PROGRAM USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST DLA GMINY JEŻOWE

Załącznik do Uchwały NRVI/38/11 Rady Gminy Jeżowe z dnia 5 maja 2011 roku PROGRAM USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST DLA GMINY JEŻOWE Na lata 2011-2032 1

SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie...3 2. Szkodliwość azbestu dla zdrowia ludzkiego... 4 3. Przepisy prawne dotyczące postępowania z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest i obowiązki z nich wynikające...6 4. Postępowanie z wyrobami zawierającymi azbest...9 5. Informacje o ilości i stanie wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Jeżowe...11 6. Finansowe aspekty realizacji programu...12 7. Harmonogram rzeczowy realizacji programu...13 8. Podsumowanie...16 SPIS ZAŁACZNIKÓW Załącznik Nr 1 - Wzór Informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania azbestu, Załącznik Nr 2 - Wzór Wniosku o dofinansowanie demontażu wyrobów zawierających azbest, Załącznik Nr 3 - Wzór Informacji o rodzaju, ilości i miejscu zakończenia użytkowania azbestu, Załącznik Nr 4- Wzór Oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest, Załącznik Nr 5- Wzór Karty usunięcia wyrobu zawierającego azbest. 2

1. Wprowadzenie Od 14.V.2002 r. w kraju obowiązuje 30-letni Program usuwania wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski. Dokument powstał w wyniku przyjęcia przez Sejm Rzeczpospolitej rezolucji w sprawie programu wycofania azbestu z gospodarki z dnia 19.VI.1997 r. (M.P. z 1997r., nr 38, poz. 373) oraz ustawy z dnia 19.VI.1997r., o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz.U. z 2004 r., nr 3, poz. 20 z późn.zm.). Celem niniejszego Programu jest stopniowa eliminacja wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Jeżowe oraz ich bezpieczny demontaż i prawidłowe unieszkodliwienie. W programie przedstawiono informacje o ilości i stanie wyrobów zawierających azbest znajdujących się na terenie tutejszej gminy oraz zasady pomocy, której zamierza się udzielić osobom decydującym się na usunięcie elementów zawierających azbest z budynków lub budowli. Pomoc ta, ma na celu zachęcić do podejmowania tego rodzaju działań oraz zmniejszyć ryzyko związane z nieprawidłowym ich wykonaniem. Pozbycie się tak dużej ilości wyrobów wymaga przygotowania odpowiedniej ilości infrastruktury w postaci składowisk odpadów niebezpiecznych, firm remontowych i transportowych przeszkolonych do pracy z azbestem oraz akredytowanych laboratoriów poświadczających obecność azbestu w danym wyrobie. Niezbędna jest także intensyfikacja działań edukacyjnych skierowanych do społeczeństwa. Świadomość niebezpieczeństwa, jakie niesie ze sobą narażenie na azbest, jest nadal mała i zagrożenie to nie jest odbierane jako rzeczywiste, gdyż choroba może ujawnić się nawet po kilkudziesięciu latach od momentu kontaktu z włóknami azbestowymi. Program ten jest jednym z priorytetowych dla ochrony zdrowia i środowiska. Azbest uszkodzony np. w wyniku każdej obróbki mechanicznej lub kwaśnych deszczy, może stać się przyczyną śmiertelnych chorób. Wiadomo, że im więcej włókien azbestu wdychanych jest do układu oddechowego, tym większe ryzyko choroby. Oznacza to, że zachorować mogą nie tylko osoby, które miały długotrwały kontakt z azbestem w związku z wykonywaną pracą, ale i te, które oddychały powietrzem z włóknami azbestu przez krótki czas. 3

