Badanie postaw dziennikarzy wobec aktorów politycznych. Abstrakt

Transkrypt

1 dr hab. Agnieszka Stępińska, dr Ewa Jurga Wosik, dr Bartłomiej Secler, dr Dominika Narożna, mgr Kinga Adamczewska Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu Badanie postaw dziennikarzy wobec aktorów politycznych Abstrakt Celem wystąpienia jest zaprezentowanie schematu badania służącego rozpoznaniu postaw dziennikarzy wobec aktorów politycznych. Prowadzone dotąd badania ankietowe pozwalały poznać jedynie postawy deklarowane przez dziennikarzy, podczas gdy zaproponowany schemat prowadzić ma do poznania faktycznych postaw. Schemat ten stanowi połączenie badań kwestionariuszowych z analizą zawartości przekazów prowadzonych w oparciu o model sformułowany na podstawie teorii normatywnych i wcześniejszych badań nad dziennikarzami. *** Przekształceniom politycznym, gospodarczym i społecznym mediów, które obserwujemy w Polsce od lat 90. towarzyszą głębokie przemiany zachodzące w środowisku dziennikarzy. Grupa ta znajduje się w centrum zainteresowania badaczy zajmujących się specyfiką dziennikarstwa polskiego oraz rolą mediów lokalnych, regionalnych i ogólnokrajowych. Zdecydowana większość analiz sytuacji dziennikarstwa w Polsce miała jednak charakter opisowy, bądź też przeprowadzona była w oparciu o metody jakościowe (m. in. Kononiuk, 1996, 1997, 2001; Mocek, 2006; Szot, 2010; Barańska, 2011). Badania ankietowe prowadzone były zaś głównie wśród pracowników mediów regionalnych i lokalnych, nieliczne zaś obejmowały dziennikarzy mediów ogólnokrajowych. Niemniej, już w latach i 90. badania takie prowadzone były m. in. przez Walerego Pisarka i Zbigniewa Bajkę z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (Pisarek, 1994; Bajka, 1991, 2000). Wyniki tych badań ukazywały nie tylko profil demograficzny dziennikarzy, ale także motywy wyboru zawodu, oczekiwania oraz wartości, którymi kierowali się dziennikarze. Polscy dziennikarze analizowani byli także przez uczonych zagranicznych w latach 70. i 80. (Curry, 1980, 1990). W latach 90. badania ankietowe wśród dziennikarzy przeprowadził Jerzy Olędzki według schematu opracowanego na potrzeby międzynarodowego projektu badawczego The Global Journalists przez Davida H. Weavera z Indiana University w Bloomington. Dekadę później David H. Weaver i Lars Willnat zaprosili do współpracy Agnieszkę Stępińską do drugiej edycji międzynarodowych badań: Global Journalist in the 21 st Century (Weaver & Willnat, 2012). Obok pytań dotyczących profilu demograficznego dziennikarzy oraz autonomii dziennikarzy w

2 ankiecie zawarte zostały pytania o: staż pracy, formę zatrudnienia, przynależność do organizacji i stowarzyszeń dziennikarskich, najważniejsze aspekty pracy, poziom zadowolenia zawodowego oraz o zadania mediów i dziennikarzy względem aktorów politycznych i społeczeństwa (Stępińska & Ossowski, 2010a, 2010b, 2011a, 2011b, 2011c, 2012; Stępińska, Ossowski, Pokrzycka, & Nowak, 2012; Stępińska & Głowacki, 2014). W kolejnych latach polscy badacze uczestniczyli również w innych międzynarodowych projektach: Media Accountability and Transparency in Europe MediaAcT oraz Journalism in change. Journalistic culture in Russia, Poland and Sweden. Jednym z głównych celów projektu MediaAcT było rozpoznanie czynników zewnętrznych wpływających na rozwój profesjonalizmu dziennikarskiego (Barczyszyn, Głowacki & Michel, 2011; Głowacki, 2013). Z kolei projekt Journalism in change koncentrował się na zmianach zachodzących w środowisku dziennikarskim w obszarach, które były już wcześniej badane, czyli strukturze zawodu, standardów i wartości, czynników