Diagnoza stanu opieki nad osobami z zaburzeniami psychicznymi dla województwa łódzkiego URZĄD MARSZAŁKOWSKI W ŁODZI Departament Polityki Zdrowotnej Łódź, 2011 r.
1
SPIS TREŚCI 2 WSTĘP 4 1. OPIEKA AMBULATORYJNA 5 1.1. Rozpowszechnienie zaburzeń psychicznych w ambulatoryjnej opiece psychiatrycznej 5 1.2. Działalność placówek ambulatoryjnej opieki psychiatrycznej 9 1.2.1. Poradnie zdrowia psychicznego 9 1.2.2. Poradnie terapii uzależnień 11 1.2.3. Poradnie psychologiczne 12 1.2.4. Prywatne praktyki psychiatryczne, psychologiczne i psychoterapeutyczne 13 1.3. Świadczenia ambulatoryjnej opieki psychiatrycznej finansowane ze środków NFZ 14 1.3.1. Świadczenia zdrowia psychicznego dla dorosłych 15 1.3.2. Świadczenia zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży 16 1.3.3. Świadczenia psychologiczne 21 1.3.4. Świadczenia seksuologiczne i patologii współżycia 21 1.3.5. Świadczenia dla osób z autyzmem dziecięcym lub innymi całościowymi zaburzeniami rozwoju 21 1.3.6. Leczenie uzależnień 23 1.3.7. Program Leczenia Substytucyjnego 23 1.3.8. Leczenie środowiskowe (domowe) 23 1.4. Zatrudnienie w wybranych grupach zawodowych w lecznictwie ambulatoryjnym 27 2. OPIEKA STACJONARNA 29 2.1. Zasoby łóżkowe w opiece stacjonarnej 29 2.2. Rozpowszechnienie zaburzeń psychicznych w stacjonarnej opiece psychiatrycznej 35 2.3. Świadczenia stacjonarnej opieki psychiatrycznej finansowane ze środków NFZ 41 2.3.1. Świadczenia psychiatryczne dla dorosłych 42 2.3.2. Świadczenia psychiatryczne dla dzieci i młodzieży 43 2.3.3. Świadczenia psychogeriatryczne 43 2.3.4. Świadczenia rehabilitacji psychiatrycznej 44 2.3.5. Świadczenia w Izbie Przyjęć 44 2.3.6. Świadczenia dla osób uzależnionych od alkoholu i środków psychoaktywnych 44 2.3.7. Świadczenia dzienne 48 2.3.8. Świadczenia w hostelu 48 2.3.9. Świadczenia opiekuńczo-lecznicze 49 2.4. Zatrudnienie w wybranych grupach zawodowych w lecznictwie stacjonarnym 50 3. JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE POMOCY SPOŁECZNEJ DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI 50 3.1. Środowiskowe Domy Samopomocy 51 3.2. Jednostki organizacyjne pomocy społecznej o zasięgu ponad gminnym 53 3.2.1. Ośrodki interwencji kryzysowej 54 3.2.2. Domy Pomocy Społecznej 55 2
3.2.3. Mieszkania chronione 55 3.2.4. Jednostki specjalistycznego poradnictwa 55 3.3. Inne formy opieki dla osób z zaburzeniami psychicznymi 58 4. AKTYWIZACJA ZAWODOWA OSÓB Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI 61 4.1. Program Operacyjny Kapitał Ludzki 61 4.2. Centra integracji społecznej 63 5. DZIAŁANIA SKIEROWANE DO OSÓB Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI REALIZOWANE PRZEZ ORGANIZACJE POZARZĄDOWE I INNE PODMIOTY 64 5.1. Stowarzyszenie Rodzin działających na Rzecz Zdrowia Psychicznego Dla Rodziny 64 5.2. Towarzystwo Przyjaciół Niepełnosprawnych 65 5.3. Stowarzyszenie Młodzieży i Osób z Problemami Psychicznymi, Ich Rodzin i Przyjaciół POMOST 68 5.4. Profilaktyczno-Rozwojowy Ośrodek Młodzieży i Dzieci PROM 70 5.5. Fundacja Klub Lokalnej Integracji Lonia 71 5.6. Łódzkie Towarzystwo Alzheimerowskie 72 6. INNE PROGRAMY WOJEWÓDZKIE, KTÓRYCH REALIZACJA OBEJMUJE M.IN. OSOBY Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI 73 6.1. Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011-2015 74 6.2. Wojewódzki Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata 2011-2015 74 6.3. Wojewódzki Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2011-2015 74 6.4. Program zapobiegania zaburzeniom depresyjnym dla dzieci i młodzieży 74 6.5. Program zdrowotny wczesnego wykrywania otępień lub innych zaburzeń funkcji poznawczych 75 3
WSTĘP Dokument pn.: Diagnoza stanu opieki nad osobami z zaburzeniami psychicznymi dla województwa łódzkiego został przygotowany przez pracowników Wydziału Ochrony Zdrowia w Departamencie Polityki Zdrowotnej Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi, w 2011 roku. Jego powstanie było niezbędnym przedsięwzięciem, w świetle nowych zadań samorządów województw określonych Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010 roku w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. Diagnoza ma na celu weryfikację i scharakteryzowanie zasobów opieki psychiatrycznej województwa oraz ocenę rozpowszechnienia najczęstszych zaburzeń psychicznych wśród mieszkańców naszego regionu. Dokument ten zawiera najnowsze dostępne dane pochodzące z różnych źródeł m.in. Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, Łódzkiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia, Wojewódzkiego Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi, Regionalnego Centrum Polityki Społecznej w Łodzi, Wydziału Polityki Społecznej Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi oraz wybranych organizacji pozarządowych, których działania obejmują osoby z zaburzeniami psychicznymi. 4
