I. I. OBSZAR I CZAS REALIZACJI PLANU ROZWOJU LOKALNEGO MIASTA SKARŻYSKA-KAMIENNEJ

I. I. OBSZAR I CZAS REALIZACJI PLANU ROZWOJU LOKALNEGO MIASTA SKARŻYSKA-KAMIENNEJ Plan Rozwoju Lokalnego Miasta Skarżyska-Kamiennej obejmuje działania planowane do realizacji w latach 2007-2013 na terenie Miasta Skarżyska-Kamiennej. Dokument ten jest narzędziem służącym do wyznaczania kierunków rozwoju i ma wpływ na absorpcję środków finansowych Unii Europejskiej. Plan Rozwoju Lokalnego opracowany został na podstawie Strategii Rozwoju Miasta Skarżyska-Kamiennej. Jest także komplementarny ze Strategią Rozwoju Powiatu Skarżyskiego oraz Strategią Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego. 4

II. AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA NA TERENIE MIASTA SKARŻYSKA-KAMIENNEJ 2.1 POŁOŻENIE, POWIERZCHNIA, LUDNOŚĆ 2.1.1 Położenie Miasto Skarżysko-Kamienna leży na północnym obrzeżu Gór Świętokrzyskich, na średniej wysokości 250 m n.p.m. (najwyżej położone miejsce w mieście znajduje się na wysokości 329 m n.p.m., a najniżej położone na wysokości 219 m. n.p.m.) w dolinie rzeki Kamiennej i jej dopływów: Kamionki, Bernatki i Oleśnicy. Kotlinę miejską otaczają zalesione wzgórza Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej: Garb Gielniowski, Płaskowyż Suchedniowski oraz Przedgórze Iłżeckie. Od południa miasto graniczy z dużym kompleksem leśnym, który jest pozostałością Puszczy Świętokrzyskiej, będącej ciągle główną ostoją modrzewia polskiego. Skarżysko-Kamienna leży w miejscu przecinania się głównych szlaków drogowych i kolejowych biegnących z Warszawy do Krakowa oraz z Łodzi do Rzeszowa. 2.1.2 Powierzchnia Z dniem 1.01.2000 r., zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dn. 21.12.1999 r. (Dziennik Ustaw z 30.12.1999 r. nr 110 poz. 12), do miasta Skarżysko- Kamienna przyłączone zostały sołectwa: Skarżysko-Książęce i Pogorzałe. W wyniku powyższego obszar miasta powiększył się o 18,71 km 2 i na dzień 1.01.2000 r. wynosił 64,16 km 2. Według stanu ludności na dzień 31.12.1998 r. Skarżysko-Kamienna, z uwzględnieniem przyłączonych sołectw, liczyło 53.507 mieszkańców. 2.1.3 Ludność W 2005 r. miasto Skarżysko-Kamienna zamieszkiwało 49 416 mieszkańców, w tym 23 476 mężczyzn oraz 25 940 kobiet. 2.2 ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE Klimat w Skarżysku-Kamiennej warunkowany jest kotlinowym położeniem miasta, na granicy dwóch regionów klimatycznych: Małopolskiego i Mazowieckiego. Zauważalnym jest fakt ścierania się wpływów klimatu wyżynnego oraz nizinnego. 2.2.1 Temperatura powietrza Średnia temperatura roczna (6.8 C) zbliżona jest do przeciętnej w kraju. Najcieplejsze miesiące w roku to: czerwiec, lipiec i sierpień łącznie z czterdziestoma dniami gorącymi i upalnymi, ze średnią temperaturą powyżej 25 C. Najchłodniejsze miesiące w roku to: styczeń i luty - łącznie z około 43 dniami mroźnymi i bardzo mroźnymi. Na omawianym obszarze rocznie występuje około 133 dni z przymrozkami choć ilość dni, w których mogą one wystąpić zamyka się w liczbie około 238. Pierwsze przymrozki jesienne pojawiają się 5

zwykle już we wrześniu, a ostatnie wiosenne w drugiej połowie maja. Konsekwencją takiego rozkładu temperatur jest krótszy o 2 tygodnie (najkrótszy w widłach Wisły i Pilicy) okres wegetacyjny, trwający na ogół ok. 195 dni, tj. od połowy kwietnia do początku listopada. 2.2.2 Nasłonecznienie i zachmurzenie W Skarżysku-Kamiennej notowanych jest ok. 55 dni pogodnych oraz ok. 120 pochmurnych. Najmniejsze zachmurzenie zwykle występuje w okresie od maja do września, osiągając swe minimum w lipcu. Największe zachmurzenie przypada na miesiące zimowe z maksimum w grudniu. Najbardziej słonecznym miesiącem w roku jest maj, w którym słońce świeci przez ponad połowę dnia. W skali roku obserwowana liczba godzin w pełni nasłonecznionych wynosi ok. 1508. W w/w rejonie w skali roku występuje ok. 30 dni mglistych; najczęściej w listopadzie, najrzadziej w maju oraz czerwcu. 2.2.3 Opady Średnia notowana roczna suma opadów dla miasta wynosi ok. 630 mm z maksimum w miesiącu lipcu (ok. 90 mm) i minimum w lutym (ok. 30 mm). Średnio w roku przypada 148 dni z opadami (najwięcej w listopadzie, najmniej w październiku). Opady śniegu występują zwykle w okresie od października do maja. Średnia liczba dni z opadami śniegu wynosi 47. Pokrywa śnieżna utrzymuje się przez ok. 65-78 dni w roku. Z uwagi na odwilże, nie utrzymuje się ona w sposób ciągły. Trwała pokrywa śnieżna zaczyna się tworzyć na ogół z początkiem grudnia zanika w trzeciej dekadzie marca. Burze nad miastem (średnio 17 dni w roku) występują zwykle od maja do sierpnia, z maksimum w lipcu. 2.2.4 Wiatry Rozkład wiatrów w mieście determinowany jest przez wpływ doliny rzeki Kamiennej, bowiem większość wiatrów wieje zgodnie z jej osią. Przeważa cyrkulacja zachodnia w ok. 19% przypadków, południowo-zachodnia 12% oraz północno-zachodnia 9%. Dominują wiatry o prędkości nie przekraczającej 5 m/s, w 90% czasu ich trwania. 2.2.5 Wilgotność Wilgotność powietrza w rejonie Skarżyska-Kamiennej zbliżona jest do przeciętnej w kraju i wynosi śr. ok. 80%. Najwyższe wartości notowane są w okresie od listopada do lutego (z maksimum - 88% - w listopadzie i grudniu), najniższe od kwietnia do lipca, osiągając minimum 73% w lipcu. Największe wahania, dochodzące do 20% w ciągu doby, notowane są latem najniższe zimą. 2.3 KULTURA, SPORT, TURYSTYKA 6

