, otrzymałem propozycję od Andrzeja Żuławskiego, który powiedział: spróbuj napisać scenariusz. Nie udało się, ponieważ nie miałem pojęcia, jak się do tego zabrać. Nie istniały wtedy podręczniki, szkoły, kursy. Ale dzięki szansie, którą otrzymałem od Andrzeja, zorientowałem się, że istnieją pewne zasady i prawidła rządzące tym procesem. Zaraz potem napisałem scenariusz do filmu Długa noc poślubna Jerzego Domaradzkiego. Później przyszła kolej na Kobietę samotną Agnieszki Holland. MD: Wcześniej była jeszcze animacja Nosił wilka razy kilka. Widocznie nie mógł usiedzieć pan w miejscu i eksperymentował z gatunkami. MK: Co więcej, po animacji napisałem komedię Słodkie oczy Juliusza Janickiego. Pamiętam, że w środowisku literackim patrzono na mnie krzywo. Mówiło się, że skoro już na etapie drugiego filmu zdecydowałem się za komedię, to znaczy, że się sprzedałem komercji. Oczywiście nie zgadzam się z tym oskarżeniem. Po pierwsze, był to film bliski stylistyce twórczości Stanisława Barei, w którym pewnych sygnałów należy szukać między wierszami. Po drugie, w mojej pracy starałem się stosować tak zwany płodozmian każdy scenarzysta wie, że należy próbować sił w różnych formach wyrazu. MD: No właśnie przejście od lekkiego tonu komedii do kina moralnego niepokoju musiało być zmianą. Mówi się, że Kobieta samotna to film wybitny, ale przy tym czarny jak noc. MK: Jedna z czołowych krytyczek New York Timesa napisała o Kobiecie samotnej, że jest to prawdopodobnie jeden z najsmutniejszych filmów na świecie, a zarazem jeden z najlepszych. Koledzy mówili, że do każdego biletu powinno się dodawać sznur, żeby po seansie można było się powiesić. Z kolei jedna ze znajomych, która zobaczyła ten film w nielegalnym obiegu podczas stanu wojennego, powiedziała, że mimo iż na warszawskich ulicach jest ciemno, głucho i nie ma żadnej nadziei, to jednak nie jest znowu tak źle w porównaniu z filmem Agnieszki. MD: Czy ten pesymizm był strategią, którą zakładał pan od początku współpracy z Agnieszką Holland? MK: Nie. Wcale nie zależało nam na wprowadzaniu kasandrycznej aury. Chcieliśmy pokazać ludzkie dramaty, które mogłyby wydarzyć się wszędzie. Kobieta samotna była wynikiem naszych indywidualnych obserwacji, które ostatecznie przerodziły się w scenariusz. Trafiłem na historię kobiety, która opisała swoje losy w ramach konkursu literackiego organizowanego na łamach Życia Literackiego. Okazało się, że była to opowieść beznamiętna, w której nie znalazłem żadnej skargi, a akceptację również szalejącego wokół socjalizmu. Węgiel w mieszkaniu, straszni sąsiedzi czy komórka otrzymana z łaski partii elementy, które widział pan w filmie pochodziły właśnie z tego krótkiego tekstu. Tym samym znaleźliśmy ciekawą bohaterkę. Natomiast Agnieszka trafiła na historię. Opowieść o parze listonoszy, którzy pobrali pieniądze dla emerytów i rencistów, a potem wydali je na alkohol. Zostali znalezieni w opuszczonej piwnicy, kiedy kompletnie pijani leżeli na wielkiej stercie listów. Była to więc historia bardziej komiczna niż tragiczna, jednak w połączeniu z postacią opisanej