Strategia Działania Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020r.

Strategia Działania Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020r. 2012 WFOŚiGW Poznań ul. Szczepanowskiego 15 A, 60-541 Poznań tel. 61 845 62 00, fax 61 841 10 09 e-mail: biuro@wfosgw.poznan.pl, www.wfosgw.poznan.pl

Spis Treści 1. Wprowadzenie do Strategii WFOŚiGW na lata 2013 2016 2. Cel strategiczny 3. Diagnoza stanu środowiska i sytuacji gospodarczej w województwie wielkopolskim: a. stan środowiska, b. sytuacja społeczno-gospodarcza, c. nadzwyczajne zagroŝenia występujące w województwie wielkopolskim, d. analiza SWOT stanu środowiska i jego finansowania w województwie wielkopolskim, e. stan wdroŝenia prawa wspólnotowego, f. dokumenty regionalne i krajowe. 4. Kierunki wsparcia: a. wsparcie w latach 2009 2012 b. potrzeby finansowania działań ochrony środowiska: priorytet I: Ochrona i zrównowaŝone gospodarowania zasobami wodnymi priorytet II: Racjonalne gospodarowanie odpadami i ochrona powierzchni ziemi priorytet III: Ochrona atmosfery priorytet IV: Ochrona róŝnorodności biologicznej i funkcji ekosystemów priorytet V: Edukacja ekologiczna priorytet VI: Monitoring i zarządzanie środowiskiem 5. Wskaźniki i efekty ekologiczne 6. Struktura organizacyjna i instrumenty finansowania 7. Finansowanie według Priorytetów 8. Współpraca z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz innymi wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej 9. Udział Wojewódzkiego Funduszu Ochrony i Gospodarki Wodnej w Poznaniu w programach i porozumieniach rozwoju regionalnego i ochrony środowiska 10. Ramy czasowe obowiązywania Strategii, aktualizacja i ocena funkcjonowania strategii 11. Źródła 12. Załączniki 2

1Wprowadzenie do Strategii WFOŚiGW w Poznaniu na lata 2013 2016 Ochrona środowiska jest jednym z najwaŝniejszych wyzwań rozwojowych naszego kraju. Regulacje wynikające z polskiego i europejskiego prawodawstwa nakładają nowe obowiązki na wszystkich uŝytkowników, a w szczególności na samorządy i potencjalnie korzystających ze środowiska. Rozbudowany system prawny związany z problematyką środowiskową, implementowany z tytułu wejścia Polski do Unii Europejskiej, w coraz większym stopniu oddziałuje na sferę publiczną. Problematyka środowiskowa jest elementem praktycznie wszystkich aspektów Ŝycia publicznego zagadnień rozwoju regionalnego, rozwoju gospodarczego, polityki przestrzennej, gospodarki komunalnej oraz zdrowia i bezpieczeństwa. Zaostrzające się normy związane ze stanem środowiska zmuszają samorządy i przedsiębiorców do podejmowania działań w zakresie minimalizowania wpływu wszystkich i prowadzonych przez siebie przedsięwzięć na środowisko. Dotyczy to inwestycji, jak i eksploatacji zasobów oraz działań w obszarze komunikacji, edukacji i promowania ekologii. Zwiększające się wymagania korzystania ze środowiska są związane ze wzrostem zapotrzebowaniem na środki finansowe. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu (w dalszej części zwany Funduszem lub WFOŚiGW), regionalna instytucja finansów publicznych, jest partnerem samorządów i innych podmiotów realizujących zadania z zakresu ochrony środowiska. Rola Funduszu jako instytucji finansującej przedsięwzięcia proekologiczne systematycznie wzrasta. Dzięki zaangaŝowaniu finansowemu Funduszu są realizowane liczne przedsięwzięcia w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami, ochrony powietrza, ochrony przyrody i edukacji ekologicznej. Skala wsparcia obszarów ochrony środowiska wzrosła dzięki przyjęciu w obecnej perspektywie finansowej 2007-2013 przez Fundusz roli instytucji pośredniczącej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko oraz Priorytetu III Środowisko przyrodnicze Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego. Obecna Strategia Działania WFOŚiGW w Poznaniu na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 r. ma sprecyzować kierunki, zakres, formy i skalę tej pomocy finansowej, wpisane w strategię rozwoju i potrzeby regionu, jak równieŝ określić kierunki i szanse na przejęcie nowych obowiązków w tym zakresie. Niniejsza Strategia jest uchwalana po przyjęciu przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Wspólnej Strategii Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku. Uwzględnia więc zapisy Wspólnej Strategii w zakresie inicjatyw podejmowanych wspólnie przez Fundusze w ramach funkcjonowania systemu finansowania ochrony środowiska. Informacje dotyczące obszarów współpracy z NFOŚiGW, wynikające ze Wspólnej Strategii, są zawarte w Rozdziale VIII. Współpraca z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz innymi wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej. 3

