PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z BIOLOGII Cele nauczania biologii: Znajomość różnorodności biologicznej oraz podstawowych zjawisk i procesów biologicznych. Planowanie i przeprowadzanie obserwacji oraz doświadczeń ; wnioskowanie w oparciu o ich wyniki. Kształtowanie postaw proekologicznych. Formy oceniania: 1. Sprawdzian 2. Kartkówka 3. Odpowiedź ustna 4. Zeszyt przedmiotowy 5. Praca domowa 6. Inne formy aktywności (udział w konkursach, projekty, prezentacje, udział w zajęciach koła przedmiotowego) 7. Aktywność na zajęciach LP PRZEDMIOT OCENY ZAKRES OCENY I SPOSÓB OCENIANIA 1. Sprawdzian Przynajmniej dwa sprawdziany w semestrze. Ich tematyka i zakres materiału będzie podany z tygodniowym wyprzedzeniem w dzienniku elektronicznym. 2. Kartkówka Kilka w semestrze. Mogą być niezapowiedziane. Materiał maksymalnie z trzech ostatnich lekcji. Przynajmniej raz w semestrze. Pod uwagę brane są: stopień posługiwania się wiedzą i umiejętnościami, samodzielność myślenia, umiejętność 3. Odpowiedź ustna opisywania zjawisk i procesów biologicznych zachodzących w wybranych organizmach i w środowisku, umiejętność czytania rożnych tabel, wykresów analizowanie wyników i formułowanie wniosków, dostrzeganie wpływu działań człowieka na środowisko. 1
4. Zeszyt przedmiotowyuczeń ma obowiązek prowadzenia zeszytu przedmiotowego, w którym zapisuje tematy lekcji z datami, notatkami. 5. Praca domowa 6. Inne formy aktywności Ucznia obowiązuje systematyczne, terminowe i samodzielne wykonanie pracy domowej. Przy pracy nauczyciel może postawić znak tzw. parafki, co oznacza sprawdzenie wykonania pracy. Ocenianie prac może nastąpić po upływie terminu ich realizacji lub podczas kontroli zeszytów. Uczeń może uzyskać oceny za prace dodatkowe, np.: wykonywanie projektów, prezentacji i innych. Za udział i osiągnięcia w konkursach uczniowie otrzymują oceny bardzo dobre i celujące w zależności od kategorii konkursu. 7. Aktywność na zajęciach Za aktywność na lekcji uczeń nagradzany jest plusami, za cztery plusy uczeń otrzymuje ocenę bardzo dobrą, za sześć plusów ocenę celującą. Ocenianie: Oceny wystawiane są zgodnie z wymaganiami edukacyjnymi na poszczególne oceny. Sprawdziany i kartkówki oceniane są według skali procentowej (zgodnej z WO): 0-29% niedostateczny 30-49% dopuszczający 50-74% dostateczny 75-89% dobry 90-97% bardzo dobry 98-100% - celujący Na ocenę śródroczną i roczną przede wszystkim wpływają oceny uzyskane za samodzielną pracę ucznia podczas lekcji. Uczeń ma prawo do poprawiania ocen. Termin poprawy, zakres materiału oraz forma uzgadniane są z nauczycielem. 2
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII NA POSZCZEGÓLNE OCENY KLASA 8 Program nauczania biologii dla II etapu edukacyjnego, klasy 5 8 szkoły podstawowej; autorzy: Ewa Jastrzębska, Ewa Pyłka - Gutowska NR I TEMAT DZIAŁ 1. PODSTAWY DZIEDZICZENIA CECH 1. Budowa i wskazuje miejsce w określa rolę DNA w opisuje budowę DNA przedstawia przebieg dopisuje za pomocą znaczenie komórce, w którym przechowywaniu i (przed- stawia strukturę replikacji DNA i wyjaśnia symboli ACGT DNA znajduje się DNA powielaniu (replikacji) helisy DNA) jej znaczenie komplementarną informacji o cechach sekwencję nowej nici organizmu DNA do starej nici DNA 2. Rola DNA jako podaje przykłady cech wyjaśnia, co to są wskazuje geny jako określa sposób zapisania wykazuje, że DNA jest substancji dziedzicznych i cech dziedziczność i jednostki dziedziczenia in- formacji o cechach