przeze mnie kobiety dało to asumpt do tragicznego tonu Kobiety samotnej. MD: Czyli postawili państwo na obserwację metodę twórczą, która wydaje się obca temu, czemu hołduje wielu polskich scenarzystów. Mam na myśli snucie opowieści na podstawie własnych biografii. MK: A jak pan myśli, ile można zaczerpnąć z mojego życia? Jedyną słuszną metodą jest obserwacja patrzenie nasycone natręctwem, wsłuchiwanie się otoczenie, jeżdżenie autobusami i tramwajami. Cały czas powtarzam to moim studentom, co być może ustawia mnie w pozycji uskarżającego się na świat staruszka, ale zarazem nie jest wcale takie oczywiste. Młodzi ludzie, którzy coraz częściej pozwalają się pochłaniać wirtualnym światom, nie dostrzegają świata zewnętrznego, często tracą z nim kontakt. Powstaje więc pytanie, o czym mają pisać. Mam naprawdę świetnych studentów, jednak gros z nich nie wie, o czym chce opowiadać. Inni celują w światy fantastyczne, historie wykreowane za pośrednictwem popkultury. Ale coraz trudniej jest im napisać prostą historię o prawdziwych ludziach, bo przecież tych ludzi nie widzą. MD: W ostatnich latach szczególnie często wybierał pan tematy historyczne. To chyba jeszcze inna strategia. MK: Niekoniecznie. Myślę, że każda historia, niezależnie od realiów danej epoki czy formalnego kostiumu, musi posiadać pewien współczesny rys. Nie interesuje mnie opisywanie zdarzeń zamierzchłych. Doskonałym tego przykładem jest scenariusz do Głosu, który w 1991 roku napisaliśmy wspólnie z Januszem Kondratiukiem. Akcja dzieje się w średniowieczu, a głównym bohaterem jest błędny rycerz, który trafia do wioski terroryzowanej przez grupę zbójów. Mieszkańcy nie potrafią się im przeciwstawić, dlatego w ich obronie staje nasz bohater. Kiedy zostaje śmiertelnie ranny, chłopi nie pomagają swojemu wybawcy, a ten dogorywa w samotności. Nie chciałbym przywoływać tutaj szczególnych analogii, ale zapewne słyszy pan, że coś szczególnie w kontekście dnia dzisiejszego pobrzmiewa tutaj znajomo. Podobnym filmem była dla mnie Różyczka, w której znalazłem uniwersalną opowieść o ludzkich relacjach odwadze, zdradzie, poświęceniu. 4 5
Tomasz Stańko (1942 2018) Wybitny trębacz jazzowy. Od ponad półwiecza był związany z polską telewizją i kinem, a później również z teatrem jako kompozytor muzyki do filmów i spektakli. Na gdyńskim festiwalu najbardziej wyraziście zaznaczył swoją obecność w 1993 roku, kiedy otrzymał nagrodę Złotych Lwów za muzykę do filmu Filipa Zylbera Pożegnanie z Marią. Stańko nie uważał się za kompozytora filmowego ani tym bardziej za aktora, choć zdarzało mu się grywać epizody. Sam podkreślał, że nigdy nie czynił żadnych starań, by pracować przy filmie. Natłok filmowych propozycji z lat 90. wiązał z faktem, iż w tym okresie wzrosła zdecydowanie jego aktywność na rynku jazzowym. Reżyserzy zwracali się do niego jako do najbardziej chyba wyrazistego, niepodrabialnego polskiego jazzmana, sądząc, że jego kompozycje wniosą dodatkową wartość do ich dzieła. I najczęściej się nie mylili. Do bardziej znanych obrazów filmowych z muzyką Stańki należą Egzekutor Filipa