1. OPIEKA AMBULATORYJNA 1.1. Rozpowszechnienie zaburzeń psychicznych w ambulatoryjnej opiece psychiatrycznej 1 W województwie łódzkim wskaźnik rejestrowanego rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych na przełomie lat 2007-2009 w psychiatrycznej opiece ambulatoryjnej (poradnie zdrowia psychicznego dla dorosłych oraz dla dzieci i młodzieży, terapii uzależnienia od alkoholu i terapii uzależnienia od substancji psychoaktywnych) wzrósł o 10,9% (z 3.294,0 do 3.654,3 na 100 tys. ludności). Jednocześnie, wskaźnik leczonych po raz pierwszy (tzw. pacjentów pierwszorazowych) wzrósł niemalże o połowę (47,6%). Szczegółowe informacje na ten temat przedstawia wykres nr 1. Tym samym, bezwzględna liczba leczonych z zaburzeniami psychicznymi w 2009 roku w województwie łódzkim wyniosła 93.020 osób, z czego 27.558 - czyli 30% stanowili pacjenci zgłaszający się do poradni po raz pierwszy. Wykres Nr 1. Leczeni ogółem i po raz pierwszy z zaburzeniami psychicznymi w województwie łódzkim w latach 2007-2009 (wskaźnik na 100 tys. ludności - bez obserwacji stanu psychicznego, rozpoznań nieustalonych i niepsychiatrycznych) 3000 3294,0 3452,9 3654,3 2000 1000 733,3 868,0 1082,6 0 2007 2008 2009 Ogółem Pierwszorazowi Wskaźniki zaburzeń psychicznych wśród mieszkańców województwa łódzkiego rosły od 2007 roku bez względu na płeć, miejsce zamieszkania czy też wiek pacjenta. Biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania można stwierdzić, iż znacznie więcej diagnozowanych osób zamieszkuje miasta, co niewątpliwie związane jest z łatwiejszym dostępem do opieki psychiatrycznej oraz wyższym poziomem świadomości zdrowotnej. Jednakże, w omawianym okresie, na terenach wiejskich widoczny jest znaczny wzrost wskaźnika leczonych chorych wskazujący na poprawę ich zgłaszalności. I tak, w 2009 roku, 1 Dane na podstawie Roczników Statystycznych 2007, 2008, 2009 (Zakłady Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej) Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie 5
liczba leczonych ogółem z zaburzeniami psychicznymi, zamieszkujących miasta wynosiła 4.233 na 100 tys. ludności, natomiast tereny wiejskie - 2.615. Zaburzenia psychiczne znacznie częściej były diagnozowane u kobiet (w 2009 roku leczonych było 3.825 kobiet i 3.467 mężczyzn na 100 tys. ludności). Najliczniejszą grupę wśród leczonych z zaburzeniami psychicznymi w 2009 roku stanowiły osoby w wieku 30-64 lat. Najmniej liczną grupą, u której diagnozowane są zaburzenia psychiczne są dzieci i młodzież (do 18 roku życia). Szczegółowe informacje przedstawiają poniższe wykresy. Wykres Nr 2. Leczeni ogółem z zaburzeniami psychicznymi (bez obserwacji stanu psychicznego, rozpoznań nieustalonych i niepsychiatrycznych) (wskaźniki na 100 tys. ludności) Struktura społeczno-demograficzna. 2.a. Miejsce zamieszkania. 5000 4000 3000 2000 1000 0 3947,5 4180,9 4232,9 2105,7 2136,9 2007 2008 2009 Miasto Wieś 2615,4 2.b. Płeć 4000 3800 3600 3400 3200 3000 2800 3824,5 3587,3 3362,7 3304,8 3466,7 3218,3 2007 2008 2009 Mężczyźni Kobiety 2.c. Wiek 6
