PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Praw Kobiet i Równouprawnienia 03.12.2012 2012/2301(INI) PROJEKT SPRAWOZDANIA w sprawie wpływu kryzysu gospodarczego na równouprawnienie kobiet i mężczyzn oraz na prawa kobiet (2012/2301 (INI)) Komisja Praw Kobiet i Równouprawnienia Sprawozdawczyni: Elisabeth Morin-Chartier PR\921039.doc PE500.651v02-00 Zjednoczona w różnorodności
PR_INI SPIS TREŚCI Strona PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO...3 UZASADNIENIE...10 PE500.651v02-00 2/12 PR\921039.doc
PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO w sprawie wpływu kryzysu gospodarczego na równouprawnienie kobiet i mężczyzn oraz na prawa kobiet (2012/2301 (INI)) Parlament Europejski, uwzględniając art. 2 i art. 3 ust. 3 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej oraz art. 8, art. 153 ust. 1 lit. i) i art. 157 oraz Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, uwzględniając art. 23 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, uwzględniając komunikat Komisji z dnia 18 kwietnia 2012 r. zatytułowany W kierunku odnowy gospodarczej sprzyjającej zatrudnieniu (COM(2012)0173) oraz dokument towarzyszący w sprawie wykorzystywania potencjału usług osobistych i usług dla gospodarstw domowych w zakresie zatrudnienia (SWD(2012)0095), uwzględniając przedłożony przez Komisję wniosek z dnia 6 października 2011 r. dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Programu Unii Europejskiej na rzecz przemian i innowacji społecznych (COM(2011)0609), uwzględniając europejski pakt na rzecz równości płci (2011 2020) przyjęty przez Radę Europejską w marcu 2011 r., uwzględniając sprawozdanie Komisji z 2011 r. na temat postępów w dziedzinie równości kobiet i mężczyzn w roku 2010 (SEC(2011)0193), uwzględniając komunikat Komisji z dnia 21 września 2010 r. zatytułowany Strategia na rzecz równości kobiet i mężczyzn 2010 2015 (COM(2010)0491), uwzględniając wniosek dotyczący decyzji Rady w sprawie wytycznych dla polityki zatrudnienia państw członkowskich: Zintegrowane wytyczne dotyczące strategii Europa 2020 część druga (COM(2010)0193), uwzględniając dyrektywę 2006/123/WE z dnia 12 grudnia 2006 r. dotyczącą usług na rynku wewnętrznym 1, uwzględniając dyrektywę 2006/54/WE z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy (przekształcenie) 2, uwzględniając dyrektywę Rady 2004/113/WE z dnia 13 grudnia 2004 r. wprowadzającą w życie zasadę równego traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie dostępu do towarów i usług oraz dostarczania towarów i usług 3 ; 1 Dz.U. L 376 z 27.12.2006, s. 36. 2 Dz.U. L 204 z 26.7.2006, s. 23. 3 Dz.U. L 373 z 21.12.2004, s. 37. PR\921039.doc 3/12 PE500.651v02-00
uwzględniając Konwencję z dnia 18 grudnia 1979 r. w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, uwzględniając swoją rezolucję z dnia 6 maja 2009 r. w sprawie aktywnej integracji osób wykluczonych z rynku pracy 1, uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 czerwca 2010 r. w sprawie kwestii równouprawnienia kobiet i mężczyzn w kontekście pogorszenia koniunktury i kryzysu finansowego 2, uwzględniając swoją rezolucję z z dnia 19 października 2010 r. w sprawie kobiet w niepewnej sytuacji zawodowej 3, uwzględniając swoją rezolucję z dnia 8 lutego 2011 r. w sprawie równouprawnienia kobiet i mężczyzn w Unii