Zylbera (1999), Reich Władysława Pasikowskiego (2001), Cisza Michała Rosy (2001, nominacja do Polskiej Nagrody Filmowej za muzykę). Trąbkę Stańki wykonawcy można usłyszeć m.in. w Matni Romana Polańskiego (1966) z muzyką Komedy czy Skazie Louisa Malle a (1992) z muzyką Zbigniewa Preisnera. Jazzman komponował też do filmów animowanych, np. do Mistrza i Małgorzaty Mariusza Wilczyńskiego oraz do spektakli teatralnych Krzysztofa Warlikowskiego, Rudolfa Zioło czy Andrzeja Domalika. Na ekranie w epizodycznych rolach pojawił się w Poniedziałku Witolda Adamka (1998) oraz w Ciszy Michała Rosy. jak Antoni Krauze (1940 2018) Reżyser filmów fabularnych i dokumentalnych, został dostrzeżony już na drugim festiwalu polskiego kina w 1975 roku. Stało się to za sprawą filmu Strach, dramatu społecznego z mocno zarysowanym wątkiem kryminalnym. Sześć lat później telewizyjny film Krauzego Meta (1971), zdjęty z półki po dziesięcioletnim zakazie wyświetlania, otrzymał Nagrodę Specjalną Jury na 8. FPFF w Gdańsku. O reżyserze głośno było za sprawą ostatnich jego filmów: Czarny czwartek. Janek Wiśniewski padł z 2011 oraz Smoleńsk z 2016 roku. Czarny czwartek otrzymał wyróżnienie specjalne jury na 36. FPFF w 2011 roku. Krauze jako twórca filmu pełnometrażowego debiutował w 1972 roku wysoko ocenionym obrazem Palec boży z niezapomnianą rolą młodego Mariana Opani. Kręcił filmy telewizyjne, m.in. Monidło (1969) według prozy Jana Himilsbacha, serial Zaklęty dwór (1976), Party przy świecach (1980) oraz kinowe Podróż do Arabii (1979), Prognoza pogody (1982), Dziewczynka z hotelu Excelsior (1988). Był też twórcą licznych filmów dokumentalnych, powstających od lat 60. W pierwszej fazie twórczości dzieła Krauzego łączono z estetyką tzw. małego realizmu. Po roku 1990 portretował w dokumentach znane postaci ze świata polskiej kultury, m.in. Piotra Szczepanika ( Piotr Szczepanik. Koniec świata kormoranów, 1990), Zbigniewa Preisnera ( Preisner, czyli droga do sukcesu, 1995), Wisławę Szymborską ( Radość pisania, 2005), Stanisława Różewicza ( Idąc, spotykając, 1999) czy Janusza Morgensterna ( Ćwiczenia z niepamięci, 2004). W latach 2001 2002 zrealizował trzygodzinną Piwnicę o krakowskiej Piwnicy pod Baranami. Był twórcą cenionym za nienaganny warsztat i dokładność w przygotowywaniu dokumentacji do realizowanych filmów. jak WSPOMNIENIE Tomasz Stańko Antoni Krauze PRZEGLĄD FILMÓW NA 100-LECIE NIEPODLEGŁOŚCI W tym roku przypada 100. rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości. Z tej okazji podczas 43. FPFF w Gdyni przygotowano pozakonkursową sekcję z filmami opisującymi przełomowe wydarzenia z najnowszej historii Polski oraz sylwetki wybitnych polskich patriotów. O programie rozmawiamy z profesorem Krzysztofem Kornackim, który specjalizuje się w historii polskiego kina. Paweł Mozolewski: Kino stanowi medium, które może w najrozmaitszy sposób upamiętnić historyczne wydarzenia bądź stworzyć pomnik ważnym postaciom. Czy Polacy potrafią realizować takie filmy? Prof. Krzysztof Kornacki: Tak, jeśli kina historycznego nie ograniczymy do wielkiego widowiska. Polacy