Zablokowanie w obrębie TH, L-S i SK-B Techniki badania - propozycja: 1. Test luzu podczas ślizgu doczaszkowego 2. Test luzu podczas rotacji mgr Mirosław Dębski PT OMT Centrum Ortopedycznej Terapii Manualnej im. Prof. F.Kaltenborna w Klinice Uzdrowiskowej Pod Tężniami w Ciechocinku
Hiper-mobilność i hipo-mobilność Hipermobilność (ból) leczenie: stabilizacja mięśniowa (wymaga czasu) ortezy (pasy lędźwiowe) profilaktyka (siedzenie, pochylanie) Najszybsza pomoc w likwidowaniu bólu: uruchomienie segmentów hipomobilnych (bezbolesnych!!!) Jak je odnaleźć??? 2
Zablokowanie Zablokowanie to potoczne określenie ograniczonej ruchomości zmniejszona ruchomość = hipomobilność Hipomobilność może mieć różne podłoże: - stawowe (gra stawowa zmieniona) - mięśniowe (gra stawowa prawidłowa) - nerwowe ( gra stawowa prawidłowa) 3
Gra stawowa techniki wykonania Gra stawowa to badanie ruchów translatorycznych: 1954 Kompresji stan chrząstki Trakcji Ślizgu elastyczność torebki i więzadeł w stawie gdy ograniczenie zakresu hipomobilność 4
Hipomobilność Zmiana napięcia ( zablokowanie )? Zmiany strukturalne ( przykurcz ) Miofibroblast Wiązania krzyżujące się Sklejenia Mechanizm ochronny Możliwe do zredukowania Niemożliwe do zredukowania Połączenia lipidowe Fibryna Brak SZ stopnia II Brak bólu Stopień III Matriks Ukrwienie Stopień III wielokrotny Turn over Stopień III Zachyłek Pomiędzy powierzchniami stawowymi Pomiędzy łożyskami ślizgowymi 5
Jak odróżnić zablokowanie od przykurczu? Prof.F.Kaltenborn: Zrobić manipulację diagnostyczną i potem sprawdzić czy gra stawowa i zakres ruchu anatomicznego w stawie się poprawiły Ale czasem z różnych powodów manipulacja jest nieskuteczna i zablokowanie dalej się utrzymuje jak to rozpoznać? 6
Gra stawowa stopnie ruchu Trzy stopnie ruchu I, II i III (trakcja i ślizg): I rozluźnienie II napinanie - strefa luzu (SZ) - strefa narastania oporu (TZ) - koniec stopnia II - wyraźne zatrzymanie III rozciąganie 7
Hipomobilność zmiany strukturalne HIPOMOBILNOŚĆ W badaniu gry stawowej Gdy zmiany strukturalne (przykurcz) - jest obecna strefa luzu (SZ)!!! Przyczyny: po unieruchomieniu, po zapaleniu w stawie zmiany zwyrodnieniowe stawów (artroza) zmiany zwyrodnieniowe na krawędziach trzonów (zmiany pozapalne) 8
Hipomobilność zwiększone napięcie tkanek HIPOMOBILNOŚĆ W badaniu gry stawowej Gdy zmiana napięcia tkanek (zablokowanie) - nie ma strefy luzu (SZ), - jest od razu strefa narastania oporu (TZ) tzn. mały opór na początku ruchu - Powód - utrzymuje się stałe napięcie tkanek 9
Zakres ruchu i opór w dysfunkcjach Meeting K-E OMT Gran Canaria 2014 Dysfunkcje: 1. Hipomobilność 1.a przykurcz 1.b zablokowanie 2. Hipermobilność First Stop 1a przykurcz BRAK II SZ II TZ III 2 1b zablokowanie 10
Jak badać zablokowanie? Badać czy jest strefa luzu (SZ) na początku ruchu gry stawowej (trakcja i ślizg) Wykorzystywać jak najmniejszą siłę do przemieszczania kości Testować luz na początku ruchu, a nie opór końcowy TESTOWAĆ POCZĄTEK RUCHU, A NIE JEGO KONIEC 11