wpływających na decyzję o podjęciu pracy dziennikarza, funkcji i ról dziennikarzy oraz autonomii zawodowej (Dobek Ostrowska, Barczyszyn & Michel, 2013). Na szczególną uwagę zasługuje uwzględnienie wątku relacji pomiędzy dziennikarzami i światem polityki (pytanie o poglądy polityczne dziennikarzy oraz o ocenę wpływu polityków na media). Z kolei dotychczasowe badania nad dziennikarzami lokalnymi skoncentrowane były głównie na rozpoznaniu wyzwań i problemów, z jakimi muszą się oni współcześnie mierzyć (Chorązki, 1994; Pepliński, 2001; Gierula, 2006; Pokrzycka, 2008; Kowalczyk, 2008; Jachimowski, 2006). Wyniki tych badań prowadzą do wniosku, że współcześnie polscy dziennikarze koncentrują się przede wszystkim na roli dostawcy bieżących informacji i opinii, a dopiero w dalszej kolejności na monitorowaniu działalności instytucji publicznych (Stępińska, Ossowski Pokrzycka & Nowak, 2012; Dobek Ostrowska, Barczyszyn & Michel, 2013), choć widoczne są w tym różnice pokoleniowe dziennikarze, którzy rozpoczynali pracę w okresie transformacji ustrojowej do dziś postrzegają siebie głównie jako strażników interesów obywateli i reprezentują najbardziej krytyczną postawę wobec aktorów politycznych (Stępińska & Ossowski, 2012). Ponadto, prowadzone były badania zawartości przekazów medialnych, które dostarczały wiedzy o dziennikarzach i organizacjach medialnych, w których pracują (zob. m. in. Dobek Ostrowska, 2010; Piontek & Hordecki, 2009; Hordecki & Piontek, 2010; Piontek, 2011; Piontek, Ossowski & Hordecki, 2013; Stępińska, 2011; Stępińska & Secler, 2014). Wyniki tych badań pozwoliły na sformułowanie wniosków dotyczących m. in. stopnia tabloidyzacji polskich mediów drukowanych i elektronicznych, kultury zawodowej oraz postaw przedstawicieli wybranych organizacji medialnych względem określonych wydarzeń krajowych i międzynarodowych. Do tego nurtu badań zaliczyć można także szereg studiów nad medialnym obrazem kampanii

3 wyborczych oraz poszczególnych partii politycznych (zob. m. in. Szymańska & Hess, 2014; Hess & Mazur, 2012; Hess & Szymańska, 2008). Przegląd dotychczasowych badań prowadzi do wniosku, że najczęściej stosowanymi metodami badań nad dziennikarzami są: (1) analiza zawartości przekazów formułowanych przez dziennikarzy, (2) badania ankietowe (kwestionariusz) oraz (3) pogłębione wywiady z wybranymi przedstawicielami środowiska dziennikarskiego. Każda z wymienionych metod ma swoje zalety i ograniczenia. O ile wyniki badań ankietowych dostarczają wiedzy o deklaracjach dziennikarzy: ich deklarowanych poglądach, ocenach, wyobrażeniach o zawodzie, grupie zawodowej lub szerzej funkcjach mediów (role perception), o tyle analiza wypowiedzi dziennikarskich pozwala na zbadanie faktycznych działań (aktywności) podejmowanych przez dziennikarzy (role perfomance). Prowadzący badania ankietowe w środowisku dziennikarskim w Polsce mierzą się z kilkoma podstawowymi wyzwaniami: brakiem środków finansowych na badania, określeniem faktycznej liczby osób wykonujących zawód dziennikarza i tym samym określeniem próby, która byłaby reprezentatywna, a następnie dotarciem do dziennikarzy. Problem stanowi nie tylko brak baz danych, ale także niechęć środowiska dziennikarskiego do udziału w tego typu badaniach, czy też udzielania odpowiedzi na niektóre z pytań. Jednym z pytań, na które dziennikarze niechętnie udzielają odpowiedzi jest pytanie o poglądy polityczne. W badaniu realizowanym w ramach projektu Journalism in change, 21 procent ankietowanych nie udzieliło odpowiedzi ( nie wiem, nie chcę odpowiadać na to pytanie, brak odpowiedzi). Najwyższy odsetek dziennikarzy niechętnych temu