2.3.1 Kultura Skarżysko-Kamienna stanowi ważny ośrodek skupiający życie kulturalne i sportowe regionu. Na terenie miasta funkcjonują następujące instytucje, placówki oraz stowarzyszenia upowszechniania kultury : Miejskie Centrum Kultury będące głównym organizatorem i koordynatorem działalności kulturalno-oświatowej Muzeum im. Orła Białego posiadające jeden z największych w Polsce zbiorów militariów Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna im. ks. prof. Włodzimierza Sedlaka posiadająca zbiory ze wszystkich dziedzin, z przewagą beletrystyki i humanistyki Filia przy ul. Towarowej 20 Filia przy ul. Sportowej 34 Filia przy ul. Słowackiego 25 Filia przy ul. Szpitalnej 1 Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Kielcach, Filia w Skarżysku-Kamiennej która jest placówką o charakterze naukowym, gromadzącą głównie wydawnictwa naukowe i popularnonaukowe Klub Kolejarza Związkowiec Klub Mieszkańców Osiedla 50-lecia Klub Inteligencji Katolickiej Galeria Stowarzyszenia Civitas Christiana Koło Nr 2 Polskiego Związku Filatelistycznego Kino Metalowiec Kino Wolność 2.3.2 Infrastruktura sportowa i turystyczna Położenie miasta Skarżyska-Kamiennej w bezpośredniej bliskości dużych kompleksów leśnych i dwóch zalewów oraz okoliczne zabytki techniki i trzy oznakowane szlaki turystyczne stwarzają mieszkańcom miasta oraz przyjezdnym znakomite warunki do rekreacji i uprawiania sportu. Głównym organizatorem imprez rekreacyjno-sportowych i turystycznych w mieście jest Miejskie Centrum Sportu i Rekreacji, dysponujące krytą pływalnią oraz kompleksem rehabilitacyjnym i stadionem sportowym. W skład MCSiR wchodzą: Kryta pływalnia W obrębie tego kompleksu znajduje się niecka basenowa (o wymiarach 25m x 15m przy średniej głębokości 130cm), na której prowadzona jest następująca działalność: 1. zajęcia nauki pływania, 2. zajęcia wyczynowej sekcji pływackiej, 3. działalność w zakresie szkolenia ratowników wodnych wspólnie z WOPR-Kielce, 4. organizacja imprez sportowo wyczynowych, m.in.: Mistrzostwa Województwa Świętokrzyskiego, Mistrzostwa Okręgu Świętokrzyskiego w pływaniu Olimpiady Specjalne, Turniej Miast i Gmin nad Kamienną. 5. organizacja wszelkiego rodzaju zawodów dla szkół podstawowych, gimnazjów oraz szkół średnich z terenu miasta oraz Powiatu i Województwa. 7

Obiekt zbudowany został z przeznaczeniem na basen przyszkolny, brak w nim trybun co uniemożliwia organizowanie imprez sportowych. Zaznaczyć należy również występujące braki w infrastrukturze specjalistycznej. Kompleks rehabilitacjyjny Obiekt wyposażony jest w zestaw przyrządów do ćwiczeń ruchowych oraz siłowych, saunę, solarium oraz hydromasaż. Nad korzystającymi opiekę sprawują wysoko wykwalifikowane rehabilitantki oraz pielęgniarki. W w/w obiekcie prowadzone są regularne zajęcia w zakresie: korekcji wad postawy, odchudzania, masażu klasycznego oraz hydromasażu, masażu pulsacyjnego dla osób z wadami układu limfatycznego. Stadion w dzielnicy Rejów Stanowi największy i najpiękniej położony stadion piłkarski w województwie świętokrzyskim. Posiada jedną z najlepszych w Polsce bieżni o nawierzchni żużlowej. Jest to obiekt zbudowany pod koniec 1948 roku, więc wyeksploatowany, wymagający generalnego remontu:. modernizacji trybun, płyty stadionu, budynku klubowego oraz wybudowania zaplecza w postaci dodatkowych boisk treningowych wraz z niezbędną infrastrukturą. Doprowadzenie stadionu do stanu wymaganego przez aktualne przepisy, wymaga znacznych nakładów finansowych. Tereny rekreacyjno-sportowe przy ul. Zielnej W roku 2001, decyzją władz miasta, MCSiR przekazane zostały obiekty składające się z dwóch kortów tenisowych, boiska do piłki siatkowej oraz boiska do piłki koszykowej o nawierzchni asfaltowej. Na terenie obiektu organizowane są imprezy masowe o charakterze rekreacyjnym. 2.3.3 Sport Szczególny nacisk JST kładzie jest na organizację imprez sportowych dla młodzieży szkolnej każdego szczebla. Poza tym organizowane są również imprezy sportowe o charakterze masowym i rekreacyjnym. W ramach zadań własnych gminy realizowany jest kalendarz imprez sportowo-rekreacyjnych (rocznie około 70 imprez). Są to m.in.: międzyszkolne zawody sportowe, związane z kalendarzem SZS, różnego rodzaju turnieje dla mieszkańców miasta i okolic, oraz wiele imprez sportowo-rekreacyjnych. W Skarżysku-Kamiennej działają następujące instytucje i stowarzyszenia kultury fizycznej: Skarżyskie Towarzystwo Sportowe, Klub Sportowy Granat, Skarżyskie Towarzystwo Cyklistów, Kolejowy Klub Sportowy Ruch, Amatorskie Towarzystwo Piłkarskie, Społeczny Ruch Sportowy, TKKF ognisko Sygnał, Szkolny Związek Sportowy, 8

Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze oddział Skarżysko-Kamienna. Skarżyskie Towarzystwo Tenisowe Smecz 2.3.4 Turystyka MCSiR zajmuje się organizacją wycieczek krajowych i zagranicznych, m.in.: do Wilna, Pragi, Budapesztu, Wiednia. Dużą część działalności turystycznej stanowi organizacja wycieczek szkolnych dla szkół z terenu Skarżyska oraz okolic. Oprócz wycieczek turystycznych, Miejskie Centrum Sportu i Rekreacji, zajmuje się organizacją ognisk dla szkół, zakładów pracy oraz spotkań rodzinnych. Imprezy organizowane są w przepięknych okolicach Skarżyska, charakteryzujących się dużą ilością uroczysk leśnych. Do najładniejszych zaliczyć należy: Uroczysko Świnia Góra, Opal oraz Wykus Zimą natomiast organizowane są kuligi. Biura turystyczne: PTTK obsługa wycieczek krajowych, JUNIOR Sp. z o.o. obsługa wycieczek krajowych i zagranicznych, wizowanie, TERRA Biuro Turystyki Krajowej i Zagranicznej obsługa wycieczek zagranicznych, przejazdy autokarowe, wizowanie, BITUR Biuro Imprez Turystycznych organizacja imprez turystycznych, ROMADA TOUR Biuro Usług Turystycznych organizacja wycieczek krajowych i zagranicznych. Hotele i noclegi: Hotel Promień, Hotel Komes dysponujący 22 pokojami, Ośrodek Wypoczynkowy Rejów dysponujący 80 miejscami noclegowymi, 2.4 ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE 2.4.1 Uwarunkowania ochrony środowiska Powietrze atmosferyczne Problemem szczególnej wagi, należącym obecnie do najbardziej niebezpiecznych zagrożeń środowiska, jest zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego. Stanowią je wszystkie substancje stałe, ciekłe lub gazowe, których udziały w powietrzu przekraczają średnią zawartość tych substancji w czystym powietrzu. Powietrze zanieczyszczają składniki, które są emitowane do atmosfery w wyniku działalności samej przyrody lub w wyniku działalności ludzkiej. Ilość rodzajów zanieczyszczeń, jakie mogą występować w powietrzu, jest niezmiernie duża, a ich szkodliwość dla otoczenia zależy od bardzo wielu czynników, jak: właściwości chemiczno-toksyczne, stan skupienia, stopień dyspersji, stężenie w powietrzu, czas oddziaływania, warunki klimatyczno - meteorologiczne, położenie aglomeracji itp. Stan powietrza, to jeden z podstawowych czynników, decydujący o jakości środowiska, a tym samym w znacznym stopniu oddziaływujący na poziom życia. 9