Europejskiej 2010 4, uwzględniając swoją rezolucję z dnia 8 marca 2011 r. w sprawie ubóstwa kobiet w Unii Europejskiej 5, uwzględniając swoją rezolucję z dnia 6 lipca 2011 r. w sprawie kobiet i kierownictwa przedsiębiorstw 6, uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 września 2011 r. w sprawie przedsiębiorczości kobiet w małych i średnich przedsiębiorstwach 7, uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 października 2011 r. w sprawie sytuacji matek samotnie wychowujących dzieci 8, uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 marca 2012 r. w sprawie równouprawnienia kobiet i mężczyzn w Unii Europejskiej 2011 9, uwzględniając swoją rezolucję z dnia 24 maja 2012 r. zawierającą zalecenia dla Komisji w sprawie stosowania zasady równości wynagrodzeń dla pracowników płci męskiej i żeńskiej za taką samą pracę lub pracę tej samej wartości 10, uwzględniając rezolucję z dnia 11 września 2012 r. w sprawie warunków pracy kobiet w sektorze usług 11, 1 Teksty przyjęte, P6_TA(2009)0371. 2 Teksty przyjęte, P7_TA(2010)0231. 3 Dz.U. C 70E z 8.3.2012, s. 1. 4 Teksty przyjęte, P7_TA(2011)0085. 5 Teksty przyjęte, P7_TA(2011)0086. 6 Teksty przyjęte, P7_TA(2011)0330. 7 Teksty przyjęte, P7_TA(2011)0367 8 Teksty przyjęte, P7_TA(2011)0458. 9 Teksty przyjęte, P7_TA(2012)0069. 10 Teksty przyjęte, P7_TA(2012)0225. 11 Teksty przyjęte, P7_TA(2012)0322. PE500.651v02-00 4/12 PR\921039.doc
uwzględniając art. 48 Regulaminu, uwzględniając sprawozdanie Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia, a także opinie Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych oraz Komisji Rozwoju Regionalnego (A7-0000/2012), A. mając na uwadze, że Unia Europejska doświadcza największego kryzysu gospodarczego i finansowego od czasów wielkiej depresji w latach 30 ubiegłego stulecia oraz że kryzys spowodował znaczny wzrost bezrobocia w państwach członkowskich; mając na uwadze, że kryzys ten niesie ze sobą szczególnie poważne skutki dla kobiet, których dotyka bezpośrednio poprzez utratę i niepewność zatrudnienia lub pośrednio poprzez cięcia budżetowe obejmujące sektor usług publicznych i pomoc społeczną; mając zatem na uwadze, że w podejściu do tego kryzysu oraz poszukiwaniu rozwiązań pozwalających stawić mu czoła kwestią podstawową jest skoncentrowanie się na wymiarze równouprawnienia kobiet i mężczyzn; B. mając na uwadze, że w pierwszej fazie kryzysu gospodarczego jego skutki były boleśniej odczuwane przez mężczyzn niż przez kobiety oraz że obserwowane zmiany w poziomie bezrobocia kobiet i mężczyzn wykazują zróżnicowane tempo: kobiety nie były pierwszymi ofiarami kryzysu, jednak to one odczuwają teraz najdotkliwiej i najdłużej jego konsekwencje; mając na uwadze, że na obecnym etapie kryzys jest dokumentowany w mniejszym stopniu, w związku z czym jego skutki dla kobiet zdają się być niedostatecznie postrzegane; C. mając na uwadze, że kobiety bezrobotne często nie są uwzględniane w oficjalnych danych, gdyż często odchodzą one z rynku pracy, by wykonywać pracę nieodpłatną lub nierejestrowaną; D. mając na uwadze, że cięcia budżetowe, jakich dokonały rządy przy okazji wdrażania planów oszczędności, dotykają sektora publicznego, gdzie pracuje najwięcej kobiet stanowią one bowiem 70% zatrudnionych w tym sektorze oraz że to kobiety stają się obecnie głównymi ofiarami