słyną z realizacji ambitnych filmów o przeszłości. Gdybyśmy mieli jednym słowem scharakteryzować kinematografie różnych krajów, to myślę, że dominantą tej polskiej byłby właśnie historyczny temat. To jest oczywiście konsekwencja naszej skomplikowanej i trudnej historii, która wciąż jest dla nas ważna. PM: Czy prezentowane w cyklu filmy można zdefiniować jako historyczne? KK: Nie jest to łatwe. Jeśli elementem definiującym byłoby to, że akcja dzieje się w przeszłości, to wtedy każdy film, którego akcja jest przesunięta w przeszłość, byłby filmem historycznym a przecież wiemy, że tak nie jest. Filmoznawcy uważają, że należy dodać jeszcze jeden komponent: akcja filmu powinna się rozgrywać na tle ważnych wydarzeń historycznych i w jakiś sposób się do nich odnosić. Takich wydarzeń, które trafiły do podręcznika, i które znajdując się w narracji publicznej są istotne dla kształtowania tożsamości narodowej. Wtedy możemy powiedzieć, że mamy do czynienia z filmem historycznym. Weźmy przykład z tego zestawu: Popiół i diament, jeden z najważniejszych filmów, jakie powstały w polskim kinie. Czy jest to film historyczny? Akcja dzieje się wprawdzie w przełomowym momencie przeszłości, ale z drugiej strony koncentruje się na psychologicznych dylematach młodego żołnierza podziemia. Ponadto film Wajdy, z punktu widzenia realiów roku 1945, jest ahistoryczny. Ale gdy patrzę na zestaw filmów przeznaczonych do pokazu, to okazuje się, że w większości spełniają one restrykcyjną definicję: akcja dzieje się nie tylko na tle ważnych wydarzeń historycznych, ale często ich dotyczy, jak na przykład Czarny czwartek, lub ma wpływ na losy bohaterów, jak Wrota Europy. Większość tych filmów rzeczywiście dotyka podręcznikowych narracji i dat ważnych dla Polaków. Śmiało nazwałbym je historycznymi. PM: Podczas przeglądu będą prezentowane zarówno filmy starsze, jak i nowsze. Jak Pana zdaniem zmieniło się podejście do realizacji takich filmów po transformacji ustrojowej w latach 80.? KK: Odpowiem może nie wprost. Myślę, że autorzy tego programu kierowali się kilkoma założeniami. Po pierwsze, żeby to były filmy artystycznie dobre. Po drugie, żeby były reprezentatywne dla większości wydarzeń historycznych w tym stuleciu. To znaczy żeby stanowiły przekrój ważnych dat, od początków pierwszej wojny światowej aż do stanu wojennego (choć brakuje mi tutaj filmu o roku 1989, czyli kolejnego momentu odzyskania niepodległości). Z drugiej strony mam wrażenie, że autorzy starali się nie narzucać jednej historiozoficznej wizji nie tylko martyrologicznego lub bohaterskiego wizerunku przeszłości, ani także takiego, który burzy nasze dobre samopoczucie. Takim przykładem jest właśnie Popiół i diament. Nie jest to film, który podoba się osobom o wrażliwości konserwatywnej. Pokazuje zagubionego żołnierza wyklętego, który nie wie, po co ma walczyć, i ginie na śmietniku. Prawda jest taka, że w 1945 roku żołnierze wyklęci dobrze wiedzieli, o co mają walczyć. Tymczasem Wajda prezentuje dylematy bohatera z perspektywy 1958 roku, kiedy każdy wiedział, jak historia się