2. Szkodliwość azbestu dla zdrowia ludzkiego Azbest jest nazwą handlową grupy minerałów włóknistych, które pod względem chemicznym są uwodnionymi krzemianami magnezu, żelaza, wapnia i sodu. Właściwości dźwiękochłonne i termoizolacyjne oraz odporność niektórych rodzajów azbestów na działanie zasad i kwasów, czyni iż ten surowiec ma zastosowanie w produkcji bardzo wielu różnorodnych produktów. Dziedziny gospodarki, w których powszechnie wykorzystuje się wyroby azbestowe: 1. Budownictwo- azbest stosowano w wyrobach budowlanych powszechnego użycia: eternit, czyli płyty faliste azbestowo-cementowe o zawartości 10-13 % azbestu do pokryć dachowych, płyty KARO dachowe pokrycia lub elewacje, płyty prasowane płaskie o zbliżonej zawartości azbestu, rury azbestowo-cementowe wysokociśnieniowe i kanalizacyjne, stosowane także jako przewody wentylacyjne, elementy wielkowymiarowe, stosowane w budownictwie ogólnym i przemysłowym 2. Energetyka- azbest stosowano w elektrowniach i elektrociepłowniach, ale również w uszczelnieniach urządzeń poddanych wysokiej temperaturze, w zaworach, wymiennikach ciepła, w izolacjach tras ciepłowniczych, 3. Transport- azbest stosowano głównie do termoizolacji i izolacji elektrycznych urządzeń grzewczych, 4. Przemysł chemiczny- azbest występuje w hutach szkła m.in. w wałach ciągnących. Ze względu na zagrożenie, jakie niesie ze sobą obecność włókien azbestowych w powietrzu. Podkreślić należy jednak, że azbest mimo tak różnorodnego zastosowania jest zaliczany do dziesięciu najgroźniejszych substancji zanieczyszczających na ziemi. W związku z tym, azbest znajduje się w wykazie opracowanym przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej, jako niebezpieczna substancja chemiczna o udowodnionym działaniu rakotwórczym dla człowieka. Trwałość płyt azbestowo-cementowych określa się na około 30 lat, natomiast okres eksploatacji innych wyrobów jest z reguły krótszy. Badania naukowe udowodniły, że azbest stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia w następstwie długotrwałego narażania dróg oddechowych na wdychanie jego włókien. Chorobotwórcze działanie azbestu spowodowane jest wynikiem wdychania włókien zawieszonych w powietrzu. Jeżeli w powietrzu, którym oddychamy znajdują się włókna azbestu, to gromadzą się one i zalegają w 4

płucach. Włókna małych rozmiarów, niewidoczne gołym okiem, wnikają głębiej do układu oddechowego (do płuc). Pierwsze doniesienia o szkodliwym wpływie pyłu azbestu na układ oddechowy przypadają na lata 20-30 -te XX wieku i pochodzą z Anglii. W narażeniu na pył azbestu wyróżnia się: ekspozycję zawodową związaną z pracą w warunkach narażenia na pył azbestu ekspozycję parazawodową dotyczy mieszkańców sąsiadujących z kopalniami i zakładami przetwarzającymi azbest oraz rodzin pracowników tych zakładów ekspozycję środowiskową związaną z występowaniem azbestu w powietrzu atmosferycznym, wodzie pitnej i artykułach spożywczych. Różnią się one w sposób istotny wielkością stężeń włókien, ich rozmiarami, długością trwania narażenia, a co za tym idzie skutkami dla zdrowia i wielkością ryzyka wystąpienia określonych nowotworów złośliwych. Narażenie na pył azbestu może być przyczyną następujących chorób: pylicy azbestowej (azbestozy) łagodnych zmian opłucnowych raka płuc międzybłoniak opłucnej Azbestoza pojawia się u osób pracujących w przetwórstwie azbestu, gdzie stężenie włókien we wdychanym powietrzu były bardzo wysokie i narażenie trwało dość długo /zwykle 10 lat/. Procesy zwłóknieniowe przebiegają stosunkowo wolno rzadko objawy kliniczne pojawiają się w okresie krótszym od 10 lat. Włókna azbestowe mogą zalegać w tkance płucnej przez długi okres i proces zwłóknieniowy może się ujawniać po wielu latach od ustania narażenia. Azbestozy nie stwierdza się w warunkach narażeń komunalnych. Stężenia włókien azbestu występujące na stanowiskach pracy są 500 1000 x wyższe od stężeń odnotowywanych w środowisku. Zmiany opłucnowe spowodowane pyłem azbestu mogą występować pod postacią blaszek, zgrubień i odczynów wysiękowych. Łagodne zmiany opłucnowe nie mają większego znaczenia klinicznego. Zgrubienia opłucnej zwykle towarzyszą procesom włóknienia sąsiadującej tkanki płucnej. Rak płuca jest najpowszechniejszym nowotworem złośliwym powodowanym przez azbest. najczęściej powodowanym przez azbest nowotworem dróg oddechowych jest rak oskrzeli. Jest to seria nieodwracalnych defektów genetycznych w komórkach prowadzących do rozwoju guza. 5