tematowi znaleźć można było w mediach publicznych: 31 procent dziennikarzy Polskiego Radia i 37 procent zatrudnionych w TVP nie udostępniło tej informacji w ankiecie (Dobek Ostrowska, Barczyszyn & Michel, 2013:21-22). Wyniki uzyskane w efekcie przeprowadzonych tego typu badań mogą zatem nie odzwierciedlać poglądów, ocen, czy deklarowanych postaw faktycznie dominujących w środowisku. Kluczowe jest przy tym to, iż odpowiedzi stanowią jedynie deklaracje, które w tego typu badaniach nie mogą być zweryfikowane: dziennikarze mogą więc kształtować określony obraz swojej grupy zawodowej, nie zaś odzwierciedlać faktyczne postawy i zachowania. Większe możliwości w tym zakresie stwarza pogłębiony wywiad, podczas którego badacz ma okazję skonfrontowania dziennikarza z przykładami faktycznych zachowań przedstawicieli zawodu. Niemniej, badania jakościowe stanowią źródło wiedzy o postawach i zachowaniach jedynie wybranych przedstawicieli zawodu należy być zatem ostrożnym w uogólnianiu wniosków z tego typu studiów na całą populację dziennikarzy. Z kolei dotychczasowe polskie badania zawartości przekazów koncentrowały się na

4 problematyce poruszanej przez dziennikarzy i hierarchizacji wydarzeń (priming) oraz perspektywie przyjmowanej przez dziennikarzy (framing) podczas relacjonowania wydarzeń politycznych lub aktorów politycznych. Teoretycznym punktem wyjścia była przy tym koncepcja agenda setting (zob. m. in. Łódzki, 2011) lub koncepcja paralelizmu politycznego, która w ujęciu Daniela C. Hallina i Paolo Manciniego (2004) stanowi jeden z czterech wymiarów systemu medialnego (zob. Dobek Ostrowska, 2010). Podejmowane były także badania, których celem było ustalenie, jak wiedza i osobiste przekonania tych, którzy treść mediów tworzą, wpływają na rekonstruowany w ich przekazie obraz rzeczywistości politycznej i społecznej (Szymańska & Hess, 2014), choć obejmowały one dotąd jedynie część środowiska - dziennikarzy mediów regionalnych. Jednym z podstawowych wyzwań jest zatem zaplanowanie i przeprowadzenie badania, które pozwoli na zestawienie deklaratywnych postaw (role perception) oraz faktycznych działań podejmowanych przez dziennikarzy (role performance). Obecnie badacze z Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu (dr hab. Agnieszka Stępińska, dr Ewa Jurga Wosik, dr Bartłomiej Secler, dr Dominika Narożna i mgr Kinga Adamczewska) uczestniczą w międzynarodowym projekcie Journalistic Role Performance Around the Globe, kierowanym przez Claudię Mellado z Pontificia Universidad Catolica de Valparaiso w Chile. Celem tego naukowego przedsięwzięcia jest przeprowadzenie międzynarodowych badań porównawczych zarówno nad postrzeganiem funkcji mediów i ról dziennikarzy, jak i nad ich faktycznym pełnieniem. Punktem wyjścia dla badań empirycznych nad dziennikarzami są teorie normatywne mediów, które dostarczają odpowiedzi na pytanie, jakie role dziennikarze i media powinni pełnić w danym systemie społecznym i politycznym, a zatem jakie oczekiwania są formułowane pod ich adresem (Benson, 2009). W praktyce oznacza to takie formułowanie pytań zawartych w ankietach lub wywiadach pogłębionych, a także kategorii zawartych w książkach kodowych służących do analizy zawartości przekazów, aby możliwe było sprawdzenie, w jakim stopniu te oczekiwania są spełniane. Podstawą do wielu rozważań nad postawą dziennikarzy względem aktorów politycznych w w warunkach demokracji jest podział zaproponowany przez Culbertsona (1983), który wyróżnił postawę: (1) tradycyjną (neutralną), sprowadzającą się do rzetelnego i szybkiego informowania o wydarzeniach; (2) interpretacyjną, polegającą na wyjaśnianiu opisywanych zdarzeń i zjawisk z uwzględnieniem społecznego, historycznego kontekstu i ukazaniem potencjalnych konsekwencji prezentowanych zdarzeń i zjawisk, oraz (3) aktywną, która obejmuje nie tylko relacjonowanie zdarzeń i zjawisk, ale także wskazywanie rozwiązań społecznych problemów. To właśnie w oparciu o ten podział David H. Weaver i G. Cleaveland Wilhoit (1996) zaproponowali podział na cztery role mediów: (1) rozpowszechnianie informacji do odbiorców