substancją dziedziczną dziedzicznej niedziedzicznych dziedziczenie odcinki DNA (kolejność nukleotydów podaje, że wszystkie (nabytych) u człowieka podaje, że informacja o odpowiedzialne za cechy w DNA) komórki danego cesze organizmu jest dziedziczne organizmu mają tę samą zapisana w DNA informację o cechach organizmu, jednak odczytywanie tych informacji nie odbywa się jednocześnie 3. Chromosomy i podaje, że podczas rozróżnia komórki opisuje budowę określa w podanych wyjaśnia, jak zmienia się geny. Znaczenie podziału komórki DNA haploidalne i diploidalne chromosomów przykładach haploidalną i liczba chromosomów mitozy jest widoczne w postaci wyjaśnia znaczenie (chromatydy, centromer) diploidalną liczbę podczas po- działów 3
i mejozy w życiu chromosomów podziałów komórkowych rozróżnia autosomy i chromosomów komórkowych (mitozy organizmów wyjaśnia znaczenie (mejozy) w życiu chromo- somy płci i mejozy) podziałów komórkowych organizmów (mitozy) w życiu organizmu 4. Zasady określa istnienie różnych wyjaśnia, co to są zapisuje za pomocą analizuje przykłady rozwiązuje zadania dziedziczenia alleli (odmian) danego homozygota dominująca, odpowiednich liter rozwiązań krzyżówek dotyczące cech genu, w tym alleli homozygota recesywna przykłady dziedziczenia genetycznych jednogenowego dominujących i oraz heterozygota cech człowieka: genotyp dziedziczenia cech recesywnych rodziców, ich gamety przedstawia oraz możliwe potomstwo dziedziczenie jednogenowe, posługuje się podstawowymi pojęciami z genetyki 5. Dziedziczenie określa, co to są genotyp określa fenotyp podaje przykłady analizuje schematy rozwiązuje zadania wybranych cech u i fenotyp organizmu na podstawie dziedziczenia wybranych dziedziczenia cech pod dotyczące dziedziczenia człowieka genotypu cech u człowieka kątem określania wybranych cech u genotypu oraz fenotypu człowieka rodziców i potomstwa uzasadnia znaczenie zapisuje za pomocą zapisuje za pomocą analizuje schematy rozwiązuje zadania wiedzy na temat grup symboli genotypy osób o symboli genotypy osób dziedziczenia grup krwi dotyczące dziedziczenia krwi i czynnika Rh poszczególnych grupach Rh+ i Rh układu AB0 pod kątem grup krwi i czynnika Rh u w życiu człowieka krwi układu ABO określania genotypu człowieka i fenotypu potomstwa określa zastosowanie 4
wiedzy na temat grup krwi i czynnika Rh w życiu człowieka 7. Dziedziczenie rozpoznaje zestawy przedstawia wymienia zapisuje krzyżówki rozwiązuje zadania płci u człowieka chromosomów płci dziedziczenie płci charakterystyczne genetyczne dotyczące genetyczne dotyczące i cech charakterystyczne dla u człowieka objawy daltonizmu dziedziczenia cech chorób sprzężonych sprzężonych kobiety i mężczyzny i hemofilii sprzężonych z płcią z płcią z płcią określa, co to są choroby w celu ustalenia sprzężone z płcią i jakimi fenotypów oraz symbolami zapisujemy genotypów rodziców warunkujące je allele i potomstwa genów 8. Podsumowanie wszystkie wymagania z lekcji 1 7 działu DZIAŁ 2. ZMIENNOŚĆ GENETYCZNA I EWOLUCJONIZM 9. Przyczyny i podaje przykłady cech wymienia przykłady przedstawia nowotwory uzasadnia, że proces uzasadnia, że nowotwory skutki mutacji człowieka będących czynników mutagennych jako skutek mejozy oraz zapłodnienie są skutkiem mutacji przejawami zmienności fizycznych, chemicznych i niekontrolowanych są przyczyną dziedzicznej biologicznych podziałów komórkowych występowania i niedziedzicznej rozróżnia mutacje zmienności genowe rekombinacyjnej i chromosomowe 10. Choroby opisuje przyczynę krótko opisuje objawy rozpoznaje zestaw zapisuje krzyżówki analizuje przyczyny 5
