PRZYKŁADOWY PROGRAM NAUCZANIA DLA ZAWODU MONTER NAWIERZCHNI KOLEJOWEJ O STRUKTURZE PRZEDMIOTOWEJ

PRZYKŁADOWY PROGRAM NAUCZANIA DLA ZAWODU MONTER NAWIERZCHNI KOLEJOWEJ 711603 O STRUKTURZE PRZEDMIOTOWEJ TYP SZKOŁY: BRANŻOWA SZKOŁA I STOPNIA 3- LETNIA RODZAJ PROGRAMU: LINIOWY Warszawa 2017

Autorzy: mgr inż. Adrian Busse, mgr inż. Jerzy Jankowski, mgr inż. Tadeusz Lutek Recenzenci: Jan Ireneusz Palacz Ekspert wiodący: mgr inż. Joanna Ksieniewicz Menadżer projektu: mgr Anna Krajewska Publikacja powstała w ramach projektu Partnerstwo na rzecz kształcenia zawodowego. Etap 3: Edukacja zawodowa odpowiadająca potrzebom rynku pracy w Programie Operacyjnym Wiedza Edukacja Rozwój. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Publikacja jest dystrybuowana bezpłatnie. Copyright by Ośrodek Rozwoju Edukacji Warszawa 2017 Ośrodek Rozwoju Edukacji 00-478 Warszawa Al. Ujazdowskie 28 www.ore.edu.pl 2

SPIS TREŚCI 1. PODSTAWY PRAWNE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO... 4 2. OGÓLNE CELE I ZADANIA KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO... 6 3. INFORMACJE O ZAWODZIE MONTER NAWIERZCHNI KOLEJOWEJ... 7 POWIĄZANIA ZAWODU MONTER NAWIERZCHNI KOLEJOWEJ Z INNYMI ZAWODAMI...8 SZCZEGÓŁOWE CELE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE MONTER NAWIERZCHNI KOLEJOWEJ...8 KORELACJA PROGRAMU NAUCZANIA DLA ZAWODU MONTER NAWIERZCHNI KOLEJOWEJ Z PODSTAWĄ PROGRAMOWĄ KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO...8 4. PLANY NAUCZANIA DLA ZAWODU MONTER NAWIERZCHNI KOLEJOWEJ... 9 Plan nauczania dla zawodu monter nawierzchni kolejowej o strukturze przedmiotowej - tabela...9 Wykaz przedmiotów i działów programowych dla zawodu monter nawierzchni kolejowej...9 5. PROGRAMY NAUCZANIA DLA POSZCZEGÓLNYCH PRZEDMIOTÓW W ZAWODZIE MONTER NAWIERZCHNI KOLEJOWEJ... 11 1. BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY... 11 2. DROGI KOLEJOWE... 14 3. ORGANIZACJA ROBÓT... 27 4. KOMPETENCJE SPOŁECZNE... 33 5. DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA W BUDOWNICTWIE... 40 6. JĘZYK OBCY ZAWODOWY W BUDOWNICTWIE KOLEJOWYM... 45 7. RYSUNEK TECHNICZNY... 48 8. ROBOTY DROGOWE... 52 ZAŁĄCZNIKI... 58 ZAŁĄCZNIK 1. EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA ZAWODU MONTER NAWIERZCHNI KOLEJOWEJ Z ROZPORZĄDZENIA W SPRAWIE PODSTAWY PROGRAMOWEJ KSZTAŁCENIA W ZAWODACH... 58 ZAŁĄCZNIK 2. POGRUPOWANE EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA ZAWODU MONTER NAWIERZCHNI KOLEJOWEJ WYNIKAJĄCE Z PLANU NAUCZANIA... 61 ZAŁĄCZNIK 3. USZCZEGÓŁOWIONE EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA ZAWODU MONTER NAWIERZCHNI KOLEJOWEJ... 67 3

1. PODSTAWY PRAWNE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Program nauczania dla zawodu monter nawierzchni kolejowej opracowano zgodnie z następującymi aktami prawnymi: Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn. Dz.U. 2016 poz. 1943 z późn. zm.), Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. 2017 poz. 59), Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe (Dz.U. 2017 poz. 60), Ustawa z dnia 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji (Dz.U. 2016 poz. 64 z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 grudnia 2016 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz.U. 2016 poz. 2094), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz.U. 2012 poz. 204 z późn. zm.), Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach z dnia 29 grudnia 2016 r.; Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół z dnia 20 stycznia 2017 r., Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego z dnia 22 grudnia 2016 r.; Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. 2017, poz. 356); Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz.U. 2012 poz. 184 z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu (Dz.U. 2010 nr 244 poz. 1626 z póżn. zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz.U. 2003 nr 6 poz. 69 z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie charakterystyk drugiego stopnia Polskiej Ramy Kwalifikacji typowych dla kwalifikacji o charakterze ogólnym poziomy 1 4 (Dz.U. 2016 poz. 520), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie charakterystyk drugiego stopnia Polskiej Ramy Kwalifikacji typowych dla kwalifikacji o charakterze zawodowym poziomy 1 8 (Dz.U. 2016 poz. 537), 4

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania Dz.U. 2014 poz. 1145 (z późn. zm), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 lipca 2014 r. w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dz.U. 2014 poz. 909), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. 2013 poz. 532), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz.U. 2015 poz. 843 z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 kwietnia 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie (Dz.U. 2015 poz. 673), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. 2012 poz. 977 z poźn. zm.). 5

2. OGÓLNE CELE I ZADANIA KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia w warunkach współczesnego świata, wykonywania pracy zawodowej i aktywnego funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy. Zadania szkoły i innych podmiotów prowadzących kształcenie zawodowe oraz sposób ich realizacji są uwarunkowane zmianami zachodzącymi w otoczeniu gospodarczo-społecznym, na które wpływają w szczególności: idea gospodarki opartej na wiedzy, globalizacja procesów gospodarczych i społecznych, rosnący udział handlu międzynarodowego, mobilność geograficzna i zawodowa, nowe techniki i technologie, a także wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu wiedzy i umiejętności pracowników. W procesie kształcenia zawodowego ważne jest integrowanie i korelowanie kształcenia ogólnego i zawodowego, w tym doskonalenie kompetencji kluczowych nabytych w procesie kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem niższych etapów edukacyjnych. Odpowiedni poziom wiedzy ogólnej powiązanej z wiedzą zawodową przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół kształcących w zawodach, a tym samym zapewni im możliwość sprostania wyzwaniom zmieniającego się rynku pracy. W procesie kształcenia zawodowego są podejmowane działania wspomagające rozwój każdego uczącego się, stosownie do jego potrzeb i możliwości, ze szczególnym uwzględnieniem indywidualnych ścieżek edukacji i kariery, możliwości podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz zapobiegania przedwczesnemu kończeniu nauki. Elastycznemu reagowaniu systemu kształcenia zawodowego na potrzeby rynku pracy, jego otwartości na uczenie się przez całe życie oraz mobilności edukacyjnej i zawodowej absolwentów ma służyć wyodrębnienie kwalifikacji w poszczególnych zawodach wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. Opracowany program nauczania pozwoli na osiągnięcie powyższych celów ogólnych kształcenia zawodowego. 6