5 jak szybko jest to możliwe z zachowaniem dbałości o weryfikację informacji); (2) bieżące analizowanie i interpretowanie wydarzeń politycznych; (3) kwestionowanie działań podejmowanych przez elity polityczne i ekonomiczne; (4) dostarczanie odbiorcom tego, czego oczekują, w tym rozrywki oraz mobilizowanie społeczeństwa do działania i wyrażanie opinii społeczeństwa. Typologia ta stanowiła punkt wyjścia do skonstruowania pytań, które znalazły się w ankietach wykorzystanych w badaniach kierowanych przez Davida H. Weavera (zarówno w USA, jak i w międzynarodowych badaniach porównawczych). Późniejsze badania empiryczne i rozważania teoretyczne nad tzw. kulturami dziennikarstwa (Hanitzsch, 2007) pozwoliły na doprecyzowanie wymiaru kultury dziennikarskiej oraz rozpoznania trzech głównych typów faktycznej aktywności dziennikarzy (role perfomance), tj. interwencjonizmu, dystansu wobec władzy oraz orientacji rynkowej. Poprzez połączenie wcześniej wyróżnionych ról (na bazie teorii normatywnych) z typami aktywności powstała wielowymiarowa typologia funkcji mediów oraz postaw dziennikarzy wobec aktorów politycznych. Składają się na nią następujące modele dziennikarstwa: (1) zdystansowany pies stróżujący (detached watchdog), który koncentruje się na dostarczaniu informacji politycznych obywatelom, zachowując duży dystans wobec władzy i charakteryzujący się sceptycyzmem oraz krytycznym podejściem do elity politycznej; (2) populistyczny dostawca informacji (populist disseminator) skoncentrowany na oczekiwaniach odbiorców i zaspakajaniu ich potrzeby otrzymywania interesujących informacji bez angażowania się w procesy polityczne i społeczne; (3) krytyczny czynnik zmiany (critical change agent), który przyjmuje krytyczną postawę wobec elity politycznej, nawołuje i zachęca do przeprowadzenia zmian społecznych, wskazuje problemy i ich rozwiązania oraz wpływa na postrzeganie spraw (wysoki poziom interwencjonizmu połączony z dużym dystansem wobec ośrodka władzy); (4) oportunistyczna podpora (opportunist facilitator) ośrodka władzy, wspierająca elity polityczne i ich politykę. Z kolei Claudia Mellado (2014) zaproponowała model ról dziennikarskich zbudowany wokół trzech głównych wymiarów pracy dziennikarzy, tj. (1) relacji z aktorami politycznymi, w szczególności zaś tymi, którzy sprawują władzę, (2) zaangażowaniu w życie publiczne oraz (3) relacji z odbiorcami. Relacje dziennikarzy z aktorami politycznymi opisuje tu dychotomia: pies stróżujący (watchdog) oraz lojalny pomocnik (loyal-facilitator). O ile pierwszy zajmuje się kwestionowaniem, krytykowaniem, ukazywaniem i nagłaśnianiem nieprawidłowości, drugi może przybierać jedną z dwóch postaw: lojalności wobec ośrodka władzy lub lojalności wobec kraju (narodu). Lojalność wobec elity politycznej przejawia się we współpracy, wspieraniu kierunków działania i konkretnych działaniach, chronieniu status quo, budowaniu pozytywnego wizerunku