genetyczne i objawy zespołu Downa mukowiscydozy chromosomów osoby genetyczne dotyczące chorób genetycznych podaje przykłady chorób i fenyloketonurii chorej na zespół Downa dziedziczenia chorób (na człowieka genetycznych człowieka przykładzie warunkowanych uwarunkowanych mukowiscydozy) mutacjami mutacjami genowymi 11. Źródła wiedzy określa, co to jest podaje przykłady uzasadnia, dlaczego podaje przykłady analizuje źródła wiedzy o o ewolucji ewolucja organizmów skamieniałości i krótko formy przejściowe i żywe świadectw ewolucji przebiegu ewolucji organizmów i na czym ona polega przedstawia sposób ich skamieniałości są opartych na analizie organizmów na powstawania cennymi świadectwami porównawczej budowy wybranych przykładach wskazuje twórców teorii ewolucji anatomicznej, fizjologii ewolucji i DNA współcześnie występujących organizmów 12. Dobór wymienia zmienność uzasadnia, na czym wyjaśnia sposób działania podaje przykłady porównuje dobór naturalny i genetyczną, nadmiar polega rola zmienności do- boru naturalnego na działania doboru naturalny i dobór sztuczny potomstwa i dobór genetycznej i nadmiaru organizmy naturalnego sztuczny, wskazując naturalny jako czynniki potomstwa w przebiegu podaje przykłady ras podobieństwa i różnice ewolucji ewolucji i odmian organizmów między nimi hodowlanych uzyskanych przez człowieka pod kątem określonych cech 13. Miejsce określa przynależność wymienia najważniejsze wskazuje najważniejsze krótko opisuje wybranych uzasadnia znaczenie człowieka systematyczną człowieka podobieństwa i różnice zmiany w budowie przodków człowieka zmian ewolucyjnych w świecie między człowiekiem i funkcjonowaniu (australopitek, człowiek w budowie organizmów a małpami organizmu, jakie zaszły zręczny, człowiek i funkcjonowaniu 6
człekokształtnymi podczas ewolucji wyprostowany) organizmu człowieka przodków człowieka 14. wszystkie wymagania z lekcji 9 13 Podsumowanie działu DZIAŁ 3. PODSTAWY EKOLOGII 15. Co to jest wskazuje żywe określa, czym zajmuje się podaje znaczenie pojęć: uzasadnia znaczenie analizuje zależności ekologia i czym (biotyczne) i nieożywione ekologia jako nauka ekosystem, biocenoza, wiedzy ekologicznej między organizmami się zajmuje? (abiotyczne) elementy wymienia w kolejności biotop, populacja w życiu człowieka i dla a środowiskiem ekosystemu poziomy organizacji zachowania równowagi wybranego ekosystemu w środowisku przyrodniczym 16. określa, co to jest bada liczebność opisuje metodę badania dokonuje w terenie uzasadnia potrzebę Charakterystyczn populacja i jakie są jej i rozmieszczenie liczebności, obserwacji liczebności, stosowania naukowych e cechy populacji cechy wybranego gatunku rozmieszczenia rozmieszczenia metod badawczych opisuje cechy populacji: rośliny zielnej na i zagęszczenia populacji i zagęszczenia podczas badania liczebność i zagęszczenie podstawie instrukcji opisuje struktury wybranego gatunku podstawowych cech określa, co to są populacji przestrzenną, rośliny zielnej populacji rozrodczość wiekową i płci i śmiertelność populacji i 7