3. INFORMACJE O ZAWODZIE MONTER NAWIERZCHNI KOLEJOWEJ Monter nawierzchni kolejowej to stanowisko związane z budową i utrzymaniem infrastruktury kolejowej. Infrastruktura kolejowa jest niezbędną gałęzią przemysłu dla funkcjonowania ogólnopolskiego transportu kolejowego. W dobie proekologicznych rozwiązań transport kolejowy jest rozwiązaniem gwarantującym szybki, bezpieczny i ekologiczny transport ludzi i towarów pomiędzy dużymi aglomeracjami jak i małymi miejscowościami Polski. Dla prawidłowego i bezpiecznego funkcjonowania transportu kolejowego niezbędna jest infrastruktura kolejowa w której skład wchodzi miedzy innymi nawierzchnia kolejowa której zadaniem jest przenoszenie obciążeń od taboru kolejowego na podtorze. W związku z tym zawód monter nawierzchni kolejowej ze względu na specyfikę pracy i znaczny rozwój transportu kolejowego w ostatnich latach jest niezbędnym zawodem dla bezpiecznego i prawidłowego funkcjonowania transportu kolejowego w Polsce. Monter nawierzchni kolejowej wykonuje prace przy budowie, naprawie oraz utrzymaniu nawierzchni kolejowej zapewniając ciągłość ruchu kolejowego na liniach kolejowych i bocznicach zgodnie z potrzebami zarządców infrastruktury i użytkowników bocznic kolejowych. Posługuje się aparaturą pomiarową i narzędziami, pozwalającymi na określenie stanu technicznego i poprawę parametrów toru i rozjazdów kolejowych, stanu podsypki, podkładów, szyn i przytwierdzeń szyn do podkładów. Może również wykonywać prace przy budowie i utrzymaniu nawierzchni szynowych dla takich środków transportu jak tramwaj, szybki tramwaj, metro oraz nawierzchni szynowych dla środków transportu bliskiego. Montuje i rozmontowuje urządzenia linii i stacji kolejowych i bocznic, urządzenia stanowiące wyposażenie mostów o małej rozpiętości, w przypadkach klęsk żywiołowych lub innych zagrożeń. Monter nawierzchni kolejowej pracuje w terenie na wolnym powietrzu, w ruchu ciągłym, w zmiennych warunkach atmosferycznych. Prace torowe odbywają się najczęściej na eksploatowanych liniach kolejowych, często bez ograniczenia ruchu pociągów, tramwajów lub samochodów. W związku z tym zawód monter nawierzchni kolejowej jest zawodem w którym pracownik musi wykazać się dużymi umiejętnościami zawodowymi i duża odpornością na stres i zmiany. W związku z obecnie prowadzonymi modernizacjami linii kolejowych zapotrzebowanie na pracowników w tym zawodzie jest bardzo duże, dlatego tez uczeń kończący Szkołę Branżową I stopnia w tym zawodzie nie powinien mieć problemu z zatrudnieniem w jednostkach zarządców infrastruktury kolejowej jak również w firmach wykonujących prace budowy i modernizacji linii kolejowych i bocznic. 7

POWIĄZANIA ZAWODU MONTER NAWIERZCHNI KOLEJOWEJ Z INNYMI ZAWODAMI Nie ma zawodów mających wspólne kwalifikacje z zawodem monter nawierzchni kolejowej. SZCZEGÓŁOWE CELE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE MONTER NAWIERZCHNI KOLEJOWEJ Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie monter nawierzchni kolejowej powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) wykonywania robót związanych z budową nawierzchni kolejowej; 2) wykonywania robót związanych z wymianą uszkodzonych elementów nawierzchni kolejowej i podtorza; 3) wykonywania robót związanych z utrzymaniem wymaganych parametrów technicznych nawierzchni kolejowej. Do wykonywania zadań zawodowych jest niezbędne osiągnięcie efektów kształcenia określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie monter nawierzchni kolejowej: efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów (BHP, PDG, JOZ, KPS); efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru budowlanego stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie PKZ(BD.c); efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie: BD.10. Wykonywanie i utrzymywanie nawierzchni kolejowej i podtorza. Kształcenie zgodnie z opracowanym programem nauczania pozwoli na osiągnięcie wyżej wymienionych celów kształcenia. KORELACJA PROGRAMU NAUCZANIA DLA ZAWODU MONTER NAWIERZCHNI KOLEJOWEJ Z PODSTAWĄ PROGRAMOWĄ KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Program nauczania dla zawodu monter nawierzchni kolejowej uwzględnia aktualny stan wiedzy o zawodzie ze szczególnym zwróceniem uwagi na nowe technologie i najnowsze koncepcje nauczania. W programie nauczania dla zawodu monter nawierzchni kolejowej uwzględniono powiązania z kształceniem ogólnym polegające na wcześniejszym osiąganiu efektów kształcenia w zakresie przedmiotów ogólnokształcących stanowiących podbudowę dla kształcenia w zawodzie. Dotyczy to przede wszystkim takich przedmiotów jak: matematyka i fizyka oraz podstawy przedsiębiorczości i edukacja dla bezpieczeństwa. 8

4. PLANY NAUCZANIA DLA ZAWODU MONTER NAWIERZCHNI KOLEJOWEJ W podstawie programowej kształcenia w zawodzie monter nawierzchni kolejowej minimalna liczba godzin na kształcenie zawodowe została określona dla efektów kształcenia i wynosi: 850 godzin na realizację kwalifikacji BD.10. Wykonywanie i utrzymywanie nawierzchni kolejowej i podtorza, 250 godzin na realizację efektów wspólnych dla wszystkich zawodów i wspólnych dla zawodów w ramach obszaru kształcenia. Plan nauczania dla zawodu monter nawierzchni kolejowej o strukturze przedmiotowej - tabela Przedmioty w kształceniu zawodowym teoretycznym 1 Bezpieczeństwo i higiena pracy 1 1 32 2 Drogi kolejowe 1 4 3 8 256 3 Organizacja robót drogowych 1 1 2 4 128 4 Kompetencje społeczne 1 1 32 5 Prowadzenie działalności gospodarczej 1 1 32 6 Język obcy zawodowy w budownictwie 1 1 32 Liczba godzin w kształceniu zawodowym teoretycznym 4 6 6 16 512 Przedmioty w kształceniu zawodowym praktycznym ** 1 Rysunek techniczny 2 2 64 2 Roboty drogowe 6 12 14 32 1024 Łączna l. godzin w kształceniu zawodowym praktycznym 8 12 14 34 1088 Łączna liczba godzin kształcenia zawodowego 12 18 20 50 1600 Egzamin potwierdzający kwalifikację - BD.10. Wykonywanie i utrzymywanie nawierzchni kolejowej i podtorza - przeprowadzany jest pod koniec zajęć w trzeciej klasie. Wykaz przedmiotów i działów programowych dla zawodu monter nawierzchni kolejowej Nazwa przedmiotu Bezpieczeństwo i higiena pracy Drogi kolejowe Liczba Nazwa działu programowego godzin dla działu 1.1. Podstawy prawa pracy 16 1.2. BHP w budownictwie kolejowym 16 2.1. Podstawy transportu kolejowego 16 2.2. Obiekty budownictwa 16 Liczba godzin dla przedmiotu 32 256 9