W ochronie powietrza występują dwa podstawowe problemy: zanieczyszczenie powietrza substancjami pyłowymi i gazowymi powstałymi w wyniku spalania paliw, stosowanie przestarzałych technologii przemysłowych. Niska emisja jest czynnikiem istotnie wpływającym na jakość powietrza w mieście. Rodzaje i ilość podstawowych zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery zależą przede wszystkim od rodzaju i ilości spalanych paliw. W mieście Skarżysko-Kamienna zanieczyszczenia powietrza w większości pochodzą z lokalnych kotłowni węglowych oraz indywidualnych palenisk domowych, opalanych najczęściej węglem tanim, a więc o złej charakterystyce i niskich parametrach grzewczych. Intensywność emisji wzmaga się w okresach zimowych, z uwagi na prowadzone wówczas procesy energetyczne w kotłach i paleniskach małej mocy (wrzesień kwiecień), będących zasadniczym źródłem emisji pyłu, dwutlenku siarki, tlenku węgla oraz bardzo szkodliwego benzo-α-pirenu. W tym okresie skala odprowadzonych zanieczyszczeń jest, np. dla dwutlenku węgla, kilkukrotnie wyższa w stosunku do miesięcy letnich. Powyższe powoduje powstawanie smogu zimowego, sprzyjającemu dodatkowej koncentracji szkodliwych dla zdrowia substancji. Zatem zmiana struktury wykorzystania pierwotnych nośników energii oraz zamiana paliw stałych na gazowe lub olejowe, to jedno z głównych zadań w tym zakresie, które gmina Skarżysko-Kamienna realizuje od kilku lat m.in. poprzez likwidację kotłowni węglowych oraz budowę kotłowni gazowych i olejowych; przyłączanie kolejnych obiektów do miejskiej sieci ciepłowniczej. Znaczny udział w emisji zanieczyszczeń gazowych na terenie miasta mają zanieczyszczenia komunikacyjne, związane z ruchem samochodowym. Oddziałują one bezpośrednio na ludzi / uczestników ruchu oraz mieszkańców terenów sąsiadujących z terenami infrastruktury drogowej. W emisji z silników spalinowych obok inertnych produktów spalania, takich jak: CO 2, NO 2 i para wodna stanowiących 99,5-99,9% objętościowych spalin znajdują się toksyczne składniki będące produktami spalania niezupełnego i niecałkowitego lub produktami ubocznymi spalania. W przypadku Skarżyska-Kamiennej rozbudowana architektura, z dużą ilością ulic, oraz kotlinowe położenie sprzyja również powstawaniu smogu letniego. Powstaje on na skutek zanieczyszczenia powstającego z tzw. źródeł mobilnych (transport). Za dynamicznym rozwojem motoryzacji, dokonującym się w ostatnich latach, nie postępowały działania na rzecz ograniczenia ruchu w centrum miasta oraz na rzecz rozbudowy ulic. Powoduje to podwyższoną emisję tlenku węgla, tlenków azotu, węglowodorów oraz związków ołowiu i sadzy. Pod wpływem promieniowania słonecznego powstają z kolei zanieczyszczenia wtórne, o silnie utleniających właściwościach (np. ozon). W wyniku integracji Polski z Unią Europejską, system prawny oceny jakości powietrza w Polsce został dostosowany do wymagań Wspólnoty głównie poprzez przeniesienie do naszego ustawodawstwa uregulowań zawartych w przepisach unijnych, a w szczególności w podstawowym dokumencie określającym wymagania dotyczące ocen i zarządzania środowiska jakim jest Dyrektywa nr 96/62/E z 1996 r., zwana dyrektywą ramową. Stanowiła ona podstawę zapisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627) w zakresie ochrony powietrza oraz szeregu aktów wykonawczych, wyznaczających kryteria jakości powietrza, a także szczegółowe wymogi w zakresie monitorowania oraz prowadzenia oceny jakości powietrza. Jak stanowią obowiązujące przepisy, ocena jakości powietrza dokonywana jest w ramach państwowego monitoringu środowiska. Na potrzeby ustalenia odpowiedniego sposobu oceny jakości powietrza wojewoda dokonuje, w odstępach pięciu lat, klasyfikacji stref odrębnie pod kątem poziomu obecności każdej substancji wyodrębniając strefy, w których przekroczone zostały wartości kryterialne (dopuszczalne, progowe). Raz w roku dokonywana jest ocena poziomu substancji w powietrzu w danej strefie, a następnie 10

klasyfikacja każdej ze stref. Wykonawcą obu ocen, w imieniu Wojewody Świętokrzyskiego, jest Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Kielcach. Wody powierzchniowe Skarżysko-Kamienna, choć hydrograficznie leży w dolinie rzeki Kamiennej i jej trzech dopływów Kamionki, Bernatki i Oleśnicy, to zajmuje obszar najbardziej deficytowy w wodę północny pas dorzecza. Miasto nie może w pełni korzystać z zasobów zlewni Kamiennej i jej dopływów (ok. 368 km 2 ), a przyczyną tego jest kotlinowe położenie i budowa geologiczna rejonu. Stan czystości wód powierzchniowych oceniany jest corocznie, w oparciu o analityczne pomiary kontrolne realizowane w ramach monitoringu środowiska dla wód powierzchniowych płynących (sieć podstawowa i regionalna) oraz zbiorników zaporowych (sieć regionalna). Badania prowadzone są w odstępach miesięcznych przez Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Kielcach. Podstawę oceny stanowi trzystopniowa klasyfikacja śródlądowych wód powierzchniowych wraz z normami dopuszczalnymi wskaźników zanieczyszczeń, ustanowiona rozporządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dn. 5 listopada 1991r. (Dz.U. nr 116 poz.503), określająca ich jakość w zależności od przeznaczenia następująco: Tabela 1: Klasyfikacja czystości wód klasa I wody nadające się do zaopatrzenia ludności w wodę do picia, zaopatrzenia zakładów wymagających wody o jakości wody pitnej oraz bytowania w warunkach naturalnych ryb łososiowatych, klasa II klasa III wody nadające się do bytowania w warunkach naturalnych innych ryb niż łososiowate, wody nadające się do zaopatrzenia zakładów innych niż zakłady wymagające wody o jakości wody do picia oraz nawadniania terenów rolniczych W metodzie tej do oceny stanu czystości wód przyjmowane jest średnie stężenie z dwóch najbardziej niekorzystnych wyników dla parametrów fizyko-chemicznych oraz dla wskaźników toksycznych wynik najniekorzystniejszy, a dla bakteriologicznych drugi z kolei wynik najniekorzystniejszy. Rzeki Kamienna objęta jest siecią monitoringu podstawowego. Najbliższy punkt pomiarowokontrolny znajduje się na Bzinku, w okolicy mostu przy drodze nr 7; na 113,8 km biegu rzeki. Na tym odcinku w: 2001 r. rzeka toczyła wody w III klasie czystości, a czynnikami determinującymi były: odczyn, mangan, azotyny, miano Coli. 2002 r. rzeka prowadziła wody III kl., a wskaźnikami decydującymi o klasie czystości rzeki były: zawartość manganu, azotynów i miano Coli. 2003 r. na punkcie kontrolnym na terenie miasta wody rzeki wykazywały III stopień czystości z powiększoną zawartością manganu, jako czynnika decydującego o klasie wody. Kamionka objęta siecią monitoringu regionalnego. Najbliższy punkt pomiarowo kontrolny znajduje się w okolicy ujścia do Kamiennej w 0,2 km jej biegu. Na odcinku kontrolnym rzeka w: 2001 r. wody rzeki utrzymywały się w III klasie czystości ze względu na miano Coli 2002 r. rzeka na całej swej długości prowadziła wody non (nie odpowiadające normom) ze względu na ponadnormatywne zawartości azotynów i miano Coli. 11