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu wraz z pozostałymi piętnastoma funduszami wojewódzkimi, Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Bankiem Ochrony Środowiska SA stanowi system finansowania ochrony środowiska w Polsce. WFOŚiGW w Poznaniu od powstania w 1993r. obsługuje wpływy pochodzące z kar i opłat środowiskowych. Jest finansowym realizatorem Polityki Ekologicznej Państwa i polityk wojewódzkich w obszarze ochrony środowiska zapisanych w Programie Ochrony Środowiska dla Województwa Wielkopolskiego, Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami i w innych strategiach i programach, takich jak: Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego i strategie branŝowe. Fundusz jest jedynym podmiotem finansującym przedsięwzięcia pro środowiskowe na taką skalę, z tak dogodnymi warunkami udzielanej pomocy (najniŝsze oprocentowanie, korzystny okres spłaty, brak prowizji, sposobność finansowania dotacyjnego duŝej części zadań). W 2007r. WFOŚiGW w Poznaniu został włączony w system wdraŝania Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013. W wyniku porozumienia z Ministrem Środowiska podpisanego w dniu 25 czerwca 2007r. stał się Instytucją Pośredniczącą II stopnia / Instytucją WdraŜającą dla realizacji priorytetu I Gospodarka wodno-ściekowa i II Gospodarka odpadami POIiŚ (dla projektów do 25 mln zł; projekty powyŝej 25 mln zł obsługuje NFOŚiGW). Na mocy porozumienia z Marszałkiem Województwa Wielkopolskiego z dnia 1 października 2007r. WFOŚiGW przyjął rolę Instytucji Pośredniczącej dla Priorytetu III Środowisko przyrodnicze Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013. Strategia Działania WFOŚiGW w Poznaniu na lata 2013-2016 obejmuje okres, kiedy kończy się obecna perspektywa finansowa Unii Europejskiej, a zacznie nowa określona na lata 2014-2020. WFOŚiGW bardzo aktywnie pracuje w zespołach przygotowujących zakres merytoryczny, kształt organizacyjny, instytucjonalny i finansowy nowej perspektywy. Wyzwaniem dla WFOŚiGW będzie uczestnictwo w systemie wdraŝającym program będący następcą POIiŚ, jak i kontynuacja współpracy z Marszałkiem Województwa Wielkopolskiego i Urzędem Marszałkowskim Województwa Wielkopolskiego w zakresie wdraŝania priorytetu środowiskowego nowego regionalnego programu operacyjnego na lata 2014-2020. Urzędy marszałkowskie województw: zachodniopomorskiego, lubuskiego, wielkopolskiego, dolnośląskiego i opolskiego przygotowują Strategię Rozwoju Polski Zachodniej, która będzie spełniała takŝe rolę ewentualnego programu operacyjnego. WFOŚiGW w Poznaniu podjął współpracę z Departamentem Polityki Regionalnej UMWW w zakresie przygotowania kart projektów związanych z ochroną środowiska. WFOŚiGW zadeklarował współpracę z zespołami roboczymi pracującymi nad następującymi zagadnieniami, zapisanymi w Kartach prowadzonych przez Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego: a. Nr 5. Korytarze ekologiczne Polski Zachodniej, b. Nr 13. Międzynarodowa Droga Wodna MDW E70, c. Nr 24. Promocja turystyczna Polski Zachodniej w zakresie związanym z wykorzystaniem zasobów przyrodniczych, oraz zagadnieniami zapisanymi w Kartach prowadzonych przez inne urzędy marszałkowskie: a. Nr 3. Bezpieczeństwo powodziowe Polski Zachodniej, b. Nr 4. Integracja nowoczesnych form gospodarowania odpadami. 4

Podstawy prawne Prawne i finansowe podstawy działalności Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu przede wszystkim sformułowane są w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 25 poz. 150 ze zmianami), ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm.) oraz rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2010 r. w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej (Dz. U. Nr 226 poz. 1479). Niniejsza strategia, określająca wieloletnie kierunki działania WFOŚiGW w Poznaniu jest opracowana zgodnie z art. 400h ust. 4 pkt 1 ustawy Prawo Ochrony Środowiska i uchwalona przez Radę Nadzorczą WFOŚiGW w Poznaniu w dniu 21 września 2012r. Okres obowiązywania Strategii Strategia WFOŚiGW w Poznaniu obejmuje czteroletni okres 2013 2016 z perspektywą do 2020r. Niniejsza strategia uchwalana jest w okresie, kiedy to pierwszy rok jej obowiązywania jest jednocześnie ostatnim rokiem dotychczasowego okresu programowania Unii Europejskiej 2007 2013. 5

2 Cel strategiczny, misja i wizja Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu jest elementem systemu finansowania ochrony środowiska. W perspektywie strategicznej do 2020r. WFOŚiGW w Poznaniu, jak i cały system Funduszy współpracujących wzajemnie oraz z wszystkimi instytucjami, podmiotami i osobami zaangaŝowanymi w problematykę ochrony środowiska, ma nadal skutecznie i elastycznie wspierać swoich beneficjentów w realizacji przedsięwzięć słuŝących poprawie stanu środowiska i zrównowaŝonemu gospodarowaniu jego zasobami, mając na uwadze stałe podnoszenie efektywności Cel strategiczny Poprawa stanu środowiska i zrównowaŝone gospodarowanie jego zasobami przez stabilne, skuteczne i efektywne wspieranie przedsięwzięć i inicjatyw słuŝących środowisku w województwie wielkopolskim. Misja Skutecznie wspieramy działania na rzecz środowiska w województwie wielkopolskim. Wizja Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu jest nowoczesną, profesjonalną, darzoną zaufaniem, regionalną instytucją finansów publicznych zaangaŝowaną w politykę regionu, prowadzącą szeroką współpracę z zainteresowanymi podmiotami, współuczestniczącą w prowadzeniu działań na rzecz ochrony środowiska, racjonalnego zarządzania zasobami naturalnymi, działań w obszarze edukacji ekologicznej społeczeństwa oraz ułatwiającą realizację zadań w zakresie monitorowania i zarządzania środowiskiem. 6