kolejowego 2.3. Budowa dróg kolejowych 128 2.4. Kolejowe obiekty inżynieryjne 32 2.5. Ocena stanu dróg kolejowych 64 3.1. Utrzymanie i naprawa nawierzchni kolejowej i podtorza 96 Organizacja robót drogowych 3.2 Organizacja robót związanych 128 z utrzymaniem nawierzchni 32 kolejowej i podtorza Kompetencje społeczne 4.1 Techniki pracy w grupie 32 32 Prowadzenie działalności gospodarczej Język obcy zawodowy w budownictwie Rysunek techniczny Roboty drogowe 5.1. Podstawy formalno-prawne działalności gospodarczej 16 5.2. Prowadzenie przedsiębiorstwa w budownictwie kolejowym 16 32 6.1. Komunikacja w języku obcym 20 6.2. Korzystanie z tekstowych 32 12 źródeł informacji 7.1. Wykonywanie rysunków technicznych 52 7.2. Korzystanie z dokumentacji 64 budowlanej i rysunków 12 technicznych 8.1. Wykonywanie robót podczas utrzymania i naprawy dróg kolejowych 1024 1024 10

5. PROGRAMY NAUCZANIA DLA POSZCZEGÓLNYCH PRZEDMIOTÓW W ZAWODZIE MONTER NAWIERZCHNI KOLEJOWEJ 1. BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY 1.1. Podstawy prawa pracy Treści kształcenia - Istota bezpieczeństwa i higieny pracy. - Bezpieczeństwo socjalne. - Higiena pracy. - Ergonomia w życiu codziennym i w pracy zawodowej - Zakres obowiązków i uprawnień pracodawcy, pracowników oraz poszczególnych komórek organizacyjnych zakładu pracy i organizacji społecznych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy - Odpowiedzialność za naruszenie przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy - Zagrożenia wypadkowe i zagrożenia dla zdrowia występujące w zakładzie i podstawowe środki zapobiegawcze - Podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy związane z obsługą urządzeń technicznych oraz transportem wewnątrzzakładowym - Zasady przydziału odzieży roboczej i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, w tym w odniesieniu do stanowiska pracy instruowanego - Porządek i czystość w miejscu pracy ich wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo pracownika - Profilaktyczna opieka lekarska zasady jej sprawowania w odniesieniu do stanowiska instruowanego - Podstawowe zasady ochrony przeciwpożarowej oraz postępowania w razie pożaru - Regulacje prawne z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, - Zagrożenia czynnikami występującymi w procesach pracy oraz zasady i metody likwidacji lub ograniczenia oddziaływania tych czynników na pracowników - z uwzględnieniem zmian w technologii, organizacji pracy i stanowisk pracy, stosowania środków ochrony zbiorowej i indywidualnej, wprowadzenia nowych urządzeń, sprzętu i narzędzi pracy - Zasady postępowania w razie wypadku w czasie pracy i Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: BHP(1)1 rozróżnić pojęcia związane z wypadkami i chorobami zawodowymi, zasadami higieny i ochrony zdrowie, ochroną przeciwpożarową, ochroną środowiska i ergonomią; BHP(1)2 posłużyć się pojęciami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej; BHP(1)3 wyjaśnić pojęcia z zakresu ochrony środowiska; BHP(1)4 określić wymagania dotyczące ergonomii pracy; BHP(3)1 określić prawa i obowiązki pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy; BHP(3)2 określić prawa i obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy; BHP(4)1 przewidzieć zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka oraz mienia i środowiska związane z wykonywaniem zadań zawodowych; BHP(10)1 udzielić pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy oraz w stanach zagrożenia zdrowia i życia 11

w sytuacjach zagrożeń (np. pożaru, awarii), w tym zasady udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku - Okoliczności i przyczyny charakterystycznych dla wykonywanej pracy wypadków przy pracy oraz związana z nimi profilaktyk Planowane zadania Na podstawie otrzymanej dokumentacji określić skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm człowieka podczas prowadzenia robót na otwartym terenie. Wyjaśnij na jakie zagrożenia narażony jest pracownik pracujący w terenie otwartym. Materiały w wersji papierowej przekaż do oceny. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w pracowni wyposażonej w: stanowisko komputerowe dla nauczyciela podłączone do sieci lokalnej z dostępem do internetu, z drukarką, ze skanerem oraz z projektorem multimedialnym. Środki dydaktyczne Zestawy przepisów, instrukcji i regulaminów pracy do ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów, filmy dydaktyczne oraz prezentacje multimedialne dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w budownictwie kolejowym. Zalecane metody dydaktyczne W procesie nauczania-uczenia się jest wskazane stosowanie następujących metod dydaktycznych: wykładu informacyjnego, pokazu z instruktażem i ćwiczeń. W trakcie realizacji programu działu zaleca się wykorzystywanie filmów dydaktycznych oraz prezentacji multimedialnych dotyczących przepisów i zasad bezpiecznego i higienicznego prowadzenia pracy.. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie oraz zespołowo. Zajęcia należy prowadzić w oddziałach klasowych w systemie klasowo-lekcyjnym. Propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia W procesie oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów należy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania efektów kształcenia zastosowanych przez nauczyciela oraz ocenę za wykonane ćwiczenia. Zaleca się systematyczne ocenianie postępów ucznia oraz bieżące korygowanie wykonywanych ćwiczeń. Formy indywidualizacji pracy uczniów Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. Nauczyciel powinien: motywować uczniów do pracy, dostosowywać stopień trudności planowanych ćwiczeń do możliwości uczniów, uwzględniać zainteresowania uczniów, przygotowywać zadania o różnym stopniu trudności i złożoności, zachęcać uczniów do korzystania z różnych źródeł informacji zawodowej. 12