Bernatka w latach 2001 2002 o czystości jej górnego odcinka (I klasa) świadczyły badania Sanepidu, prowadzone corocznie w odniesieniu do kąpieliska. Końcowy odcinek rzeki przebiegający przez tereny nie skanalizowane był i jest zanieczyszczany przez odprowadzenia szamb oraz odpływy miejskich kanałów burzowych. W 2003 r. rzeka została objęta monitoringiem regionalnym na ujściowym jej odcinku (0,4 km biegu). Wyniki badań za rok 2004 kwalifikują jej wody, na końcowym odcinku, do III klasy czystości ze względu na miano Coli. Oleśnica nie objęta siecią monitoringu, choć jest w szczególny sposób obciążona niebezpieczeństwem okresowego zanieczyszczenia, bowiem odbiera odpływy z terenów PKP. Do niej skierowane są również wyloty miejskich kanałów burzowych odprowadzające wody opadowe z terenu o potencjalnie najwyższym stopniu zanieczyszczenia (hurtownie, stacje CPN, myjnie samochodowe). Zbiorniki Bernatka obecnie kąpielisko, zasilane wodami górnego biegu rzeki Bernatki, o I klasie czystości wydaje się być niezagrożone i utrzymywać nadal swe wody w I i II stopniu czystości wody. W maju 2002 zbiornik został zniszczony - w wyniku powodzi. W 2003 r. został odbudowany. Rejów woda zbiornika powinna spełniać wymogi II klasy czystości. Od lat zjawiskiem determinującym jakość wody zbiornika jest proces jego eutrofizacji (zakwitania glonów), spowodowany nadmierną zawartością związków azotu i fosforu w wodzie (kontakt ze ściekami komunalnymi) oraz wysokie ph. Zieleń miejska Wykonana w latach 90-tych inwentaryzacja stanu zieleni w Skarżysku-Kamiennej oceniała całkowitą powierzchnię terenów zieleni miejskiej ogólnodostępnej na 41.95 ha, z rozróżnieniem na: parki 2,0 ha zieleń uliczną 17,8 ha zieleń osiedlową 22,15 ha w tym: 11,8 ha zieleń osiedli komunalnych 10,35 ha zieleń osiedli spółdzielczych Na dzień 31.12.1998 r. lasy w granicach administracyjnych Skarżyska-Kamiennej zajmowały obszar 1.879 ha, z czego na las komunalny w osiedlu Bór przypadało 113 ha. Wskaźnik zaspokajania potrzeb ludności w zakresie terenów zieleni miejskiej kształtował się na poziomie ok. 9 m 2 w przeliczeniu na jednego mieszkańca poniżej średniej wojewódzkiej (ok. 15 m 2 /mieszk.) i średniej krajowej (ok.16 m 2 /mieszk.). Normatyw urbanistyczny przewidywał 15-20 m 2 /mieszkańca. Zauważalny regres w rozwoju terenów zieleni miejskiej ogólnodostępnej odnotowano w początkach lat 80-tych. Taki stan rzeczy wywołany został znacznym wzrostem budownictwa wielorodzinnego, połączonego ze stosowaniem tzw. wielkiej płyty wymagającej przygotowania ogromnych terenów budowlanych. Zjawiskom tym towarzyszył niestety brak należytej troski o ochronę przed degradacją terenów zielonych, przejściowo stanowiących place budowy, a docelowo obszar osiedli mieszkaniowych. Zwrócenie tych terenów po zakończeniu inwestycji, w postaci zieleńców osiedlowych, w niewielkim stopniu rekompensowało stan wyjściowy tak pod względem jakościowym jak i ilościowym. 12

Nieobojętny wobec powyższego okazał się również nieprawidłowy dobór gatunków roślin, przypadkowe miejsca nasadzeń, brak właściwej pielęgnacji, co w następstwie zrodziło wiele wtórnych problemów: zacienienie obiektów, wzrastanie drzewostanów w ciągi kanalizacyjne czy linie napowietrzne, uszkodzenie murów. Od 1998 r. gospodarka w lesie na Borze jest prowadzona planowo, w oparciu o operat urządzeniowy. Przybyło nasadzeń przyulicznych. Ponadto fragment zieleni został objęty ochroną prawną. 2.4.2 Infrastruktura techniczna Gospodarka wodno-ściekowa Tabela 2: Produkcja wody ujęcia eksploatowane przez Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji sp. z o.o. w Skarżysku-Kamiennej L.p. Nazwa ujęcia Ilość studni Zdolność prod. wg pozwoleń Produkcja 2004 2005 w tys. m³/rok 1. Ujęcie BZIN 5 5 352,4 2 767,0 2 633,9 2. Ujęcie Bór 1 495,8 8,6 128,1 3. Ujęcie Bugaj 1 1 462,9 158,8 161,3 4. Ujęcie Milica 1 113,9 ----- 14,3 5. Ujęcie Pogorzałe 1 87,6 34,3 ----- Ogółem: 9 7 512,6 2 968,7 2 937,6 Tabela 3: Sprzedaż wody i ścieków wg grup odbiorców w latach 2004-2005 r 2004 2005 L.p. Wyszczególnienie woda kanał woda kanał w tys. m³ 1. Gospodarstwa domowe 1 860,7 1 625,0 1 849,7 1 587,2 2. Przemysł rolno -spożywczy 14,7 10,6 13,0 9,4 3. Przemysł pozostały 117,5 488,4 107,4 494,7 4. Przedszkola i żłobki 10,0 10,0 10,2 9,3 5. Pozostali odbiorcy 176,0 211,1 177,7 220,3 6. Sprzedaż ogółem 2 178,9 2 345,1 2 158,0 2 320,9 Tabela 4: Sprzedaż wody wg gmin w latach 2004-2005 r Wyszczególnienie 2004 2005 w tys. m³ 1. Gmina Skarżysko-Kamienna 2 125,1 2 099,3 2. Gmina Bliżyn 15,9 17,2 3. Gmina Wąchock 19,2 29,6 4. Gmina Skarżysko Kościelne 18,7 11,9 5. Sprzedaż ogółem 2 178,9 2 158,0 Tabela 5: Ilość ścieków dopływających na oczyszczalnie w latach 2004-2005 L.p. 2004 2005 w tys. m³/rok 1. Oczyszczalnia miejska 4 285,9 3 848,1 13

Tabela 6: Ceny wody i ścieków w latach 2004-2005 2004 2005 L.p. Wyszczególnienie woda ścieki woda ścieki zł/m³ 1. Przemysł rolno-spożywczy 1,91 1,83 1,92 2,0 2. Przemysł 1,91 1,83 1,92 2,0 3. Gospodarstwa domowe 1,68 1,68 1,69 2,0 Tabela 7: Koszt jednego m3 wody i ścieków 2004 2005 L.p. Wyszczególnienie woda ścieki woda ścieki zł/m³ 1. Koszt 1,57 1,96 1,63 2,04 Tabela 8: Ilość wody i ścieków przypadająca na 1 mieszkańca w Skarżysku-Kam. L.p. Wyszczególnienie 2004 2005 1. Woda l/md 116,5 116,3 2. Ścieki l/md 125,2 125,1 Tabela 9: Podłączenia do budynków mieszkalnych 2004 2005 L.p. Wyszczególnienie Wodoc. Kanal. Wodoc. Kanal. szt. 1. Skarżysko-Kamienna 4519 2159 4578 2295 2. Gmina Bliżyn 231 232 ----- 3. Gmina Wąchock 374 376 ----- 4. Gmina Skarżysko-Kościelne 297 1 2 1 5. Ogółem: 5421 2160 5188 2296 Tabela 10: Długość sieci wodociągowej i kanalizacji sanitarnej w latach 2004-2005 L.p. Wyszczególnienie 2004 2005 km 1. Magistrala wodociągowa 12,8 12,8 2. Sieć wodociągowa rozdzielcza w Skarżysku-Kamiennej 131,0 131,1 3. Gm. Bliżyn 19,3 19,3 4. Gm. Wąchock 17,6 17,6 5. Gm. Skarżysko-Kościelne 15,7 ---- 6. Ogółem sieć wodociągowa 196,4 180,8 7. Kanalizacja sanitarna rozdzielcza 83,1 86,3 8. Przyłącza wodociągowe 89,7 82,7 9. Przyłącza kanalizacji sanitarnej 21,7 22,8 Ważniejsze rejony gdzie brak systemu miejskiej kanalizacji sanitarnej. - Osiedle Pogorzałe, - Osiedle Skarżysko-Kościelne, - Osiedle Bzinek, - Osiedle Rejów, - Osiedle Łyżwy. 14