Międzybłoniak opłucnej rzadko występujący nowotwór złośliwy. Udowodniono związek przyczynowy z ekspozycją na pył azbestu zarówno zawodową jak i środowiskową. Wyroby azbestowe, będące w dobrym stanie technicznym oraz odpowiednio zabezpieczone, nie stanowią istotnego zagrożenia dla zdrowia ludzkiego. Zagrożenie, jednak, pojawia się wówczas, gdy zaistnieją warunki stwarzające możliwości uwalniania się włókien azbestowych do otoczenia. Do sytuacji takich dochodzi najczęściej w wyniku poddawania elementów azbestowych obróbce mechanicznej, jak również wskutek naruszania struktury wyrobu spowodowanej naturalnym starzeniem się materiału oraz pod wpływem oddziaływania czynników atmosferycznych. Analizując szkodliwość azbestu i jego wpływ na organizm ludzki należy pamiętać iż jest on groźny dla zdrowia ludzi tylko wtedy gdy jego elementarne włókna znajdują się we wdychanym powietrzu. Azbest zabezpieczony w sposób uniemożliwiający uwalnianie się włókien do powietrza nie stanowi żadnego zagrożenia dla zdrowia. 3. Przepisy prawne dotyczące postępowania z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest i obowiązki z nich wynikające Zgodnie z ustawą z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest ( Dz. U. 1997. Nr 101, poz.628 ) w Polsce został wprowadzony zakaz: produkcji, handlu oraz stosowania wyrobów zawierających azbest. W następnych latach wprowadzono szereg kolejnych aktów prawnych (ustaw i rozporządzeń), regulujących kwestie związane z postępowaniem i usuwaniem wyrobów zawierających azbest. Uzupełnieniem aktów prawnych w przedstawionym zakresie jest Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski, przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 14 maja 2002r. oraz lokalne programy usuwania azbestu realizowane przez gminy, powiaty i województwa. Polskie prawodawstwo dopuszcza wykorzystywanie azbestu lub wyrobów zawierających azbest w użytkowanych budynkach, instalacjach lub urządzeniach, nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2032 roku. 6

Obowiązki gminy i powiatu wynikające z obowiązujących regulacji prawnych: opracowanie, przyjęcie i aktualizacja planu gospodarki odpadami (z uwzględnieniem problematyki usuwania azbestu i wyrobów zawierającymi azbest), gromadzenie informacji przekazywanych przez osoby fizyczne (właścicieli i zarządców nieruchomości) o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania, przedkładanie marszałkowi województwa informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska, w tym azbestu, zatwierdzanie programów gospodarki odpadami niebezpiecznymi (w tym odpadami zawierającymi azbest), udzielanie zezwoleń na transport odpadów niebezpiecznych (w tym azbestu). Obowiązki właścicieli, zarządców, użytkowników wyrobów zawierających azbest : kontrola wyrobów zawierających azbest znajdujących się w obiektach, urządzeniach budowlanych, urządzeniach przemysłowych lub innych miejscach zawierających azbest, sporządzenie i przedłożenie organowi nadzoru budowlanego oceny stanui dokumentacji miejsca zawierającego azbest, usuwanie wyrobów zawierających azbest zakwalifikowanych zgodnie z oceną do wymiany na skutek nadmiernego zużycia wyrobu lub jego uszkodzenia, porządzenie (corocznie) planu kontroli jakości powietrza obejmującej pomiar stężenia azbestu, dla każdego pomieszczenia, w którym znajdują się instalacje lub urządzenia zawierające azbest lub wyroby zawierające azbest, przegląd i oznakowanie, w sposób przewidziany przez prawo, miejsc, w których był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest, sporządzenie inwentaryzacji zastosowanych wyrobów zawierających azbest poprzez sporządzenie spisu z natury, sporządzenie i przedłożenie marszałkowi województwa (dot. przedsiębiorców) lub Wójtowi Gminy (dot. osób fizycznych nie będących przedsiębiorcami) oraz coroczna aktualizacja informacji o : - wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania, - wyrobach zawierających azbest, których wykorzystanie zastało zakończone, 7