1.2. BHP w budownictwie kolejowym Treści kształcenia - Zasady poruszania się na terenie kolejowym - Zasady przydziału odzieży roboczej i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, w tym w odniesieniu do stanowiska pracy w budownictwie kolejowym - Zasady postępowania w razie wypadku w czasie na torach - Podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy związane z obsługą urządzeń technicznych, maszyn samojezdnych oraz taboru kolejowego Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: BHP(2)1 rozróżnić zadania i uprawnienia instytucji oraz służb działających w zakresie ochrony pracy i ochrony środowiska w budownictwie kolejowym; BHP(2)2 scharakteryzować zadania i uprawnienia służb działających w zakresie ochrony pracy przedsiębiorstwach kolejowych; BHP(5)1 określić zagrożenia występujące w środowisku pracy pracownika kolei; BHP(6)1 określić skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm człowieka podczas prowadzenia robót na otwartym terenie; BHP(7)1 sformułować zasady organizacji miejsca prowadzenia robót przy budowie i utrzymaniu dróg kolejowych; BHP(8)1 określić środki ochrony indywidualnej i zbiorowej wymagane podczas wykonywania kolejowych robót budowlanych; BHP(9)1 scharakteryzować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisy prawa dotyczące ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska w budownictwie kolejowym; Planowane zadania Opisz wymagania dotyczące ubrania roboczego, zasad poruszania się po torach i środków ochrony indywidualnej podczas wymiany elementów złącz. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w pracowni wyposażonej w: stanowisko komputerowe dla nauczyciela podłączone do sieci lokalnej z dostępem do internetu, z drukarką, ze skanerem oraz z projektorem multimedialnym. Środki dydaktyczne Zestawy przepisów, instrukcji i regulaminów pracy do ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów, filmy dydaktyczne oraz prezentacje multimedialne dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w budownictwie kolejowym. 13

Zalecane metody dydaktyczne W procesie nauczania-uczenia się jest wskazane stosowanie następujących metod dydaktycznych: wykładu informacyjnego, pokazu z instruktażem i ćwiczeń. W trakcie realizacji programu działu zaleca się wykorzystywanie filmów dydaktycznych oraz prezentacji multimedialnych dotyczących przepisów i zasad bezpiecznego i higienicznego prowadzenia pracy.. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie oraz zespołowo. Zajęcia należy prowadzić w oddziałach klasowych w systemie klasowo-lekcyjnym. Propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia W procesie oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów należy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania efektów kształcenia zastosowanych przez nauczyciela oraz ocenę za wykonane ćwiczenia. Zaleca się systematyczne ocenianie postępów ucznia oraz bieżące korygowanie wykonywanych ćwiczeń. Formy indywidualizacji pracy uczniów Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. Nauczyciel powinien: motywować uczniów do pracy, dostosowywać stopień trudności planowanych ćwiczeń do możliwości uczniów, uwzględniać zainteresowania uczniów, przygotowywać zadania o różnym stopniu trudności i złożoności, zachęcać uczniów do korzystania z różnych źródeł informacji zawodowej. 2. DROGI KOLEJOWE 2.1. Podstawy transportu kolejowego Treści kształcenia - Pojecie komunikacji i transportu - Podstawowe elementy transportu - Podstawowe pojęcia z zakresu transportu kolejowego - Właściwości transportu kolejowego - Ogólne zasady prowadzenia ruchu kolejowego - Charakterystyka kolejowych środków transportu - Pojęcie drogi kolejowej i jej elementy - Klasyfikacja linii kolejowych - Posterunki ruchu - Stacje i węzły kolejowe - Klasyfikacje stacji i ich charakterystyka - Przeznaczenie i wyposażenie stacji - Numeracja i długości torów stacyjnych - Rozstaw i pochylenie torów stacyjnych - Plany schematyczne stacji Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: PKZ(BD.c)(1)1 określić kryteria podziału kolejowych obiektów budowlanych; PKZ(BD.c)(1)2 rozróżnić i dokonać klasyfikacji kolejowych obiektów budowlanych; PKZ(BD.c)(1)3 rozróżnić elementy dróg kolejowych; 14

- System sterowania ruchem kolejowym Planowane zadania Przedstaw postawy prawne określające wymagania dotyczące nawierzchni kolejowej. Określ wymagania techniczne dla bocznego toru stacyjnego. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone w pracowni nawierzchni dróg kolejowych, wyposażonej w: stanowisko komputerowe dla nauczyciela z drukarką, ze skanerem oraz z projektorem multimedialnym, pakiet programów biurowych; przyrządy do pomiarów nawierzchni kolejowej (jeden przyrząd dla czterech uczniów), próbki materiałów stosowanych do budowy nawierzchni kolejowej i podtorza, zestawy elementów hydrauliki i pneumatyki siłowej, modele maszyn do naprawy i utrzymania nawierzchni, kolejowych budowli, obiektów inżynieryjnych, elementów konstrukcji nawierzchni kolejowej, filmy dydaktyczne prezentujące maszyny i urządzenia do robót torowych oraz technologie wykonywania nawierzchni kolejowych, przykładowe mapy i plany układów torowych, przykładowe dokumentacje eksploatacji nawierzchni kolejowej, specyfikacje warunków technicznych wykonania i odbioru robót montażowych, instrukcje obsługi wybranych maszyn i urządzeń do robót torowych; Środki dydaktyczne Modele budynków i ich elementy konstrukcyjne, modele rusztowań i deskowań, próbki materiałów budowlanych, próbki materiałów izolacyjnych, projekty techniczne budynków oraz instalacji budowlanych, dokumentacja techniczna, zestawy norm budowlanych, instrukcje, atesty, certyfikaty, katalogi i materiały reklamowe obiektów budowlanych, prezentacje komputerowe dotyczące stosowanych rozwiązań konstrukcyjnych oraz nowoczesnych technologii budowlanych. Zalecane metody dydaktyczne Dominującą metodą kształcenia powinny być ćwiczenia. Uczniowie powinni otrzymywać zróżnicowane projekty do ćwiczenia umiejętności prowadzących do sporządzenia obliczeń. Ćwiczenia należy poprzedzić pokazem z objaśnieniem. Osiągnięcie efektów kształcenia jest możliwe przy zastosowaniu następujących metod nauczania: wykładu informacyjnego, dyskusji dydaktycznej, pokazu z objaśnieniem, pokazu z instruktarzem, tekstu przewodniego oraz ćwiczeń praktycznych. Ćwiczenia pozwolą na indywidualizację procesu nauczania, efektywniejsze wykorzystanie pomocy dydaktycznej oraz ułatwią zrozumienie realizowanych treści kształcenia. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone w grupach do 15 osób. Zajęcia w dziale powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie lub grupowo. Praca zespołowa sprzyja kształtowaniu umiejętności logicznego myślenia, rozwiązywania problemów, wyzwala aktywność uczniów i zainteresowanie tematyką realizowanych treści kształcenia. Propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia W procesie oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów należy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania efektów kształcenia zastosowanych przez nauczyciela oraz ocenę za wykonane ćwiczenia. Zaleca się systematyczne ocenianie postępów ucznia oraz bieżące korygowanie wykonywanych ćwiczeń. Oceniając osiągnięcia uczniów należy zwrócić uwagę na umiejętność korzystania z dokumentacji projektowej, katalogów oraz przepisów dotyczących procesu budowlanego. 15