środków oszczędnościowych; E. mając na uwadze, że w przypadku kobiet ograniczeniu liczby miejsc pracy towarzyszy głównie dostosowanie czasu pracy oraz że skutki ożywienia gospodarczego wystąpią najprawdopodobniej szybciej w sektorze przemysłu i spowodują szybszy wzrost zatrudnienia wśród mężczyzn niż wśród kobiet; mając na uwadze, że skutki oszczędności dokonanych w sektorze publicznym będą zatem miały trwalszy wpływ na zatrudnienie kobiet; F. mając na uwadze, że obecne skutki kryzysu będą miały także w dalszej perspektywie poważny wpływ na kobiety w związku z nieregularnością ich ścieżek zawodowych spowodowaną faktem, że zatrudnienie jest niestałe lub nawet nierejestrowane, nisko wynagradzane, często w niepełnym wymiarze godzin i ostatecznie dające prawo do bardzo niskich świadczeń emerytalnych; G. mając na uwadze, że zatrudnienie kobiet jest postrzegane stereotypowo i że nadal utrzymuje się pogląd, zgodnie z którym bezrobocie mężczyzn to problem o wiele poważniejszy niż bezrobocie kobiet; PR\921039.doc 5/12 PE500.651v02-00
H. mając na uwadze, że w 2010 r. 1 blisko 23% obywateli Unii Europejskiej było zagrożonych widmem ubóstwa lub wyłączenia społecznego i że to zubożenie społeczeństwa dotyka głównie kobiet, które stają często przed licznymi trudnościami w postaci konieczności samotnego wychowywania dzieci, co w większości przypadków dotyczy kobiet, problemów z utrzymaniem lub znalezieniem w tej sytuacji pracy, problemów mieszkaniowych i związanych z obowiązkiem utrzymania innych osób (dzieci, rodziców, osób chorych lub niepełnosprawnych); I. mając na uwadze, że notuje się wzrost nierejestrowanej i niepodlegającej wynagrodzeniu podejmowanej niekoniecznie dobrowolnie pracy kobiet, której celem jest uniknięcie kryzysu, oraz że według badań OCDE 2 praca w domu stanowi 33% PKB państw członkowskich ODCE; J. mając na uwadze, że w Unii Europejskiej to w większości kobiety skorzystały na stworzeniu nowych miejsc pracy w latach 1998 (stopa zatrudnienia kobiet w UE : 55,6%) 2008 (stopa zatrudnienia kobiet w UE : 62,8%) 3, oraz że zatrudnienie wzrosło o 12,7% w przypadku kobiet i jedynie o 3,18% w przypadku mężczyzn, choć stopa bezrobocia (w 2012 r.) 4 pozostaje nieco wyższa w przypadku kobiet (10,7% dla kobiet i 10,6% dla mężczyzn); K. mając na uwadze, że w 2011 r. 31,6% kobiet zaś tylko 8,1% mężczyzn pracowało w niepełnym wymiarze godzin; L. mając na uwadze, że kobiety podejmujące karierę zawodową stanowią siłę napędową na drodze do przywrócenia wzrostu gospodarczego, że przyczyniają się one do zwiększenia dochodów rodzin, co z kolei powoduje wzrost konsumpcji i pozwala zwiększyć dynamikę gospodarki; 1. przypomina, że równość kobiet i mężczyzn stanowi jeden z podstawowych celów Unii Europejskiej oraz że musi też być jedną z podstawowych zasad podejmowania działań w odpowiedzi na obecny kryzys gospodarczy i finansowy; 2. przypomina, że po trwającym ponad 10 lat okresie stałego wzrostu stopy zatrudnienia kobiet, która w 2008 r. sięgała 62,8%, od początku kryzysu gospodarczego nastąpił w Unii Europejskiej niewielki spadek zatrudnienia, które w 2011 r. wyniosło 62,3 %; dlatego podkreśla, że w ramach strategii na rzecz zachowania miejsc pracy i pobudzenia wzrostu konieczne jest znalezienie trwałych rozwiązań przy uwzględnieniu wymiaru równouprawnienia kobiet i