- zgłoszenie właściwemu organowi architektoniczno- budowlanemu prac polegających na zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest zgodnie z przepisami budowlanymi. Obowiązki wykonawców prac polegających na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest: uzyskanie pozwolenia, decyzji zatwierdzającej program gospodarowania odpadami niebezpiecznymi albo złożenie organowi informacji o wytwarzanych odpadach oraz sposobie gospodarowania odpadami niebezpiecznymi (zależnie od ilości wytwarzanych odpadów), przeszkolenie przez uprawnioną instytucję zatrudnianych pracowników i osób kierujących lub nadzorujących, w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu tych wyrobów oraz w zakresie przestrzegania procedur dotyczących bezpiecznego postępowania z wyrobami zawierającymi azbest, opracowanie przed rozpoczęciem prac szczegółowego planu prac usuwania wyrobów zawierających azbest, a w szczególności: - identyfikację azbestu w przewidzianych do usunięcia materiałach, na podstawie udokumentowanej informacji od właściciela lub zarządcy obiektu albo też na podstawie badań przeprowadzonych przez akredytowane laboratorium, - informacje o metodach wykonywania planowanych prac, - zakres niezbędnych zabezpieczeń pracowników oraz środowiska przednarażeniem na szkodliwość emisji azbestu, w tym problematykę określoną przepisami dotyczącymi planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, - ustalenie niezbędnego dla rodzaju wykonywanych prac monitoringu powietrza, - posiadanie niezbędnego wyposażenia technicznego i socjalnego zapewniającego prowadzenie określonych planem prac oraz zabezpieczeń pracowników i środowiska przed narażeniem na działanie azbestu, - zgłoszenie prac polegających na zabezpieczeniu lub usunięciu wyrobów zawierających azbest z obiektu, urządzenia budowlanego lub instalacji przemysłowej, właściwemu organowi nadzoru budowlanego oraz właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy, zapewnienie warunków bezpiecznego usuwania wyrobów zawierających azbest z miejsca ich występowania w sposób określony w 8 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 kwietnia 2004r. w sprawie 8

sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest, złożenie właścicielowi, użytkownikowi wieczystemu lub zarządcy nieruchomości, urządzenia budowlanego, instalacji przemysłowej lub innego miejsca zawierającego azbest, pisemnego oświadczenia o prawidłowości wykonania prac oraz o oczyszczeniu terenu z pyłu azbestowego, z zachowaniem właściwych przepisów technicznych i sanitarnych. Regulacje prawne nie precyzują, w sposób bezpośredni kto może być wykonawcą prac polegających na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest, biorąc jednak pod uwagę obowiązki jakie postawiono przed wykonawcą, wnioskować należy, że tego typu prace powinna wykonywać wyspecjalizowana jednostka posiadająca stosowne zezwolenia oraz wyposażenie techniczne i socjalne zapewniające prowadzenie prac oraz odpowiednie zabezpieczenie pracowników i środowiska przez narażeniem na działanie azbestu. 4. Postępowanie z wyrobami zawierającymi azbest Demontaż pokryć azbestowo - cementowych jest ściśle regulowany przepisami prawnymi. Według obowiązującego prawa prace polegające na usuwaniu lub naprawie wyrobów zawierających azbest mogą być wykonywane wyłącznie przez wykonawców posiadających odpowiednie wyposażenie techniczne do prowadzenia takich prac oraz zatrudniających pracowników przeszkolonych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy usuwaniu i wymianie materiałów zawierających azbest. Wykonawcy prac powinni posiadać zezwolenie na prowadzenie działalności, w wyniku której powstają odpady niebezpieczne. Prace przy naprawie wyrobów zawierających azbest w obiektach i urządzeniach budowlanych lub prace mające na celu jego usunięcie z obiektu lub urządzenia budowlanego powinny być poprzedzone zgłoszeniem tego faktu właściwemu organowi nadzoru budowlanego. Wykonawca prac, polegających na naprawie lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest z obiektów i urządzeń budowlanych, zobowiązany jest do: izolowania od otoczenia obszaru prac przez stosowanie odpowiednich osłon, ogrodzenia terenu prac z zachowaniem bezpiecznej odległości od traktów komunikacyjnych dla osób pieszych, nie mniejszej niż 1 m przy stosowaniu osłon, 9