Energetyka Sieć SN na terenie miasta Skarżyska-Kamiennej zasilana jest z następujących stacji 110kV/ŚN: 1. GPZ Bór 2. GPZ Południe 3. GPZ Północ 4. GPZ Podemłynek We wszystkich stacjach 110/ŚN występują duże rezerwy mocy. Stacje ŚN/nn zasilane są liniami ŚN na powierzchni oraz kablowymi. Linie napowietrzne ŚN. a. Bór-Metalowiec 5,6 km b. Bór-Towarowa 4,4 km c. Bór-Wody Gazowe 2,7 km d. Bór- Rejów OSW 2,5 km e. Bór-Szydłowiec 3,9 km f. Bór-Suchedniów 3,8 km g. Bór-Starachowice 4,9 km h. Północ-Kopernika 0,7 km i. Południe-Wąchock 2,1 km j. Podemłynek-Racławicka 1,6 km k. Podemłynek-Ścieki-Posadaj 4,3 km Razem: 35,6 km Powyższe linie utrzymywane są w dobrym stanie technicznym (całość na słupach betonowych). W RZE Skarżysko nie występują ciągi ŚN, na których przekroczony został dopuszczalny spadek napięcia. Linie kablowe ŚN, na terenie miasta Skarżyska-Kamienna, są w stanie zadowalającym. Kable w złym stanie technicznym ujęte zostały w zestawieniu inwestycji modernizacyjnych i odtworzeniowych planowanych do realizacji w latach 2004-2006. Długość linii kablowych ŚN na terenie wynosi 98,6 km. Na terenie miasta odbiorcy zasilani są ze 141 stacji transformatorowych. Stacje wnętrzowe - 100 szt., stacje napowierzchniowe - 41 szt., w tym na żerdziach wirowanych - 12 szt. typu STS na żerdziach ŹN /szt. 26, typu ŹH /szt. 3 - (Ponurego 2, Reja 1, Kilińskiego 1). Stacje transformatorowe typu ZH są w znacznym stopniu wyeksploatowane i należy ująć je w planach inwestycji oraz remontów /do przebudowy na STSp 20/250. Pozostałe stacje transformatorowe są w dobrym stanie technicznym. Linie napowietrzne nn prawie w 100% wybudowane zostały na słupach betonowych, z przewodami typu A1 oraz AsXSn i w większości znajdują się w dobrym stanie technicznym (warunki napięciowe nie są dotrzymane na linii zasilanej ze stacji transformatorowej Paryska 1 i Racławicka 1 ). Długość linii napowietrznych wynosi 120,2 km. Długość linii kablowych wynosi 99,2 km. Linie kablowe utrzymywane są w dobrym stanie technicznym. Linia nn zasilana jest ze stacji transformatorowej Racławicka 1 /została ujęta w zestawieniu inwestycji modernizacyjnych i odtworzeniowych. Przewidywany wzrost poboru mocy na podstawie wydanych warunków przyłączenia do sieci niskiego napięcia dla nowych odbiorców szacuje się na około 2200 kw. Liczba odbiorców energii elektrycznej wg zaewidencjonowanych liczników na dzień 31.12.2005 r. wynosi 23478. Energetyka cieplna 15

Za produkcję, dostawy i dystrybucję ciepła w mieście Skarżysko-Kamienna odpowiada spółka Energetyka Cieplna. Dane techniczno-ekonomiczne Energetyki Cieplnej z lat 2001-2004 zawiera poniższa tabela. Tabela 11: Dane techniczno-ekonomiczne Energetyki Cieplnej z lat 2001-2004 j.m 2001 2002 2003 2004 Moc cieplna zainstalowana w źródłach ciepła MW 111,38 100,14 100,14 100,14 Moc cieplna zamówiona przez odbiorców MW 74,98 74,81 72,6 71,68 Liczba kotłowni dostarczających ciepło do sieci Szt. 2 2 2 2 Liczba kotłowni lokalnych Szt. 3 3 3 3 Produkcja ciepła ogółem GJ 594.744,8 548.635,3 513.316,9 470.597,00 Sprzedaż ciepła ogółem GJ 558.753,8 518.689,5 489.352,9 449.604,16 Ogólna długość sieci cieplnych km 24,6 25,1 25,1 25,3 Ilość węzłów cieplnych grupowych szt. 18 18 18 18 Ilość węzłów cieplnych indywidualnych szt. 56 57 59 59 Zużycie węgla kamiennego ton 33.612,6 28.954,7 32.895,8 28.130,1 Zużycie gazu ziemnego tyś. m 3 101,9 195,5 163 131,75 Zużycie oleju opałowego ton 81,8 76,9 83,5 88,3 Zatrudnienie osób 134 115 106 91 Nakłady inwestycyjne tyś. zł 3.949,0 212,6 161 1,945 Telefonizacja Na terenie miasta Skarżyska-Kamiennej swoje przedstawicielstwa mają wszyscy operatorzy telefonii komórkowej. Ponadto mieszkańcy korzystają z usług operatorów telefonii przewodowej, głównie TP S.A. W ostatnim czasie nastąpił także znaczy wzrost liczby osób korzystających z usług internetowych. Drogownictwo Tabela 12: Drogi gminne na terenie miasta Skarżysko-Kamienna Drogi gminne 2003 2004 2005 1. Długość jezdni ogółem /km/ 80,8 80,8 80,8 - o nawierzchni twardej ulepszonej 37,5 37,9 38,1 - % do ogółu jezdni 46,4 46,9 47 - o nawierzchni nie ulepszonej i gruntowej 43,3 42,9 42,7 - % do ogółu jezdni 53,6 53,1 53 2. Liczba wiaduktów 0 0 0 3. Liczba mostów 1 1 1 4. Liczba kładek (nad rzekami i torami) 2 2 2 Tabela 13: Drogi powiatowe i krajowe na terenie miasta Skarżysko-Kamienna Drogi powiatowe 2003 2004 2005 1. Długość jezdni ogółem /km/ 58,7 58,7 58,7 - o nawierzchni twardej ulepszonej 46,1 46,1 46,3 - % do ogółu jezdni 78 78 79 - o nawierzchni nie ulepszonej i gruntowej 12,6 12,6 12,4 - % do ogółu jezdni 22 22 21 2. Liczba wiaduktów 1 1 1 3. Liczba mostów 4 4 4 Drogi krajowe 2003 2004 2005 1. Długość jezdni ogółem /km/ 17,2 17,2 17,2 16

Gospodarka odpadami Aktualna sytuacja w zakresie gospodarowania odpadami i ich utylizacji oraz zgodności z wymogami ochrony środowiska jest niezadowalająca. Dotychczas stosowanym, jedynym sposobem unieszkodliwiania odpadów jest składowisko w Łyżwach. W świetle Przeglądu Ekologicznego składowiska odpadów i prowadzonych badań monitoringowych, stwierdzono negatywne oddziaływanie na środowisko w zakresie zanieczyszczeń mikrobiologicznych powietrza oraz znaczący wypływ odcieków. Wysypisko nie jest wyposażone w wagę, nie posiada izolacji podłoża oraz drenażu odcieków. Komunikacja publiczna W gminie Skarżysko-Kamienna, w ramach ustalonego modelu organizacji usług lokalnego transportu zbiorowego, podmiotem świadczącym usługi jest Miejska Komunikacja Samochodowa w Skarżysku- Kamiennej Sp. z o.o. Obecnie Miejska Komunikacja Samochodowa obsługuje 25 linii autobusowych, które zabezpieczają potrzeby przewozowe miasta. Prowadzona jest również działalność przewozowa na terenie sąsiednich gmin. Dane statystyczne dot. ilości przewożonych przez Spółkę pasażerów (ustalone na podstawie ilości sprzedanych biletów) wskazują jednoznacznie, że występuje wieloletnia już tendencja spadku korzystania z usług komunikacji miejskiej. Najwyższe tempo spadku liczby pasażerów notowano po roku 2000. Główne usługi MKS Sp. z o.o.: - usługi komunikacji miejskiej, - usługi badania technicznego pojazdów, - usługi naprawy pojazdów mechanicznych, - reklama na pojazdach, - wynajem autobusów na przewozy okazjonalne, - dzierżawa pomieszczeń, - usługi badań psychologicznych kierowców. Tabela 14: Dane MKS Sp. z o.o. w Skarżysku-Kamiennej za 2005 r. L.p. Wyszczególnienie 2005 1. Liczba autobusów (szt.) 40 2. Liczba miejsc w autobusach 3 730 3. Liczba linii autobusowych 24 4. Długość linii komunikacji (km) 315 km 5. Przewóz pasażerów środkami komunikacji miejskiej (tys. osób) 3.642,3 17