potoczyła i dlaczego żołnierze stali się rzeczywiście wyklęci. Innymi prowokującymi do dyskusji filmami są na przykład Śmierć prezydenta o zamachu na Gabriela Narutowicza czy Miasto 44, które dzięki sugestywnym efektom specjalnym i dobrej realizacji pokazuje to wydarzenie jako nieludzką rzeź (wpisuje się w ten sposób w tradycję Kanału Wajdy). Akceptuję to zestawienie, w którym nie patrzy się na Polskę tylko przez pryzmat pomnika ani też przez pryzmat trudnych pytań; w którym prezentuje się ekranową historię w filmach realizowanych nie tylko po 1989 roku, ale tych tworzonych w PRL. 100 lat polskiej muzyki filmowej Dziś o godz. 20:00 w Teatrze Miejskim im. Witolda Gombrowicza w Gdyni odbędzie się jedyny w swoim rodzaju koncert. Big Band Rebel Babel Ensamble zreinterpretuje na swój sposób utwory polskiej muzyki filmowej. Zespół łączący w sobie solistów, kompozytorów i tekściarzy (Krzysztof Herdzin, Maciej Obara, Pawbeats, Łukasz L.U.C. Rostkowski, Dorota Miśkiewicz, Magda Kumorek, Tamara Arciuch) zagra przeboje zarówno wybitnych polskich muzyków, takich jak Krzysztof Komeda, Bronisław Kaper, Henryk Kuźniak czy Jan A.P. Kaczmarek, jak i tych nieco mniej znanych, a równie ważnych, jak Władysław Daniłowski, Aleksander Tansman czy Henryk Wars. Ich utwory z ogromną werwą zostaną zaaranżowane jako połączenie muzyki filmowej, elektroniki, jazzu, hip-hopu i folku. pm Szansą dla wielu twórców często młodych i początkujących jest Konkurs Filmów Krótkometrażowych. W tym roku zakwalifikowało się do niego 26 tytułów. W KRÓTKIM METRAŻU SIŁA Najlepsze spośród nich wybierze trójka osób zasiadających w jury. Wśród nich znajdzie się: Maria Sadowska (przewodnicząca) Reżyserka, wokalistka, kompozytorka i autorka tekstów. Ukończyła Wydział Reżyserii PWSFTviT. Od lat z powodzeniem realizuje zarówno projekty muzyczne, jak i filmowe. Współpracowała z Michelem Legrandem, Michałem Urbaniakiem, Janem Ptaszynem Wróblewskim, Urszulą Dudziak. Jej debiut fabularny to Dzień kobiet (2013), drugi film Sztuka kochania. Historia Michaliny Wisłockiej. Filmy wyprodukowane zostały przez szkoły filmowe, jak i za pośrednictwem programu 30 minut Studia Munka przy Stowarzyszeniu Filmowców Polskich. Oto pełna lista filmów: 1410, reżyseria: Damian Kocur, produkcja: Gigant Films Atlas, reżyseria: Maciej Kawalski, produkcja: Studio Munka Stowarzyszenie Filmowców Polskich / Film Produkcja, Film Factory, Locomotive Bliscy, reżyseria: Zofia Kowalewska, produkcja: Państwowa Chłopcy z motylkami, reżyseria: Marcin Filipowicz, produkcja: Studio Munka Stowarzyszenie Filmowców Polskich / Koi Studio, TVN Córka, reżyseria: Mara Tamkovich, produkcja: Warszawska Dla Ciebie, reżyseria: Katarzyna Wiśniowska, produkcja: Państwowa Wyższa, Telewizyjna Drżenia, reżyseria: Dawid Bodzak, produkcja: Państwowa Dziku, reżyseria: Kamila Chojnacka, produkcja: Uniwersytet Elizabeth, reżyseria: Wojciech Klimala, produkcja: Uniwersytet Norah McGettigan Pisarka, reżyserka filmowa. Urodziła się w Irlandii. Ukończyła studia teatralne na University of Ulster w Irlandii Północnej, a następnie reżyserię