Formy indywidualizacji pracy uczniów Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. Nauczyciel powinien: motywować uczniów do pracy, dostosowywać stopień trudności planowanych ćwiczeń do możliwości uczniów, uwzględniać zainteresowania uczniów, przygotowywać zadania o różnym stopniu trudności i złożoności, zachęcać uczniów do korzystania z różnych źródeł informacji zawodowej. 2.2. Obiekty budownictwa kolejowego Treści kształcenia - Podstawowe pojęcia dotyczące obiektów budowlanych. - Rodzaje budowli i budynków. - Podstawowe elementy nośne budowli. - Rodzaje fundamentów. - Wykopy pod fundamenty. - Ściany. - Izolacje budowlane. - Instalacje budowlane. - Podstawy mechaniki budowli: - Obciążenia. - Belki wolno podparte, wieloprzęsłowe, przegubowe - Ramy. - Kratownice. - Łuki. - Wytrzymałość materiału. - Zginanie. Kształt przekroju elementów zginanych. - Ścinanie w belkach zginanych. - Obciążenia mimośrodowe. - Wyboczenie prętów osiowo ściskanych. - Istota sprężania - Podpory. - Podstawy mechaniki gruntów: - Parcie gruntu - Kąt tarcia wewnętrznego - Klin odłamu. - Parcie wody. - Stateczność budowli. Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: PKZ(BD.c)(1)4 określić kryteria podziału obiektów inżynieryjnych; PKZ(BD.c)(1)5 rozróżnić i dokonać klasyfikacji kolejowych obiektów inżynieryjnych; PKZ(BD.c)(1)6 sklasyfikować różne rodzaje podpór obiektów inżynieryjnych; PKZ(BD.c)(1)7 sklasyfikować różne konstrukcje przęseł kolejowych obiektów inżynieryjnych; PKZ(BD.c)(2)1 rozróżnić elementy konstrukcyjne kolejowych obiektów budowlanych; PKZ(BD.c)(2)2 dokonać charakterystyki technologii wykonania kolejowych konstrukcji budowlanych; PKZ(BD.c)(2)3 dokonać charakterystyki technologii wykonania konstrukcji budowlanych; PKZ(BD.c)(3)1 rozróżnić elementy instalacji budowlanych; PKZ(BD.c)(3)2 rozróżnić rodzaje instalacji budowlanych; PKZ(BD.c)(4)1 rozpoznać materiały budowlane stosowane w budownictwie kolejowym; 16

PKZ(BD.c)(4)2 określić zastosowanie materiałów budowlanych; Planowane zadania Rozpoznaj budowle przedstawione na schematach/rysunkach/zdjęciach lub filmach i scharakteryzuj ich konstrukcję. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone w pracowni nawierzchni dróg kolejowych, wyposażonej w: stanowisko komputerowe dla nauczyciela z drukarką, ze skanerem oraz z projektorem multimedialnym, pakiet programów biurowych; przyrządy do pomiarów nawierzchni kolejowej (jeden przyrząd dla czterech uczniów), próbki materiałów stosowanych do budowy nawierzchni kolejowej i podtorza, zestawy elementów hydrauliki i pneumatyki siłowej, modele maszyn do naprawy i utrzymania nawierzchni, kolejowych budowli, obiektów inżynieryjnych, elementów konstrukcji nawierzchni kolejowej, filmy dydaktyczne prezentujące maszyny i urządzenia do robót torowych oraz technologie wykonywania nawierzchni kolejowych, przykładowe mapy i plany układów torowych, przykładowe dokumentacje eksploatacji nawierzchni kolejowej, specyfikacje warunków technicznych wykonania i odbioru robót montażowych, instrukcje obsługi wybranych maszyn i urządzeń do robót torowych; Środki dydaktyczne Modele budynków i ich elementy konstrukcyjne, modele rusztowań i deskowań, próbki materiałów budowlanych, próbki materiałów izolacyjnych, projekty techniczne budynków oraz instalacji budowlanych, dokumentacja techniczna, zestawy norm budowlanych, instrukcje, atesty, certyfikaty, katalogi i materiały reklamowe obiektów budowlanych, prezentacje komputerowe dotyczące stosowanych rozwiązań konstrukcyjnych oraz nowoczesnych technologii budowlanych. Zalecane metody dydaktyczne Dominującą metodą kształcenia powinny być ćwiczenia. Uczniowie powinni otrzymywać zróżnicowane projekty do ćwiczenia umiejętności prowadzących do sporządzenia obliczeń. Ćwiczenia należy poprzedzić pokazem z objaśnieniem. Osiągnięcie efektów kształcenia jest możliwe przy zastosowaniu następujących metod nauczania: wykładu informacyjnego, dyskusji dydaktycznej, pokazu z objaśnieniem, pokazu z instruktarzem, tekstu przewodniego oraz ćwiczeń praktycznych. Ćwiczenia pozwolą na indywidualizację procesu nauczania, efektywniejsze wykorzystanie pomocy dydaktycznej oraz ułatwią zrozumienie realizowanych treści kształcenia. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone w grupach do 15 osób. Zajęcia w dziale powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie lub grupowo. Praca zespołowa sprzyja kształtowaniu umiejętności logicznego myślenia, rozwiązywania problemów, wyzwala aktywność uczniów i zainteresowanie tematyką realizowanych treści kształcenia. Propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia 17

W procesie oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów należy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania efektów kształcenia zastosowanych przez nauczyciela oraz ocenę za wykonane ćwiczenia. Zaleca się systematyczne ocenianie postępów ucznia oraz bieżące korygowanie wykonywanych ćwiczeń. Oceniając osiągnięcia uczniów należy zwrócić uwagę na umiejętność korzystania z dokumentacji projektowej, katalogów oraz przepisów dotyczących procesu budowlanego. Formy indywidualizacji pracy uczniów Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. Nauczyciel powinien: motywować uczniów do pracy, dostosowywać stopień trudności planowanych ćwiczeń do możliwości uczniów, uwzględniać zainteresowania uczniów, przygotowywać zadania o różnym stopniu trudności i złożoności, zachęcać uczniów do korzystania z różnych źródeł informacji zawodowej. 18