umieszczenia tablic ostrzegawczych o treści: Uwaga! Zagrożenie azbestem, Osobom nieupoważnionym wstęp wzbroniony, zastosowania odpowiednich środków technicznych celem zmniejszenia emisji włókien azbestu. Prace związane z usuwaniem azbestu lub wyrobów zawierających azbest muszą być prowadzone w taki sposób, aby wyeliminować uwalnianie azbestu lub co najmniej zminimalizować pylenie do dopuszczalnych wartości stężeń w powietrzu regulowanych przepisami szczególnymi. Zapewnienie powyższego wymaga: nawilżania wodą wyrobów zawierających azbest przed ich usuwaniem lub demontażem i utrzymywania w stanie wilgotnym przez cały czas pracy, demontażu całych wyrobów bez jakiegokolwiek uszkadzania. (łamanie, kruszenie, cięcie, szlifowanie itp.), tam gdzie jest to technicznie możliwe, odspajania materiałów trwale związanych z podłożem przy stosowaniu wyłącznie narzędzi ręcznych lub wolnoobrotowych, wyposażonych w miejscowe instalacje odciągające powietrze. Demontaż wyrobów zawierających azbest nierozerwalnie związany jest z procesem powstawania odpadów. Obecnie jedyną metodą unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest jest ich składowanie na odpowiednich składowiskach odpadów niebezpiecznych. Usuwanie i unieszkodliwianie odpadów zawierających azbest należy do właściciela nieruchomości. Jednak poważną przeszkodą jest brak środków finansowych, co uniemożliwia większości właścicielom nieruchomości podejmowanie działań związanych z usuwaniem azbestu, który występuje m.in. w płytach eternitowych pokrywających dachy budynków. Jednym ze sposobów przyspieszenia przez mieszkańców procesu usuwania wyrobów zawierających azbest i jednocześnie zabezpieczenia środowiska przed zagrożeniem spowodowanym nieodpowiednim postępowaniem z odpadami zawierającymi azbest jest pomoc w sfinansowaniu ze źródeł zewnętrznych np. kosztów usuwania, transportu i unieszkodliwiania powstałych przy tym odpadów. 5. Informacje o ilości i stanie wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Jeżowe 10

W okresie od stycznia do kwietnia 2009 r. została przeprowadzona inwentaryzacja azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Jeżowe. Narzędziem użytym w procesu inwentaryzacji był arkusz informacyjny skierowany do właścicieli budynków na terenie Gminy, służący określeniu ilości azbestu i wyrobów zawierających azbest. Wzór arkuszu informacyjnego stanowi załącznik nr1 do niniejszego Programu. W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji (na podstawie wypełnionych arkuszy informacyjnych) stwierdzono, iż na terenie Gminy Jeżowe występują wyroby zawierające azbest w postaci: płyt falistych oraz płaskich cementowo-azbestowych występujących na pokryciach dachowych budynków mieszkalnych oraz budynków zabudowy gospodarczej, rury i złącza azbestowo- cementowe, mające zastosowanie w wodociągu gminnym. Zgłoszeń wyżej wymienionych płyt cementowo- azbestowych dokonało 320 właścicieli nieruchomości, wyłącznie mieszkańców osoby fizyczne Gminy Jeżowe Całkowita zinwentaryzowana ilość wyrobów zawierających azbest w Gminie Jeżowe na podstawie zgromadzonych danych (stan na 6.05.2009r.) : Lp. MIEJSCOWOŚĆ OGÓLNA ILOŚĆ WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST (w m²) 1 Jeżowe Centrum 6.761 2 Jeżowe Kameralne 3.486 3 Jeżowe Zagościniec 3.707 4 Jeżowe Podgórze 11.589 5 Cholewiana Góra 10.905 6 Stary Nart 2.480 7 Nowy Nart 7.774 8 Zalesie 1.223 9 Sójkowa 1.363 10 Jata 3.382 11 Groble, Sibigi 6.232 12 Krzywdy 2.349 GMINA JEŻOWE 61.251 m² Szczegółowy wykaz właścicieli, zarządców lub użytkowników obiektów budowlanych, w których występują elementy zawierające azbest jest zawarty w elektronicznej bazie danych opracowanej przez Referat Ochrony Środowiska Urzędu Gminy w Jeżowem. Z analizy przedłożonych informacji wynika, że na terenie Gminy Jeżowe dominują wyroby zawierające azbest w postaci płyt azbestowo cementowych falistych, tj. ok. 98 %. 11