Mieszkalnictwo Tabela 15: Gospodarka mieszkaniowa Wyszczególnienie 2003 2004 2005 1 2 3 5 I. Zasoby mieszkaniowe zamieszkane - mieszkania 18 918 18 973 19 003 - izby 63 335 63 597 63 759 II. Budownictwo mieszkaniowe 1. Mieszkania oddane do użytku w budownictwie wielorodzinnym ogółem 18 21 - w tym: - spółdzielczych - - - - zakładowych - - - - prywatnych komercyjnych 18 21-2. Mieszkania oddane do użytku w budownictwie jednorodzinnym 85 29 36 III. Gospodarka mieszkaniowa A. MSM 1. Liczba budynków wielorodzinnych 92 92 92 2. Zasoby mieszkaniowe: - mieszkania 5 918 5 918 5 918 - izby 19 752 19 752 19 752 - pow. użytkowa lokali mieszkalnych /tys. m 2 / 289 289 289 3. Członkowie spółdzielni ogółem 6 494 6 435 6 277 w tym: - zamieszkałych 5 900 5 889 5 479 - oczekujących na mieszkanie 594 546 528 4. Liczba kandydatów na członków ogółem 323 307 297 B. ZBK Administrator Sp. z o.o. 1.Liczba budynków 251 247 239 2. Liczba mieszkań 5 214 5 052 4 699 3. Liczba osób zamieszkałych 12 783 12 244 11 887 2.4.3 Struktura własności i użytkowania gruntów miasta Skarżyska-Kamiennej Tabela 16: Stan gruntów komunalnych na dzień 31.12.2004 r. i 31.12.2005 r. stanowiących własność Gminy Skarżysko-Kamienna, w rozbiciu na poszczególne obręby. Stan na dzień 31.12.2004 Stan na dzień 31.12.2005 Obręb 1-50,5668 ha Obręb 1-50,8370 ha Obręb 2-7, 1269 ha Obręb 2-7,1269 ha Obręb 3-62,1572 ha Obręb 3-76,5721 ha Obręb 4-113,3349 ha Obręb 4-124,8351 ha Obręb 5-36,3628 ha Obręb 5-36,5537 ha Obręb 6-52,5762 ha Obręb 6-54,5901 ha Obręb 7-23,5543 ha Obręb 7-23,5543 ha Obręb 8-12,9957 ha Obręb 8-15,1894 ha Obręb 9-38,4776 ha Obręb 9-38,9032 ha Obręb 10-46,0424 ha Obręb 10-44,7506 ha Obręb 11-42,1750 ha Obręb 11-43,2663 ha Obręb 12-4,0850 ha Obręb 12-5,3391 ha Obręb 13-25,5528 ha Obręb 13-26,5939 ha Obręb 14-2,2252 ha Obręb 14-4,7533 ha Obręb 15-1,8500 ha Obręb 15-1,8500 ha Ogółem - 519,0828 ha Ogółem - 554,7087 ha 18

Tabela 17: Powierzchnia gruntów będących własnością Skarbu Państwa, co do których Gmina Skarżysko-Kamienna posiada prawo użytkowania wieczystego gruntu i własność budynków stanowiących odrębną nieruchomość. Stan na dzień 31.12.2004 Stan na dzień 31.12.2005 Obręb 4-2,2649 ha Obręb 4-2,2649 ha Obręb 5-9,9876 ha Obręb 5-10,0444 ha Ogółem - 12,2525 ha Ogółem - 12,3093 ha 2.4.4 Stan obiektów dziedzictwa kulturowego Wykaz niektórych obiektów ujętych w Ewidencji Zabytków Architektury i Budownictwa Rejów pozostałość Wielkiego Pieca z XVIII/XIX w. fundamenty, mur oporowy, kanał przepustowy (jedyny zachowany gar wielkiego pieca w Staropolskim Zagłębiu Przemysłowym). Dróżniczówka z XIX/XX w. Kościół parafii p.w. Najświętszego Serca Jezusowego z 1923 r. Kościół parafii p.w. Św. Józefa z 1928 r. Cmentarz rzymsko-katolicki z ok. 1885 r. Budynek administracyjny Huty Rejów z XIX/XX w. w stylu klasycystycznym, (siedziba Muzeum im. Orła Białego). Miejsca Pamięci Narodowej Na terenie Skarżyska-Kamiennej znajdują się 33 miejsca pamięci narodowej. Są to pomniki, cmentarze, tablice upamiętniające fakty historyczne dotyczące walk narodowowyzwoleńczych z lat 1794, 1863, 1905-1907 oraz z okresu II wojny światowej (tych jest najwięcej) oraz Muzeum im. Orła Białego w Skarżysku-Kamiennej. Wszystkie w/w miejsca znajdują się pod społecznym patronatem i opieką szkół, harcerzy, zakładów pracy, związków kombatanckich, parafii, samorządu oraz PTTK. IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW Nieuregulowany stan prawny gruntów i budynków. Brak Miejscowych Planów Zagospodarowania Przestrzennego. Niezadowalający stan infrastruktury drogowej. Niedostatecznie rozwinięta baza sportowa i turystyczno-rekreacyjna. Problemy związane z gospodarką odpadami. 2.5 GOSPODARKA 19

Zmiany ustrojowe zapoczątkowane w latach 1989-1990, kontynuowane w latach następnych zmieniły w sposób znaczący obraz życia gospodarczego w kraju. Skarżysko- Kamienna jako jeden z ośrodków przemysłowych północnej części województwa świętokrzyskiego, uniknęło wprawdzie wielkich wstrząsów związanych z transformacją, niemniej jednak w zaistniałych, nowych uwarunkowaniach gospodarczych nie wszystkie firmy potrafiły sprostać wyzwaniom stawianym przez rynek. Reguły gospodarki wolnorynkowej spowodowały upadłość kilku dużych zakładów pracy i doprowadziły do znacznego wzrostu poziomu bezrobocia. Jednocześnie restrukturyzacja wielu skarżyskich przedsiębiorstw spowodowała, iż gospodarka miasta staje się coraz bardziej zróżnicowana. Czynione są starania polegające na dostosowaniu się do wymogów rzeczywistości gospodarczej. Skarżysko-Kamienna oferuje dogodnie zlokalizowane tereny przemysłowe, posiadające dobry dostęp do wszystkich elementów infrastruktury technicznej energii elektrycznej, wody, gazu, kanalizacji, sieci telefonicznej oraz ciepłowniczej. Warto przy tym dodać, iż miasto posiada duże rezerwy niewykorzystanej wytwarzanej energii cieplnej (moc kotłowni jest wykorzystywana na poziomie 64%) oraz przesyłanej energii elektrycznej. Również przepustowość oczyszczalni ścieków jest wyższa niż jej dzienne obciążenie. Ponadto ciągle inwestuje się w infrastrukturę komunalną, kanalizację, drogi itp. W 2001 roku została oddana do użytku zmodernizowana i rozbudowana oczyszczalnia ścieków, która wykorzystując biogaz powstały w procesie technologicznym używa go do ogrzewania oraz suszenia powstałych w procesie produkcyjnym osadów. Najbliższy okres to dalsze inwestycje w energetyce cieplnej prowadzone wspólnie z partnerem niemieckim, aktualizacja planów zagospodarowania przestrzennego (co umożliwi uwolnienie dużych terenów miejskich pod nowe inwestycje), jak również intensyfikacja działań zmierzających do zagospodarowania terenów poprzemysłowych po zlikwidowanych zakładach. Planuje się budowę i modernizację kanalizacji sanitarnej jak również poprawę układu komunikacyjnego. Podjęto także działania zmierzające do uruchomienia sortowni odpadów komunalnych i linii do produkcji paliw alternatywnych. 2.5.1 Struktura podstawowych branż, główni pracodawcy W 2005 r. zarejestrowanych było: 2 przedsiębiorstwa państwowe, 6 spółek akcyjnych, 119 spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, 421 cywilnych i 11 spółdzielni, 9 fundacji i 46 stowarzyszeń. Z otrzymywanych danych z Urzędu Statystycznego w Kielcach wynika, iż w Skarżysku-Kamiennej z roku na rok wzrasta ogólna liczba podmiotów gospodarczych. Kształtowanie się ilości podmiotów gospodarczych w latach 2001 2005, według form i rodzaju działalności przedstawiają poniższe tabele. Najczęściej występującą formą działalności są spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki cywilne. Natomiast preferowanym rodzajem działalności jest handel i naprawy. Tabela 18: Podmioty prawne zarejestrowane w rejestrze KRUPGN-REGON 20