filmową w PWSFTviT w Łodzi. Jest autorką m.in. nagradzanych krótkich metraży The Water Fight, A Song for Rebecca i Jak to jest być moją matką. W 2012 roku zrealizowała debiutancki film pełnometrażowy Sanktuarium. Fascinatrix, reżyseria: Justyna Mytnik, produkcja: Państwowa Gra w Cykora, reżyseria: Karina Hajdamowicz, produkcja: Karina Hajdamowicz Krajanki, reżyseria: Anna Drozdek, produkcja: Warszawska Murphy, reżyseria: Ivan Bambalin, produkcja: Warszawska My pleasure, reżyseria: Tadeusz Kabicz, produkcja: Uniwersytet Nikotyna, reżyseria: Ewa Wikieł, produkcja: Berlińska Akademia Filmowo-Telewizyjna Odbicie, reżyseria: Emilia Zielonka, produkcja: Studio Munka Stowarzyszenie Filmowców Polskich / Akson Studio, TVN, Gdyński Fundusz Filmowy, Coloroffon, Studio Dźwiękownia Operacja, reżyseria: Mohammed Almughanni, produkcja: Państwowa Wyższa, Telewizyjna i Teatralna w Łodzi Ostatni klient, reżyseria: Anna Urbańczyk, produkcja: Uniwersytet Relax, reżyseria: Agnieszka Elbanowska, produkcja: Studio Leszek Starzyński Montażysta, producent, wykładowca w Gdyńskiej Szkole Filmowej. Współproducent obsypanego nagrodami filmu Najlepszy (2017) Łukasza Palkowskiego, koproducent filmów Macieja Pieprzycy Chce się żyć (2013) oraz Jestem mordercą (2016). Autor montażu do filmów fabularnych, m.in. Cicha Noc Piotra Domalewskiego, Jestem mordercą, Wymyk Grega Zglińskiego i Drzazgi Macieja Pieprzycy (nagroda FPFF w 2008 roku). Munka Stowarzyszenie Filmowców Polskich / Rozbrat Films, TVN Saszka, reżyseria: Katarzyna Lesisz, produkcja: Państwowa Szczęście, reżyseria: Maciej Buchwald, produkcja: Państwowa Też coś dla ciebie mam, reżyseria: Iwo Kondefer, produkcja: Krzysztofa Ukołysz mnie, reżyseria: David Tejer, produkcja: Studio Munka Stowarzyszenie Filmowców Polskich / Alter Ego Pictures, TVN, Wajda School, Coloroffon, Halo Users, reżyseria: Jakub Piątek, produkcja: Studio Munka Stowarzyszenie Filmowców Polskich / Rzeczy, TVN, DI Factory, All, D Erceville Regiment, Aeroplan, JJ Wonder Girls, reżyseria: Anastazja Dąbrowska, produkcja: Krzysztofa Zwykłe losy Zofii, reżyseria: Dominika Gnatek, produkcja: Krzysztofa KRAKÓW W GDYNI FILMY, KTÓRE KOCHAMY NAJBARDZIEJ W ramach sekcji KFF na fali zorganizowanej z okazji 15-lecia Krakowskiej Fundacji Filmowej, w Gdyni zaprezentowanych zostanie pięć filmów z tegorocznej selekcji: cztery dokumenty i jedna animacja. Od ponad 50 lat na Krakowskim Festiwalu Filmowym prezentowane są najlepsze fabularne krótkometrażówki, dokumenty oraz animacje polskich i zagranicznych twórców. W konkursie swoje filmy przedstawiali najwybitniejsi reżyserzy: Krzysztof Kieślowski, Marcel Łoziński, Werner Herzog czy laureat Oscara Jan Svěrák. Pokażemy w tym roku Gdyni filmy, jakie kochamy najbardziej: z wyrazistymi bohaterami, mocnymi tematami, starannie zrealizowane, uczciwe zapowiada Krzysztof Gierat, dyrektor Krakowskiego Festiwalu Filmowego. III reż. Marta Pajek Srebrny Lajkonik dla reżysera najlepszego filmu animowanego Ostatnia część tryptyku podejmuje temat emocji. To sensualna, pełna erotyzmu animacja o relacjach