Dobre rady na odpady. Wademekum przedszkolaka

Dobre rady na odpady Wademekum przedszkolaka

Dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Wydawca Agencja Create Event, ul. Okulickiego 77D/6, 71-035 Szczecin, tel. 91 43 14 475 Autor tekstów Grzegorz Gołębiewski Fotografie i rysunki Anna Bundz, Monika Trochimiak, Olga Furman, Rafał Kaczmarek Opracowanie Olga Furman Skład Rafał Kaczmarek Druk Drukarnia Kadruk S.C. ul. E. Romera 10E, 71-246 Szczecin tel. 91 439 10 93 Wydrukowano na papierze ekologicznym - bezchlorowym

Wprowadzenie Dzień dobry dzieci, jestem Odpadek. Słyszeliście o mnie kiedyś? Pewnie wydaję się Wam, że jestem czymś zupełnie niepotrzebnym, bo przecież imię Odpadek kojarzy się z odpadami. A odpady to przecież coś zupełnie niepotrzebnego... Ale wcale tak nie jest. W dzisiejszym świecie prawie wszystko, co wyrzucamy do śmieci, może przydać się do zrobienia nowych rzeczy. Pusta puszka aluminiowa może stać się zupełnie nową puszką z waszym ulubionym napojem, albo lalką lub samochodem. Prawie wszystko, co wyrzucamy, można jeszcze do czegoś wykorzystać. Sam jestem tego najlepszym przykładem. Już nawet nie pamiętam, ile razy byłem wyrzucany, a potem przerabiany na coś innego. Teraz jestem plastikowym listkiem sztucznego kwiatka i pewnie za jakiś czas zostanę przetworzony na inny przydatny przedmiot. Ale zanim to się stanie, postaram się przekonać Was, że tak naprawdę wszystkie odpady mogą być znowu wykorzystane do produkcji nowych rzeczy, a te, które się do tego nie nadają, też są potrzebne. One również mają do odegrania bardzo ważną rolę w ochronie naszego środowiska. Ale żeby tak się stało, wszystkie odpady, musimy segregować, czyli oddzielać jedne od drugich. Uwierzcie mi, to nie jest wcale takie trudne! 3

segregacja odpadów Segregacja odpadów, czyli na przykład oddzielanie niepotrzebnych pustych butelek od starych, przeczytanych już gazet. Jeśli plastikowe butelki trafią do odpowiedniego pojemnika na śmieci, to zostaną przerobione na inne przedmioty, a jeśli trafią na wysypisko śmieci będą rozkładały się tam setki lat i przez ten czas zatruwały ziemię. Ekologia to nauka o przyrodzie, o ochronie ziemi, lasów, łąk, czystego powietrza i rzek. W naszych czasach troska o środowisko jest zadaniem bardzo ważnym, to jeden z warunków przetrwania całej ludzkości. Cieszymy się z osiągnięć nowoczesnej techniki, z nowych jeszcze szybszych i doskonalszych komputerów, ale jednocześnie wytwarzamy coraz więcej odpadów, które niepotrzebnie zatruwają naszą przyrodę. Niepotrzebnie, bo przecież możemy je segregować i wykorzystywać ponownie. W ten sposób ratujemy nasze środowisko. Odpady dzielimy na przemysłowe i miejskie. Odpady przemysłowe stanowią zdecydowaną większość, ale ich usuwaniem albo pożytecznym wykorzystaniem zajmują się specjalne zakłady. 4