5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 4390 4870 4522 3877 3844 3413 2862 2283 2581 1283 1308 1079 do 18 19-29 30-64 65 i więcej 2007 2008 2009 Analizując przyczyny podejmowania leczenia psychiatrycznego przez mieszkańców naszego regionu w latach 2007-2009, można zauważyć wzrost wskaźnika występowania zaburzeń niezwiązanych z uzależnieniami z 2.648,2 na 100 tys. ludności w 2007 roku do 3.017,8 w 2009 roku, czyli o 14,0%. Jednocześnie obserwuje się niewielki spadek rejestrowanych rozpoznań spowodowanych używaniem alkoholu (spadek o 1,7%). Natomiast wskaźnik leczonych z powodu zaburzeń związanych z używaniem substancji psychoaktywnych w 2009 w porównaniu do 2007 roku praktycznie się nie zmienił (wzrost o 0,6%), natomiast biorąc pod uwagę jego znacznie niższą wartość w roku 2008 (51,3), poziom jaki osiągnął w roku kolejnym (65,8) wydaje się być niepokojący. Więcej informacji w tabeli nr 1. Tabela Nr 1. Zróżnicowanie zaburzeń psychicznych w opiece ambulatoryjnej w województwie łódzkim w latach 2007-2009 (wskaźnik na 100 tys. ludności). Zaburzenia psychiczne 2007 r. 2008 r. 2009 r. Zmiana w % 2007/2009 Ogółem 3294,0 3452,9 3654,3 10,9 w tym: Zaburzenia niezwiązane z uzależnieniami 2648,2 2900,1 3017,8 14,0 Zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu 580,3 501,5 570,7-1,7 Zaburzenia związane z używaniem substancji psychoaktywnych 65,4 51,3 65,8 0,6 Największą dynamiką na przestrzeni lat 2007-2009 (wzrost o 43,9%) charakteryzuje się liczba leczonych chorych z powodu zaburzeń zachowania i emocji rozpoczynających się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym (F90-F98). Większość z zaburzeń zaliczanych do tej grupy jest zbiorem objawów często kojarzonych z problemami psychospołecznymi, lecz nie mieszczącymi się w innych kategoriach schorzeń (np. moczenie mimowolne, stereotypie ruchowe, jąkanie). Najbardziej zauważalny spadek w liczbie 7
leczonych w latach 2007-2009 (o 12,7%), dotyczy grupy zaburzeń schizotypowych i urojeniowych (F21-F29), do której należą inne niż schizofrenia ostre i przemijające zaburzenia psychotyczne. W 2009 roku, u pacjentów województwa łódzkiego leczonych ambulatoryjnie, najczęściej stawianym rozpoznaniem (wskaźnik 827 na 100 tys. ludności) były zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i somatoformiczne (F40-F48), obejmujące m.in. różne postacie fobii i innych zaburzeń lękowych (np. fobie społeczne, klaustrofobie), zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (nerwice natręctw), reakcje na stres, zaburzenia występujące pod postacią somatyczną (np. bóle psychogenne) oraz inne zaburzenia nerwicowe. Wysoki wskaźnik na 100 tys. leczonych w 2009 roku (656) dotyczył także organicznych zaburzeń psychicznych z zespołami objawowymi (F00-F09). Do tej kategorii zaliczane są m.in. takie jednostki chorobowe jak otępienia (np. w chorobie Alzheimera czy naczyniowe) oraz stany spowodowane uszkodzeniem, dysfunkcją mózgu lub inną chorobą somatyczną. Ponadto, należy zwrócić uwagę na wysokie wskaźniki odnoszące się do kategorii zaburzeń nastroju (F30-F39), w tym m.in. depresji - w 2009 roku z tego powodu leczonych było 577 osób na 100 tys. ludności oraz zaburzeń spowodowanych używaniem alkoholu (F10) - w 2009 roku liczba leczonych z tego powodu wyniosła 571 osób na 100 tys. ludności i była nie tylko wyższa od średniej krajowej, ale też najwyższa w Polsce (wykres nr 3). Więcej informacji na temat mieszkańców województwa łódzkiego leczonych ambulatoryjnie w latach 2007-2009 zawiera tabela nr 2. Tabela Nr 2. Leczeni z powodu zaburzeń psychicznych w latach 2007-2009 w województwie łódzkim według ICD10 (wskaźniki na 100 tys. ludności; bez obserwacji stanu psychicznego, rozpoznań nieustalonych i niepsychiatrycznych; wg danych IPiN) Rozpoznanie Rok Zmiana w % 2007 2008 2009 2007-2009 Polska ogółem 3 571,3 3 622,0 3 638,4 1,9 Województwo łódzkie - ogółem 3 294,0 3 452,9 3 654,3 10,9 w tym: Organiczne zaburzenia psychiczne włącznie z zespołami objawowymi (F00-F09) 620,7 627,6 655,9 5,7 Zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu (F10) 580,3 501,5 570,7-1,7 Zaburzenia spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych (F11-F19) 65,4 51,3 65,8 0,6 Schizofrenia (F20) 367,0 372,7 402,6 9,7 Zaburzenia schizotypowe i urojeniowe (F21-F29) 141,2 145,2 123,2-12,7 Zaburzenia nastroju/afektywne (F30-F39) 482,1 549,6 577,3 19,7 8
Zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i somatoformiczne (F40-F48) Zespoły behawioralne związane z zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi (F50-F59) 654,3 734,2 826,6 26,3 30,6 33,9 39,9 30,4 Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych (F60-F69) 58,3 67,9 63,5 8,9 Upośledzenie umysłowe (F70-F79) 179,9 209,1 176,2-2,1 Pozostałe zaburzenia rozwoju psychicznego (F80-F89) 29,8 46,2 35,6 19,5 Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym (F90-F98) Wykres Nr 3. 71,1 95,5 102,3 43,9 Leczeni ogółem i po raz pierwszy z zaburzeniami spowodowanymi używaniem alkoholu w województwie łódzkim w latach 2007-2009 i w Polsce w 2009 roku (wskaźnik na 100 tys. ludności). 600 500 400 300 200 100 0 580,3 501,5 570,7 485,7 240,8 304,9 204,8 210 2007 2008 2009 Polska 2009 Ogółem Pierwszorazowi 1.2. Działalność placówek ambulatoryjnej opieki psychiatrycznej 1.2.1. Poradnie zdrowia psychicznego 2 W latach 2007-2009 w województwie łódzkim nastąpił wzrost liczby poradni zdrowia psychicznego dla dorosłych o 8% (z 75 w 2007 roku do 81 w 2009 roku). W 2009 roku, nasz region, pod względem liczby poradni zdrowia psychicznego, znajdował się na 7 miejscu w Polsce. Także liczba udzielanych porad dla dorosłych ogółem (w tym porady lekarza), w omawianym okresie ulegała stałemu wzrostowi osiągając w 2009 roku wartości 324.268 (ogółem) i 287.721 (porady lekarza). Mimo wzrostu liczby poradni zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży w Polsce (ze 172 w 2007 do 178 w 2009), w województwie łódzkim w latach 2007-2009 liczba ta pozostawała na niezmiennym poziomie, tj. 9 poradni Zmniejszeniu uległa natomiast w 2009 roku liczba udzielonych porad ogółem (z 24.578 w 2008 r. do 23.851), a także porad lekarskich (z 13.484 w 2008 do 12.168). Szczegółowe informacje zawarte są w poniższych tabelach. 2 Dane na podstawie Roczników Statystycznych 2007, 2008, 2009 (Zakłady Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej) Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie 9
Tabela Nr 3. Rok Liczba i działalność poradni zdrowia psychicznego dla dorosłych w województwie łódzkim w latach 2007-2009 (wg IPiN w Warszawie) Liczba poradni w województwie łódzkim Miejsce województwa łódzkiego w Polsce Liczba udzielonych porad ogółem w tym porady lekarza 2007 75 7 281.846 254.799 2008 80 7 (wg kolejności alfabetycznej) 285.051 262.052 2009 81 7 324.268 287.721 Tabela Nr 4. Liczba i działalność poradni zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży w województwie łódzkim w latach 2007-2009 (wg IPiN w Warszawie) Rok Liczba poradni w województwie łódzkim Miejsce województwa łódzkiego w Polsce Liczba udzielonych porad ogółem w tym porady lekarza 2007 9 8 24.114 12.722 2008 9 7 (wg kolejności alfabetycznej) 24.578 13.484 2009 9 7 (wg kolejności alfabetycznej) 23.851 12.168 Biorąc pod uwagę formę prowadzenia poradni, można zauważyć, iż w latach 2007-2009 w województwie łódzkim, zmniejszyła się liczba poradni zdrowia psychicznego prowadzonych jako samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej. Istotne jest także, iż wszystkie one posiadały podpisany kontrakt z NFZ. Odwrotną tendencję można zauważyć odnośnie niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej, których liczba zwiększyła się o ponad jedną czwartą. Ponadto, w 2007 roku 76,5% z nich miało podpisany kontrakt z NFZ natomiast w 2009 już 88,4%. Zmianie nie uległa liczba indywidualnych i grupowych specjalistycznych praktyk lekarskich, jednak o 1 pomniejszyła się w tej grupie liczba jednostek mających kontrakt z NFZ. Również liczba innych form działalności poradni zdrowia psychicznego nie uległa zmianie. Szczegółowe informacje przedstawia poniższa tabela. Tabela Nr 5. Forma prowadzenia i główne źródła finansowania poradni zdrowia psychicznego w latach 2007-2009 (bez poradni zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży) (wg IPiN w Warszawie) Rok Polska/ woj. łódzkie Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej Ogółem W tym: z kontr. NFZ Niepubliczny zakład opieki zdrowotnej Ogółem W tym: z kontr. NFZ Indywidualna i grupowa specjalistyczna praktyka lekarska Ogółem W tym: z kontr. NFZ Ogółem Inne W tym: z kontr. NFZ 2007 Polska 373 367 599 477 62 23 12 4 10
