Raport środowiskowy Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Białymstoku
CZĘŚĆ 1 Ciepło Systemowe od MPEC Białystok Misja MPEC Białystok Misją Miejskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej jest zagwarantowanie mieszkańcom Białegostoku i Kleosina możliwości korzystania z Ciepła Systemowego - komfortowego ogrzewania, którego największą wartością jest pewność i bezpieczeństwo dostaw oraz możliwość ograniczania negatywnego wpływu działalności na środowisko. MPEC zajmuje się zakupem, produkcją i dystrybucją Ciepła Systemowego. Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej jest spółką należącą do samorządu miejskiego Białegostoku. Działamy w imieniu społeczności naszego miasta i na jej rzecz. Fundamentem naszego rozwoju są ścisłe więzi z odbiorcami energii cieplnej. W swoich działaniach odpowiadamy na ich potrzeby oraz konieczność dbania o środowisko naturalne, w którym żyjemy.
Podstawy prawne działalności MPEC Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej powstało 1 stycznia 1971 r. na bazie Zakładu Cieplnego Zarządu Budynków Mieszkalnych i przejęło zarządzanie miejskim systemem ciepłowniczym. W 1975 r. zostało przekształcone w Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej, do którego włączono zakłady ciepłownicze w innych miastach ówczesnego województwa białostockiego. Po dokonaniu kolejnych zmian strukturalnych, 1 października 1992 roku Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej zostało przekształcone w odrębne przedsiębiorstwa ciepłownicze. Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej stało się jednoosobową spółką Gminy Białystok. W 1998 roku Spółka otrzymała z Urzędu Regulacji i Energetyki w Warszawie 3 koncesje - na wytwarzanie, przesyłanie i dystrybucję oraz obrót ciepłem - co dostosowało działalność przedsiębiorstwa do wymogów ustawy Prawo Energetyczne. Zintegrowany System Zarządzania Jakością i Zarządzania Środowiskowego Doskonalimy metody Zarządzania, czego potwierdzeniem było wdrożenie w 2006 roku Systemu Zarządzania Jakością zgodnego z międzynarodową normą ISO 9001:2000, a następnie dostosowanie go do zgodności z normą ISO 9001:2009. Znaczący wpływ MPEC na środowisko spowodował konieczność ustalenia procedur określających sposoby prowadzenia działalności w tym zakresie. W 2009 r. Spółka wdrożyła System Zarządzania Środowiskowego zgodny z międzynarodową normą ISO 14001:2004. Obecnie firma posiada Zintegrowany System Zarządzania Jakością i Zarządzania Środowiskowego zgodny z normą PN-EN ISO 9001:2009 oraz z normą ISO 14001:2004.
Zaopatrzenie w ciepło miasta Białegostoku Białystok jest największym miastem północno-wschodniej Polski, liczącym blisko 290 tys. mieszkańców i zajmującym powierzchnię 102,12 km2. Jest stolicą województwa podlaskiego. Pełni rolę administracyjnego, gospodarczego, naukowego i kulturalnego centrum regionu. Około 32 proc. powierzchni miasta zajmują tereny zielone, z czego parki i skwery to 94 proc. tych terenów. W granicach miasta znajduje się 1400 ha lasów, które tworzą specyficzny i zdrowy mikroklimat. Pozostałością ogromnej niegdyś Puszczy Knyszyńskiej są w Białymstoku dwa rezerwaty przyrody o łącznej powierzchni 106 ha. Klimat Białegostoku jest wyraźnie chłodniejszy od innych dzielnic nizinnych Polski. Średnia temperatura stycznia w ostatnich pięciu latach od 2008 do r. - wyniosła -4,1 st. C. i należy do najniższych w Polsce. Średnia temperatura w sezonie grzewczym w tym samym okresie wynosiła od 0,9 do 4,1 st. Większość potrzeb miasta związanych z ogrzewaniem i przygotowaniem ciepłej wody użytkowej jest zaspakajana przez miejski system ciepłowniczy. Pozostała część to źródła rozproszone kotłownie lokalne pracujące głównie na potrzeby przemysłu oraz indywidualne źródła ciepła w budownictwie jednorodzinnym. Głównym paliwem wykorzystywanym na potrzeby ogrzewania w Białymstoku jest węgiel.