6 elity politycznej. Lojalność wobec kraju wyraża się z kolei w budowaniu poczucia wspólnoty poprzez akcentowanie wartości, wskazywanie na osiągnięcia, budowanie pozytywnego wizerunku narodu i państwa. Drugi wymiar uwzględnia dwie skrajne postawy: pasywność (dystans wobec opisywanych zdarzeń, problemów, zjawisk i wyłącznie rozpowszechnianie informacji o nich) versus interwencjonizm (aktywna postawa dziennikarzy prezentowanie własnych poglądów, opinii, ocen oraz sugestii, a także reprezentowanie jednej ze stron). Wreszcie, relacje mediów z odbiorcami opisują trzy główne modele dziennikarstwa: (1) model usługowy (service) obejmujący rady i porady oraz informacje o wydarzeniach mogących mieć wpływ na codzienne życie ludzi; (2) model rozrywkowy (infotainment) koncentrujący się na życiu prywatnych, jednostek, w tym aktorów politycznych, sensacji, skandalach i emocjach; oraz (3) model służby obywatelskiej (civic), polegający na ukazywaniu perspektywy obywateli, ich żądań, pytań, działań oraz edukowaniu obywateli w zakresie praw i obowiązków i zachęcanie do aktywności i udziału w debacie publicznej (Mellado & Lagos, 2014: ). Koncepcja ta leżała u podsatw zarówno kwestionariusza służącego poznaniu ocen, opinii, poglądów i deklaracji dziennikarzy, jak i książki kodowej wykorzystanej do ilościowej analizy zawartości przekazów medialnych. W obu narzędziach pojawiły się te same przejawy określonych postaw, czyli zachowania, odpowiadające rolom i funkcjom wynikającym z teorii normatywnych. I tak, postawy dziennikarzy wobec aktorów politycznych sprawdzały pytania dotyczące następujących zachowań: WATCHODOG: (1) prezentowanie informacji o procesach sądowych i postępowaniu administracyjnym przeciwko elitom politycznym; (2) kwestionowanie prawdziwości tego, co przedstawiciele elit politycznych mówią i robią; (3) cytowanie źródeł, które kwestionują działania elit politycznych; (4) ujawnianie informacji, które elity polityczne chciałaby ukryć; (5) krytykowanie elit politycznych przez dziennikarza lub inną osobę; (6) ukazywanie konfliktu pomiędzy dziennikarzem a przedstawicielami elit politycznych, (7) prowadzenie własnego dochodzenia (dziennikarstwo śledcze); LOJALNY POMOCNIK: (1) prezentowanie w pozytywnym świetle przedstawicieli elit politycznych budowanie ich pozytywnego wizerunku, (2) wspieranie określonych kierunków działań lub faktycznych działań podejmowanych przez elity polityczne, (3) podkreślenie umiejętności i kompetencji przedstawicieli elit politycznych lub ekonomicznych. Analizie podlegała zawartość 4 tytułów prasowych: Gazeta Wyborcza, Rzeczpospolita, Fakt, Nasz Dziennik tytuły wybrane zostały w oparciu o następujące kryteria: typ prasy, poziom czytelnictwa i orientacja polityczna. Materiał badawczy pochodzi z lat Łącznie analizie poddano 1130 artykułów prasowych. Tabela 1 prezentuje wyniki dla całej próby. Analiza ujawniła także istotne różnice w postawach wobec aktorów politycznych wśród

7 dziennikarzy z poszczególnych tytułów w zakresie kwestionowania i krytykowania działań elit politycznych. Najbardziej krytyczni byli w tym względzie dziennikarze Naszego Dziennika (zob. Tabela 2), co wyraźnie wskazuje na wpływ orientacji politycznej tytułu prasowego na zachowania dziennikarzy (role performance). Tab. 1. WYNIKI ANALIZY ZAWARTOŚCI (N=1130) ZACHOWANIA DZIENNIKARZY TAK (%) NIE (%) WATCHDOG Procesy sądowe 8,9 91,1 Kwestionowanie (dziennikarz)* 14,2 81,5 Kwestionowanie (inny)* 22,1 73,5 Krytyka (dziennikarz)* 11,9 85,3 Krytyka (inny)* 23,7 71,9 Ujawnienie informacji 5 93,6 Dziennikarstwo śledcze 4,2 95,8 LOJALNY POMOCNIK Wspieranie działań 2,3 97,7 Wspieranie kierunków polityki 1,4 98,6 Pozytywny wizerunek 0,8 99,2 * Możliwe było zakodowanie przypadków kwestionowania lub krytyki także innych podmiotów poza politycznymi stąd liczby nie sumują się do 100. Tabela 2. Zachowania