2.3. Budowa dróg kolejowych Treści kształcenia - Klasy techniczne torów - Zasady kształtowania linii kolejowej w planie i profilu - Budowa i podstawowe zadania podtorza kolejowego - Materiały stosowane do budowy podtorza kolejowego - Rodzaje gruntów i ich właściwości mechaniczne. - Materiały stosowane do urządzeń odwadniających - Elementy nawierzchni kolejowej: - Materiały stosowane do budowy nawierzchni kolejowej - Klasyfikacja szyn, długości szyn, charakterystyka podstawowych typów szyn, - Konstrukcja i przekrój poprzeczny szyny, - Złączki szynowe i przytwierdzenia - Podkłady - zadania, zastosowanie, rozmieszczenie - Podsypka w torze kolejowym zadania oraz praca w torze - Rodzaje kruszyw w budownictwie kolejowym - Ustrój geometryczny toru w planie i profilu - Budowa i rodzaje rozjazdów oraz skrzyżowań torów - Budowa przejazdów kolejowo-drogowych. - Nawierzchnia kolejowa na obiektach inżynieryjnych Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: BD.10.1(1)1 zastosować wytyczne konstruowania nawierzchni kolejowej; BD.10.1(1)3 określić zastosowanie poszczególnych typów szyn; BD.10.1(1)4 scharakteryzować typy podkładów i określić ich zastosowanie; BD.10.1(1)5 scharakteryzować rodzaj złączek i określić ich zastosowanie; BD.10.1(2)3 określić zastosowanie maszyn i narzędzi do wykonywania robót przy układaniu nawierzchni kolejowej; BD.10.1(3)1 scharakteryzować przeznaczenie narzędzi oraz urządzeń podczas wykonywania robót związanych z budowa nawierzchni kolejowej; BD.10.1(5)1 skorzystać z wytycznych montażu przęseł torowych; BD.10.1(5)2 skorzystać z wytycznych montażu rozjazdów i skrzyżowań torów; BD.10.1(6)1 scharakteryzować roboty związane z układaniem, wymianą oraz regulacją przęseł torowych, rozjazdów, skrzyżowań torów, urządzeń i zamknięć nastawczych; BD.10.1(7)1 rozpoznać elementy konstrukcyjne torów na przejazdach kolejowo-drogowych, obiektach inżynieryjnych i w łukach toru kolejowego; BD.10.1(8)1 rozpoznać rodzaje łączenia szyn; BD.10.1(9)1 scharakteryzować prace ślusarskie wykonywane podczas robót związanych z budowa nawierzchni kolejowej; BD.10.1(10)1 rozpoznać znaki i sygnały stosowane na kolei; BD.10.1(10)2 zinterpretować znaki i sygnały stosowane na kolei; 19

BD.10.1(10)3 zastosować zasady sygnalizacji obowiązujące na kolei; BD.10.2(1)1 scharakteryzować typy i części składowe rozjazdów i skrzyżowań torów oraz podtorza ; BD.10.2(2)1 scharakteryzować budowę i typy zamknięć nastawczych; BD.10.2(11)1 rozpoznać urządzenia sterowania ruchem kolejowym położone w obrębie nawierzchni kolejowej; BD.10.2(12)1 scharakteryzować roboty związane z zimowym utrzymaniem kolei; BD.10.2(13)1 zastosować oznakowanie terenu robót związanych z utrzymaniem nawierzchni kolejowej i podtorza; BD.10.2(14)1 przestrzegać przepisów prawa dotyczących wykonywania robót związanych z utrzymaniem nawierzchni kolejowej i podtorza; Planowane zadania Rozpoznaj przedstawione na schematach, rysunkach technicznych lub zdjęciach połączenia torów. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone w pracowni nawierzchni dróg kolejowych, wyposażonej w: stanowisko komputerowe dla nauczyciela z drukarką, ze skanerem oraz z projektorem multimedialnym, pakiet programów biurowych; przyrządy do pomiarów nawierzchni kolejowej (jeden przyrząd dla czterech uczniów), próbki materiałów stosowanych do budowy nawierzchni kolejowej i podtorza, zestawy elementów hydrauliki i pneumatyki siłowej, modele maszyn do naprawy i utrzymania nawierzchni, kolejowych budowli, obiektów inżynieryjnych, elementów konstrukcji nawierzchni kolejowej, filmy dydaktyczne prezentujące maszyny i urządzenia do robót torowych oraz technologie wykonywania nawierzchni kolejowych, przykładowe mapy i plany układów torowych, przykładowe dokumentacje eksploatacji nawierzchni kolejowej, specyfikacje warunków technicznych wykonania i odbioru robót montażowych, instrukcje obsługi wybranych maszyn i urządzeń do robót torowych; Środki dydaktyczne Modele budynków i ich elementy konstrukcyjne, modele rusztowań i deskowań, próbki materiałów budowlanych, próbki materiałów izolacyjnych, projekty techniczne budynków oraz instalacji budowlanych, dokumentacja techniczna, zestawy norm budowlanych, instrukcje, atesty, certyfikaty, katalogi i materiały reklamowe obiektów budowlanych, prezentacje komputerowe dotyczące stosowanych rozwiązań konstrukcyjnych oraz nowoczesnych technologii budowlanych. 20

Zalecane metody dydaktyczne Dominującą metodą kształcenia powinny być ćwiczenia. Uczniowie powinni otrzymywać zróżnicowane projekty do ćwiczenia umiejętności prowadzących do sporządzenia obliczeń. Ćwiczenia należy poprzedzić pokazem z objaśnieniem. Osiągnięcie efektów kształcenia jest możliwe przy zastosowaniu następujących metod nauczania: wykładu informacyjnego, dyskusji dydaktycznej, pokazu z objaśnieniem, pokazu z instruktarzem, tekstu przewodniego oraz ćwiczeń praktycznych. Ćwiczenia pozwolą na indywidualizację procesu nauczania, efektywniejsze wykorzystanie pomocy dydaktycznej oraz ułatwią zrozumienie realizowanych treści kształcenia. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone w grupach do 15 osób. Zajęcia w dziale powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie lub grupowo. Praca zespołowa sprzyja kształtowaniu umiejętności logicznego myślenia, rozwiązywania problemów, wyzwala aktywność uczniów i zainteresowanie tematyką realizowanych treści kształcenia. Propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia W procesie oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów należy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania efektów kształcenia zastosowanych przez nauczyciela oraz ocenę za wykonane ćwiczenia. Zaleca się systematyczne ocenianie postępów ucznia oraz bieżące korygowanie wykonywanych ćwiczeń. Oceniając osiągnięcia uczniów należy zwrócić uwagę na umiejętność korzystania z dokumentacji projektowej, katalogów oraz przepisów dotyczących procesu budowlanego. Formy indywidualizacji pracy uczniów Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. Nauczyciel powinien: motywować uczniów do pracy, dostosowywać stopień trudności planowanych ćwiczeń do możliwości uczniów, uwzględniać zainteresowania uczniów, przygotowywać zadania o różnym stopniu trudności i złożoności, zachęcać uczniów do korzystania z różnych źródeł informacji zawodowej. 21