mężczyzn ; 3. zwraca uwagę, że pomimo porównywalnej stopy bezrobocia kobiet i mężczyzn, skutki kryzysu były dla nich odmienne, gdyż warunki pracy kobiet stały się bardziej niepewne, ich dochody znacznie się zmniejszyły między innymi z powodu utrzymywania się nierówności w wynagradzaniu mężczyzn i kobiet różnica ta średnio wynosi 17% oraz wynikającej z niej nierówności w zakresie zasiłków dla bezrobotnych, coraz 1 Eurostat: W 2010 r. 23% obywateli UE było zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym Wydanie 9/2012 2 OCDE, Panorama społeczeństwa w roku 2011 wskaźniki społeczne OCDE, @OCDE2011 3 Eurostat: Stopa zatrudnienia kobiet, 27 państw Unii Europejskiej 4 Eurostat: Zharmonizowana stopa bezrobocia mężczyzn i kobiet w Unii Europejskiej wrzesień 2012 PE500.651v02-00 6/12 PR\921039.doc
popularniejszej formy narzuconego zatrudnienia w niepełnym wymiarze godzin czy też zwiększenia się odsetka zajęć tymczasowych lub na czas określony w miejsce bardziej stałego zatrudnienia; 4. przypomina, że nadal występują bardzo duże różnice między państwami członkowskimi Unii Europejskiej w poziomie zatrudnienia kobiet, który waha się między 48,6% a 77,2%, oraz że te zróżnicowane sytuacje wymagają odpowiednio dostosowanych działań; podkreśla ponadto konieczność posiadania wspólnych wiarygodnych wskaźników umożliwiających dokonywanie oceny potrzeb i w konsekwencji podejmowanie odpowiednich działań; 5. przypomina, że przed kryzysem gospodarczym kobiety stanowiły już większość osób zagrożonych niepewnością zatrudnienia lub pracujących w niepełnym wymiarze godzin oraz że tendencja ta nasiliła się wskutek kryzysu; 6. podkreśla, że kobiety odegrały kluczową rolę w opieraniu się kryzysowi, oraz że w świetle ostatnich publikacji odgrywają także kluczową rolę w poprawie konkurencyjności i wydajności przedsiębiorstw tam, gdzie zajmują one stanowiska kierownicze, w związku z czym istnieje pilna potrzeba, by włączyć je do opracowywania planów ożywienia gospodarczego, a co za tym idzie promować spójność społeczną; 7. podkreśla, że obecny kryzys gospodarczy i finansowy oraz ograniczenia budżetowe będące jego następstwem nie mogą zaprzepaścić wyników, jakie uzyskano dzięki polityce promowania równouprawnienia kobiet i mężczyzn, ani też służyć jako pretekst do ograniczenia wysiłków w tym zakresie; 8. przypomina, że cięcia w budżetach publicznych spowodują zwiększenie się nierówności w traktowaniu kobiet i mężczyzn, wzrost stopy bezrobocia kobiet, które stanowią większość w sektorze publicznym i są głównymi beneficjentami polityki socjalnej, a co za tym idzie cięcia te spowodują nasilenie się zjawiska feminizacji ubóstwa; 9. zwraca się do Komisji i państw członkowskich o włączenie do wszystkich aspektów polityki zatrudnienia ogólnego podejścia na rzecz propagowania równości kobiet i mężczyzn, o podjęcie koniecznych środków sprzyjających powrotowi kobiet na rynek pracy oraz o uwzględnienie tego podejścia w wytycznych Unii Europejskiej dotyczących zatrudnienia; 10. z zadowoleniem przyjmuje wniosek dotyczący dyrektywy zmierzającej do zapewnienia lepszej równowagi kobiet i mężczyzn na stanowiskach kierowniczych w przedsiębiorstwach; 11. apeluje do państw członkowskich o wprowadzenie polityki masowych szkoleń pracowników, aby przygotować ich do zmian w strukturze zatrudnienia oraz do nowych form zatrudnienia, przy uwzględnieniu szczególnego miejsca kobiet w tej strukturze; domaga się, by regularnie realizować w przedsiębiorstwach plany szkoleń, tak by przygotować pracowników do reorientacji zawodowej, zaproponować dostosowany do potrzeb program zmiany kwalifikacji oraz szkolenia dostosowane do potrzeb osób poszukujących zatrudnienia oraz słabo wykwalifikowanych pracowników; PR\921039.doc 7/12 PE500.651v02-00