Miejski system ciepłowniczy Miejski system ciepłowniczy obejmuje sieci cieplne, węzły odbiorcze oraz dwa duże źródła ciepła: Elektrociepłownię Białystok i Ciepłownię Zachód MPEC. W ramach systemu Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej jest właścicielem: - Ciepłowni Zachód, - 236 km wysokoparametrowych wodnych sieci ciepłowniczych (cała wysokoparametrowa sieć wodna w mieście ma 254,5 km długości), - 6,7 km sieci parowych, - 1640 węzłów cieplnych wodnych (w całym systemie ciepłowniczym jest 1995 węzłów). Co roku wzrasta długość sieci wykonanej w technologii preizolowanej. Na koniec r. wynosiła 86 km. W ciągu r. MPEC ułożył 9,4 km sieci preizolowanych, w tym 5,1 km były to sieci modernizowane, a 4,3 km nowe odcinki sieci. Kubatura ogrzewanych budynków W roku nastąpił wzrost ogrzewanej kubatury o 919 tys. metrów sześć. Obecnie wynosi 35 mln 268 tys. metrów sześc. Powierzchnia ogrzewanych budynków W roku nastąpił wzrost ogrzewanej powierzchni o 175 tys. metrów kw. Obecnie wynosi 7 mln 409 tys. metrów kw. Większość obiektów ogrzewanych z miejskiego systemu ciepłowniczego stanowią budynki mieszkalne: - 4 mln 918 tys. metrów kw. - powierzchnia mieszkaniowa ogrzewana Ciepłem Systemowym MPEC - 2 mln 491 tys. metrów kw. - powierzchnia użytkowa ogrzewana Ciepłem Systemowym MPEC.
Źródła Ciepła Sytemowego w Białymstoku Elektrociepłownia Białystok S.A. Podstawowym źródłem ciepła miejskiego systemu ciepłowniczego jest Elektrociepłownia Białystok S.A., której właścicielem większościowym jest Enea S.A. (99,94 proc. udziałów). EC Białystok produkuje energię cieplną w skojarzeniu z produkcją energii elektrycznej. Większość energii uzyskiwana jest poprzez spalanie miału węglowego, a część z biomasy. Głównym odbiorcą energii cieplnej w wodzie gorącej jest Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej. Ciepłownia Zachód MPEC Drugim centralnym źródłem ciepła w systemie ciepłowniczym jest Ciepłownia Zachód będąca własnością MPEC. Ciepło produkowane jest w kotłach wodnych, rusztowych opalanych miałem węgla kamiennego. Produkcja odbywa się w okresie od października do kwietnia i kształtuje się na poziomie średnio około 1 200 TJ/rok. Ciepłownia jest źródłem ciepła, spełniającym wymagania w zakresie ochrony środowiska. Energia cieplna potrzebna do ogrzania i zasilenia w ciepłą wodę użytkową obiektów podłączonych do miejskiego systemu ciepłowniczego pochodzi w 75 proc. z Elektrociepłowni Białystok SA, a w 25 proc. z Ciepłowni Zachód.