jaki wywierają one wpływ na liczebność 17. określa, co to są podaje przykłady identyfikuje opisuje adaptacje porównuje oddziaływania Oddziaływania pasożytnictwo pasożytów konkurencję wybranych gatunków antagonistyczne: antagonistyczne. i konkurencja wewnętrznych i pasożytnictwo na zwierząt i roślin do konkurencję Konkurencja. wskazuje zasoby i zewnętrznych podstawie opisu pasożytniczego trybu i pasożytnictwo Pasożytnictwo przyrody, o które określa skutki oddziaływania, fotografii, życia konkurują konkurencji między rysunków przedstawiciele jednego organizmami oraz gatunku między sobą i z innymi gatunkami pasożytnictwa dla populacji poszczególnych gatunków 8
18. określa, co to są opisuje przystosowania identyfikuje wyjaśnia, jak zjadający porównuje oddziaływania Drapieżnictwo. drapieżnictwo ssaków mięsożernych drapieżnictwo i zjadani wpływają na antagonistyczne: Roślinożerność i roślinożerność (drapieżników) do i roślinożerność na swoją liczebność drapieżnictwo podaje przykłady chwytania zdobyczy oraz podstawie opisu, w populacji i roślinożerność drapieżników i ich ofiar obronne adaptacje ich fotografii, rysunków oraz roślin ofiar przedstawia adaptacje i roślinożerców z podaje przykłady zwierząt do odżywiania najbliższego otoczenia przystosowań roślin się pokarmem roślinnym chroniących je przed na przykładzie zjadaniem przez wybranego ssaka roślinożerców roślinożernego 19. wyróżnia trzy typy relacji na wybranych identyfikuje wykazuje na wybranych porównuje oddziaływania Oddziaływania nieantagonistycznych przykładach organizmów nieantagonistyczne przykładach, że nieantagonistyczne pod nieantagonistycz podaje przykłady wyjaśnia oddziaływania relacje między mutualizm jest konieczny kątem znaczenia dla ne. Współpraca organizmów z nieantagonistyczne: gatunkami na podstawie i wzajemnie korzystny organizmów międzygatunkow najbliższego otoczenia mutualizm, opisu, fotografii, dla przeżycia obu współpracujących a odnoszących korzyści ze protokooperacją rysunków organizmów współpracy ze sobą i komensalizm 20. rozróżnia producentów określa, co to są: łańcuch analizuje zależności po- przedstawia rolę przedstawia strukturę Charakterystyka i konsumentów (I-go i pokarmowy, poziomy karmowe (łańcuchy i producentów, troficzną wybranego ekosystemu. kolejnych rzędów), troficzne oraz sieć sieci pokarmowe) w konsumentów ekosystemu Zależności destruentów wybranej pokarmowa wybranym ekosystemie i destruentów w obiegu uzasadnia niezbędność pokarmowe biocenozy lądowej uzasadnia rolę materii i przepływie każdego z ogniw sieci między i wodnej destruentów w procesie energii przez ekosystem troficznej w utrzymaniu przetwarzania materii konstruuje łańcuchy równowagi ekosystemu 9
organizmami podaje zasady organicznej w pokarmowe oraz proste schematycznego zapisu nieorganiczną sieci po- karmowe na prostego łańcucha podstawie opisu, pokarmowego schematu 21. wszystkie wymagania z lekcji 15 20 Podsumowanie działu DZIAŁ 4. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE UŻYTKOWANIE I OCHRONA 22. Abiotyczne wskazuje nieożywione i podaje przykłady wpływu porównuje środowisko podaje przykłady wpływu wykazuje powiązania czynniki żywe elementy wy- branych czynników lądowe i wodne pod stężenia dwutlenku siarki między żywymi środowiska ekosystemu abiotycznych kątem czynników w powietrzu na i nieożywionymi (temperatura, abiotycznych organizmy czynnikami środowiska wilgotność) na organizmy 23. Tolerancja wyjaśnia, co oznacza wyjaśnia, co to jest zakres podaje przykłady określa, co to znaczy, że planuje i przeprowadza ekologiczna. termin tolerancja tolerancji ekologicznej gatunków gatunek jest obserwację pozwalającą Skala porostowa ekologiczna organizmów na wybrane wskaźnikowych eurybiontem lub określić za pomocą skali podaje przykłady czynniki środowiska i wskazuje ich stenobiontem porostowej stopień czynników środowiska, (temperaturę, wykorzystanie przez przedstawia porosty jako zanieczyszczenia na które organizmy mają wilgotność) człowieka organizmy wskaźnikowe powietrza dwutlenkiem różną tolerancję podaje przykłady siarki w miejscu gatunków o wąskim zamieszkania i o szerokim zakresie 10