(dotyczy osób prawnych oraz samodzielnych jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej) Rok Przedsiębiorstwa państwowe Spółki akcyjne Spółki z o.o. Spółki cywilne Spółdzielnie Fundacje Stowarzyszenia 2001 6 7 106 414 11 8 36 2002 5 7 113 412 11 8 39 2003 4 7 116 413 11 8 43 2004 2 6 116 419 11 8 44 2005 2 6 119 421 11 9 46 Tabela 19: Zakłady osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą wg PKD Rok Przetwórstwo przemysłowe Budownictwo Transport składowanie i łączność Handel i naprawy Hotele i restauracje Pośrednictwo finansowe Obsługa nieruchomości i firm 2001 463 408 302 1919 111 198 488 2002 478 413 314 2025 119 212 527 2003 497 415 339 2136 124 222 555 2004 489 395 347 2094 122 214 548 2005 470 394 338 2056 115 216 530 Pozytywnym zjawiskiem ostatnich lat jest widoczne zainteresowanie miastem ze strony firm zagranicznych. Największych inwestycji z udziałem kapitału zagranicznego dokonano w gospodarce komunalnej (kapitał niemiecki), w handlu (kapitał niemiecki, brytyjski, francuski i portugalski), w branży dystrybucji paliw (kapitał brytyjski i norweski) oraz w przemyśle (kapitał amerykański i izraelski). Dominujący w Skarżysku-Kamiennej pracodawcy to: PKP Skarżysko oraz Zakłady Metalowe MESKO S.A., które po restrukturyzacji unowocześniają swoją produkcję i uruchamiają nową generację produktów, zapewniając sobie tym samym stabilność ekonomiczną w najbliższych latach. Do znaczących przedsiębiorstw należy zaliczyć również: ZEORK S.A., WTÓRPOL PPHU, SKAMET Metalowa Spółdzielnia Pracy. IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW Słabo rozwinięta infrastruktura dla tworzenia MŚP (infrastruktura techniczna i otoczenie okołobiznesowe). Problemy z pozyskiwaniem inwestorów zewnętrznych. Niewykorzystany potencjał turystyczny. Niska aktywność mieszkańców. Migracja wykształconej młodzieży. 2.6 SFERA SPOŁECZNA 21

2.6.1 Sytuacja demograficzna Sytuację demograficzną miasta Skarżyska-Kamiennej obrazuje poniższe zestawienie: Tabela 20: Sytuacja demograficzna miasta Wyszczególnienie 2003 2004 2005 1 2 3 4 1. Ludność ogółem /osoby/ 50 019 49 745 49 416 w tym: - mężczyźni 23 717 23 607 23 476 - kobiety 26 302 26 138 25 940 2. Ludność na i km 2 779 775 770 3. Kobiety na 100 mężczyzn 110 110 110 4. Ruch naturalny ludności (w liczbach bezwzględnych) - małżeństwa 267 256 271 - urodzenia 363 365 395 - zgony 511 508 578 *przyrost naturalny na 1000 ludności: - małżeństwa 5,27 5,08 5,42 - urodzenia 7,17 7,24 7,91 - zgony 10,09 10,08 11,57 - przyrost naturalny -2,92-2,84-3,66 5. Liczba rozwodów (zarejestrowanych w USC) 103 105 126 6. Migracja ludności - n a p ł y w ogółem 383 356 363 w tym: - z zagranicy 18 16 9 - o d p ł y w ogółem 576 550 569 w tym - z zagranicy 13 28 39 - saldo migracji -193-194 -206 w tym: - saldo migracji zewnętrznej +5-12 -30 7. Ludność w wieku: a) przedprodukcyjnym ogółem /osoby/ 9 303 8 882 8 488 - mężczyźni 4 793 4 578 4 384 - kobiety 4 510 4 304 4 104 Z liczby ogółem przypada na: - wiek niemowlęcy i żłobkowy do 3 lat 1 412 1 394 1 446 - wiek przedszkolny 4-6 lat 1 212 1 135 1 094 - wiek szkoły podstawowej 7-13 lat 3 753 3 616 3 361 b) produkcyjnym ogółem 31 866 31 931 32 006 - mężczyźni 16 061 16 119 16 200 - kobiety 15 805 15 812 15 806 c) poprodukcyjnym ogółem 8 850 8 932 8 922 - mężczyźni 2 863 2 910 2 892 - kobiety 5 987 6 022 6 030 8. Procent udziału w ogólnej licznie ludności a) ludność w wieku przedprodukcyjnym 18,60 17,85 17,18 b) ludność w wieku produkcyjnym 63,70 64,19 64,75 c) ludność w wieku poprodukcyjnym 17,70 17,96 18,05 W 2005 r. miasto Skarżysko-Kamienna zamieszkiwało 49 416 mieszkańców, w tym 23 476 mężczyzn oraz 25 940 kobiet. Strukturę ludności w Skarżysku-Kamiennej w latach 2002-2005 w rozbiciu na wiek i płeć obrazuje poniższa tabela: 22

Tabela 21: Struktura ludności w Skarżysku-Kamiennej w latach 2002-2005 2002 2003 2004 2005 Wiek Kobiety Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety Mężczyźni 0-4 904 935 882 915 854 920 870 907 5-9 1 169 1 265 1 096 1 177 1 078 1 082 1 026 1 023 10-14 1 537 1 607 1 429 1 520 1 341 1 475 1 273 1 405 15-19 2 054 2 251 1 954 2 129 1 824 1 947 1 655 1 834 20-24 1 870 2 024 1 944 2 067 1 950 2 135 1 957 2 158 25-29 1 609 1 759 1 625 1 840 1 695 1 934 1 740 1 992 30-34 1 397 1 368 1 392 1 402 1 420 1 434 1 424 1 497 35-39 1 470 1 394 1 413 1 358 1 356 1 364 1 363 1 357 40-44 2 094 1 887 1 920 1 746 1 762 1 622 1 610 1 509 45-49 2 656 2 408 2 655 2 367 2 571 2 244 2 442 2 131 50-54 2 229 1 900 2 296 2 005 2 443 2 094 2 550 2 182 55-59 1 497 1 257 1 709 1 440 1 822 1 593 2 000 1 729 60-64 1 216 957 1 130 888 1 086 853 1 101 860 65 i więcej 4 774 2 826 4 857 2 863 4 936 2 910 4 929 2 892 2.6.2 Oświata na terenie miasta Skarżyska-Kamiennej Tabela 22: Liczba szkół i przedszkoli na terenie miasta Skarżyska-Kamiennej w 2005 r. Wyszczególnienie Liczba Liczba dzieci Przedszkola 8 882 Szkoły podstawowe 9 2 723 Gimnazja 4 1 670 Licea Ogólnokształcące 5 2 026 Szkoły Średnie 6 2 998 Szkoły policealne 2 120 Szkoły artystyczne 1 140 Baza materialna placówek oświatowych na terenie miasta Skarżyska-Kamiennej wymaga, w większości, remontów i modernizacji oraz szeroko pojętego doposażenia w pomoce naukowe, w tym wyposażenie sal komputerowych. Bardzo ważnym zadaniem dla dyrektorów szkół będzie zapewnienie odpowiednio wysokiego naboru uczniów oraz poziomu nauczania poprzez zatrudnienie wykwalifikowanej kadry nauczycielskiej. W Skarżysku-Kamiennej funkcjonuje także Zespół Placówek Opieki i Interwencji Kryzysowej PRZYSTAŃ, w której w 2005 r. znajdowało się 40 wychowanków. Trzy Ośrodki Szkolno-Wychowawcze oraz Specjalny Ośrodek Szkolny dla Dzieci Niepełnosprawnych Ruchowo. 2.6.3 Ochrona zdrowia Tabela 23: Dane dotyczące ochrony zdrowia w Skarżysku-Kamiennej Wyszczególnienie 2003 2004 2005 1 2 3 4 I. Liczba szpitali 1 1 1 23