damsko-męskich i niepokojącej grze uczuć głównych bohaterów spotykających się na końcu krętego korytarza. Miłość bezwarunkowa reż. Rafał Łysak Złoty Lajkonik dla reżysera najlepszego filmu Portret trudnej relacji babci i dwudziestokilkuletniego wnuka. Kobieta mimo wielkiej miłości do chłopaka nie może pogodzić się z jego orientacją seksualną. Over the limit reż. Marta Prus Srebrny Lajkonik dla reżysera najlepszego filmu dokumentalnego Sukces wymaga ćwiczenia charakteru i hartowania ducha. Marta Prus przedstawia dwudziestoletnią gimnastyczkę artystyczną przygotowującą się do olimpiady. Nad jej formą czuwają dwie trenerki o zupełnie odmiennym podejściu do pracy. O ojcach i synach reż. Talal Derki Złoty Róg dla reżysera najlepszego filmu dokumentalnego Życie familijne dżihadystów od środka. Film jest owocem dwuletnich obserwacji reżysera poczynionych w rodzinnej Syrii. W cieniu toczącej się wojny dorasta najmłodsze pokolenie islamskich fundamentalistów pozbawione dzieciństwa, bez możliwości podejmowania samodzielnych decyzji. Siostry reż. Michał Hytroś Srebrny Smok dla najlepszego filmu dokumentalnego Bohaterki najstarszego w Polsce klasztoru Benedyktynek to pogodne staruszki. Nie stronią od żartów, potrafią być dla siebie uszczypliwe. Opowiadają o życiu w klasztorze, doświadczeniu bycia zakonnicą, a także o przemijaniu i tęsknocie za młodością. ks 6 7
wersja na białe lub jasne tło C 0% M 0% Y 0% K 75% wersja na czarne lub ciemne tło C-10, M-100, Y-70, K-0 DZIŚ NA FESTIWALU KONKURS GŁÓWNY Zimna wojna 9:00 MK-3, 13:00 MK-2, Pewnego razu w listopadzie 9:00 MK-6, MK-2 22:40 MK-2 Twarz 11:00 MK-2 Dziura w głowie 12:00 Teatr Muzyczny, Duża Scena Kamerdyner 12:00 MK-3 22:00 MK-7, MK-6 Fuga 12:45 MK-7, MK-6 16:00 MK-2 21:00 Teatr Muzyczny, Duża Scena Autsajder 15:00 Teatr Muzyczny, Duża Scena 19:30 MK-2 Juliusz 15:00 MK-3, MK-6, MK-7 20:15 MK-3, Ułaskawienie 15:45 22:30 MK-3, GCF Sala Warszawa, Jak pies z kotem 17:00 MK-7, MK-6 Kler 19:00 MK-7, MK-6 INNE SPOJRZENIE Okna, okna 9:15 MK-7, Teatr Muzyczny, 18:00 Nie zostawiaj mnie 9:45 MK-8 Dzień czekolady 10:00 Konsulat Kultury Jeszcze dzień życia 11:00 Teatr Muzyczny, 19:30 MK-8 Moja polska dziewczyna 12:00 MK-8 21:15 Konsulat Kultury Monument 14:00 Teatr Muzyczny, 53 wojny 21:30 MK-8 KONKURS FILMÓW KRÓTKOMETRAŻO- WYCH Bliscy, Córka, Relax, Ukołysz mnie 17:00 Teatr Muzyczny, 1410, Chłopcy z motylkami, Murphy, Szczęście 19:15 Teatr Muzyczny, Atlas, Dziku, My pleasure, Users 21:10 Teatr Muzyczny, 100 LAT NIEPODLEGŁOŚCI Ostatni prom 9:30 GCF Sala Goplana Popiełuszko. Wolność jest w nas 12:00 GCF Sala Goplana Człowiek z marmuru 12:00 Konsulat Kultury Dreszcze 15:30 GCF Sala Goplana A jednak Polska. 