3Diagnoza stanu środowiska i sytuacji gospodarczej w województwie wielkopolskim. Województwo wielkopolskie, zwane dalej Wielkopolską lub regionem, połoŝone jest w zachodnio centralnej części Polski, w strefie klimatu umiarkowanego, z wzajemnie przenikającymi się wpływami morskimi i kontynentalnymi, zajmując powierzchnię 29 827 km². Północna i zachodnia część województwa to kraina lasów i pojezierzy, sprzyjająca rozwojowi turystyki, część południowa związana jest z rolnictwem, w części wschodniej zaś dominuje energetyka, górnictwo i przemysł wydobywczy. a) stan środowiska Według Raportu o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2010 (patrz źródła), emisja substancji gazowych, zanieczyszczeń w opadach oraz emisji pyłów w Wielkopolsce wykazuje tendencję malejącą. Głównym problemem jest jakość powietrza w miastach. Badania wykazały przekroczenie poziomu docelowego dla benzo(a)piranu, a przekroczenie pyłu PM 10 dotyczy w Wielkopolsce tylko stęŝeń 24 godzinnych i sezonu zimowego. W Wielkopolsce notuje się równieŝ przekroczenie stęŝeń ozonu, lecz jest to problem nie tylko naszego regionu, ale całego kraju. Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska Województwa Wielkopolskiego na lata 2008 2011 z perspektywą na lata 2012 2019 (patrz źródła) zwraca uwagę na uciąŝliwość niskiej emisji (małe kotłownie i indywidualne paleniska domowe niskiej sprawności wykorzystujące węgiel). W Wielkopolsce wykazuje się znaczne straty energii cieplnej spowodowane niezadowalającym stanem technicznym budynków. Zwraca się równieŝ uwagę na duŝy udział indywidualnych systemów grzewczych na paliwa stałe w zaspokajaniu potrzeb grzewczych mieszkańców, a takŝe na zjawisko spalania odpadów w indywidualnych paleniskach domowych. W regionie wielkopolskim wraz ze wzrostem natęŝenia ruchu samochodowego rośnie emisja substancji ze źródeł komunikacyjnych, co spowodowane jest niedostateczną przepustowością układów drogowych. Tendencje wzrostowe w obszarze zanieczyszczeń powietrza będą wykazywane przy rozbudowie i poszerzaniu się obszarów zwartej zabudowy miejskiej dotyczy to zarówno niskiej emisji, jak i zanieczyszczeń odkomunikacyjnych. Znacznym problemem w Wielkopolsce jest eutrofizacja wód. Występuje ona w 92% badanych jednolitych części wód płynących, w blisko 90% ocenianych jezior i obydwóch zbiornikach sztucznych (Zalew Kowalski, Zbiornik Słupca). Niewielki jest odsetek wód, których stan ekologiczny moŝna uznać za dobry, większość posiada stan umiarkowany bądź słaby. Wody rzek i jezior nie spełniają wymagań dotyczących bytowania ryb w warunkach naturalnych (oprócz jednego jeziora Kaliszańskiego). Zwiększa się wartość średnioroczna azotanów w wodach rzek i jezior. Raport z Programu zwraca uwagę na niewystarczające inwestycje słuŝące gospodarce wodnej i brak wystarczających środków finansowych na realizację zadań z zakresu gospodarki ściekowej w ramach Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych i związane z tym zagroŝenie nie dotrzymania terminów realizacji zadań. W miastach wzrasta liczba ludności korzystającej z oczyszczalni ścieków (w 2010 r. 63%), duŝy problem pozostaje na obszarach wiejskich (tylko 31,9%). Niekorzystny jest równieŝ stosunek długości sieci kanalizacyjnej do 7

wodociągowej. Dlatego niezwykle waŝne są inwestycje w zakresie gospodarki ściekowej na obszarach wiejskich i w małych miastach. Rozwój obszarów zurbanizowanych będzie powodował stały wzrost zapotrzebowania na inwestycje gospodarki wodno-ściekowej; konieczność modernizowania istniejących sieci i oczyszczalni ścieków zwiększy zainteresowanie nowymi inwestycjami w tym obszarze. Negatywnym zjawiskiem występującym w Wielkopolsce jest odprowadzanie do wód i do ziemi nieczyszczonych ścieków komunalnych w ilościach zagraŝających jakości wód powierzchniowych i podziemnych, a takŝe ścieków zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego (w tym równieŝ zanieczyszczenia pochodzące z działalności rolniczej). Brakuje równieŝ dostatecznej kontroli stanu funkcjonowania i obsługi bezodpływowych zbiorników na ścieki bytowe oraz oczyszczalni przydomowych. Na terenie Wielkopolski znajduje się największy powierzchniowo zwarty obszar zaliczony do OSN w zlewniach rzek: Rów Polski, Orka, Pogona i Dąbrówka. ZagroŜenie powodziowe w Wielkopolsce występuje głównie w wyniku wezbrań opadowych w okresach letnich. Niestety, jak na większości obszarów naszego kraju, ilość zabezpieczeń przeciwpowodziowych jest niewystarczająca. W związku z powtarzającymi się ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi, zwiększającą się ich skalą, zagroŝenie powodziowe i potrzeby związane z jego minimalizacją będą czynnikami o stale rosnącej randze. W Wielkopolsce, we wszystkich badanych przez WIOŚ przypadkach, stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów wartości dźwięku. Zwiększa się obszar poddany nadmiernemu oddziaływaniu hałasu, szczególnie komunikacyjnego. Istotnym problemem jest równieŝ niepełna inwentaryzacja obszarów, na których występują przekroczenia dopuszczalnych wartości hałasu w środowisku (dla lotnisk Poznań Krzesiny i Powidz istnieje konieczność utworzenia obszarów ograniczonego uŝytkowania). Rozwój sieci komunikacyjnej, zwiększający się ruch transportu lotniczego spowodują wzrost poziomu emisji hałasu w tych obszarach. Plan Gospodarki Odpadami na lata 2012 2017 dla województwa wielkopolskiego ukazuje nam aktualny stan gospodarki odpadami w naszym regionie. I tak według danych zawartych w tym dokumencie w 2010 r. odebrano i zebrano ok. 951,92 tys. Mg odpadów komunalnych, przy czym największy procent stanowiły zmieszane odpady komunalne (ok. 93%). Odzyskano (ok. 343,4 tys. Mg) i unieszkodliwiono (ok. 611,4 tys. Mg) łącznie ok. 954,6 tys. Mg. Wśród procesów odzysku występował głównie proces R14 (Inne działania prowadzące do wykorzystania odpadów w całości lub części) oraz R15 (Przetwarzanie odpadów, w celu ich przygotowania do odzysku, w tym do recyklingu). Składowanie zaś było główną metodą unieszkodliwiania odpadów. Dane z 2010 r. wskazują równieŝ na wytworzenie ok. 583,9 tys. Mg odpadów ulegających biodegradacji. Liczba ludności objęta zorganizowanym zbieraniem odpadów z roku na rok jest większa, a na 2010 r. objęła ok. 84 % mieszkańców. Według stanu na 2010 r. w Wielkopolsce funkcjonowały 29 sortownie odpadów komunalnych, 16 kompostowni odpadów, 1 instalacja do fermentacji odpadów i 1 zakład mechaniczno biologiczny. Zdolności przerobowe instalacji do odzysku i innego niŝ składowanie unieszkodliwiania odpadów komunalnych wynosiła 951 380,00 Mg. Poza tym na obszarze naszego województwa funkcjonuje 68 czynnych składowisk odpadów innych niŝ niebezpieczne (2 składowiska odpadów niebezpiecznych), a takŝe blisko 300 instalacji odzysku oraz unieszkodliwiania odpadów. Zlokalizowano równieŝ 38 składowisk, które nie spełniają wymagań ochrony środowiska. 8