łódzkie 33 33 34 26 6 2 2 0 2008 Polska 348 343 631 494 54 24 10 5 łódzkie 32 32 41 29 6 2 1 0 2009 Polska 352 345 681 531 68 24 8 3 łódzkie 30 30 43 38 6 1 2 0 1.2.2. Poradnie terapii uzależnień 3 Liczba poradni terapii uzależnienia od alkoholu uległa dość znacznemu zwiększeniu - o 34,6% (z 26 w 2007 r. do 35 w 2009 r.). Ponadto, w 2009 roku nastąpił wzrost liczby poradni działających 5-6 dni w tygodniu; dodatkowo w 2008 roku zaczęły funkcjonować 2 poradnie działające 4 dni w tygodniu (ich liczba nie uległa zmianie w 2009 roku). W tym samym okresie w regionie działała jedna poradnia tego typu przyjmująca pacjentów 3 razy w tygodniu oraz powstały 2 poradnie czynne raz w tygodniu. W 2009 roku zwiększyła się liczba udzielanych porad ogółem w poradniach terapii uzależnienia od alkoholu, natomiast zmniejszeniu uległ udział porad lekarskich w ogólnej liczbie wszystkich porad, przy jednoczesnym wzroście udziału porad udzielanych przez psychologa lub innego terapeutę. Dane na ten temat w tabeli nr 6. Tabela Nr 6. Liczba i działalność poradni terapii uzależnienia od alkoholu w latach 2007-2009 (wg IPiN w Warszawie) Liczba poradni Rok Polska/ woj. łódzkie Ogółem 1 dzień Czynnych w tygodniu 2 dni 3 dni 4 dni 5-6 dni Ogółem liczba wszystkich porad Porady lekarzy Porady psychologa lub innego terapeuty 2007 2008 Polska 417 8 9 23 22 355 1.303.292 198677 1.104.615 łódzkie 26 0 0 1 0 25 80.971 17722 63.249 Polska 457 8 11 29 38 371 1.748.252 207722 1.540.530 łódzkie 28-1 - 2 25 76.243 12322 63.921 2009 Polska 471 10 12 27 35 387 1.808.294 195860 1.612.434 3 Dane na podstawie Roczników Statystycznych 2007, 2008, 2009 (Zakłady Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej) Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie 11
łódzkie 35 2 0 1 2 30 91.014 13987 77.027 Na przełomie lat 2007-2009 w województwie łódzkim obserwowany był nieznaczny wzrost - zaledwie o jedną - poradni terapii uzależnienia od substancji psychoaktywnych. W 2009 działało 5 poradni tego rodzaju, w tym: 3 poradnie czynne 5-6 dni w tygodniu oraz po jednej z udzielających świadczeń 3 lub 4 razy w tygodniu. Spadkowi natomiast uległa ogólna liczba udzielanych świadczeń w tego typu przychodniach, w tym prawie o połowę zmniejszyła się liczba porad udzielanych przez lekarzy (46%), a o 14,8% porad udzielanych przez psychologa lub innego terapeutę. Szczegółowe informacje przedstawia tabela nr 7. Tabela Nr 7. Liczba i działalność poradni terapii uzależnienia od substancji psychoaktywnych w latach 2007-2009 (wg IPiN w Warszawie) Rok Polska/ woj. łódzkie Ogółem Liczba poradni 1 dzień Czynnych w tygodniu 2 dni 3 dni 4 dni 5-6 dni Ogółem liczba wszystkich porad Porady lekarzy Porady psychologa lub innego terapeuty 2007 2008 Polska* 102 4 2 8 3 85 232.177 41.138 60.559 łódzkie 4 0 0 1 0 3 2.792 1.502 676 Polska* 101 6 3 6 9 77 203.103 43.375 32.675 łódzkie 6 0 0 1 1 4 2.642 1.081 560 2009 Polska** 104 6 4 6 8 80 182.419 41.322 44.178 łódzkie 5 0 0 1 1 3 2.390 812 576 * w tym 12 poradni antynikotynowych ** w tym 11 poradni antynikotynowych 1.2.3. Poradnie psychologiczne 4 Przy 15% wzroście liczby poradni psychologicznych w latach 2007-2009 w Polsce nastąpił spadek tego typu poradni w województwie łódzkim o 17,6% (z 17 w 2007 roku do 14 w 2009). Biorąc pod uwagę ilość dni, w których czynna jest poradnia obserwuje się, że w województwie łódzkim spadła liczba poradni czynnych 1 oraz 4 dni w tygodniu, natomiast wzrosła liczba poradni czynnych 5-6 dni tygodniowo (o jedną). 4 Dane na podstawie Roczników Statystycznych 2007, 2008, 2009 (Zakłady Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej) Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie oraz pozyskane z Wojewódzkiego Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi 12
W omawianym okresie ponad dwukrotnie wzrosła ogólna liczba udzielanych porad, a także porad udzielanych przez psychologa lub innego terapeutę w poradniach psychologicznych, liczba porad udzielanych przez lekarzy wzrosła ponad 15 razy, wzrósł także ich udział w ogólnej liczbie porad (o 7,6%). Informacje w tabeli nr 8. Tabela Nr 8. Liczba i działalność poradni psychologicznych w latach 2007-2009 (wg IPiN w Warszawie) Rok Polska/ woj. łódzkie Ogółem Liczba poradni 1 dzień Czynnych w tygodniu 2 dni 3 dni 4 dni 5-6 dni Ogółem liczba wszystkich porad Porady lekarzy Porady psychologa lub innego terapeuty 2007 2008 2009 Polska 228 42 27 31 20 108 214.825 18297 196.528 łódzkie 17 5 0 1 2 9 21.718 300 21.418 Polska 244 44 28 35 28 109 215.876 9474 206.402 łódzkie 11 1 0 0 0 10 39.949 360 39.589 Polska 262 51 20 44 22 125 265.400 18502 246.898 łódzkie 14 1 1 1 1 10 52.528 4734 47.794 Z informacji Wojewódzkiego Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi, sporządzonej na podstawie sprawozdań MZ-15 wypełnianych przez zakłady opieki zdrowotnej wynika, iż w 2010 roku w województwie łódzkim funkcjonowało: 88 poradni zdrowia psychicznego dla dorosłych [kod 1700], 12 poradni zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży [1701, 1707], 31 poradni odwykowych [1740, 1744], 7 poradni dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych, w tym 1 punkt leczenia substytucyjnego [1746,1747], 20 poradni psychologicznych. 