CZĘŚĆ 2 Wpływ na środowisko Ograniczanie wpływu na środowisko Działalność związana z wytwarzaniem, przesyłem i dystrybucją ciepła znacząco wpływa na środowisko naturalne: - emitując zanieczyszczenia związane ze spalaniem paliw - wytwarzając odpady - zużywając energię elektryczną - zużywając wodę i odprowadzając ścieki - emitując hałas. Inwestycje służące poprawie ochrony środowiska w obu źródłach ciepła (Ciepłowni Zachód i Elektrociepłowni) spowodowały, że negatywny wpływ tych zakładów na środowisko został znacząco ograniczony. MPEC Białystok działając na rzecz minimalizacji swojego negatywnego wpływu na środowisko naturalne: - ogranicza emisję spalin w Ciepłowni Zachód - optymalizuje zużycie paliw i energii elektrycznej - ogranicza ilość wytwarzanych odpadów i prowadzi ich selektywną zbiórkę - ogranicza zużycie wody i produkcję ścieków w procesach technologicznych - ogranicza straty ciepła. Od 1998 r. Ciepłownia Zachód należąca do MPEC, została poddana kompleksowej modernizacji. Zbudowano m.in. Instalację Odsiarczania Spalin, zmodernizowano kotły i inne urządzenia technologiczne, co pozwoliło znacznie zmniejszyć emisje zanieczyszczeń oraz poprawić efektywność pracy. Działalność Spółki w zakresie ochrony środowiska oparta jest o odpowiednie decyzje środowiskowe w zakresie emisji, gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami. Jedną z najważniejszych jest decyzja Prezydenta Miasta Białegostoku z 1 września 2006 o udzieleniu Pozwolenia zintegrowanego na prowadzenie instalacji energetycznego spalania paliw o nominalnej mocy ponad 50 MWt, zlokalizowanej na terenie Ciepłowni Zachód, obowiązująca do 30 czerwca 2016 r.
Sezon grzewczy w roku Średnia temperatura w okresie grzewczym wynosiła +0,9 st. C. Czas trwania ogrzewania wyniósł 213 dni. Ze względu na średnią temperaturę zewnętrzną okresu grzewczego i jego długość rok był porównywalny do roku 2010 (+0,9 st. C i 236 dni ogrzewania). Paliwo stosowane do wytworzenia Ciepła Systemowego w Białymstoku Podstawowym paliwem stosowanym do wytworzenia Ciepła Systemowego w Białymstoku jest węgiel kamienny (66,46 proc.). Wzrasta również ilość biomasy (33,14 proc.), którą wykorzystuje do produkcji Elektrociepłownia Białystok. W minimalnym stopniu używany jest olej opałowy lekki (0,4 proc.).
Zużycie paliwa ELEKTROCIEPŁOWNIA BIAŁYSTOK Elektrociepłownia Białystok w r. na potrzeby produkcji Ciepła Systemowego zużyła: - 108,8 tys. ton węgla kamiennego - 193,3 tys. ton biomasy - 521 ton oleju opałowego lekkiego CIEPŁOWNIA ZACHÓD Paliwem wykorzystywanym do produkcji Ciepła Systemowego w Ciepłowni Zachód jest miał węglowy. W roku zużycie paliwa wyniosło 60,5 tys. ton węgla kamiennego. Węgiel zużywany w Ciepłowni Zachód posiadał następujące średnie parametry *: - wartość opałowa - 22 140 kj/kg, - zawartość popiołu 13,36 proc., - zawartość siarki 0,544 proc. * badania wykonano w laboratorium MPEC Produkcja ciepła i efektywność zużycia paliwa W okresie od 1998 r., w którym nastąpiła gruntowna modernizacja Ciepłowni Zachód, jej efektywność wzrosła. W r. do wytworzenia 1 GJ energii cieplnej wystarczało spalenie 52,58 kg węgla. Dla porównania w 1998 r. potrzebne było 56,3 kg węgla. 1998 2011 1998 2011 1998 2011