12. zwraca się do Komisji i do państw członkowskich o promowanie strategii i programów szkoleń zawodowych przeznaczonych dla kobiet z myślą o zwiększeniu ich udział w różnych sektorach działalności, a także o rozważnie konkretnych środków towarzyszących pozwalających kobietom pogodzić ich obowiązki zawodowe, szkolenia i życie rodzinne; przypomina, że Europejski Fundusz Społeczny odgrywa istotną rolę w integracji zawodowej za pośrednictwem strategii szkoleniowych, i zachęca państwa członkowskie oraz władze lokalne do propagowania korzystania z tego funduszu; 13. przypomina, że w wielu państwach członkowskich wraz z nastaniem kryzysu gospodarczego zmniejszyły się możliwości znalezienia przez młode kobiety (w wieku od 15 do 24 roku życia) pierwszego zatrudnienia w pełnym wymiarze godzin i że, by zaradzić tej sytuacji, wiele z tych kobiet przedłuża okres studiów; stwierdza, że pomimo tej tendencji oraz faktu, że lepsze wykształcenie daje kobietom zasadniczo większe bezpieczeństwo, ich dyplomy są nadal niżej cenione niż dyplomy mężczyzn; 14. apeluje do państw członkowskich o wspieranie przedsiębiorczości kobiet poprzez zachęcanie i wspieranie kobiet zakładających przedsiębiorstwa, ułatwianie im dostępu do finansowania, zwłaszcza za pośrednictwem mikrokredytów, oraz poprzez wspieranie rozwijania kobiecych sieci przedsiębiorczości i wsparcia; 15. zwraca się do państw członkowskich o wspieranie przedsiębiorczości kobiet w gospodarce ekologicznej generującej nowe miejsca pracy; zauważa, że sektor energii odnawialnej może stanowić źródło nowych możliwości zawodowych dla kobiet przedsiębiorców na obszarach, na których bezrobocie kobiet jest szczególnie wysokie; 16. zwraca się do państw członkowskich o wspieranie tworzenia miejsc pracy w sektorze gospodarki społecznej, w którym dominuje nieodpłatna praca kobiet; 17. domaga się ustanowienia strategii na rzecz transportu publicznego z uwzględnieniem zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn, aby umożliwić kobietom bardziej aktywny udział w rynku pracy i poszukiwanie zatrudnienia, zapewniając im prawdziwą mobilność i umożliwiając im lepsze pogodzenie życia rodzinnego z zawodowym; 18. zwraca się do Komisji i Rady o przyjęcie planu działań pozwalającego osiągnąć cele, które zostały wyznaczone w Barcelonie z myślą o zorganizowaniu lepszej opieki nad dziećmi oraz rozwinięciu sieci żłobków przy przedsiębiorstwach i grupach przedsiębiorstw; podkreśla znaczenie negocjacji zbiorowych z partnerami społecznym w celu umożliwienia lepszego pogodzenia życia zawodowego i rodzinnego na szczeblu sektorowym, krajowym i regionalnym; 19. kładzie nacisk na fakt, że decyzje niektórych państw członkowskich o cięciach w budżecie przeznaczonym na opiekę nad dziećmi, edukację szkolną i przedszkolną i pomoc dla osób potrzebujących mają bezpośredni wpływ na kobiety, które przejmują większość dodatkowych obowiązków z tego wynikających; 20. wskazuje, że ubóstwo kobiet wynika nie tylko z niedawnego kryzysu gospodarczego, lecz mają na nie także wpływ różne czynniki : stereotypy, różnice w wynagrodzeniu kobiet i mężczyzn, niemożność pogodzenia życia rodzinnego z zawodowym, dłuższe średnie trwanie życia kobiet, a także ogólnie wszelkie rodzaje dyskryminacji ze względu na płeć, PE500.651v02-00 8/12 PR\921039.doc