2.4. Kolejowe obiekty inżynieryjne Treści kształcenia - Konstrukcja obiektów inżynieryjnych, ogólna charakterystyka obiektów, rodzaje obiektów inżynieryjnych i ich klasyfikacja, części składowe konstrukcji, charakterystyka techniczna kolejowych obiektów inżynieryjnych, - Usytuowanie obiektów inżynieryjnych: - Obciążenia i skrajnie kolejowych obiektów inżynieryjnych: rodzaje działających obciążeń obciążenia ruchome, długotrwałe, wpływ dynamicznego działania obciążenia ruchomego, parcie wiatru, działanie sił od hamowania oraz uderzeń bocznych taboru, obciążenia przepustów oraz przejść pod torami, skrajnie obowiązujące nad i pod obiektami inżynieryjnymi, skrajnia budowli, skrajnia taboru. - Ogólna charakterystyka podpór stałych mostów, podpory skrajne i pośrednie, części składowe przyczółków i ich główne zadania, kształty i konstrukcja typowych przyczółków i filarów, odwodnienie i izolacja przyczółków, wiadomości ogólne o przyczółkach żelbetowych, podpory pośrednie i ich zadania, filary masywne mostów belkowych oraz łukowych, - konstrukcja ciosów i ław podłożyskowych, - ogólne zasady budowy podpór mostowych, - Ogólne wiadomości o stalowych kolejowych, obiektach inżynieryjnych, zasadnicze cechy konstrukcji stalowych, materiały stosowane do budowy, zastosowanie stali do budowy konstrukcji i jej właściwości mechaniczne, zachowanie się - stali w konstrukcjach obiektów inżynieryjnych, rodzaje konstrukcji przęseł, konstrukcje dźwigarów głównych i ich elementy składowe, stalowe przęsła blachownicowe - charakterystyka i przeznaczenie, konstrukcja - przęsła ze współpracującą płytą żelbetową, charakterystyka przęseł kratownicowych, układy krat dźwigarów głównych, konstrukcja dźwigarów kratowych, rodzaje nawierzchni i konstrukcja pomostów kolejowych obiektów inżynieryjnych, konstrukcja toru na obiekcie, konstrukcja zabezpieczająca przed skutkami wykolejenia, przyrządy wyrównawcze. - Ogólna charakterystyka obiektów inżynieryjnych Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: PKZ(BD.c)(1)6 sklasyfikować różne rodzaje podpór obiektów inżynieryjnych; PKZ(BD.c)(1)7 sklasyfikować różne konstrukcje przęseł kolejowych obiektów inżynieryjnych; PKZ(BD.c)(13)1 scharakteryzować rusztowanie; PKZ(BD.c)(13)2 dostosować rusztowanie do określonych robót; 22

masywnych: kamienne i betonowe, żelbetowe, mosty masywne z elementów prefabrykowanych, konstrukcje zespolone mostów, łożyska i przeguby mostów masywnych, urządzenia odwadniające. - Charakterystyka i klasyfikacja mostów i wiaduktów żelbetowych, konstrukcja przęseł żelbetowych, beton sprężony w budownictwie inżynieryjnym, materiały stosowane do konstrukcji sprężonych, prefabrykacja przęseł żelbetowych i z betonu sprężonego, charakterystyka i podział obiektów mostowych o konstrukcji łukowej, konstrukcje przęseł z betonu sprężonego, łożyska i przeguby w obiektach mostowych żelbetowych, charakterystyka szczelin dylatacyjnych, odwodnienie oraz izolacje żelbetowych obiektów mostowych. - Ogólna charakterystyka kamiennych i betonowych obiektów mostowych, części składowe oraz zastosowane materiały, konstrukcja sklepień i podpór, łożyska i przeguby, szczeliny dylatacyjne, odwodnienie i izolacja. - Rodzaje oraz ogólna charakterystyka przepustów, klasyfikacja przepustów, szczegóły konstrukcyjne najczęściej stosowanych przepustów, nowoczesne systemy konstrukcyjne przepustów, ogólna charakterystyka przejść pod torami, charakterystyka oraz przeznaczenie kładek dla pieszych nad torami, ogólna charakterystyka tuneli, konstrukcja tuneli oraz ich wyposażenie. - Ogólna charakterystyka toru kolejowego na obiektach inżynieryjnych- wymagania techniczne i eksploatacyjne, tor bezstykowy na obiektach inżynieryjnych, urządzenia zabezpieczające przed wykolejeniem taboru, zastosowanie przyrządów wyrównawczych, urządzenia przeciwpożarowe na obiektach mostowych, urządzenia przeciwporażeniowe na kolejowych obiektach inżynieryjnych linii zelektryfikowanych, inne wyposażenie obiektów mostowych. - Nawierzchnia kolejowa na obiektach inżynieryjnych Planowane zadania Rozpoznaj elementy kolejowego obiektu inżynieryjnego, przedstaw jego zastosowanie i przeznaczanie. 23

Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone w pracowni nawierzchni dróg kolejowych, wyposażonej w: stanowisko komputerowe dla nauczyciela z drukarką, ze skanerem oraz z projektorem multimedialnym, pakiet programów biurowych; przyrządy do pomiarów nawierzchni kolejowej (jeden przyrząd dla czterech uczniów), próbki materiałów stosowanych do budowy nawierzchni kolejowej i podtorza, zestawy elementów hydrauliki i pneumatyki siłowej, modele maszyn do naprawy i utrzymania nawierzchni, kolejowych budowli, obiektów inżynieryjnych, elementów konstrukcji nawierzchni kolejowej, filmy dydaktyczne prezentujące maszyny i urządzenia do robót torowych oraz technologie wykonywania nawierzchni kolejowych, przykładowe mapy i plany układów torowych, przykładowe dokumentacje eksploatacji nawierzchni kolejowej, specyfikacje warunków technicznych wykonania i odbioru robót montażowych, instrukcje obsługi wybranych maszyn i urządzeń do robót torowych; Środki dydaktyczne Modele budynków i ich elementy konstrukcyjne, modele rusztowań i deskowań, próbki materiałów budowlanych, próbki materiałów izolacyjnych, projekty techniczne budynków oraz instalacji budowlanych, dokumentacja techniczna, zestawy norm budowlanych, instrukcje, atesty, certyfikaty, katalogi i materiały reklamowe obiektów budowlanych, prezentacje komputerowe dotyczące stosowanych rozwiązań konstrukcyjnych oraz nowoczesnych technologii budowlanych. Zalecane metody dydaktyczne Dominującą metodą kształcenia powinny być ćwiczenia. Uczniowie powinni otrzymywać zróżnicowane projekty do ćwiczenia umiejętności prowadzących do sporządzenia obliczeń. Ćwiczenia należy poprzedzić pokazem z objaśnieniem. Osiągnięcie efektów kształcenia jest możliwe przy zastosowaniu następujących metod nauczania: wykładu informacyjnego, dyskusji dydaktycznej, pokazu z objaśnieniem, pokazu z instruktarzem, tekstu przewodniego oraz ćwiczeń praktycznych. Ćwiczenia pozwolą na indywidualizację procesu nauczania, efektywniejsze wykorzystanie pomocy dydaktycznej oraz ułatwią zrozumienie realizowanych treści kształcenia. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone w grupach do 15 osób. Zajęcia w dziale powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie lub grupowo. Praca zespołowa sprzyja kształtowaniu umiejętności logicznego myślenia, rozwiązywania problemów, wyzwala aktywność uczniów i zainteresowanie tematyką realizowanych treści kształcenia. Propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia W procesie oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów należy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania efektów kształcenia zastosowanych przez nauczyciela oraz ocenę za wykonane ćwiczenia. Zaleca się systematyczne ocenianie postępów ucznia oraz bieżące korygowanie wykonywanych ćwiczeń. Oceniając osiągnięcia uczniów należy zwrócić uwagę na umiejętność korzystania z dokumentacji projektowej, katalogów oraz przepisów dotyczących procesu budowlanego. Formy indywidualizacji pracy uczniów Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. Nauczyciel powinien: 24