Jak badać zablokowanie? Jeżeli z minimalną siłą jest odrobina luzu na początku ruchu to nie ma zablokowania (nie ma napięcia tkanek) Jeżeli z minimalną siłą nie ma odrobiny luzu na początku ruchu to jest zablokowanie (jest napięcie tkanek) Przy badaniu oporu końcowego używana jest za duża siła by wyczuć luz tkanek na początku ruchu Badanie oporu końcowego w przypadku przykurczu i zablokowania da podobny wynik opór będzie szybciej i mniej elastyczny 12
Zablokowanie, a hipermobilność Zablokowane segmenty: - nie bolą podczas ruchu ponieważ - nie przemieszczają się w pełnym zakresie ruchu z powodu odruchowego napięcia tkanek zablokowane segmenty powodują, że sąsiednie segmenty muszą się przemieszczać w większym zakresie ruchu tam rozwija się hipermobilność BÓL podczas ruchu 13
Stawy krzyżowo - biodrowe, odcinek lędźwiowy i piersiowy kręgosłupa Propozycje technik badania zablokowania
Stawy krzyżowo-biodrowe Łatwiej badać przez ruch kości krzyżowej, a nie kości biodrowej - kość biodrowa jest ustabilizowana do L4 i L5 przez więzadła biodrowo-lędźwiowe - gdy poruszamy kością biodrową to ruch hamowany jest przez torebki stawów K-B, więzadła krzyżowo-biodrowe oraz więzadła biodrowo-lędźwiowe - Aby wyczuć ruch używa się zbyt dużej siły (wtedy nie czuć luzu na początku ruchu) 15
Stawy krzyżowo-biodrowe Lig. iliolumbale Lig. iliolumbale - Jeśli poruszamy kością krzyżową, to ruch jest zatrzymywany jedynie przez torebki stawów K-B i więzadła krzyżowo-biodrowe. - Więzadła biodrowo-lędźwiowe nie utrudniają badania, a nawet pomagają w badaniu ponieważ stabilizują kość biodrową. 16
Stawy krzyżowo-biodrowe Badanie zablokowania - ślizg doczaszkowy - ślizg dobrzuszny badanie luzu między kością krzyżową i biodrową ale przez ruch kości krzyżowej ruch występuje również w segmencie L5-S1 do wyprostu brak luzu gdy zablokowanie SKB oraz / lub L5-S1 17
Odcinek TH i L-S Test sprężynowania nacisk P - A Nacisk na L3 dobrzusznie (palpacja m-y L2-L3) L2 - Separacja w stawach L2-L3 - Kompresja w stawach L3-L4 Palpacja L3 L4 Kompresja poniżej Kompresja L3-L4 hamuje ruch kręgu L3 dobrzusznie Aby wyczuć separację L2-L3 to trzeba użyć dużej siły - wtedy nie czuć luzu na początku ruchu 18
Odcinek lędźwiowy kręgosłupa Przykurcz z małą siłą jest trochę luzu, ale z dużą będzie mniejszy zakres ruchu Zablokowanie z małą siłą brak luzu,, ale z dużą będzie mniejszy zakres ruchu Z minimalną siłą potrzebną do wyczucia luzu tkanek ŚLIZG DOCZASZKOWO Ruch jednym kręgiem pomiędzy dwoma sąsiednimi ślizg w 2 segmentach (bez kompresji i trakcji) 19
Badanie zablokowania przez ślizg Badanie luzu na początku ruchu ślizgowego SKB: - doczaszkowo - dobrzusznie Odcinek piersiowy i lędźwiowy - doczaszkowo 20
Badanie zablokowania przez separację Odcinek piersiowy i lędźwiowy Badać początek ruchu rotacji - dogrzbietowo - doogonowo 21
Uruchomienie zablokowania Manipulacja do końca stopnia II i szybki impuls Oscylacja rytmiczne ruchy do końca stopnia II i z powrotem Mobilizacja do końca stopnia II, wejście w stopień III i pozostanie 7s 90 s. Skuteczność techniki badać testem na zablokowanie 22
Uruchomienie hipomobilnych segmentów Manipulacja stawów (różne techniki ) TEST - luz tkanek powraca Manipulacja stawów TEST - luz tkanek nie powraca manipulacja trakcyjna dla dysków (mgr Grzegorz Balik) (uruchamia też stawy - ślizg dla stawów) 23