W Gminie Jeżowe nie stwierdzono występowania dzikich wysypisk odpadów zawierających azbest. W przypadku pojawienia się wysypisk, odpowiedzialny za ich likwidacje jest właściciel danej działki, na której stwierdzono pojawienie się odpadów lub Urzad Gminy w przypadku terenów, które maja nieuregulowany stan prawny. Nie przewiduje się także wzrostu ilości wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy z uwagi na obecny całkowity zakaz ich stosowania. Według orientacyjnych danych z Urzędu Gminy znikoma cześć wyrobów zawierających azbest została już usunięta w ubiegłych latach. W związku z tym, iż nikt dotychczas nie prowadził rejestru usuniętego azbestu, nie można określić dokładnej ilości usuniętych wyrobów. Dopiero przyjęcie i realizacja Programu umożliwia kontrole tego zjawiska. W gminie prowadzone są szkolenia pracowników Urzędu w zakresie przepisów i procedur dotyczących azbestu. Mieszkańcy gminy zostali poinformowani o szkodliwym dla zdrowia działaniu wyrobów azbestowych, jak i o sposobie bezpiecznego demontażu tego typu wyrobów podczas zebrań wiejskich. 6. Finansowe aspekty realizacji programu Przedmiotowy program zakłada usuwanie wyrobów zawierających azbest z terenu nieruchomości przy wsparciu finansowym Gminy Jeżowe. Przewiduje się, że realizację programu rozpocznie gmina w roku 2011, a zakończenie wszelkich prac nastąpi najpóźniej w 2032 roku. Dofinansowanie można uzyskać na obiekty, dla których właściciel, zarządca lub użytkownik sporządził i złożył Informację o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystania zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2003 roku w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. Nr 192, poz. 1876). Dofinansowanie będzie obejmować koszty związane z: demontażem oraz załadunku odpadów zawierających azbest, transportem tych odpadów, unieszkodliwieniem oraz składowaniem. 12

Środki na te operację pochodzić będą z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie oraz z pozyskanych funduszy unijnych. Podstawą uzyskania dotacji będzie wniosek wraz z oceną stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest. Termin składania wniosków oraz warunki przyznawania dotacji będą podane do publicznej wiadomości. 7. Harmonogram rzeczowy realizacji programu Stosowanie przez kolejne lata wyrobów azbestowych w budownictwie wpłynęło na jego nagromadzenie się w gospodarstwach i obiektach budowlanych. Obecnie wyeliminowanie wyrobów azbestowych jest procesem kosztownym i wieloletnim. Wynika to z przepisów i procedury postępowania z odpadami niebezpiecznymi, jakim jest azbest. Program wskazuje na właściwy przebieg tych prac, wielkości finansowe przedsięwzięcia, a także uwzględnia sytuację finansową mieszkańców i ich obawy w zakresie gospodarowania azbestem. Rozbiórka oraz odbiór odpadów zawierających azbest będą prowadzone przez firmy posiadające stosowne uprawnienia w tym zakresie. Poniżej znajduje się wykaz odbiorców odpadów, którzy są uprawnieni do przeprowadzenia prac rozbiórkowych związanych z usuwaniem azbestu na terenie gminy Jeżowe oraz utylizacją tego typu wyrobów. W celu ustalenia kosztów usunięcia wyrobów zawierających azbest uzyskano informację od firm posiadających zezwolenia na odbiór i transport tego typu odpadów w regionie. Pod uwagę wzięta została aktualna cena obowiązująca na rynku demontażu wyrobów zawierających azbest oraz aktualna cena obowiązująca na rynku odbioru odpadów przez specjalistyczną firmę, na którą składają się koszty transportu i unieszkodliwienia odpadów na składowisku azbestowym. Zgodnie z obowiązującymi przepisami demontaż, odbiór i transport ww. wyrobów może być wykonywany wyłącznie przez firmy specjalistyczne posiadające w tym zakresie odpowiednie zezwolenia. Odpady zawierające azbest mogą być unieszkodliwiane wyłącznie przez składowanie na składowiskach odpadów azbestowych. Firmy ww. powinny przekazać 13