1.2.4. Prywatne praktyki psychiatryczne, psychologiczne i psychoterapeutyczne 5 5 Dane otrzymane z Okręgowej Izby Lekarskiej w Łodzi 13
Na terenie województwa łódzkiego funkcjonuje znaczna liczba prywatnych praktyk psychiatrycznych, psychologicznych oraz psychoterapeutycznych. W Okręgowej Izbie Lekarskiej w Łodzi, według stanu na 2011 rok, zarejestrowano 191 prywatnych praktyk lekarzy psychiatrów. Niestety, brak jest dostępnych danych na temat liczby praktyk psychologów oraz psychoterapeutów, które rejestrowane są jako formy działalności gospodarczej. 1.3. Świadczenia ambulatoryjnej opieki psychiatrycznej finansowane ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia 6 Świadczenia w rodzaju opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień realizowane są w warunkach: stacjonarnych (oddziały psychiatryczne i oddziały leczenia uzależnień), oddziału/ośrodka dziennego (psychiatrycznego oraz leczenia uzależnień), ambulatoryjnych (poradnie psychiatryczne i zespoły leczenia środowiskowego i poradnie leczenia uzależnień). Według danych Łódzkiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w Łodzi, świadczenia opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień w warunkach ambulatoryjnych w 2010 roku udzielało łącznie 96 placówek z województwa łódzkiego. Jednostki te zlokalizowane były na terenie 22 powiatów: bełchatowskiego, brzezińskiego, kutnowskiego, łaskiego, łęczyckiego, łowickiego, łódzkiego wschodniego, opoczyńskiego, pabianickiego, pajęczańskiego, poddębickiego, piotrkowskiego, radomszczańskiego, rawskiego, sieradzkiego, skierniewickiego, tomaszowskiego, wieluńskiego, wieruszowskiego, zduńskowolskiego, zgierskiego oraz w Łodzi. W ramach opieki ambulatoryjnej ŁOW NFZ finansuje w województwie łódzkim świadczenia z następujących zakresów: 1. świadczenia zdrowia psychicznego: dla dorosłych, dla dzieci i młodzieży, 2. świadczenia psychologiczne, 3. świadczenia seksuologiczne i patologii współżycia, 4. świadczenia dla osób z autyzmem dziecięcym lub innymi całościowymi zaburzeniami rozwoju, 5. leczenie uzależnień, 6. świadczenia terapii uzależnienia i współuzależnienia od alkoholu, 7. świadczenia terapii uzależnienia od substancji psychoaktywnych innych niż alkohol, 8. program leczenia substytucyjnego, 9. leczenie środowiskowe (domowe). 6 Dane Łódzkiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w Łodzi 14
Łącznie, na ww. zakresy świadczeń, ŁOW NFZ przeznaczył w 2010 roku kwotę w wysokości 30.013.874,67 zł; natomiast rzeczywiste wykonanie osiągnęło poziom 31.013.874,67 zł (103%). Z pomocy w ramach ambulatoryjnej opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień, finansowanej przez NFZ skorzystało w 2010 roku 102.514 osób, którym udzielono łącznie 666.840 świadczeń. Szczegółowe informacje na ten temat zawiera poniższa tabela (nr 9). Tabela nr 9. Nakłady finansowe przeznaczone przez ŁOW NFZ w 2010 roku na realizację poszczególnych zakresów świadczeń w ambulatoryjnej opiece psychiatrycznej (wg danych ŁOW NFZ) Nazwa zakresu Środki finansowe przeznaczone przez ŁOW NFZ w 2010 r. Rzeczywiste wykonanie 2010 (w PLN) % wykonania Liczba osób Liczba udzielonych świadczeń Świadczenia zdrowia psychicznego dla dorosłych Świadczenia zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży Świadczenia dla osób z autyzmem dziecięcym lub innymi całościowymi zaburzeniami rozwoju 17 817 584,28 18 448 806,63 104% 76 061 359 723 1 445 280,55 1 457 611,90 101% 4 638 21 809 1 906 461,00 2 057 418,00 108% 508 28 375 Leczenie uzależnień 3 400 945,90 3 506 187,10 103% 9 603 113 936 Program leczenia substytucyjnego 680 542,00 680 511,60 100% 109 27 008 Świadczenia terapii uzależnienia i współuzależnienia od alkoholu Świadczenia terapii