- liczba łóżek szpitalnych 428 428 428 w tym: - noworodkowych 37 37 37 - Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego 24 24 24 II. Liczba przychodni rejonowych 5 5 5 III. Liczba poradni ogółem 26 26 27 w tym: - ogólnych 5 5 12 - pediatrycznych 4 4 8 - dla kobiet 3 3 3 - innych - specjalistycznych 14 14 14 IV. Liczba lekarzy i pielęgniarek 1. Liczba lekarzy medycyny ogółem 107 96 89 w tym: - na 10.000 ludności 21 19 18 2. Liczba lekarzy dentystów ogółem 3 4 4 3. Liczba pielęgniarek ogółem 307 293 316 w tym: - na 10.000 ludności 61 59 64 V. Liczba aptek 18 20 22 - liczba ludności na 1 aptekę 2799 2487 2246 VI. Żłobki 1. Liczba żłobków 1 1 1 - liczba miejsc w żłobku (normatywna) 30 30 30 - liczba dzieci w żłobku (średnia) 25 25 25 Dane odnośnie ochrony zdrowia były przekazane przez Zakład Opieki Zdrowotnej oraz Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przychodnie Miejskie. 2.6.4 Zatrudnienie i bezrobocie w mieście Skarżysku-Kamiennej Ze struktury zatrudnienia przedstawionej w poniższej tabeli wynika, że najwięcej osób w 2005 r. pracowało w następujących sektorach: przetwórstwo przemysłowe (3 374), transport, gospodarka magazynowa i łączność (2 213), edukacja (1 281). Tabela 24:Zatrudnienie w latach 2003-2005 Wyszczególnienie 2003 2004 2005 1. Pracujący 12 134 11 889 11 837 w tym: - rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 36 59 55 - przetwórstwo przemysłowe 3 363 3 296 3 374 - wytwarzanie i zaopatrzenie w energię, gaz, wodę 897 899 913 - budownictwo 333 353 232 - handel i naprawy 815 762 908 - transport, gospodarka magazynowa i łączność 2 371 2 296 2 213 - pośrednictwo finansowe 186 231 167 - obsługa nieruchomości i firm 681 516 420 - administracja publiczna i obrona narodowa 714 675 770 - edukacja 1 228 1 302 1 281 - ochrona zdrowia i opieka społeczna 1 273 1 252 1 277 - hotele i restauracje 32 60 75 - pozostała działalność usługowa, komunalna, socjalna i indywidualna 203 163 150 - gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników 2 2 2 Według danych z Powiatowego Urzędu Pracy liczba bezrobotnych na dzień 31.12.2005 r. w mieście Skarżysku-Kamiennej wynosiła 5 588 stanowiło to 56,12% ogólnej liczby bezrobotnych w powiecie skarżyskim. Liczba bezrobotnych kobiet stanowiła 2 837 24

czyli 50,74% ogólnej liczby bezrobotnych, natomiast liczba bezrobotnych z prawem do zasiłku wynosiła 830. Tabela 25: Stan i struktura bezrobocia w Skarżysku-Kamiennej w 2005 r. I. Stan bezrobocia 1. Liczba bezrobotnych na dzień 31.12.2005 r. 5588 2. Wzrost w porównaniu do poprzedniego miesiąca 170 3,14% 3. Spadek w porównaniu do 31.12.2004 r. 512 8,39% 4. Udział w ogólnej liczbie bezrobotnych w powiecie 56,12% II. Struktura bezrobocia 1. Bezrobotni z prawem do zasiłku na dzień 31.12.2005 r. 830 2. Wzrost w porównaniu do poprzedniego miesiąca 41 5,22% 3. Udział bezrobotnych z prawem do zasiłku w ogólnej liczbie 14,85% bezrobotnych 4. Bezrobotne kobiety - ogółem na dzień 31.12.2005 r. 2837 5. Udział bezrobotnych kobiet w ogólnej liczbie bezrobotnych 50,74% 6. Wzrost w porównaniu do poprzedniego miesiąca 87 3,17% 7. Bezrobotne kobiety z prawem do zasiłku 402 8. Udział bezrobotnych kobiet z prawem do zasiłku w ogólnej liczbie 14,17% kobiet bezrobotnych III. Osoby zarejestrowane 1. Bezrobotni zarejestrowani - narastająco od początku roku w tym: kobiety zarejestrowani po raz pierwszy 2. Bezrobotni zarejestrowani - w miesiącu sprawozdawczym w tym: kobiety zarejestrowani po raz pierwszy IV. Osoby w szczególnej sytuacji na rynku pracy 1. Do 25 roku życia w tym: kobiety 2. Które ukończyły szkołę wyższą, do 27 roku życia w tym: kobiety 3. Długotrwale bezrobotne w tym: kobiety 4. Powyżej 50 roku życia w tym: kobiety 5. Bez kwalifikacji zawodowych w tym: kobiety 6. Samotnie wychowujące co najmniej jedno dziecko do 7 roku życia w tym: kobiety 7. Niepełnosprawni w tym: kobiety 5559 2528 1124 640 288 52 1041 485 55 36 3860 2023 921 367 590 301 139 120 155 55 Tabela 26: Bezrobotni wg wieku, wykształcenia i stażu pracy stan na: 31.12.2005 r. Liczba Wyszczególnienie Lp. bezrobotnych Udział ogółem kobiet Czas pozostawania bez pracy w miesiącach Liczba bezrobotnych do 1 1 422 7,55% 170 1-3 2 840 15,03% 376 3-6 3 762 13,64% 345 6-12 4 793 14,19% 400 12-24 5 931 16,66% 473 pow. 24 6 1840 32,93% 1073 25

Wiek 18-24 7 1039 18,59% 484 25-34 8 1655 29,62% 873 35-44 9 1138 20,37% 663 45-54 10 1483 26,54% 738 55-59 11 240 4,29% 79 60-64 lata 12 33 0,59% X Wykształcenie Staż pracy wyższe 13 489 8,75% 305 policealne i średnie zawodowe 14 1705 30,51% 845 średnie ogólnokształcące 15 608 10,88% 417 zasadnicze zawodowe 16 1712 30,64% 762 gimnazjalne i poniżej 17 1074 19,22% 508 do 1 roku 18 597 10,68% 298 1-5 lat 19 1010 18,07% 497 5-10 lat 20 766 13,71% 423 10-20 lat 21 975 17,45% 565 20-30 lat 22 760 13,60% 382 30 lat i więcej 23 93 1,66% 21 bez stażu 24 1387 24,82% 651 Ogółem 25 5588 2837 Z powyższego zestawienia wynika, iż najliczniejszą grupę wśród bezrobotnych stanowią osoby pozostające bez pracy powyżej 24 miesięcy - 32,93%. Istotnym jest także fakt najwyższego procentu bezrobotnych wśród ludzi młodych, w wieku 25-34 lata - 29,62% oraz to, iż 24,82% bezrobotnych to osoby bez stażu pracy. Jeżeli z kolei weźmiemy pod uwagę wykształcenie to 30,64% bezrobotnych posiada wykształcenie zasadnicze zawodowe a 30,51% posiada wykształcenie policealne i średnie zawodowe. 2.6.5 Poziom bezpieczeństwa Policja Według danych Komendy Powiatowej Policji w Skarżysku-Kamiennej na terenie powiatu skarżyskiego podejmowanych jest szereg działań prewencyjnych, określonych lokalnymi strategiami zapobiegania przestępczości. W ramach Programu Zapobiegania Przestępczości i Patologiom Społecznym Bezpieczny Powiat Skarżyski oraz w ramach Miejskiego Programu Poprawy Bezpieczeństwa Publicznego i Zapobiegania Przestępczości na lata 2000-2010 realizowano następujące profilaktyczne programy cząstkowe: 1. Bezpieczny Powiat, 2. Szkoła Rodzina - Środowisko 3. Świętokrzyski Program Pomocy Ofiarom Przestępstw 4. Bezpieczny Dom Osiedle - Parking 5. Przeciwdziałanie narkomanii i alkoholizmowi 6. Bezpieczny Biznes 7. Bezpieczny Wypoczynek Od roku 2002 na terenie powiatu działają Lokalne Koalicje na rzecz bezpieczeństwa, które wspólnie z innymi podmiotami realizują szereg różnorodnych zadań, w tym związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa lokalnej społeczności. 26