Pokoloruj obrazek 5

WYSYPISKA ŚMIECI I SPALARNIE ŚMIECI Odpady miejskie, czyli nasze codzienne śmieci z domów, sklepów, różnych urzędów, trafiają nadal w większości na wysypiska. A co to jest wysypisko śmieci? Wysypisko śmieci to ogrodzony i wydzielony odpowiednio teren, na którym składowane są odpady. Ale niestety takie odpady, jak na przykład żarówki, plastikowe butelki, metalowe puszki, wydzielają, czasami nawet przez setki lat, trujące substancje. Dlatego teren wysypiska jest specjalnie zabezpieczony by te szkodliwe i trujące substancje nie przedostawały się do gleby. Odpady organiczne to głównie resztki jedzenia, obierki ziemniaków, skórki owoców, liście warzyw czy skorupki jajka. Te odpady nie są groźne, bo dosyć szybko się rozkładają. Te odpady, które już nie mieszczą się na wysypiskach w większych miastach mogą trafiać do spalarni śmieci. Są tam spalane w bardzo wysokiej temperaturze, mówimy, że są tam utylizowane, czyli unieszkodliwiane. Największy problem z budową spalarni to ich bardzo wysoka cena. Budowa jednej kosztuje tyle ile budowa dużego stadionu piłkarskiego. 6

Pokoloruj obrazek 7

PLASTIK Co najczęściej zrobione jest z plastiku? Butelki, opakowania, reklamówki, to śmieci, które rozkładają się na wysypisku bardzo długo. Jeśli nie trafią do żółtych pojemników, a do jednego worka z innymi odpadami, to za jakiś czas może nam tego plastiku zabraknąć. Powstaje on z ropy naftowej, której tak jak węgla, czy drewna jest na naszej planecie ograniczona ilość. Butelki po napojach np. coca-cola, powinniśmy wrzucać do żółtego pojemnika z metalowej siatki. Jeśli będziemy te śmieci zbierać w specjalnych miejscach, to ludzie wywożący odpady łatwo mogą je odnaleźć i zawieźć do firmy, która przerobi je na nowe butelki albo na coś innego. Wtedy rozkładający się wiele lat plastik nie zagrozi naszej przyrodzie. 8

Pokoloruj obrazek 9

SZKŁO Również szklanych odpadów nie powinniśmy wyrzucać do jednego worka z pozostałymi śmieciami. Gdy trafią na wysypisko, to będą się tam rozkładać nawet kilka tysięcy lat. Dlatego zbierajmy kolorowe szkło do zielonego pojemnika, a do białego szkło bezbarwne. Dzięki temu trafi ono później do miejsca gdzie zostanie wykorzystane ponownie. Oszczędzimy też energię elektryczną, którą byśmy wykorzystali na produkcję szkła od nowa z dużych ilości piasku. 10

Pokoloruj obrazek 11

RECYKLING Recykling to częściowe lub całościowe wykorzystanie zużytych przedmiotów do produkcji nowych opakowań. Każde opakowanie nadające się do recyklingu ma symbol ekologiczny trzy strzałki tworzące trójkąt lub okrąg. Znak ten informuje nas, że z tego materiału, na przykład z aluminiowych puszek, można wyprodukować podobny produkt. Są też symbole z przekreślonym koszem na śmieci. Opatrzone są nimi wyroby, które powinny trafiać do skupu surowców wtórnych lub do specjalnych punktów odbioru. Dotyczy to na przykład baterii. Recykling służy ochronie środowiska naturalnego. W Polsce nadal jeszcze musimy uczyć się mądrego gospodarowania odpadami. I często jest właśnie tak, że to dzieci, a nie ich rodzice, jako pierwsze wprowadzają w domu segregację odpadów. Czasami dzieci prosiły mnie nawet i mówiły: Odpadek, przyjdź do nas i wytłumacz mojemu tacie, że odpady musimy segregować, że to tak niewiele kosztuje, a tak wiele możemy wszyscy dzięki segregacji śmieci zyskać. Pomagałem dzieciom, ale powiem też, że wielu rodziców wie już bardzo dużo o recyklingu i odkłada na bok wszystkie stare gazety, czasopisma czy butelki. 12