Emisje do powietrza Zasadniczymi źródłami emisji z Ciepłowni Zachód są procesy energetycznego spalania węgla kamiennego w celu wytwarzania energii cieplnej. Proces spalania prowadzony jest maksymalnie z udziałem pięciu kotłów o wydajności znamionowej 185,0 MW. W wyniku eksploatacji dochodzi do emisji do powietrza typowych gazów pochodzących z procesu spalania (tlenki azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu, dwutlenek siarki, tlenek węgla, dwutlenek węgla) i pyłów (pył PM10 i pył opadający). W stosunku do 1998 r. łączna emisja roczna zanieczyszczeń wytwarzanych przez Ciepłownię Zachód w r. była mniejsza o ponad połowę (nie licząc dwutlenku węgla). W 1998 r. wynosiła rocznie 843 tony, a w roku - 369 ton. Emisja dwutlenku siarki (SO2) W 1998 r. emisja dwutlenku siarki wynosiła 198 ton. Dzięki budowie Instalacji Odsiarczania Spalin te zanieczyszczenia zostały zmniejszone. W r. Ciepłownia Zachód wyemitowała 21 ton SO2, a tymczasem dopuszczalna norma wynosiła ponad 171 ton. Emisja tlenku azotu (NOx) W 1998 r. emisja tlenku azotu wynosiła 206 ton. W r. Ciepłownia Zachód wyemitowała do atmosfery 226 ton NOx. Dopuszczalna norma rocznej emisji jest jednak dużo większa i wynosi 339 ton. Emisja tlenku węgla (CO) W 1998 r. emisja tlenku węgla wynosiła 257 ton. W r. Ciepłownia Zachód wyemitowała do atmosfery tylko 90 ton CO. W przypadku tlenku węgla nie ma określonych żadnych norm emisji. Emisja pyłu W 1998 r. emisja pyłu wynosiła 182 tony. W r. Ciepłownia Zachód wyemitowała do atmosfery 32 ton tych zanieczyszczeń, a dopuszczalna norma wynosiła ponad 125 ton. 1998 2011 Emisja dwutlenku węgla (CO2) W porównaniu do 1998 r., w r. emisja dwutlenku węgla była większa o ponad 2 tys. ton ze względu na większe zużycie węgla. W 1998 emisja wyniosła 113.152 ton, a w 2011 r. 115.923 ton. W 2004 r. został wprowadzony system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. W związku z powyższym od 2005 roku instalacja ma określony średnioroczny limit emisji dwutlenku węgla. W okresie 2005-2007 przydział średnioroczny uprawnień CO2 wynosił 148.900 ton/rok. W tym trzyletnim okresie nie przekraczaliśmy średniorocznego limitu. 1998 2011 W następnym już pięcioletnim okresie rozliczeniowym 2008-, otrzymaliśmy dużo mniejszy przydział tj. 123.710 ton/rok CO2. Emisja dwutlenku węgla w roku nie przekroczyła średniorocznego limitu.
Więcej energii cieplnej, mniej zanieczyszczeń Dzięki inwestycjom prowadzonym w Ciepłowni Zachód, MPEC wytwarza więcej energii cieplnej, jednocześnie emitując mniej zanieczyszczeń w przeliczeniu na jednostkę ciepła. W 1998 r. ten współczynnik wynosił 0,92 tony na TJ (dla zanieczyszczeń SO2, CO, NOx, pył), w 2011 0,41 tony na TJ, a w r. współczynnik emisji wyniósł 0,33 tony na TJ. Poprawił się też współczynnik emisji dwutlenku węgla (CO2). W 1998 r. wynosił 123,8 tony na TJ, w 2011 r. 103,54 tony na TJ, a w 100,73 tony na TJ. 1998 2011
Straty ciepła i nośnika ciepła Modernizacje sieci cieplnych, a w szczególności wymiana sieci kanałowych na preizolowane oraz armatury w komorach i węzłach cieplnych, sukcesywnie zmniejsza liczbę awarii i wycieków nośnika energii cieplnej, także strat ciepła. W 2000 r. ubytki nośnika ciepła w postaci wody, wynosiły prawie 302 tys. metrów sześc. W r. doszło do wycieku 166 tys. metrów sześc. Straty ciepła w 2011 r. wyniosły 562.019 GJ, a w r. 541.057 GJ. Straty w liczbach względnych w 2011 r. wynosiły 13,3 proc. Wskaźnik ten został poprawiony i w r. wyniósł 12,4 proc. 2000 2011 2010 2011