Rozwój gospodarczy, rosnąca masa odpadów, bardziej rygorystyczne wymagania gospodarowania odpadami powodują wzrost znaczenia tego obszaru i potrzeb związanych z zagospodarowaniem odpadów. Wielkopolska to region o cennych obszarach przyrodniczych: 31,7 % powierzchni województwa objęte jest podstawowymi krajowymi formami ochrony przyrody. Na terenie województwa znajdują się 2 parki narodowe, 98 rezerwatów przyrody, 13 parków krajobrazowych, 35 obszarów chronionego krajobrazu. Ochrona obszarowa obejmuje równieŝ kilkaset uŝytków ekologicznych, 3 zespoły przyrodniczo krajobrazowe, przeszło 3.700 pomników przyrody, a takŝe strefy ochrony ostoi, miejsc rozrodu i regularnego przebywania zwierząt objętych ochroną gatunkową. W Wielkopolsce występuje wiele chronionych i rzadkich gatunków zwierząt i roślin. W ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej Obszarów Natura 2000 na terenie województwa wielkopolskiego wyznaczono 77 obszarów (16,5 % powierzchni województwa), w tym 19 obszarów specjalnej ochrony ptaków (14,3 % powierzchni województwa) oraz 58 specjalnych obszarów ochrony siedlisk (8,3% powierzchni województwa). Problemem Wielkopolski jest fakt, iŝ obszary chronione nie tworzą zwartej struktury obszarowej (występują tzw. wyspy ekologiczne ). Dlatego w Programie Ochrony Środowiska Województwa Wielkopolskiego na lata 2008 2011 z perspektywą na lata 2012 2019 zwraca się uwagę na potrzebę stworzenia spójnego systemu obszarów chronionych, podporządkowanie tej zasadzie działań dotyczących wprowadzania sieci Natura 2000, ciągłą weryfikację systemu pozostałych form ochrony przyrody, a takŝe zapewnienie ciągłości i spójności przestrzennej korytarzy ekologicznych. WaŜne jest równieŝ tworzenie warunków planowania przestrzennego, który weźmie pod uwagę kwestię ochrony róŝnorodności biologicznej i krajobrazowej. Rosnąca presja urbanistyczna, niekontrolowany rozwój miast i wsi, w tym rozlewanie się miast, niekontrolowany ruch turystyczny oddziałujący często w sposób niekorzystny na obszary chronione, niekontrolowana presja rekreacyjna, a takŝe zmieniające się reŝimy hydrologiczne powiększą zagroŝenia związane z integralnością obszarów chronionych i innych obszarów cennych przyrodniczo. b) sytuacja społeczno gospodarcza W skład województwa wielkopolskiego wchodzi 35 powiatów oraz 226 gmin. Pod względem powierzchni region znajduje się na drugim miejscu w Polsce, zaś pod względem liczby ludności na trzecim. Według danych GUS w roku 2010 Wielkopolskę zamieszkiwało ponad 3,4 mln osób, co stanowiło ok. 8,7% całej ludności Polski (w tym w 109 wielkopolskich miastach mieszkało 1910,7 tys. ludzi). Według prognozy GUS do 2035 r. liczba ludności w Wielkopolsce ma wykazywać tylko niewielkie wahania - do 2025 r. nieznacznie ma wzrastać, by po 2025 r. odrobinę spaść. Cały czas jednak liczba ta ma oscylować wokół 3,4 mln osób. Przeciętna gęstość zaludnienia wynosi 114 os. na km². Dzieląc ludność Wielkopolski według płci, widzimy, podobnie jak w całej Polsce, Ŝe męŝczyzn jest stosunkowo mniej niŝ kobiet (1658,8 tys. męŝczyzn na 1760 tys. kobiet). Na przestrzeni kolejnych lat GUS nie przewiduje większych zmian. Saldo migracji wewnętrznej w naszym regionie jest dodatnie, natomiast bardzo wyraźnie widać tendencję do ucieczki ludności z duŝych miast na tereny miejsko wiejskie. Saldo migracji zagranicznej jest natomiast ujemne. W 2010r. analizy dotyczące migracji wykazywały, Ŝe w ciągu roku wyemigrowało 1094 osoby, 661 osób przybyło do Wielkopolski saldo: -433 os. Powierzchnia województwa wielkopolskiego wynosi 29 827 km², co stanowi 9,5% powierzchni całego kraju. Największą jego część stanowią uŝytki rolne ( blisko 2 mln ha), 9