po wykonaniu prac demontażowych właścicielowi nieruchomości oświadczenie o usunięciu wyrobów zawierających azbest zgodnie z obowiązującymi przepisami. Odpady zawierające azbest powinny być transportowane zgodnie z zasadą bliskości wyrażoną w ustawie o odpadach - na najbliższe składowisko odpadów azbestowych. Z uwagi na wysoki koszt usuwania i unieszkodliwiania odpadów azbestowych istotne jest dofinansowanie przedsięwzięć związanych z usuwaniem wyrobów azbestowych, podejmowanych przez osoby fizyczne, m.in. ze środków publicznych oraz środków pomocowych Unii Europejskiej. Termin prac w zakresie usunięcia odpadów z terenu nieruchomości uzgadnia wytwórca odpadów azbestowych z przedstawicielem firmy transportowej. Wszystkie czynności związane z załadunkiem i transportem przeprowadzone zostaną zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 2 kwietnia 2004 roku w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71/2004, poz.649). Z usuwaniem wyrobów zawierających azbest nierozerwalnie związany jest proces powstawania odpadów. Jedyną metodą unieszkodliwiania odpadów azbestowych jest ich składowanie. Odbiór odpadów zawierających azbest od wytwórcy odpadów ich przekazanie na składowisko potwierdzane będzie karta przekazania odpadu. W czasie trwania Programu w latach 2006 2032 prowadzona będzie kampania edukacja mieszkańców Gminy w zakresie szkodliwości azbestu, obowiązków dotyczących postępowania z wyrobami zawierającymi azbest oraz sposobów bezpiecznego ich zabezpieczania, usuwania oraz unieszkodliwiania. 8. Podsumowanie Bardzo ważne jest zastosowanie się właścicieli i zarządców obiektów budowlanych do obowiązku prowadzenia okresowych kontroli i oceny stanu technicznego wyrobów zawierających azbest oraz przekazywania właściwym jednostkom danych o ilości, stanie i miejscu występowania azbestu. Pozwoli to na uzyskanie pełnej wiedzy na ten temat i podejmowanie przez jednostki samorządowe skutecznych działań mających na celu pomoc właścicielom obiektów w suwaniu i unieszkodliwianiu azbestu. Istotna jest również świadomość przedsiębiorców wykonujących prace związane z usuwaniem wyrobów zawierających azbest. Wykonywanie tych prac wyłącznie przez wyspecjalizowane i 14

uprawnione w tym zakresie firmy, pozwoli wyeliminować zagrożenie wynikające z nieprawidłowego ich prowadzenia. Z tego względu, jednym z głównych celów niniejszego programu, jest przybliżenie jak najszerszym kręgom społeczeństwa, problematyki bezpiecznej eksploatacji i usuwania wyrobów zawierających azbest. Zaproponowana, przez Gminę, forma dofinansowania dla właścicieli obiektów i urządzeń zawierających azbest, stawia jako warunek pomocy, spełnienie wszystkich wymogów formalnych dotyczących informowania o tych wyrobach oraz prowadzenia prac przy usuwaniu azbestu. Upowszechnienie programu będzie skutkowało podnoszeniem świadomości społeczności lokalnej w zakresie zagrożeń związanych z eksploatacją i usuwaniem azbestu. Przewidujemy, że w następnych latach, Gmina będzie otrzymywać coraz więcej zgłoszeń o miejscach występowania azbestu, co przyczyni się do lepszej wiedzy na temat ilości azbestu. Pozwoli to lepiej poznać potrzeby w tym zakresie, bardziej precyzyjnie, planować środki niezbędne do wydania na ten cel oraz stopniowo wyeliminować wyroby azbestowe z naszego otoczenia, co jest celem programu. 15