Gospodarka odpadami MPEC przywiązuje wiele uwagi do kwestii wytwarzania i zagospodarowania odpadów. Wdrożono rygorystyczne przepisy wewnętrzne w tym zakresie. Odpady są zbierane selektywnie i zagospodarowywane zgodnie z przepisami prawa. Jednocześnie surowce wtórne są przekazywane do ponownego przetworzenia lub w miarę możliwości wykorzystywane we własnym zakresie. W Ciepłowni Zachód, największe ilości odpadów powstają w wyniku eksploatacji instalacji spalania miału węglowego (mieszanka popiołowo-żużlowa z mokrego odprowadzania odpadów paleniskowych) i odsiarczania spalin (błoto pofiltracyjne z oczyszczania gazów odlotowych mokrą metodą magnezową). 2010 2011 2010 2011 W wyniku modernizacji sieci ciepłowniczej powstają cztery główne rodzaje odpadów: złom, beton, materiały izolacyjne i zmieszane odpady z budów. Ze względu na dalsze przekazanie odpadów do wykorzystania lub unieszkodliwienia, wszystkie odpady gromadzone są selektywnie, Część zgromadzonych odpadów wykorzystywana jest przez instalację na własne potrzeby. Odpady niezagospodarowane we własnym zakresie, przekazywane są podmiotom posiadającym wymagane prawem pozwolenie lub osobom fizycznym uprawnionym do odbioru odpadów bez zezwolenia (mieszanka popiołowo-żużlowa). Wytwarzane odpady niebezpieczne, zbierane są selektywnie, okresowo magazynowane w wyznaczonych miejscach na terenie MPEC. Miejsca czasowego gromadzenia odpadów niebezpiecznych są izolowane od podłoża, zaś odpady są przechowywane w specjalnych, szczelnych pojemnikach, w wiatach magazynowych w zamkniętych pomieszczeniach.
Zużycie wody Ciepłownia Zachód zużywa wodę na potrzeby: technologiczne, socjalno-bytowe pracowników, utrzymania czystości oraz cele przeciwpożarowe. Woda pobierana jest z dwóch źródeł. Z ujęcia własnego wód podziemnych w postaci dwóch studni głębinowych oraz z wodociągu miejskiego. W r. 74.556 metrów sześc. wody pochodziło z własnego ujęcia i zostało zużytych przede wszystkim przez instalację do produkcji nośnika ciepła na potrzeby uzupełniania w miejskiej sieci ciepłowniczej. Pobór wody z miejskiego wodociągu wyniósł 3.802 metrów sześc. Woda ta jest przeznaczona na cele socjalno-bytowe. WODA ŚCIEKI Odprowadzanie ścieków Ciepłownia odprowadza wszystkie rodzaje powstających na jej terenie ścieków oddzielnie do miejskiej sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej, po uprzednim podczyszczeniu w neutralizatorze (ścieki technologiczne) i w separatorze (ścieki opadowe). Ścieki przemysłowe i socjalno-bytowe są monitorowane zarówno w zakresie ilości jak i jakości. W r. Ciepłownia Zachód odprowadziła 3.802 metrów sześc. ścieków sanitarnych i 6.814 metrów sześc. ścieków technologicznych.
CZĘŚĆ 3 Podsumowanie Ogólne wnioski: 1. rok pod względem jakości dostaw i wskaźników technicznych był rokiem lepszym w stosunku do lat ubiegłych. Realizowane w ostatnich latach inwestycje w modernizacje i rozwój systemu ciepłowniczego powinny zaprocentować w przyszłości. 2. Produkcja ciepła w Ciepłowni Zachód charakteryzuje się korzystnymi wskaźnikami sprawności, zużycia węgla i energii elektrycznej. 3. Zmniejszyły się bezwzględne i względne straty przesyłu na sieci wodnej. Straty względne są niższe od średniej strat z okresu 5-letniego. 4. Niewielki wzrost ubytków nośnika ciepła, przy licznych pracach inwestycyjnych i modernizacyjnych prowadzonych na sieciach i węzłach cieplnych świadczy o poprawie stanu technicznego infrastruktury technicznej. 5. Eksploatacja instalacji Ciepłowni Zachód nie wpływa w sposób mierzalnie znaczący na środowisko przyrodnicze jako całość, ponieważ wszelkie emisje zanieczyszczeń (do powietrza, do wód, do ziemi) nie przekraczają prawnie obowiązujących wartości.
Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Spółka z o.o. Białystok 15-062, ul. Warszawska 27 tel. 85 714-94-00, fax 85 714-94-07 www.mpec.bialystok.pl, poczta@mpec.bialystok.pl