Uruchomienie zablokowania - zasada współruchu Ruch w stawach powoduje ruch w obrębie dysku i odwrotnie Wszędzie są proprioreceptory Technika Chicago wersja DeMiro 24
Technika Chicago wersja DeMiro IMPULS TRAKCJA w osi kręgosłupa 25
Technika Chicago wersja DeMiro 26
Technika Chicago wersja DeMiro Zazwyczaj technika jest skuteczna Ale czasem mimo kilku kliknięć SK-B dalej zablokowany (brak luzu na początku ruchu) - uruchomiły się inne segmenty L-S Wnioski: Aby być w 100% pewnym swojej skuteczności trzeba znać testy na zablokowanie (test przed i po technice uruchomienia) Trzeba też znać kilka technik uruchamiania dobrać adekwatną do danego przypadku (ciężar pacjenta, elastyczność kręgosłupa, współpraca z terapeutą, napięcie obronne mięśni). 27
Co uruchomić gdy problem z hipermobilnością L4-L5 i/lub L5-S1 Szczyt kifozy piersiowej TH12 L1 - L2 - L3 - L4 Stawy krzyżowo-biodrowe Przykurcz zgięciowy w stawach biodrowych - m.biodrowo - lędźwiowy L1 - L2 - L3 - L4 - koksartroza przykurcz torebkowy 28
TCŁ i PPN (SLR) (+) (ucisk korzenia) Zablokowania i przykurcz zgięciowy SB bez objawów bólowych. Trzeba znać: - testy na zablokowanie - test DeMiro Powód bólu: Hipermobilność L5-S1 Przepuklina L5-S1 tylno-boczna Zablokowanie L1-L2-L3 i SK-B Przykurcz zgięciowy w SB 29
Propozycja uruchamiania i testy po uruchomieniu 1. SKB test ślizgu doczaszkowo / dobrzusznie 2. Przejście TH-L i L-S górny - Test ślizgu doczaszkowo - Test luźnej rotacji 3. PIR - m. biodrowo-lędźwiowych Test DeMiro 4. TH szczyt kifozy Test ślizgu doczaszkowo - Test luźnej rotacji 30
Dlaczego najpierw uruchomić SK-B poprawa ustawienia S1 (dyski L4-L5 i L5-S1) - rozluźnienie tkanek w segmencie L5-S1 - często powrót luzu tkanek w L-S górnym (odruchy?) - często powrót siły mm. odwodzicieli stawów biodrowych - często rozluźnienie rotatorów zewnętrznych stawów biodrowych - powrót rotacji wewnętrznej - często rozluźnienie mm.gruszkowatych oraz mm. pośladkowych średnich i małych 31
Ukryta hipermobilność Czasem L5-S1 i/lub L4-L5 hipomobilne (zablokowane) Wtedy uruchomić i sprawdzić stabilność A P Czasem po uruchomieniu luz tkanek powraca ale pojawia się hipermobilność, która była wcześniej ukryta poprzez zablokowanie - wtedy ważna profilaktyka 32
Zablokowanie, a hipermobilność Czasem hipermobilność L4-L5 i/lub L5-S1 Uruchomić sąsiednie zablokowane segmenty - SKB - TH12-L1-L2-L3 Po uruchomieniu badanie L4-L5 i/lub L5-S1 w płaszczyźnie A-P czasem okazuje się, że już nie czuć wcześniej zaobserwowanego uskoku To potwierdzenie jak ważna jest ruchomość sąsiednich segmentów 33
Korzyści z uruchomienia bezbolesnego zablokowania Rozluźnienie tkanek miękkich (odżywianie) Zmniejszenie wychyleń w segmentach hipermobilnych zmniejszenie bólu Przywrócenie fizjologicznej pozycji kości w stawach poprawa ruchomości Odbarczenie korzeni nerwowych poprawa testu cięciwy łuku i SLR Dlatego warto znać testy lokalizujące zablokowanie i bezpieczne techniki uruchamiania 34
Dziękuję za uwagę Mirosław Dębski Instruktor międzynarodowy Kaltenborn-Evjenth Orthopaedic Manual Therapy