tolerancji ekologicznej wobec wybranego czynnika 24. Odnawialne podaje przykłady podaje, na podstawie podaje przykłady wyjaśnia, dlaczego przedstawia propozycje i nieodnawialne zasobów przyrody wybranych przykładów, pozyskiwania energii nieodnawialne zasoby racjonalnego zasoby przyrody dokonuje podziału krótką charakterystykę z odnawialnych zasobów przyrody należy gospodarowania zasobów przyrody na zasobów przyrody przyrody racjonalnie użytkować zasobami przyrody odnawialne wyjaśnia, dlaczego zgodnie z zasadą i nieodnawialne rozwój zrównoważony zrównoważonego jest niezbędny dla rozwoju mieszkańców naszej planety 25. Różnorodność podaje przykłady podaje przykłady określa poziomy przedstawia istotę uzasadnia, na wybranych biologiczna. różnorodności gospodarczego różnorodności różnorodności przykładach, że Gospodarcze gatunkowej w wybranym użytkowania biologicznej z podaniem biologicznej niewłaściwe użytkowanie ekosystemie ekosystemów przykładów określa przyczyny spadku gospodarowanie ekosystemów różnorodności ekosystemami prowadzi biologicznej w ekosystemach do zmniejszania różnorodności biologicznej 26. Zagrożenia i podaje przykłady działań wyjaśnia, w jaki sposób podaje przykłady ochrony wykazuje związek między uzasadnia konieczność ochrona przyczyniających się do ogrody botaniczne różnorodności bankami genów a ochrony różnorodności różnorodności spadku różnorodności i ogrody zoologiczne biologicznej różnorodnością biologicznej biologicznej biologicznej zapobiegają spadkowi w ekosystemach biologiczną 11
różnorodności biologicznej użytkowanych przez człowieka 27. Formy rozróżnia formy ochrony wymienia formy ochrony podaje charakterystykę wyjaśnia celowość podaje argumenty ochrony przyrody w Polsce w Polsce i uzasadnia wybranych form ochrony utworzenia obszarów przemawiające za tym, w Polsce podaje przykłady form konieczność ich przyrody w Polsce (park Natura 2000 że należy chronić nie ochrony przyrody w stosowania dla narodowy, rezerwat tylko poszczególne najbliższej okolicy zachowania gatunków przyrody, ochrona gatunki organizmów, lecz i ekosystemów gatunkowa) całą różno- rodność biologiczną 28. Posumowanie wszystkie wymagania z lekcji 22 27 działu Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia z dysleksją wynika z zaleceń zawartych w opinii PPP i dotyczy dostosowania form, metod i sposobów pracy z uczniem. Dostosowania te obejmują: 1. Wydłużenie czasu na kartkówkach, w miarę możliwości na sprawdzianach. 2. Uwzględnianie trudności z zapamiętywaniem pojęć, nazw (częste powtarzanie i utrwalanie). 3. Stosowanie technik skojarzeniowych ułatwiających zapamiętywanie. 4. W czasie odpowiedzi ustnych wspomaganie, naprowadzanie, dawanie więcej czasu na przypomnienie nazw, terminów. 5. Prowadzenie zajęć metodami angażującymi jak najwięcej zmysłów (wzrok, dotyk, ruch). 6. Wykorzystywanie na zajęciach wielu różnorodnych pomocy dydaktycznych. 7. Stosowanie zróżnicowanych form sprawdzania wiedzy i umiejętności ucznia. 8. W przypadku uczniów z dysgrafią akceptowanie pisma drukowanego. 9. Przy kontroli zeszytów ocenie nie podlega grafia pisma oraz poprawność ortograficzna. 12