1918 1921, Paderewski. Mistrz tonów i mąż stanu 15:30 Konsulat Kultury Wołyń 18:00 Konsulat Kultury CZYSTA KLASYKA IN MEMORIAM Tam i z powrotem 18:00 GCF Sala Goplana Wojna światów następne stulecie 21:00 GCF Sala Goplana POKAZY SPECJALNE 303. Bitwa o Anglię 14:00 MK-8 Dywizjon 303. Historia prawdziwa 17:00 MK-3 WYDARZENIA TOWARZYSZĄCE Kieślowski. Zbliżenie Promocja książki Katarzyny Surmiak-Domańskiej 17:00 MK-8 PLENER FILMOWY Excentrycy, czyli po słonecznej stronie ulicy 20:00 Plac Grunwaldzki KAŻDY WIDZ Z PRAWEM GŁOSU. NAJWAŻNIEJSZE LAURY OD PUBLICZNOŚCI DLA TWÓRCÓW Jak co roku, jednym z jurorów Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych jest publiczność. W plebiscycie organizowanym przez Telewizję Kino Polska weźmie udział szesnaście filmów z Konkursu Głównego. Na zwycięzcę, który w tym roku zaskarbi sobie uznanie widzów, czeka 15 tysięcy złotych! Nagroda Publiczności jest szczególnie ważna dla twórców, ale także dla nas jako telewizji, ponieważ stanowi najbardziej interesujące porównanie gustów publiczności mówi Zuzanna Wolska, przedstawicielka Telewizji Kino Polska. Jest to tym bardziej istotne wyróżnienie, że przecież widzowie są głównymi odbiorcami sztuki tworzonej przez naszych laureatów. Widzowie oddają swoje głosy na specjalnych kuponach, które otrzymują przed wejściem do sali kinowej. Do urny trafiają oceny w skali od 1 do 5. Wyniki plebiscytu publiczności zostaną ogłoszone w sobotę, 22 września, w Teatrze Muzycznym im. Danuty Baduszkowej w Gdyni, na gali zamknięcia festiwalu. W ubiegłym roku najbardziej pozytywne emocje wśród publiczności wzbudził Najlepszy Łukasza Palkowskiego historia Jerzego Górskiego, który mimo wielu przeciwności został mistrzem świata w podwójnym triatlonie. mad Telewizja Polska S.A. jest wyłącznym właścicielem wszelkich znaków towarowych (logotypów) zamieszczonych w serwisie LOGO, zwanym dalej Serwisem. Telewizja Polska S.A. zastrzega sobie wszelkie prawa do korzystania i rozpowszechniania znaków towarowych (logotypów) zamieszczonych w Serwisie. Zamieszczone w Serwisie logotypy Telewizji Polskiej S.A. oraz jej jednostek programowych są znakami zarejestrowanymi w Urzędzie Patentowym chronionymi przepisami ustawy z dnia 30 czerwca 2000r. Prawo własności przemysłowej (Dz.U. 01.49.508 z późn. zm.), ustawy z dnia 16 kwietnia 1993r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U.93.47.211 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo autorskie i prawa pokrewne (Dz. U. 06.90.631 j.t.) Wszelkie korzystanie, rozpowszechnianie oraz zmiana zamieszczonych w Serwisie znaków towarowych (logotypów) Telewizji Polskiej S.A. oraz jej jednostek programowych bez uzyskania uprzedniej, pisemnej zgody Telewizji Polskiej S.A. jest zabronione. Wszelkie projekty materiałów opracowane przez podmiot upoważniony na podstawie pisemnej zgody Telewizji Polskiej S.A. zawierające znaki towarowe (logotypy) Telewizji Polskiej S.A. oraz jej jednostek programowych przed ich rozpowszechnieniem podlegają pisemnej akceptacji Telewizji Polskiej S.A. Redakcja Gazety Festiwalowej : MAŁGORZATA RAKOWIEC redaktor naczelny WALDEMAR (KACPER) GABIS sekretarz redakcji MAREK SAYAN SKWARSKI MASKVA.PL art director i rysynki BEAUTYWORLD Art Agency WOJTEK RUDNIK skład Foto: TOMEK KAMIŃSKI, WOJTEK ROJEK MATEUSZ DEMSKI, JAROSŁAW KUREK, KINGA MAJCHRZAK, PAWEŁ MOZOLEWSKI, MARTA PĘCAK, PAULINA RICHERT, KASIA SIEWKO, MATEUSZ SŁOWIK, BARTOSZ TESARZ, ZOFIA WIERZCHOLSKA Korekta: MONIKA TURAŁA Druk: DMG 8