które dotyczą głównie kobiet; 21. stwierdza, że kryzys gospodarczy sprzyja znęcaniu się nad kobietami i wszelkim formom przemocy wobec nich, a także prostytucji, której ofiarą padają kobiety, co stanowi naruszenie praw człowieka; 22. domaga się, by w związku z brakiem wiarygodnych danych ocenić wpływ kryzysu gospodarczego na warunki pracy kobiet przejawiający się dyskryminacją przy zatrudnianiu, większym obciążeniem pracą, presją i stresem w pracy czy moralnym i psychologicznym znęcaniem się; 23. ponawia swój apel do Europejskiego Instytutu Równości Kobiet i Mężczyzn o stałe monitorowanie, przy wykorzystaniu dokładnych i wiarygodnych wskaźników, wpływu kryzysu gospodarczego i finansowego na równe traktowanie kobiet i mężczyzn, które staje się prawdziwym zwierciadłem prowadzonej polityki, oraz o przedstawianie Parlamentowi Europejskiemu i Komisji Europejskiej corocznych sprawozdań w tym zakresie; 24. zwraca się do Komisji o przejęcie przywództwa w działaniach zmierzających do ograniczenia różnych dla każdej z płci skutków polityki oszczędności w Europie, o wykorzystanie semestru europejskiego, zaleceń i procedur specyficznych dla każdego państwa, aby zagwarantować na poziomie krajowym kontrolę nad negatywnymi skutkami środków oszczędnościowych dla kobiet i równego traktowania płci w celu wyeliminowania tych skutków; 25. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji. PR\921039.doc 9/12 PE500.651v02-00
UZASADNIENIE Od 2008 r. rytm gospodarki wyznaczają następujące po sobie kryzysy: finansowy, gospodarczy, a obecnie społeczny. Ten ostatni kryzys jest zdecydowanie niedoceniany przez rządy europejskie, które najpierw podjęły środki służące ożywieniu finansowemu, aby następnie przyjąć plany oszczędności budżetowych i w ten sposób położyć kres spirali deficytów publicznych, a co za tym idzie dostosować się do traktatu z Maastricht. Konsolidacja budżetów państw członkowskich zdecydowanie przyćmiła kryzys społeczny, który nasila się wraz z kolejnymi etapami kryzysu gospodarczego i dotyka głównie kobiet. W 2008 r., gdy kryzys gospodarczy dał o sobie znać, natychmiastowy wpływ na zatrudnienie był odczuwalny w znacznie większym stopniu przez mężczyzn niż przez kobiety. Nie były więc one pierwszymi ofiarami kryzysu, jednak w 2009 r. nastąpiło szybkie pogorszenie ich sytuacji. Należy jednak zaznaczyć, że istnieją różnice między państwami członkowskimi i sektorami działalności. W odniesieniu do mężczyzn, likwidowane miejsca pracy dotyczyły sektora przemysłu, który reaguje na kryzys najszybciej; kobiety, zatrudnione głównie w sektorze usług, odczuły kryzys w drugiej kolejności. Podobnie młode kobiety, które posiadają lepsze wykształcenie, były dłużej chronione przed kryzysem, nawet jeśli ich dyplom był mniej doceniany, co miało wpływ na wynagrodzenie. Kobiety europejskie są ofiarami tzw. cichego kryzysu. Skutki kryzysu dały się odczuć później i z mniejszą