dziennikarzy rola watchdoga (%) Gazeta Kwestionowanie (dziennikarz) Kwestionowanie (inny) Krytyka (dziennikarz) Krytyka (inny) Gazeta Wyborcza 12,6 25,7 8,8 21,9 Rzeczpospolita 10,6 23,9 5,9 27,5 Fakt 12,2 5 12,5 7,6 Nasz Dziennik 23 37,4 22,6 43,5 Tym, co wyróżnia projekt Journalistic Role Performance Around the Globe jest sposób sformułowania pytań w ankiecie: dziennikarze proszeni są nie tylko o ocenę ważności danych działań, czy postaw w ogóle (w idealnym świecie ), ale także w organizacji medialnej, dla której pracują oraz w swojej własnej pracy (w oparciu o własne, indywidualne doświadczenie). Co więcej, pytania dotyczące funkcji mediów i ról dziennikarzy w społeczeństwie obejmują zarówno ocenę ważności (Jak ważne jest...? W skali od 1 do 5...), jak i ocenę własnej działalności w tym zakresie (Jak często Pana/Pani własne materiały realizują daną funkcję? W skali od 1 do 5). Co prawda, uzyskane odpowiedzi są wciąż wyrazem deklaracji dziennikarzy,

8 niemniej zmniejszony został poziom abstrakcji rozważań nad rolami dziennikarzy i ich postawami wobec aktorów politycznych, czy też odbiorców. Sprawdzeniu stopnia zgodności pomiędzy deklaracjami zawartymi w ankiecie a faktycznie podejmowanymi działaniami służyć ma specyficzny dobór próby w badaniu ankietowym. Do wypełnienia kwestionariusza zaproszeni mają być dziennikarze, których artykuły podlegały analizie zawartości (ankieta jest anonimowa, ale rozprowadzana wśród dziennikarzy pracujących dla redakcji z tytułów prasowych, które podlegały badaniu zawartości). W Polsce ta część projektu nie została jeszcze zrealizowana. Bibliografia: Bajka, Z. (1991). Dziennikarze ( ). Komunikowanie masowe w Polsce lata osiemdziesiąte. Zeszyty Prasoznawcze, 1 2, Bajka, Z. (2000). Dziennikarze lat dziewięćdziesiątych. Zeszyty Prasoznawcze, 3-4, Culbertson, H. (1983). Three perspectives in American journalism. Journalism Monographs, 83, Curry, J.L. (1980). Polish Journalists in the Policy Making Process (w:) R. Kanet (red.), Background to Crisis: Policy and Politics in Gierek's Poland (ss ). Boulder Westview Press. Curry, J.L. (1990). Poland's Journalists Professionalism and Politics. Cambridge: Cambridge University Press. Dobek-Ostrowska, B. (2010). Polski system medialny na rozdrożu: media w polityce, polityka w mediach. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego. Dobek Ostrowska, B., Barczyszyn, P., & Michel, A., (2013). Zmiana w dziennikarstwie. Kultura zawodowa polskich dziennikarzy (badania ilościowe). Studia Medioznawcze, 1, Głowacki, M. (2013). Dziennikarze polscy w świetle studiów porównawczych systemów odpowiedzialności mediów w Europie. Studia Medioznawcze, 1(52), Hallin, D., Mancini, P. (2004). Comparing Media Systems. Three Models of Media and Politics Cambridge: Cambridge University Press. Hanitzsch, T. (2007). Deconstructing Journalism Culture. Toward a Universal Theory. Communication Theory, 17(4), Hess, A., Szymańska, A. (2008). Medialny obraz wyborów samorządowych na przykładzie krakowskich gazet codziennych [w:] M. Magoska (red.) Wybory samorządowe w kontekście mediów i polityki (ss ). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s Hess, A., Mazur, M. (red.) (2012). Wybory samorządowe w mediach regionalnych. Dzienniki regionalne i telewizyjne audycje wyborcze jako platformy komunikacji politycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice. Hordecki, B., Piontek, D. (2010). Tabloidyzacja czy tabloidyzacje telewizyjnych programów informacyjnych (Fakty TVN i Wiadomości TVP). Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, 2, Mellado, C. (2014). Professional roles in news content: Six dimensions of journalistic role performance. Journalism Studies. DOI: / X Mellado, C., Lagos, C. (2014). Professional Roles in News Content: Analyzing Journalistic Performance in the Chilean National Press. International Journal of Communication, 8, Olędzki, J. (1998). Polish Journalists: Professionals Or Not? (w:) D.H. Weaver (red.), The Global Journalist. News People around the World (ss ). New Jersey: Hampton Press, Inc. Piontek, D. (2011). Komunikowanie polityczne i kultura popularna. Tabloidyzacja informacji o

9 polityce. Poznań: Wydawnictwo WNPiD UAM. Piontek, D., Hordecki, B. (2009). Ideał polityka w Super Expressie i Fakcie. Gazecie Codziennej (lipiec sierpień 2007), (w:) J. Miluska (red.), Polityka i politycy. Diagnozy oceny doświadczenia (ss ). Poznań: Wydawnictwo WNPiD UAM. Piontek, D., Hordecki, B., Ossowski, S. (2013). Tabloidyzacja dyskursu politycznego w polskich mediach. Poznań: Wydawnictwo WNPiD UAM. Pisarek, W. (1995). Kwalifikacje dziennikarzy polskich w opinii redaktorów naczelnych. Zeszyty Prasoznawcze, 1-2, Stępińska, A. (2011). Obraz konfliktu rosyjsko gruzińskiego w 2008 roku w polskiej prasie drukowanej, Zeszyty Prasoznawcze, 1-2, Stępińska, A., Głowacki, M. (2014). Professional roles, context factors and responsibility accross generations of Polish journalists, (w:) M. Głowacki, E. Lauk & A. Balcytiene (red.), Journalism that Matters. Views from Central and Eastern Europe (ss.79-96). Frankfurt am Main: Peter Lang. Stępińska, A., Ossowski, Sz. (2010a). Polski dziennikarz niezależny altruista? (w:) W. Machura (red.), Etyka w mediach, vol. 5, Nowe media stare idee (ss ). Poznań Opole: Wydawnictwo Naukowe Scriptorium. Stępińska, A., Ossowski, Sz. (2010b). Dziennikarze polscy między mitem czwartej władzy a świadomością misji, (w:) R. Kowalczyk & W. Machura (red.), Media czwarta władza? (ss ). Poznań Opole: Wydawnictwo Naukowe Scriptorium. Stępińska, A., Ossowski, Sz. (2011a). Społeczne oczekiwania a autostereotyp dziennikarzy polskich w XXI wieku, (w:) B. Pająk Patkowska (red.), Stereotypy w obszarze społecznym i politycznym (pp ). Poznań: Wydawnictwo Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM. Stępińska, A., Ossowski, Sz. (2011b). Dziennikarze w Polsce: wartości, priorytety i standardy zawodowe, Studia Medioznawcze, 1, Stępińska, A., Ossowski, Sz. (2011c). Kariera, kontrola, służba społeczna postawy różnych pokoleń polskich dziennikarzy, (w:) I. Hoffman (red.), Studia nad dziennikarstwem (ss ). Lublin. Stępińska, A., Ossowski, Sz. (2012). Three Generations of Polish Journalists: Professional Roles and Identities. Journalism Studies, 5-6, Stępińska, A., Ossowski, Sz., Pokrzycka, L. & Nowak, J. (2012). The Journalists and Journalism of Poland, (w:) D. H. Weaver & L. Willnat (red.), The Global Journalist in the 21 st Century (ss ). New York and London: Routledge. Stępińska, A., Secler B. (2014). Polish Printed Media Coverage and Evaluation of the Polish Presidency in the EU Council, (w:) A. Stępińska (red.) Media and Communication in Europe (ss ). Berlin: Logos Verlag. Szymańska, A., Hess, A. (2014). Dziennikarze i promocja idei. Jak wiedza i osobiste przekonania dziennikarzy wpływają na rekonstruowany w mediach obraz rzeczywistości politycznej i społecznej?, e-politikon, nr XII, 2014, s Weaver, D. H., Willnat, L. (red.) (2012). The Global Journalist in the 21st Century: News People around the World. New York: Routledge. Weaver, D.H., Wilhoit, G.C. (1996). The American Journalist in the 1990s: U.S. News People at the End of an Era. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Asssociaties.