dalej grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione (blisko 800 tys. ha), grunty zabudowane i zurbanizowane (ponad 150 ha), resztę zaś stanowią uŝytki ekologiczne, grunty pod wodą, nieuŝytki i tereny róŝne. Gleby na tym obszarze cechuje średnia i niska jakość i naleŝą do jednych z najsłabszych w kraju. Województwo wielkopolskie ma ogromną w skali całego kraju powierzchnię gruntów zdewastowanych (9,6 tys ha w 2010 r.), w większości w wyniku działalności górnictwa i kopalnictwa surowców. Wielkopolska to jeden z najsilniejszych gospodarczo regionów Polski, na czele z jej stolicą Poznaniem. Dobrze rozwinięty jest tu przemysł, rolnictwo i usługi. Niewątpliwie duŝy wpływ na sytuację ekonomiczną regionu ma połoŝenie w zachodniej części kraju i bliskość do silnie rozwiniętych europejskich stolic, jak np. Berlin. Infrastruktura drogowa, kolejowa i lotnicza jest cały czas rozbudowywana. Przez Wielkopolskę przechodzą główne korytarze tranzytowe z Zachodu na Wschód oraz z Gdańska na południe Europy. Ogromne znaczenie ma port lotniczy Ławica w Poznaniu, który poprzez budowę drugiego terminala zwiększył swoją przepustowość do 3 mln pasaŝerów. W Wielkopolsce rozwija się równieŝ Ŝegluga jako, Ŝe Noteć i Warta stanowią część europejskiej drogi wodnej E31. Pozostałe miasta na prawach powiatu, jak Konin, Kalisz i Leszno równieŝ mają duŝy wpływ na silną pozycję gospodarczą w Wielkopolsce. Wschodnia część regionu obfituje w kopaliny energetyczne jak węgiel brunatny, gaz ziemny i ropa naftowa. Występują tu równieŝ liczne złoŝa surowców jak sól kamienna, sól potasowo magnezowa, torfy i inne. Na blisko 60% obszaru województwa istnieją warunki do zlokalizowania elektrowni wiatrowych. Obecnie znajduje się tu aŝ 18% wszystkich elektrowni tego typu. Region wielkopolski moŝna zaliczyć do perspektywicznych jeŝeli chodzi o energię geotermalną. Do podstawowych źródeł energii odnawialnej zaliczana jest biomasa, w Wielkopolsce pozyskiwana głównie z rolnictwa, leśnictwa i gospodarki komunalnej. OZE stanowi niewielki procent w ogólnym bilansie energetycznym, czego jedną z przyczyn jest występowanie w znacznych ilościach węgla brunatnego. Na terenie województwa wielkopolskiego głównymi źródłami energii są trzy elektrownie wchodzące w skład Zespołu Elektrowni Pątnów-Adamów-Konin. Według REGON w 2010 r. w Wielkopolsce zarejestrowanych było blisko 400 tys. podmiotów gospodarczych, w większości w sektorze prywatnym. Najwięcej prowadziło działalność o charakterze handlowym. Poznań oraz powiat poznański koncentrował blisko 40% podmiotów gospodarczych. W ciągu ostatnich lat Wielkopolska charakteryzowała się szybko rosnącą liczbą przedsiębiorstw, dobrą strukturą rodzajową firm, przewagą sektora prywatnego oraz wysoką jakością usług i kwalifikacji pracowników. Wielkopolska cechuje się równieŝ duŝym potencjałem badawczo rozwojowym oraz akademickim. Według danych z GUS pod względem liczby ludzi pracujących w wieku 15 lat i więcej, Wielkopolska w 2010 r. plasowała się na trzecim miejscu w kraju, zaraz po Mazowszu i Śląsku. Stopa bezrobocia w Wielkopolsce wynosiła 9,2 %, co było najniŝszym wynikiem wśród wszystkich 16 województw. Przeciętne wynagrodzenie brutto w 2010 r. wynosiło ogółem 2947,27, najwyŝsze występowało w przemyśle (3029,26), rolnictwie, leśnictwie, łowiectwie i rybactwie (2990,25), najniŝsze zaś w zakwaterowaniu i gastronomii (1838,93). Przeciętny miesięczny dochód w Wielkopolsce rozporządzalny na 1 osobę w gospodarstwie domowym wynosił w 2010 r. 1125,74 zł, przy przeciętnych miesięcznych wydatkach na poziomie 901,27. Ludność w Wielkopolsce najwięcej wydawała na Ŝywność i napoje, zaś najmniej na edukację, restauracje i hotele. Wielkopolska to równieŝ region niezwykle cenny przyrodniczo. Dlatego nie moŝna zapominać o pręŝnie rozwijającej się turystyce. Szczególny zainteresowaniem cieszy się północna i zachodnia część regionu, będąca krainą lasów i pojezierzy. Turystyka stanowi szybko rozwijający się, perspektywiczny sektor gospodarki. W 2010 r. województwo wielkopolskie odwiedziło 3,3 mln turystów krótko i długookresowych. 10

Rys. 1. Województwo wielkopolskie na tle kraju w 2012r. Źródło: Diagnoza sytuacji społeczno gospodarczej w województwie wielkopolskim, Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, 2011 11

Rys. 2. PKB na 1 mieszkańca. Źródło: Diagnoza sytuacji społeczno gospodarczej w województwie wielkopolskim, Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, 2011 c) nadzwyczajne zagroŝenia w województwie ZagroŜenia naturalne: 1. Susza i wynikające z niej poŝary Blisko 6% wszystkich poŝarów pojawiających się w Polsce jest notowanych w Wielkopolsce. W ciągu ostatnich lat ich liczba się zmniejsza, jednocześnie rośnie niestety ich powierzchnia. 2. Powodzie Wielkopolska jest regionem o małej średniej rocznej opadów. Powodzie występują tu lokalnie i zaleŝą od retencyjności wodnej gleb i od tego, w jakim stanie znajduje się infrastruktura przeciwpowodziowa, która, jak w całym kraju, nie jest wystarczająca. ZagroŜenie powodziowe występuje głównie w dolinach rzek: Warty, Noteci i Prosny. 3. Erozja gleb (wietrzna, wodna i wąwozowa) Erozją wietrzną zagroŝone jest aŝ 26,9% powierzchni ogólnej województwa, erozją wodną 16,8% powierzchni ogólnej, zaś wąwozową 5,8%. 4. Osuwiska i ruchy masowe Na terenie województwa wielkopolskiego w 2007 r. rozpoznano 68 osuwisk (najwięcej w powiecie pilskim i poznańskim), a takŝe 286 obszarów predestynowanych (tu równieŝ dominuje obszar pilski). Oprócz osuwisk związanych z dolinami rzecznymi, w Wielkopolsce występują osuwiska związane z eksploatacją węgla brunatnego. Wschodnia część województwa, właśnie ze względu na węgiel, naraŝona jest równieŝ na ruchy masowe (głównie okolice Konina i Turku). Na terenie powiatu międzychodzkiego potencjalnie mogą występować ruchy masowe związane z polodowcową rzeźbą terenu. 12