ALUMINIUM Aluminiowe puszki są już częściej używane niż opakowania szklane, są wygodne, nie tłuką się, są lekkie, kolorowe, wszyscy z nich chętnie korzystamy. Ale jeśli puszka aluminiowa trafi na wysypisko, to będzie się tam rozkładać nawet 100 lat. Aluminium ma szczególne właściwości. Można je w kółko przetwarzać i nic nie traci na swojej jakości. Dlatego jest tak cenne i poszukiwane. Żeby powszechne wykorzystanie aluminium na świecie mogło być utrzymane, trzeba zużyte przedmioty wykonane z tego metalu wykorzystywać w stu procentach do ponownej produkcji, tym bardziej, że wtedy oszczędzamy nasze środowisko naturalne i energię. Pojemniki na aluminium są koloru czerwonego, pamiętajmy, że puszki należy zgnieść przed wrzuceniem do pojemnika. Aluminium można też sprzedać w punkcie skupu, w tym także puszki po napojach. Żeby uzbierać kilogram aluminiowych puszek, trzeba się sporo napracować, ale warto przecież dbać o środowisko? 14

ODPADY ORGANICZNE Odpady organiczne to przede wszystkim resztki jedzenia, które wrzucamy do kosza na śmieci. Skórki ziemniaków czy owoców, pestki, liście z warzyw czy roślin, wszystkie te niezjedzone przez nas resztki żywności są odpadami organicznymi, które ulegają naturalnemu, dość szybkiemu rozkładowi i nie są groźne dla środowiska. Dlatego jeśli mamy swój przydomowy ogródek, odpady takie możemy składować w drewnianej skrzyni bez dna i uzyskać z nich naturalny nawóz, który nazywamy kompostem. Możemy go używać do nawożenia roślin w naszym ogrodzie, gdyż dostarcza im cennych składników wpływających na ich rozwój. 16

PAPIER Oblicza się, że do wyprodukowania stu kilogramów papieru potrzebne są dwa drzewa. 100 kilogramów papieru to kartki z bloku rysunkowego ułożone jedna na drugiej od podłogi do sufitu. Drzewo, które daje nam surowiec do produkcji papieru, osiąga wysokość nawet kilkudziesięciu metrów i wytwarza w ciągu roku tlen niezbędny do życia dla 10 osób. Chcę przez to wszystkim niedowiarkom powiedzieć, że każda gazeta odłożona na makulaturę, wszystkie wkładki papierowe i reklamowe z gazet wrzucone do niebieskiego pojemnika na papier to oszczędzanie naszych lasów i więcej tlenu w powietrzu, którym oddychamy. Pamiętajmy, że niebieski pojemnik służy do gromadzenia w nim papieru. Odkładając papier do niebieskiego pojemnika na osiedlu, chronimy nie tylko lasy, oszczędzamy także energię i chronimy całe nasze środowisko. Możemy oczywiście odwieźć makulaturę do punktu skupu, albo zbierać ją razem w sali przez dłuższy czas, a pieniądze ze sprzedaży makulatury przeznaczyć na zorganizowanie ciekawej wycieczki. Papier jest wytwarzany w papierniach. Do jego produkcji zużywamy bardzo dużo energii elektrycznej i wody. Robiąc papier z makulatury, zużywamy dużo mniej energii, oszczędzamy wodę. 18 Z makulatury produkuje się papier toaletowy, opakowania na jajka, karton, a z papieru odzyskiwanego z biur także codzienne gazety.

ELEKTROŚMIECI Dziś prawie każdy ma w domu telewizor, pralkę, lodówkę, komputer. Wszystkie te urzdzenie są nam potrzebne do życia, chociaż kiedyś przecież ich nie było. Żyjemy w nowoczesnym świecie i otacza nas wiele nowoczesnych przedmiotów. Ale te urządzenia kiedyś się zużywają, albo psują tak, że już nie opłaca się ich naprawiać. Z czasem też pojawiają się nowe modele i rodzice wymieniają je na nowszy, lepszy sprzęt. No i wtedy te cuda techniki zamieniają się w elektrośmieci, których musimy się jakoś pozbyć. Bez względu na to gdzie mieszkacie możemy być pewni, że kilka razy w roku, w określonym dniu, będzie jeździł samochód, który zabierze stare domowe sprzęty i wywiezie je do ponownego przetworzenia. Możemy również sami dostarczyć go do punktu zbiórki. Często duże sklepy zbierają albo nawet skupują nasze domowe elektrośmieci, oferując nawet w zamian niższą cenę za nowy sprzęt, który u nich kupimy. Jest to korzystne i dla nas, i dla właścicieli sklepu. My mamy nowy telewizor za niższą cenę, sklep zbiera elektrośmieci, a potem sprzedaje je do ponownego wykorzystania. 20

