Kizysztof Szczypiorski P O C Z E T S E R B Ó W WŁAŚCICIELI MIŃSKA MAZOWIECKIEGO W LATACH 1421-1944 Oto herby kolejnych właścicieli miasta Miask Mazowiecki. Nad każdym z nich widnieje jego nazwa i nazwisko rodu, który się nim posługiwał, oraz data mówiąca o okresie w jakim mógł być on użytkowany jako pieczęć na dokumentach miejskich. Niejednokrotnie jest to data przybliżona ze względu na brak zachowania tych danych. Niektóre z nich się pokrywają. Oznacza to, że miasto w tym okresie miało kilku właścicieli. Gdy w czerwcu 1991 roku przygotowywałem ten poczet do druku w miesięczniku Mińska Maz. i okolic pt. DZWON był on moim głosem w dyskusji dotyczącym herbu miasta. Jak można się zorientować, najdłużej Mińsk Maz. był w rękach rodziny Mińskich i Rudzińskich używających herb Prus III - około 200 lat, oraz rodu Warszyckich herbu Awdaniec - około 100 lat. Jednak zasługi Mińskich dla miasta są niepodważalnie największe niż wszystkich pozostałych rodów, które gospodarzyły grodem nad izeką Srebrną. To przecież Janusz z Gościańczyc protoplasta tego rodu założył miasto i parafie oraz zbudował kościół. To on uzyskał prawo dnia tergowego i dni trzech jarmarków od księcia Janusza Starszego w 1468 roku. W końcu to on i jego potomkowie prowadzili rozbudowę i kolonizacje miasta oraz rubieży puszczańskiej. Dzięki Mińskim kościół parafialny był dwukrotnie odbudowywany. Herb zaś, który został przyjęty przez radnych jako herb miasta, należy do rodziny Hlebowiczów. Posiadali oni jedynie część miasta przez 21 lat i nie zapisali się niczym szczególnym w historii Mińska Maz. Byłem i jestem nadal zwolennikiem aby herbem miasta Mińsk Maz. był herb Prus III. Zaznaczam, że przedstawione wizerunki herbów posiadają zarówno klejnot i labry. Ozdoby te nie są stosowane w herbach miejscowości. Jedynie herb Warszawy (syrenka) jako stolicy państwa jest zwieńczony królewską koroną. Wizerunki herbów i opisy zaczerpnięto z książki St. Górzyńskiego i J. Kochanowskiego "Herby szlachty polskiej" W-wa 1990 r. 22 1992/93 ZESZYT 1
PRUS III 1 N ( Nagody, Napora ) a) Mińscy do 1471 roku używający przydomek Gościeńscy (1421-1596 ) b) Rudzińscy (1725 - przypuszczalnie przez lat kilkadziesiąt). Na tarczy dwudzielnej w słup czerwono - błękitnej w polu pierwszym kosa srebrna barkiem w prawo, ostrze w dół, u góry złączona z połową takiej samej podkowy, na których zaćwieczony półtora krzyż złoty bez dolnego lewego przewierca. W klejnocie nad hełmem w koronie noga srebrna zbrojna zgięta w kolanie. PR AWDZIC ( Prawda ) Żabiccy ( koniec wieku XV - początek XVI wieku, lat kilkadziesiąt) W polu błękitnym mur czerwony zblankami, zza którego pół lwa złotego wspiętego z takąż prawdą w łapach. W klejnocie nad hełmem w koronie pół takiego samego lwa z prawdą w łapach. ZESZYT 1 1992/93 23
POBOG ( Pobodzie, Pobożny ) Ławscy (początek XVI wieku 1530 roku ) W polu błękitnym podkowa srebrna z zaćwiczonym krzyżem kawalerskim złotym na barku. W klejnocie nad hełmem w koronie pół charta srebrnego. POŁKOZIC 4 (Potukoza, Ośla Głowa) a) Wolscy, załotyciele w 1539 roku Sendomierza, miasto to istniało do 1695 roku (1530-1585 ) b) Borzęccy ( kilkanaście lat na początku XVIII wieku i 1781 r. -1807 r.) W polu czerwonym głowa ośla srebrna wprost. W klejnocie nad hełmem w koronie pół kozła srebrnego. 24 1992/93 ZESZYT 1
LELI WA Hlebowicze (1588 r. -1609 r.) W polu błękitnym półksiężyc złoty rogami do góry, nad nim ośmioramienna gwiazda złota. W klejnocie nad hełmem w koronie na pawim ogonie podobnie półksiężyc złoty rogami do góry, nad nim zaś sześcioramienna gwiazda. PIERZCHAŁA (Kolumna, Roch, Trzaska) Leśnowolscy (1596 r. -1646 r.) I. W polu czerwonym słup srebrny luzem z koroną złotą, w klejnocie nad hełmem w koronie pięć piór strusich. II. W polu srebrnym roch czarny, w klejnocie nad hełmem w koronie pięć piór strusich /postać pierwotna/ ZESZYT 1 1992/93 25
AWDANI EC ( Abdank, Białkotka, Habdank, Łękawica, Skuba ) Warszyccy (1609 r. -1704 r.) 7 \ W polu czerwonym łękawica srebrna. W klejnocie nad hełmem w koronie taka sama łękawica. NAŁĘCZ 8 (Pomłość, Nałęcz - jezioro ) Rostworowscy (1626 r. -1646 r.) W polu czerwonym chusta /pomłość/ srebrna w krąg związana u dołu. W klejnocie nad hełmem w koronie panna w sukni czerwonej z przepaską srebrną na głowie, oburącz trzymająca się rogów jelenich. Według pierwotnej wersji herbu, chusta nie był związana. V 26 1992/93 ZESZYT 1
ŁODZIĄ ( Framberg, Fragenbark, Frymbark ) Opalińscy (1646 r. -1778 r.) 9 \ W polu czerwonym łódź złota. W klejnocie nad hełmem w koronie na pawim ogonie taka sama łódź. WAGA 10 Pocieje (1704 r. - przypuszczalnie przez lat kilkanaście ) y- 'Y! c /r < ; n i lyfu V,x! so. V- " t'i' y Vi V ^Mif W polu błękitnym krzyż podwójny srebrny na nim taki sam półksiężyc rogami do dołu, pod nim dwa srebrne trójkąty powiązane między sobą. Pomiędzy nimi trzy srebrne zręby. W klejnocie nad hełmem w koronie trzy pióra strusie. ZESZYT 1 1992/93 27
NOWINA 11 ( Złotogoleńczyk, Zawiasa ) Jezierscy (1807 r. 1874 r.) W polu błękitnym na zawiasie kotwiowej srebrnej barkiem w dół taki sam miecz. W klejnocie nad hełmem w koronie noga zbrojna złota, zgięta w kolanie. Pierwotnie pole czerwone. LUBICZ 12 (Luba ) Dernalowicze (1874 r. -1944 r.)./«w M/J W polu błękitnym podkowa srebrna z krzyżem kawalerskim złotym zaćwieczonym na barku i takim samym krzyżem luzem w środku. W klejnocie nad hełmem w koronie trzy pióra strusie. 28 1992/93 ZESZYT 1