siłą niż w przypadku mężczyzn, jednak są one niezaprzeczalne. Jednakże zatrudnienie mężczyzn odnotuje szybszy wzrost, podczas gdy środki oszczędnościowe wprowadzone w sektorze usług publicznych będą miały długotrwały wpływ na zatrudnienie kobiet. Jeszcze bardziej zakorzeniona jest w zbiorowej świadomości idea, zgodnie z którą bezrobocie mężczyzn jest problemem poważniejszym niż bezrobocie kobiet. Od początku siódmej kadencji w licznych sprawozdaniach Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia były już analizowane różne aspekty tej problematyki. Polityka oszczędności budżetowych: podwójne obciążenie dla kobiet Kobiety, jeszcze przed nastaniem kryzysu dotknięte bezrobociem, niepewnością zatrudnienia i niskim wynagrodzeniem w większym niż mężczyźni stopniu, obecnie ponoszą konsekwencje środków podjętych przez rządy w celu zmniejszenia deficytów publicznych, będących sposobem na dostosowanie się do kryzysu. Kobiety pracujące w sektorze publicznym, gdzie stanowią blisko 70% zatrudnionych, są głównymi ofiarami cięć budżetowych, o jakich zdecydowały rządy państw członkowskich. W niektórych państwach członkowskich 1 kadry wykonujące funkcję publiczną uległy 1 Międzynarodowe Biuro Pracy: Sprawozdanie w sprawie światowych trendów w zatrudnieniu w roku 2012, s. 20. PE500.651v02-00 10/12 PR\921039.doc
zmniejszeniu nawet o 25%. Ponadto nastąpiło zmniejszenie lub zamrożenie wynagrodzeń w sektorze publicznym, zaś umowy na czas określony często nie były przedłużane. Inną negatywną konsekwencją są środki ograniczenia świadczeń rodzinnych, urlopu macierzyńskiego czy świadczeń dla rodziców samotnie wychowujących dzieci, które to środki zwiększyły ryzyko ubóstwa kobiet i ich uzależnienie od innych członków rodziny. W przypadku kobiet, które zachowały swoje miejsce pracy, jest ono często poniżej kwalifikacji, jakie zdobyły, oraz posiadanego przez nie dyplomu, natomiast pozostając na tym stanowisku, biorą one na siebie ryzyko zatracenia tych kwalifikacji. Ponadto oferty pracy przewidują obecnie częściej niż umowy na czas nieokreślony umowy tymczasowe lub pracę w niepełnym wymiarze godzin. W 2011 r. 31,6% kobiet pracowało w niepełnym wymiarze godzin. Zjawisko to przybrało takich rozmiarów, że Komisja nie mówi już o zatrudnieniu w niepełnym wymiarze godzin, lecz o bezrobociu w niepełnym wymiarze godzin 1. Aby uniknąć bezrobocia młode kobiety często przedłużają studia lub kontynuują naukę, tak by opóźnić moment wejścia na rynek pracy, lub po prostu najzwyczajniej rezygnują z poszukiwania pracy. Przed tymi, które zdołały zachować pracę, pojawia się często problem konieczności pogodzenia życia zawodowego i prywatnego. Muszą one łączyć pracę z obowiązkami domowymi które w większości wypełniają właśnie kobiety a także nierzadko z pomocą osobom pozostającym na ich utrzymaniu (dzieci, rodzice, osoby chore lub niepełnosprawne). Różnorodne ograniczenia świadczeń socjalnych, cięcia w budżecie przeznaczonym na infrastrukturę socjalną, edukację, opiekę nad dziećmi, służbę zdrowia i opiekę nad osobami niesamodzielnymi prowadzą do przeniesienia tej odpowiedzialności na gospodarstwa domowe, najczęściej na kobiety, i prowadzą do rezygnacji przez nie z płatnej pracy lub ograniczenia jej wymiaru, aby wypełniać zadania, o które państwo już nie dba, lub na których zlecenie innym nie