LEKI Nikt nie lubi chorować. Ale i Wy, i Wasi rodzice od czasu do czasu chorujecie, choć życzę Wam, żebyście w ogóle nie chorowali. Ale kiedy dopadnie Was grypa albo angina, potrzebne są leki. Większość z nich zużywamy, ale często w naszych szufladach zostaje część niewykorzystanych leków i leżą tam latami, aż upłynie ich termin ważności. Wtedy wyrzucenie takich leków na śmietnik staje się szczególnie niebezpieczne, ponieważ w wielu przeterminowanych tabletkach znajdują się szkodliwe substancje. Wyjście jest jedno. Stare, przeterminowane lub niepotrzebne już nam leki odkładamy i zanosimy do apteki. Oczywiście likwidacja starej domowej apteczki to na razie nie jest zadanie dla was, ale dla waszych rodziców. Dlatego nie powinni się na was obrazić, jeśli im powiecie, żeby w odpowiedni sposób pozbywali się starych, niepotrzebnych leków. 22

BATERIE Są takie odpady domowe, których nie wolno wyrzucać na śmietnik lub mieszać z innymi to na przykład używane przez nas baterie. Są obecne w każdym domu. W pilocie do telewizora, w telefonach komórkowych, w zabawkach czy w zegarkach. Mają różne wielkości i kształty, ale jedną cechę mają wspólną. Wewnątrz nich znajdują się tak zwane metale ciężkie, które po przedostaniu się na wysypisku śmieci do wody czy do gleby są bardzo niebezpieczne dla naszego zdrowia. Dlatego już w domu musimy oddzielać baterie od innych odpadów. Zużyte baterie powinny trafiać do specjalnych pojemników na baterie ustawionych w sklepach, biurach oraz różnych urzędach. Dopiero z tych miejsc są zabierane przez firmy, które zajmują się ich recyklingiem. Warto pamitać, że tak zwane popularne baterie paluszki są produkowane w wersji, która pozwala na ładowanie ich od stu do tysiąca razy. Wpływa to również na ochronę środowiska. Kiedy więc przyjdzie nam do głowy wyrzucić baterie z aparatu taty, bo nie chce robić zdjęć, to zapytajmy najpierw, czy są to zwykłe baterie, czy tak zwane akumulatorki. 24

ŻARÓWKI Na pewno zauważyliście, że w naszych domach pojawiły się już żarówki oszczędzające energię elektryczną i środowisko naturalne. Żarówki o tradycyjnym kształcie będą wycofywane ze sprzedaży. Za 5 lat wszystkie żarówki starego typu mają być wymienione na energooszczędne. Są one trwalsze i przede wszystkim pobierają znacznie mniej energii. Powinniśmy je jednak osobno składować, ponieważ niektóre składniki tych żarówek wymagają unieszkodliwienia, czyli utylizacji. W niektórych sklepach są już pojemniki na żarówki energooszczędne, które przestały świecić i to do takich pojemników powinniśmy zanosić nasze stare żarówki. Pamiętajcie również, że nie wolno tłuc żarówek. Po pierwsze, bo możecie się skaleczyć a po drugie, gdy potłuczecie żarówkę to uwalniacie z niej szkodliwe substancje. Całe i zapakowane żarówki musimy odnosić do specjalnych pojemników. 26