uzależnienia od substancji psychoaktywnych innych niż alkohol Świadczenia seksuologiczne i patologii współżycia 2 312 064,70 2 357 945,40 102% 5 196 80 902 544 618,40 567 404,80 104% 1 785 8 850 7 614,60 7 614,60 100% 68 126 Świadczenia psychologiczne 1 443 025,94 1 478 694,92 102% 4 193 21 131 Leczenie środowiskowe (domowe) 455 737,30 460 731,30 101% 353 4 980 SUMA 30 013 874,67 31 022 926,25 103% 102 514 666 840 1.3.1. Świadczenia zdrowia psychicznego dla dorosłych Świadczenia zdrowia psychicznego dla dorosłych w ramach umów z Łódzkim Oddziałem Wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia realizowane były w 2010 roku w 74 komórkach organizacyjnych jednostek ochrony zdrowia z 22 powiatów. Liczba godzin udzielania świadczeń w tygodniu w poszczególnych poradniach wahała się od 12 do 68, przy średniej wynoszącej 42 godziny tygodniowo. Większość z podanych 15
miejsc była dostępna dla pacjentów 5 dni w tygodniu (66%), pozostałe 6, 4 lub 3 razy na tydzień (szczegółowe informacje na wykresie nr 4 i w tabeli nr 10). Wykres nr 4. Dostępność w ciągu tygodnia (liczba dni w tygodniu) do świadczeń zdrowia psychicznego dla dorosłych w poradniach z terenu województwa łódzkiego (wg danych ŁOW NFZ) 4 dni w tyg. 12% 3 dni w tyg. 12% 6 dni w tyg. 10% 5 dni w tyg. 66% 1.3.2. Świadczenia zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży Świadczenia zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży w ramach umów z Łódzkim Oddziałem Wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia realizowane były w 2010 roku jedynie w 7 komórkach organizacyjnych jednostek ochrony zdrowia 3 powiatów (zgierskiego, Łodzi i Piotrkowa Trybunalskiego). Liczba godzin udzielania świadczeń w tygodniu w poszczególnych poradniach wahała się od 23 do 68, przy średniej wynoszącej 43 godziny tygodniowo. W podanych miejscach pacjenci mogli uzyskać pomoc 4-7 dni w tygodniu (szczegółowe informacje w tabeli nr 11). 16
Tabela nr 10 Wykaz komórek organizacyjnych udzielających świadczeń zdrowia psychicznego dla dorosłych w 2010 roku w ramach kontraktu z ŁOW NFZ wraz z liczbą dni i godzin funkcjonowania poszczególnych poradni (według danych ŁOW NFZ) l.p. Powiat udzielania świadczeń Nazwa świadczeniodawcy Miasto Ulica Liczba dni funkcjonowania w tygodniu Liczba godzin tygodniowo 1. 1 Szpital Wojewódzki im. Jana Pawła II w Bełchatowie Bełchatów Czapliniecka 123 5 43 bełchatowski 2. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej WOLMED w Bełchatowie Bełchatów Opalowa 9 5 37 3. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital Powiatowy w Brzezinach Brzeziny Bohaterów Warszawy 2 5 44 4. brzeziński NZOZ Lekarzy Rodzinnych L.Korzon, J.Kuryłek, B.Onisk-Strąk Jeżów Jana Sobieskiego 9 6 29 5. NZOZ "MEDICAL-MED" Brzeziny Tulipanowa 8 5 34 6. 7. kutnowski Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej MEDYK Sp.z.o.o. Kutno Bolesława Chrobrego 12 5 53 Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Kutnowski Szpital Samorządowy" Kutno Kościuszki 52 5 53 8. łaski Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Łasku Łask Warszawska 62 5 38 9. łęczycki ZESPÓŁ OPIEKI ZDROWOTNEJ w Łęczycy Łęczyca Zachodnia 6 5 45 10. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Poradnia Zdrowia Psychicznego łowicki Łowicz 3 Maja 6 5 46 11. NZOZ "SANITAS" w Bielawach Mariusz Pawłowski Bielawy Garbarska 10 4 25 12. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Przychodnia Lekarska Zdrowie" łódzki wschodni Koluszki Korczaka 5 5 31 13. Samorządowa Przychodnia Zdrowia w Tuszynie Tuszyn Żeromskiego 24/26 5 37 14. opoczyński SP ZOZ Szpital Powiatowy im. Edmunda Biernackiego w Opocznie Opoczno Szpitalna 1 5 39 15. SPÓLDZIELNIA INWALIDÓW ZGODA Konstantynów Łódzki 8-go Marca 1 5 61 16. pabianicki NZOZ Eskulap Poradnia Zdrowia Rodzinnego Pabianice Grobelna 8 6 24 17. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Pabianickie Centrum Medyczne" Pabianice Jana Pawła II 68 5 63 18. pajęczański Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Pajęcznie Pajęczno Wiśniowa 26 4 25 17