ZagroŜenia wynikające z działalności człowieka (antropogeniczne): 1.Transport drogowy Największe zagroŝenie stanowi moŝliwość awarii o róŝnorodnym charakterze występujących podczas transportu drogowego materiałów niebezpiecznych, jak równieŝ transportu kolejowego. 2.ZDR i ZZR Na terenie województwa wielkopolskiego funkcjonują zakłady, których działalność moŝe spowodować awarie przemysłowe: 13 zakładów o duŝym ryzyku wystąpienia powaŝnych awarii przemysłowych (ZDR) 20 zakładów o zwiększonym ryzyku występowania powaŝnych awarii przemysłowych (ZZR) 90 zakładów sklasyfikowanych do grupy pozostałych zakładów mogących spowodować powaŝne awarie. Mapę z rozmieszczeniem podmiotów zaliczanych do ZDR i ZZR zawiera rysunek 3., a szczegółowy wykaz podmiotów zaliczanych do zakładów duŝego ryzyka i zwiększonego ryzyka wystąpienia powaŝnych awarii przemysłowych w województwie wielkopolskim stanowi załącznik nr 1. 13

Rys. 3. Mapa podmiotów zaliczonych do ZDR i ZZR. Źródło: Program ochrony środowiska województwa wielkopolskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2019. 14

3.Erozja gleb Erozja wodna gleb w wyniku zbyt duŝej intensyfikacji produkcji rolnej oraz braku stosowania dobrych praktyk rolniczych. ZagroŜenie to występuje głównie w południowej i południowo wschodniej części województwa. 4. Szczególne obszary zagroŝeń Poznań i jego okolice są szczególnie zagroŝone przez wiele czynników, takich jak przekroczenie poziomu dopuszczalnego stęŝenia 24 godzinnego pyłu PM10, norm hałasu, duŝa koncentracja odpadów medycznych, intensywnie postępujący proces urbanizacji i suburbanizacji. Funkcjonowanie Zespołu Elektrowni Pątnów-Adamów-Konin, w wyniku działalności którego wprowadzana jest duŝa ilość substancji do powietrza, największa w województwie ilość wytwarzanych odpadów oraz przekształcanie stosunków wodnych. d) analiza SWOT stanu środowiska i jego finansowania Mocne strony (czynniki wewnętrzne) Słabe strony (czynniki wewnętrzne) Stan środowiska DuŜa róŝnorodność środowiska przyrodniczego i bogactwo zasobów przyrodniczych w Wielkopolsce. Liczne formy ochrony obszarowej i gatunkowej występujące w Wielkopolsce. Stosunkowo zwarty system terenów leśnych. DuŜe zasoby dla energii odnawialnych (wiatr, biomasa, źródła termalne). Stan środowiska Niekorzystny bilans wodny regionu i przewaŝająca liczba jednolitych części wód z umiarkowanym i słabym stanem / potencjałem ekologicznym. Niewłaściwa jakość powietrza, skutkująca potrzebą objęcia aglomeracji wielkopolskich programami ochrony powietrza. Niewystarczający poziom realizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych i Krajowego Planu Gospodarki Odpadami. Niewystarczający poziom działań w zakresie oszczędności energii. Występujące zjawisko nadmiernej suburbanizacji oraz dewastowania walorów przyrodniczych i krajobrazowych w Wielkopolsce. Niekorzystny klimat akustyczny w miastach i w miejscach wzmoŝonej aktywności gospodarczej (lotniska, ruch komunikacyjny). System finansowania DuŜy potencjał finansowy gwarantujący stabilne źródło współfinansowania przedsięwzięć oraz kierowanie się interesem środowiskowym i publicznym, a nie wyłącznie opłacalnością przedsięwzięć (podejście niekomercyjne). System finansowania Wysoki stan wolnych środków na koniec roku (rezygnacja gmin z przydzielonej pomocy na koniec roku i brak moŝliwości ponownego uruchomienia środków w danym). Znajomość problematyki regionalnej, problemów ochrony środowiska w regionie i współpraca z regionalnymi instytucjami ochrony środowiska, rozwoju regionalnego i gospodarki wodnej. Zobiektywizowany, bezstronny proces przyznawania dofinansowania (formalna procedura zamiast 15 Brak instrumentu mobilizującego samorządy do niewypowiadania umów na koniec roku. Niewystarczająca promocja działalności WFOŚiGW.

uznaniowości), róŝnorodność stosowanych zasad i form dofinansowania; moŝliwość ich dopasowania do specyfiki celów i potrzeb beneficjentów oraz skuteczna kontrola w zakresie wydatkowania środków na cele ochrony środowiska Doświadczenie instytucjonalne w zarządzaniu środkami europejskimi, zdobyte w poprzednich perspektywach finansowych. Wysoko wykwalifikowana kadra, kompetentna w zakresie aktualnie realizowanych zadań Szanse (czynniki zewnętrze) ZagroŜenia (czynniki zewnętrzne) Stan środowiska Stan środowiska Zwiększająca się świadomość ekologiczna samorządów, przedsiębiorców i mieszkańców województwa powodująca większą staranność w działaniach na rzecz ochrony środowiska. Zwiększający się poziom i zakres inwestycji i przedsięwzięć pozainwestycyjnych w obszarze ochrony środowiska, podejmowanych przez samorządy, przedsiębiorców, organizacje społeczne i inne podmioty publiczne i prywatne. Systematycznie zmniejszający się poziom zanieczyszczeń środowiska we wszystkich komponentach (woda, powietrze, powierzchnia ziemi). Zwiększający się popyt na usługi turystyczne, stwarzający szanse na zachowanie zasobów przyrodniczych w regionie. ObniŜenie zasobów wodnych Wielkopolski wpływające na róŝnorodność biologiczną i ograniczające szanse rozwojowe województwa. DrenaŜ zlewni, osuszanie i zanik biocenoz wilgotnych. Istniejące i powstające ośrodki przemysłowe będące miejscem potencjalnych awarii przemysłowych i powstawania nadzwyczajnych zagroŝeń środowiska. Ryzyko lokalizacji na terenie województwa i lub poprowadzenia przez jego obszar inwestycji niekorzystnie wpływającej na stan środowiska. Chaos w planowaniu przestrzennym mający wpływ na degradację obszarów przyrodniczo cennych. Fragmentacja przestrzeni przyrodniczej. Niestabilność prawodawstwa gospodarczego niekorzystnie wpływającego na sprawy ochrony środowiska. Największe w Polsce skupisko OSN z występującymi źródłami zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego. System finansowania System finansowania Nowe wyzwania w obsłudze środków w Nowej Perspektywie 2014-2020 (udział WFOŚiGW we wdraŝaniu programów krajowych i regionalnych w zakresie ochrony środowiska: m.in. programu operacyjnego na bazie Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko, regionalnego programu operacyjnego 2014-2020, programu operacyjnego na bazie Strategii Rozwoju Polski Zachodniej). Nowe obszary rozwoju gospodarczego: innowacje, rozwój nowych technologii, kreatywność, inwestycje inteligentne. DuŜe zróŝnicowanie potrzeb inwestycyjnych i finansowych w ochronie środowiska w poszczególnych subregionach. Wpływ kryzysu gospodarczego na ograniczenie dochodów publicznych i zmniejszenie zdolności inwestycyjnej w sferze budŝetowej. 16