PODSUMOWANIE I to koniec opowieści o segregacji odpadów z Waszym plastikowym liściem Odpadkiem. Codzienna segregacja odpadów stała się już zwyczajem w większości naszych domów. Nie zawsze jeszcze wystawione są przed domami odpowiednie pojemniki na poszczególne odpady, ale takich miejsc jest coraz mniej. Odpady te, jak na przykład szkło, papier, aluminium czy plastik, są ponownie przetwarzane i wykorzystywane do produkcji nowych rzeczy. Recykling, czyli wykorzystanie odpadów, jest ważnym elementem naszej walki o czyste środowisko i oszczędzanie energii. Na ziemi żyje coraz więcej ludzi, którzy zużywają coraz więcej różnych opakowań. Jeśli nie zatrzymamy wzrostu zużycia plastiku, papieru, aluminium, szkła, za kilkadziesiąt lat może zabraknąć surowców do ich produkcji. Ludzie coraz lepiej rozumieją, że bez segregacji odpadów nie będzie czystej przyrody i czystego powietrza. Dziś niemal każdy odpadek jest pożyteczny. Ja też. Czekam, więc aż mnie przetworzą na plastikową różę, wtedy może poznam w wazonie jakąś plastikową koleżankę... 28

Segregacja odpadów, to proste... SZKŁO BEZBARWNE - butelki i słoiki szklane - szklane opakowania SZKŁO KOLOROWE - butelki i słoiki szklane - szklane opakowania Plastik - butelki PET - plastikowe zakrętki - plastikowe torebki - plastikowe opakowania Metal - puszki po napojach - puszki po konserwach - drobny złom Makulatura - gazety i czasopisma - zeszyty - torebki papierowe - tekturę 29

1 Krzyżówka Roziwąż krzyżówkę i wpisz rozwiązanie poniżej. 30

2 Labirynt Znajdź właściwą drogę w labiryncie, od szklanych butelek do białego pojemnika na szkło. Z liter które będą przecinały się z prawidłową trasą odczytaj i zapisz rozwiązanie. 31

3 Rozsypane literki Do diagramu wpisz litery, które odpowiadają poszczególnym obiektom, gdy skończysz przeczytaj i zapisz rozwiązanie. 32

4 Różnice Znajdź 5 różnic którymi różnią się te dwa obrazki i pokoloruj je. 33

5 Kolorowanka Pokoloruj obrazek. Pamiętaj o właściwych kolorach pojemników. 34

uwaga konkurs Weź udział w konkursie! Wygraj super nagrody! Ułóż hasło konkursowe z rozwiązań zagadek. Hasło konkursowe składa się kolejno ułożonych rozwiązań zagadek nr: 1, 2 i 3. rozwiązanie zagadni nr 1 rozwiązanie zagadni nr 2 rozwiązanie zagadni nr 3 Prawidłowe odpowiedzi można nadsyłać na kartkach pocztowych do 30.06.2012 roku, na adres Agencja Create Event, ul. Okulickiego 77d/6, 71-035 Szczecin z dopiskiem Eko Krzyżówka Łamigłówka. Decyduje data stępla pocztowego. Na kartce pocztowej należy wpisać hasło konkursowe oraz Imię Nazwisko i wiek uczestnika konkursu oraz Imię Nazwisko adres i numer telefonku kontaktowego opiekuna uczestnika konkursu. Szczegóły i regulamin konkursu na stronie www.ekoasy.pl Hasło konkursowe: TU WPISAĆ HASŁO KONKURSOWE Nadawca: Krzyś Kowaliski 10 lat Jan Kowalski ul. Ekologiczna 11 12-345 Warszawa tel 022 64-258-59 Agencja Create Event ul. Okulickiego 77d/6 71-035 Szczecin Eko KrzyŻówka łamigłówka 35

Realizator EkoAsy kampania edukacyjno-informacyjna dla dzieci z modułami dedykowanymi dzieciom niepełnosprawnym Agencja Create Event ul. Okulickiego 77D/6, 71-035 Szczecin tel. 91 43 14 475, www.3-c.pl Dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Partnerzy Patronat Dolnośląski Kurator Oświaty Kujawsko-Pomorski Kurator Oświaty Lubuski Kurator Oświaty Wielkopolski Kurator Oświaty Zachodniopomorski Kurator Oświaty Patronat medialny