l.p. Powiat udzielania świadczeń Nazwa świadczeniodawcy Miasto Ulica Liczba dni funkcjonowania w tygodniu Liczba godzin tygodniowo 19. poddębicki Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Zespół Poradni ZDROWIE Poddębice Zielona 2A 6 37 20. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Przedborzu Przedbórz Częstochowska 25 4 25 21. radomszczański NZOZ COGITO s.c. Bartłomiej Jędrzejczyk, Jacek Cieśla Radomsko Krasickiego 2 5 60 22. Szpital Powiatowy w Radomsku Radomsko Wyszyńskiego 14 5 52 23. rawski NZOZ Przychodnia Lekarska "REMEDIUM" Spółka Cywilna Rawa Mazowiecka Konstytucji 3-go Maja 9b 5 24 24. 25. sieradzki Niepubliczny specjalistyczny ZOZ "mark-med" sp. Z o.o. Sieradz POW 19 5 63 Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "ALFA" Spółki z o.o. "TRES- MED" Sieradz Rycerska 2 6 68 26. Wojewódzki Szpital Psychiatryczny w Warcie Warta Sieradzka 3 5 58 27. 28. tomaszowski NZOZ CENTRUM ZDROWIA w Tomaszowie Tomaszów Mazowiecki Barlickiego 15 5 48 Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Tomaszowskie Centrum Zdrowia Tomaszów Mazowiecki Graniczna 63 5 41 29. wieluński Przychodnia Lekarzy Specjalistów ESKULAP Wieluń 18-Stycznia 16 3 16 30. wieluński Specjalistyczny Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej ProVitaMed Wieluń Sieradzka 56 3 16 31. wieruszowski Powiatowe Centrum Medyczne Sp. z.o.o. NZOZ Szpital Powiatowy Wieruszów Warszawska 104 3 16 32. zduńskowolski Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Zduńskiej Woli Zduńska Wola Osmolińska 6 5 42 33. Przychodnia Lekarska Towarzystwa Przyjaciół Niepełnosprawnych Jedlicze A Jedlinowa 42/44 5 24 34. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej MEDYK Sp. z o.o. Ozorków Konstytucji 3-go Maja 12/14 5 25 35. NZOZ,, REMEDIUM" Głowno Kopernika 19 4 35 36. zgierski SP ZOZ Aleksandrów Ł. Aleksandrów Łódzki Marii Skłodowskiej - Curie 1 5 64 37. WSS im. Marii Skłodowskiej - Curie w Zgierzu Zgierz Parzęczewska 35 5 46 38. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej MEDICO Sp. z o.o., Stryków Targowa 16 4 16 39. NZOZ "POLIMEDICA" Zgierz Witkacego 2d 5 34 18
l.p. 40. Powiat udzielania świadczeń Nazwa świadczeniodawcy Miasto Ulica Liczba dni funkcjonowania w tygodniu Liczba godzin tygodniowo SALVE ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ SP. Z O.O. Łódź A. Struga 3 6 34 41. Specjalistyczny Psychiatryczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Łodzi Łódź Aleksandrowska 159 5 65 42. NZOZ Centrum Medyczne Bazarowa Sp z o.o. "Delta-Import" Łódź Bazarowa 9 5 24 43. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Medycyna Grabieniec" Łódź Chłopickiego 49 5 50 44. SPZOZ Centralny Szpital Kliniczny Uniwersytetu Medycznego Łódź Czechosłowacka 8/10 5 60 45. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej REMEDIUM Łódź Dąbrowskiego 17/21 5 43 46. Centrum Leczenia Uzależnień Zaburzeń Psychicznych i Przewlekłych Stanów Stresowych i Kryzysowych Łódź Inowrocławska 5 A 5 55 47. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Mag-Med" Łódź Kościuszki 48 6 26 48. Zespół Opieki Zdrowotnej dla Szkół Wyższych w Łodzi "PaLMA" Łódź Lumumby 15 5 49 49. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "MEDICUS A.T." Łódź Łęczycka 11/13 5 37 50. Poradnia Zdrowia Psychicznego "SYNAPSIS" Łódź Obornicka 15/24 5 58 51. Łódź Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. M. Kopernika w Łodzi Łódź Pabianicka 62 5 48 52. Zakład opieki zdrowotnej spółki z o.o. "adamed" Łódź Paderewskiego 11 3 16 53. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Centrum Medicus" Łódź Piotrkowska 100 6 56 54. Z.O.Z Miejski Ośrodek Profilaktyki Zdrowotnej Łódź Piotrkowska 100 4 39 55. ZOZ Ministerstwa Spraw Wewnętrznych I Administracji Łódź Północna 42 5 45 56. Specjalistyczny Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej EGO Łódź RADLIŃSKIEJ 2 5 54 57. Gabinet Psychiatryczny Bożena Kłosińska Łódź Rajdowa 8 5 30 58. Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki Łódź Rzgowska 281/289 5 40 59. Specjalistyczny Psychiatryczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Łodzi Łódź Sieradzka 11 5 68 60. Wojskowa Specjalistyczna Przychodnia Lekarska SP ZOZ Łódź Sporna 19/23 5 50 61. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "NOWA" Łódź Tatrzańska 109 5 61 62. NZOZ MKK TRIMED Łódź Zawiszy Czarnego 8/10 5 34 63. SP ZOZ USK im. WAM UM w Łodzi - Centralny Szpital Weteranów Łódź Żeromskiego 113 5 34 19