mogą już sobie pozwolić. Praca nierejestrowana jest dla niektórych kobiet jedynym rozwiązaniem, gdyż nie mogą już one dłużej sprostać różnym obciążeniom lub gdyż poziom wynagrodzenia, jakie otrzymują za pracę, którą wykonują, nie wystarczy, by sprostać większym podatkom, a jednocześnie zmniejszeniu świadczeń socjalnych. Wolą one zatem opuścić rynek pracy i podjąć pracę w gospodarce nieformalnej. Splot tych wszystkich czynników przyczynia się do wzmocnienia nierówności między płciami. Zalecenia dotyczące przezwyciężenia kryzysu Uwzględnienie zagadnienia równości kobiet i mężczyzn w rozwiązaniach, jakie władze publiczne zastosują w obliczu kryzysu, jest niezbędne. 1 Komisja Europejska: Sprawozdanie z 2010 r. w sprawie równouprawnienia kobiet i mężczyzn w Unii Europejskiej PR\921039.doc 11/12 PE500.651v02-00
Jednym z pierwszych elementów działań jest edukacja i szkolenia, zarówno początkowe, jak i ustawiczne, aby umożliwić dostosowanie się do przemian na rynku pracy. Przewidywania dotyczące zatrudnienia wskazują, że w przyszłych latach 15% miejsc pracy wymagających niższych kwalifikacji zniknie, natomiast 15% nowych miejsc pracy będzie wymagało wysokich kompetencji 1. Dlatego należy koniecznie przeanalizować wszystkie strategie szkoleń, biorąc pod uwagę szczególną pozycję kobiet. W tej perspektywie należy uruchomić Europejski Fundusz Społeczny oraz wszelkie inne programy europejskie, aby umożliwić lepszą integrację społeczną poprzez integrację zawodową. Należy podkreślić, że ograniczenia budżetowe miały duży ujemny wpływ na możliwość pogodzenia życia zawodowego z życiem rodzinnym oraz że dotyczy to w szczególności rodziców wychowujących samotnie dzieci, a najczęściej kobiet. Lepsze rozwiązanie tych kwestii przy zapewnieniu możliwości opieki nad dziećmi, w tym rozwoju sieci żłobków przy przedsiębiorstwach bądź grupach przedsiębiorstw, przyczyni się do utrzymania poziomu zatrudnienia kobiet. Takie wyniki można osiągnąć między innymi w drodze zbiorowych negocjacji z partnerami społecznymi. Kryzys stanowi czynnik potęgujący zjawisko przemocy wobec kobiet (molestowanie, przemoc w pracy i przemoc w rodzinie). Cięcia budżetowe nie powinny zachwiać finansowaniem programów i stowarzyszeń działających na rzecz walki z tego typu przemocą. Należy podkreślić, jak ważną rolę odgrywają kobiety przy wychodzeniu z kryzysu, i że w związku z tym wnioski Komisji Europejskiej dotyczące równowagi kobiet i mężczyzn na stanowiska kierowniczych idą w dobrym kierunku. Ponadto należy podjąć szereg działań, aby poprawić pozycję kobiet w społeczeństwie, tak by były one w większym stopniu zaangażowane w podejmowanie decyzji politycznych i gospodarczych. I wreszcie Komisja Europejska odgrywa kluczową rolę, dbając o to, by strategie na rzecz zatrudnienia w Unii Europejskiej oraz jej strategie gospodarcze uwzględniały cele i zobowiązania dotyczące równości kobiet i mężczyzn. Komisja musi również posłużyć się planami ożywienia gospodarczego w celu wzmocnienia praw kobiet i włączyć wymiar równouprawnienia we wszystkich jego aspektach do wieloletnich ram finansowych na lata 2014-2020. 1 Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 26 października 2011 r. w sprawie Programu na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia, P7_TA(2011)0466. PE500.651v02-00 12/12 PR\921039.doc