motywować uczniów do pracy, dostosowywać stopień trudności planowanych ćwiczeń do możliwości uczniów, uwzględniać zainteresowania uczniów, przygotowywać zadania o różnym stopniu trudności i złożoności, zachęcać uczniów do korzystania z różnych źródeł informacji zawodowej. 2.5. Ocena stanu dróg kolejowych Treści kształcenia - Współpraca podtorza z nawierzchnią. - Eksploatacja podtorza kolejowego. - Odkształcenia podtorza, główne czynniki wpływające na zmiany stanu i jakość podtorza. - Związek pomiędzy stanem toru a stanem podtorza,. - Diagnostyka podtorza. - Wspomaganie komputerowe w diagnozowaniu stanu technicznego podtorza. - Nadzór nad stanem technicznym toru. - Zasady wykonywania pomiarów toru. - Parametry geometryczne toru. - Sprzęt pomiarowy. - Cel i zakres bezpośrednich pomiarów torów i badań rozjazdów. - Zasady wykonywania pomiarów. - Oględziny i badania techniczne rozjazdów, analiza wyników pomiarów - Badanie defektoskopowe szyn. - Metody wykrywania wad w szynach. - Klasyfikacja wad, dokumentacja pomiarowa. Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: BD.10.2(1)2 określić cele i zadania diagnostyki podtorza i nawierzchni kolejowej; BD.10.2(1)3 rozpoznawać typowe odkształcenia podtorza i uszkodzeń nawierzchni kolejowej; BD.10.2(1)4 określić czynniki wpływające na jakość i zmiany stanu podtorza; BD.10.2(1)5 określić sposób przeprowadzania obchodu torów oraz oględzin i badania technicznego rozjazdów; BD.10.2(1)6 analizować i dokumentować stwierdzone usterki podczas obchodu linii kolejowych; BD.10.2(2)2 scharakteryzować sposób sprawdzenia zamknięcia nastawczego rozjazdu; BD.10.2(2)3 skontrolować stan zamknięcia nastawczego; BD.10.2(3)2 określić sposób przeprowadzania pomiarów szerokości toru, różnic wysokości toków szynowych oraz ich nierówności w obu płaszczyznach; BD.10.2(3)3 analizować wyniki pomiarów torów i rozjazdów kolejowych; BD.10.2(6)1 określić sposób przeprowadzania badań defektoskopowych szyn w torze kolejowym; BD.10.2(6)2 korzystać z katalogów klasyfikacji wad szyn i dokumentów z badania defektoskopowego szyn; 25

Planowane zadania Scharakteryzuj wymagania dotyczące oceny elementów przytwierdzeń i kwalifikowania ich do wymiany. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone w pracowni nawierzchni dróg kolejowych, wyposażonej w: stanowisko komputerowe dla nauczyciela z drukarką, ze skanerem oraz z projektorem multimedialnym, pakiet programów biurowych; przyrządy do pomiarów nawierzchni kolejowej (jeden przyrząd dla czterech uczniów), próbki materiałów stosowanych do budowy nawierzchni kolejowej i podtorza, zestawy elementów hydrauliki i pneumatyki siłowej, modele maszyn do naprawy i utrzymania nawierzchni, kolejowych budowli, obiektów inżynieryjnych, elementów konstrukcji nawierzchni kolejowej, filmy dydaktyczne prezentujące maszyny i urządzenia do robót torowych oraz technologie wykonywania nawierzchni kolejowych, przykładowe mapy i plany układów torowych, przykładowe dokumentacje eksploatacji nawierzchni kolejowej, specyfikacje warunków technicznych wykonania i odbioru robót montażowych, instrukcje obsługi wybranych maszyn i urządzeń do robót torowych; Środki dydaktyczne Modele budynków i ich elementy konstrukcyjne, modele rusztowań i deskowań, próbki materiałów budowlanych, próbki materiałów izolacyjnych, projekty techniczne budynków oraz instalacji budowlanych, dokumentacja techniczna, zestawy norm budowlanych, instrukcje, atesty, certyfikaty, katalogi i materiały reklamowe obiektów budowlanych, prezentacje komputerowe dotyczące stosowanych rozwiązań konstrukcyjnych oraz nowoczesnych technologii budowlanych. Zalecane metody dydaktyczne Dominującą metodą kształcenia powinny być ćwiczenia. Uczniowie powinni otrzymywać zróżnicowane projekty do ćwiczenia umiejętności prowadzących do sporządzenia obliczeń. Ćwiczenia należy poprzedzić pokazem z objaśnieniem. Osiągnięcie efektów kształcenia jest możliwe przy zastosowaniu następujących metod nauczania: wykładu informacyjnego, dyskusji dydaktycznej, pokazu z objaśnieniem, pokazu z instruktarzem, tekstu przewodniego oraz ćwiczeń praktycznych. Ćwiczenia pozwolą na indywidualizację procesu nauczania, efektywniejsze wykorzystanie pomocy dydaktycznej oraz ułatwią zrozumienie realizowanych treści kształcenia. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone w grupach do 15 osób. Zajęcia w dziale powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie lub grupowo. Praca zespołowa sprzyja kształtowaniu umiejętności logicznego myślenia, rozwiązywania problemów, wyzwala aktywność uczniów i zainteresowanie tematyką realizowanych treści kształcenia. Propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia W procesie oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów należy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania efektów kształcenia zastosowanych przez nauczyciela oraz ocenę za wykonane ćwiczenia. Zaleca się systematyczne ocenianie postępów ucznia oraz bieżące korygowanie wykonywanych ćwiczeń. Oceniając osiągnięcia uczniów należy zwrócić uwagę na umiejętność korzystania z dokumentacji projektowej, katalogów oraz przepisów dotyczących procesu budowlanego. Formy indywidualizacji pracy uczniów 26