Uczestnictwo samorządu województwa wielkopolskiego w paneuropejskich organizacjach rozwoju regionalnego i ochrony środowiska jak np. ENCORE, ENEA itd. Prawodawstwo Unii Europejskiej procesowo dąŝące do szczególnej roli w ochronie środowiska i w konsekwencji wynikające z niego zwiększające się obowiązki samorządów i przedsiębiorców. Rosnące zadłuŝenie i przekraczanie przez niektóre samorządy dopuszczalnych pułapów zadłuŝania się oraz obniŝenie skłonności przedsiębiorców do podejmowania ryzyka inwestycyjnego. Centralizacja systemu finansowania ochrony środowiska. Realizacja Nowej Perspektywy 2014-2020 bez udziału WF. Strumień nowych środków (krajowych, europejskich) poza systemem finansowania ochrony środowiska, a w konsekwencji brak udziału w nich Funduszy. e) stan wdroŝenia prawa wspólnotowego w Wielkopolsce Stan wdraŝania prawa wspólnotowego w Polsce w zaleŝności od obszarów, jest w róŝnym stopniu zaawansowania, co przekłada się takŝe na róŝny stopień realizacji wynikający z zobowiązań traktatu akcesyjnego. W dziedzinie gospodarki wodnej i gospodarki wodno-ściekowe najwaŝniejsze akty prawne wspólnotowe to Dyrektywa 91/271/EWG dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych, Dyrektywa 2000/60/WE ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej oraz Dyrektywa 2007/60/WE w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim. Termin osiągnięcia pełnej zgodności z Dyrektywą 91/271/EWG mija 31 grudnia 2015r. Zostało stwierdzone zagroŝenie zrealizowania celów tej dyrektywy w roku 2010 udało się osiągnąć cel zakładany na 2005r. dotyczących poziomu redukcji ładunku ścieków ulegających biodegradacji. W Wielkopolsce, w wyniku aktualizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych 2010, 197 aglomeracji zostało uznanych za priorytetowe dla realizacji wymogów Traktatu Akcesyjnego, 32 aglomeracje za nie będące priorytetowymi dla spełnienia wymogów Traktatu. 18 aglomeracjom zmieniono termin zakończenia inwestycji. Szczegółowe informacje dotyczące Wielkopolski zawarte w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych i jego aktualizacjach Dyrektywa 2000/60/WE, nakłada obowiązek osiągnięcia dobrego stanu wód do 2015r., w uzasadnionych przypadkach do 2021r. i do 2027r. Trwają obecnie prace dotyczące przeglądu i aktualizacji pierwszego programu wodno-środowiskowego kraju. W skali kraju Dyrektywa 2007/60/WE nie została implementowana jeszcze w całości brakuje dokumentów planistycznych, które są w przygotowaniu. Występują opóźnienia w realizacji kluczowych inwestycji związanych z Programem Odra 2006 - w Wielkopolsce są to: zbiornik Wielowieś Klasztorna oraz modernizacje wałów w dolinie Warty. W zakresie gospodarki odpadami najwaŝniejszymi aktami prawa unijnego są: Dyrektywa 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów, Dyrektywa 2008/98/WE w sprawie odpadów. W zakresie Dyrektywy 1999/31/WE do końca 2013 i 2020r. istnieje obowiązek zmniejszenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania na składowiskach odpowiednio do poziomu 50% i 35% masy tych odpadów wytworzonych w 1995r. Realizacja tych zadań wymaga ukierunkowania działań na wydzielenie odpadów 17

biodegradowalnych ze strumienia odpadów komunalnych, jak i zbudowania instalacji do biologicznego ich przetwarzania. W Sprawozdaniu z realizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Wielkopolskiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2019 wykazano funkcjonowanie 68 składowisk odpadów komunalnych, 38 z nich nie spełniało wymagań w róŝnym zakresie (brak pozwolenia zintegrowanego, brak odgazowania). W latach 2009-2010 wydano 28 decyzji na zamknięcie składowisk i 1 na zamknięcie kwatery. W trakcie rekultywacji znajdowały się 53 składowiska i 2 kwatery składowisk. Niekorzystnie kształtuje się udział odpadów komunalnych składowanych w odniesieniu do wytworzonych aŝ 91,9 proc. Stopień redukcji lub masa odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska w stosunku do wytworzonych w 1995r. wynosiła 86,5 proc. Natomiast udział przenośnych zuŝytych baterii i akumulatorów zbieranych selektywnie w odniesieniu do wprowadzonych do obrotu wynosił 17.4 proc. W obszarze ochrony powietrza najwaŝniejszą jest Dyrektywa 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza i czystszego powierza dla Europy. Ustanawia ona środki zmierzające do zdefiniowania i określenia celów dotyczących jakości powierza oraz rzetelnej oceny jakości powierza w państwach członkowskich w odniesieniu do SO2, NO2 i NOx, PM10, Pb, C6H6, CO, O3. Nakłada na państwa członkowskie obowiązek zarządzania jakością powietrza oraz określa kierunki działań jakie naleŝy podjąć w sytuacji, gdy przekroczone są określone poziomy emisji. Wprowadza obowiązek ustanowienia krajowych celów redukcji dla PM2,5. W Wielkopolsce zostało uchwalonych 6 Programów Ochrony Powietrza (stan na koniec kwietnia 2012r): dla strefy aglomeracja Poznań (strefa miasto Poznań), dla strefy miasto Kalisz, dla strefy powiat pilski, dla strefy powiat gnieźnieński, dla strefy powiat ostrowski dla strefy miasto Leszno. Jednocześnie Urząd Marszałkowski przystąpił do aktualizacji Programów Ochrony Powietrza: dla strefy aglomeracja Poznań (strefa miasto Poznań), dla strefy miasto Kalisz, dla strefy gnieźnieńsko-wrzesińskiej (strefa powiat gnieźnieński), dla strefy pilsko-złotowskiej (strefa powiat pilski), dla strefy wielkopolskiej ze względu na ozon, w zakresie benzo-alfa-pirenu dla stref: aglomeracja poznańska, miasto Leszno, strefy gnieźnieńsko-wrzesińskiej oraz pilsko-złotowskiej. W/w programy zawierają rekomendacje dotyczące ograniczenia niskiej emisji, ograniczenia zuŝycia produkowanej energii (zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło) poprzez np. termomodernizację, podłączenia do miejskich sieci ciepłowniczych, zastąpienie ogrzewania węglowego ogrzewaniem niewęglowym (olejowym, elektrycznym, gazowym, zamiana starych kotłów węglowych na nowoczesne niskowęglowe kotły grzewcze, wprowadzenie instalacji OZE. f) dokumenty krajowe i regionalne Wspólna Strategia działania Narodowego Funduszu i wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej na lata 2013 2016 z perspektywą do 2020 r. wykazuje spójność z następującymi europejskimi i krajowymi dokumentami strategicznymi: 18

Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 oraz opracowywaną nowelizacją PEP, Długookresowa strategia rozwoju kraju Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności, Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku, Średniookresowa strategia rozwoju kraju Polska 2020 oraz z dziewięcioma zintegrowanymi strategiami o charakterze horyzontalnym, w szczególności ze: Strategią Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko. Perspektywa 2020 (BEiŚ), Krajowa strategia rozwoju regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie, Strategia zrównowaŝonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa, Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki na lata 2011-2020, Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, Krajowy plan gospodarki odpadami 2014, z perspektywą do 2022, Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych, Program wodno-środowiskowy kraju, plany gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy, Program działań na rzecz środowiska i klimatu LIFE, Strategia Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego, II Krajowy plan działania w zakresie poprawy efektywności energetycznej, Ramowa konwencja ONZ w sprawie zmian klimatu, Krajowa strategia ochrony i zrównowaŝonego uŝytkowania róŝnorodności biologicznej, Plan strategiczny na rzecz róŝnorodności biologicznej do roku 2020, Strategia Zielonego Wzrostu, OECD. Dla Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu realizującego politykę ekologiczną samorządu wojewódzkiego wyznacznikiem przy opracowywaniu niniejszej strategii były takŝe dokumenty o charakterze regionalnym: Program Ochrony Środowiska Województwa Wielkopolskiego na lata 2008 2011 z perspektywą na lata 2012 2019 wraz z opracowywaną aktualizacją, Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami na lata 2012 2017 (z opracowywaną aktualizacją), Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2010, Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego Wielkopolska 2020 ZałoŜenia do Strategii Rozwoju Polski Zachodniej 2020, Strategia Wzrostu Efektywności Energetycznej i Rozwoju Odnawialnych Źródeł Energii w Wielkopolsce na lata 2012 2020 Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego. Przy opracowywaniu niniejszej Strategii Funduszu wykorzystano równieŝ dane Głównego Urzędu Statystycznego za rok 2010. Przygotowanie Strategii Funduszu przypada na okres, w którym dokonywane są aktualizacje regionalnych dokumentów, jak np. Program Ochrony Środowiska Województwa Wielkopolskiego, Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami, Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego. Opracowywany jest w WIOŚ w Poznaniu Raport o stanie środowiska województwa wielkopolskiego 2011. Wnioski i postulaty w nich zawarte zostaną włączone do Strategii podczas jej aktualizacji. 19

4Kierunki wsparcia a) Lata 2009-2012 Synteza Strategii na lata 2009-2012 Strategia Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu na lata 2009-2012 wskazywała na dwa podstawowe załoŝenia: Zapewnienie pomocy finansowej na realizację przedsięwzięć z udziałem środków Unii Europejskiej dla zagwarantowania maksymalnej absorpcji niepodlegających zwrotowi środków unijnych w zakresie inwestycji ochrony środowiska. Zapewnienie systematycznego wzrostu majątku netto WFOŚiGW w Poznaniu, gwarantującego rosnące zasoby finansowe Funduszu dla zapewnienia relatywnie znacznej pomocy finansowej zarówno na przedsięwzięcia finansowane z udziałem środków UE, jak i wyłącznie ze środków krajowych. Realizowano je poprzez wsparcie przedsięwzięć dofinansowywanych środkami z UE, (dla finansowanych przez Fundusz Spójności oraz Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Fundusz skutecznie i profesjonalnie przejął rolę instytucji pośredniczącej w ramach POIiŚ i WRPO) zapewniających osiągnięcie standardów emisyjnych i jakości środowiska, wynikających z prawa wspólnotowego i krajowego, w tym ograniczenia emisji zanieczyszczeń do środowiska i zwiększenia udziału ilości energii wytwarzanej ze źródeł niekonwencjonalnych i odnawialnych, a takŝe przedsięwzięcia przyczyniające się do zrealizowania polityki ekologicznej państwa. Strategia Funduszu na lata 2009 2012 określiła następujące cele: Ochrona wód: Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków komunalnych i przemysłowych, Budowa, rozbudowa i modernizacja komunalnych oczyszczalni ścieków, Budowa i modernizacja sieci kanalizacyjnych, Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków, Gospodarka odpadami: Realizacja kompleksowego systemu gospodarki odpadami, Likwidacja mogilników, Usuwanie azbestu, Ochrona powietrza: Realizacja przedsięwzięć polegających na likwidacji przekroczeń dopuszczalnego poziomu stęŝenia zanieczyszczeń, redukcji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych w energetyce i przemyśle oraz w sektorze komunalnym, opierające się na wykorzystywaniu odnawialnych źródeł energii, 20